Girifl
Cerrahi profilaksi, etken mikroorganizma ile temastan önce, temas oldu¤u dönemde veya hemen sonras›nda, muh-temel etkene yönelik olarak k›sa süreli antibiyotik uygula-mas›d›r. Cerrahi profilakside amaç, bakteriyel floray› azalt-mak, olabilecek kontaminasyonu kontrol alt›na alazalt-mak, ame-liyat s›ras›nda uygun doku ve serum seviyesi sa¤layarak cer-rahi infeksiyonlar›n görülme oran›n› en aza indirmektir. Pro-filaksi ile tüm patojen mikroorganizmalar›n ortadan kald›r›l-mas› amaçlanmamaktad›r. Profilaksi, asepsi ve antisepsinin yerini alamaz, kötü uygulanan cerrahi tekni¤in sonuçlar›n› de¤ifltiremez.
Postoperatif infeksiyon geliflmesi, hastan›n hastanede kal›fl süresinin uzamas›na, maliyet ve mortalitenin artmas›na neden olur. Profilaksi ile uygun süre, doz ve yolla antibiyo-tiklerin kullan›lmas› toplam antibiyotik kullan›m›n› azalt-makta, hastalar›n hastanede yatma sürelerini k›saltmaktad›r (1-3).
Postoperatif ‹nfeksiyon Riskinin Azalt›lmas›
Postoperatif infeksiyon s›kl›¤›n› azaltmak için sadece profilaktik antibiyotik kullan›m› yeterli olmaz. Uygulanan cerrahi teknik, ameliyathane ortam› ve hasta ile ilgili faktör-ler postoperatif infeksiyonlar›n görülme oran›n› etkilemekte-dir. Bu nedenle infeksiyon için risk oluflturan faktörlerin gi-dermek üzere tedbirler al›nmal›d›r:
[1] Hastalar hastaneye yat›r›ld›ktan sonra en k›sa zaman içinde ameliyata al›nmal›d›r. Hastaneye yatt›ktan sonra 48 saat içinde hastada dirençli mikroorganizmalar kolonize olarak postoperatif infeksiyon nedeni olabilmektedir. Has-tanede yat›lan gün say›s› ile postoperatif infeksiyon oran› aras›nda do¤ru orant›l› art›fl vard›r (4). Bu nedenle preope-ratif incelemeler hasta hastaneye yat›r›lmadan önce yap›l-mal›d›r.
[2] ‹nfeksiyon için risk faktörleri araflt›r›lmal›d›r. ‹leri yafl, sigara içimi, yetersiz beslenme, obezite, kortikosteroid tedavisi, diabetes mellitus, romatoid artrit, kanser, ilave in-feksiyon varl›¤›, ayn› yat›fl döneminde hastan›n birden fazla operasyon geçirmesi, postoperatif infeksiyon s›kl›¤›n› art›-ran faktörlerdir (5-7).
[3] Hastan›n haz›rlanmas›: ‹ki aflamada yap›l›r. [a] Pre-operatif cilt temizli¤i: PrePre-operatif dönemde klorhekzidinli sabunlar ile flampuanlanma, tüm vücudun y›kanmas›, k›l ve saçlar›n temizlenmesinde makas ve depilasyon yap›c› mad-delerin jilete tercih edilmesi, t›rafl ile operasyon aras›nda k›-sa süre olmas›na dikkat edilmesi (4,5); [b] preoperatif cilt dezenfeksiyonu: klorhekzidin-etanol veya di¤er dezenfek-tanlarla operasyon alan›n›n temizli¤i (4).
[4] Ameliyat ve ameliyathane ile iliflikili faktörler: Cer-rah›n deneyimi çok önemlidir. Ameliyathanede minimal
per-sonel bulundurulmal›, kurallara uygun giyinilmeli, el temiz-li¤i, galofl, maske vb. kullan›m›na uyulmal›d›r. Ekzema, psoryaz veya fronküloz gibi cilt hastal›¤› olan personel mümkünse ameliyathaneye al›nmamal›d›r (4). Elektif flart-larda de¤il de acil cerrahi giriflim yap›lmas›, ameliyat›n süre-sinin uzamas›, ameliyatta yabanc› materyal kullan›m›, masif kan transfüzyonu, nekrotik doku varl›¤›, lokal hematom olu-flumu, dokunun yetersiz oksijenasyonu ve afl›r› koter kullan›-m›, postoperatif infeksiyon s›kl›¤›n› etkilemektedir (1,2,5).
[5] Ameliyathanenin uygun ventilasyonu: Mümkünse horizontal veya vertikal laminer hava ak›m› kullan›lmas›. Laminer hava ak›m› konvansiyonel yöntemlere göre 100 kat daha etkilidir (4).
[6] Komplike operasyonlar günün ilk vakalar› olarak ya-p›lmal›d›r (4). Operasyon bölgesi kirli olan bir ameliyattan sonraki vaka daha temiz bir bölge ile iliflkili bir ameliyat ol-mamal›d›r. Mesela, kolon operasyonundan sonra tiroid cer-rahisi gibi bir s›ralama yanl›flt›r.
[7] Mümkün oldu¤u kadar nontravmatik cerrahi teknik-ler kullan›lmal›, operasyon en k›sa sürede tamamlanmal›d›r. [8] Kullan›lacak implant ve enstrümanlar, uygulanacakla-r› ana kadar özel steril mahfazalauygulanacakla-r›nda saklanmal›, hasta üze-rinde, ameliyat masas›nda aç›kta bulundurulmamal›d›r (4).
[9] Cerrahi teknik: Postoperatif infeksiyonlardan korun-mak için iyi bir cerrahi teknik uygulanmal›d›r. Tam hemos-taz, ölü dokular›n uzaklaflt›r›lmas›, yeterli kanlanman›n te-mini, ölü boflluklar›n obliterasyonu önemlidir.
Cerrahi Yaralarda Kontaminasyon Kaynaklar› Cerrahi infeksiyona neden olacak mikroorganizmalar, endojen veya ekzojen kaynakl› olabilir (1,4,5,7). Mikroorga-nizmalar›n yara yerine ulafl›m› üç yolla olabilir. [1] Direkt inokülasyon: Derinin floras›, kontamine cerrahi materyal, el-lerin uygun flekilde f›rçalanmamas›, y›kanmamas› veya eldi-venin y›rt›lmas›, infekte konak dokusu, kateterler. [2] Hava yolu: Hava filtre sistemlerinin yetersiz olmas›, aç›k yara ve yan›klar›n cerrahi ekibin elbise, deri ve mukozalar›ndan kontaminasyonu. [3] Hematojen-lenfojen yol: ‹lave infeksi-yon varl›¤›yla olabilir. Cerrahi operasinfeksi-yonlar infeksiinfeksi-yon riski ve mikrobiyal kontaminasyon derecesine göre dört grupta s›-n›fland›r›lmaktad›r:
Temiz yara: Elektif flartlarda yap›lan; solunum, orofa-ringeal, gastrointestinal ve genitoüriner yol gibi boflluklara girilmeyen, inflamasyonun ve travman›n olmad›¤› teknik yönden kusursuz cerrahi ifllemlerdir. ‹nfeksiyon riski %1-5. Temiz-kontamine yara: Respiratuar, orofaringeal ve gastrointestinal yol gibi boflluklara girilen, önemli bir konta-minasyonun olmad›¤› veya acil flartlarda yap›lan cerrahi ifl-lemlerdir. ‹nfeksiyon riski %5-10.
Kontamine yara: Akut inflamasyonun oldu¤u (pürülan olmayan), aç›k travmatik yaralar. Gözle görülen ak›nt›n›n ol-du¤u ameliyatlar ya da safra ve infekte idrar›n bulunol-du¤u durumlardaki ameliyatlar. ‹nfeksiyon riski %10-20.
Cerrahide Profilaktik Antibiyotik Kullan›m›
‹lyas Dökmetafl
Cumhuriyet Üniversitesi, T›p Fakültesi, Klinik Bakteriyoloji ve ‹nfeksiyon Hastal›klar› Anabilim Dal›, S›vas
Kirli yara: Perforasyonun ve cerahatin oldu¤u, yabanc› cisimlerin bulundu¤u yaralar. ‹nfeksiyon riski % 20-40.
Cerrahi Profilaksinin Farmakokineti¤i (1,4-6) Antibiyotikler ‹V yolla uyguland›klar›nda serum santrasyonlar› h›zla yükselir, k›sa bir süre sonra doku kon-santrasyonu yükselirken serum konkon-santrasyonu düfler (α fa-z›). Bu dönemde dokudaki antibiyotik konsantrasyonu seru-ma göre daha yüksektir (ß faz›). Ciltte insizyon yap›ld›¤› dö-nem ile cildin kapat›ld›¤› dödö-nem aras›ndaki zamanda (vülne-rabl periyod) steril olan doku steril olmayan maddelerle kar-fl›laflabilir. Operasyonun yap›ld›¤› bölgede mikroorganizma-lar kolayca yaflayabilir. Bu dönemde dokuda yüksek kon-santrasyonda antibiyotik olmal›d›r. Antibiyotik çok erken dönemde uygulanm›fl ise vülnerabl periyodda dokuda düflük konsantrasyonda bulunaca¤›ndan istenen etki elde edilemez. Yara bölgesindeki kan ve inflamatuar difüzyon bariyerinin bozulmas› sonucu bakteriler h›zla ço¤al›r, infeksiyon gelifl-me oran› artar. Bu nedenle antibiyotikler preoperatif dönem-de anestezi indüksiyonu ile birlikte uygulanmal›, antibiyo-tiklerin yar›lanma ömrü ile at›l›m yolu göz önünde bulundu-rulmal›d›r (fiekil 1).
Cerrahide Profilaktik Antibiyotik Kullan›m›n›n Temel ‹lkeleri
Profilaktik antibiyotik kullan›m›nda, operasyon yap›la-cak bölgenin floras›, kullan›layap›la-cak antibiyoti¤in spektrumu, istenmeyen etkileri, proteine ba¤lanma oranlar› ve maliyet-yarar iliflkisi göz önünde bulundurulmal›d›r (8-11).
[1] Temiz kontamine ve kontamine yaralar ile özellik arz eden cerrahi ifllemlerde (kalp damar cerrahisi, protez uygu-lamalar› vb.) profilaktik antibiyotik uygulamas› yap›lmal›-d›r. Kirli yaralarda profilaksi de¤il tedavi protokolleri uygu-lanmal›, acil zorunluluk yoksa infeksiyon tedavi edildikten sonra cerrahi ifllem yap›lmal›d›r (1,4,6,10).
[2] Antibiyotik bafllan›rken hastan›n yafl›, kilosu, karaci-¤er ve böbrek fonksiyonlar›, bölgenin floras›, muhtemel in-feksiyon etkenleri ile antibiyotik duyarl›l›k durumlar› göz önüne al›nmal›d›r. Tüm flora elemanlar›n› etkileyecek genifl
spektrumlu antibiyotiklerin profilakside kullan›lmas›na ge-rek yoktur (3,7,8,10).
[3] Antibiyoti¤in farmakokineti¤i iyi bilinmeli, insizyon yap›ld›¤› anda dokuda yüksek konsantrasyonda antibiyotik olmas› sa¤lanmal›d›r. Burke (12) taraf›ndan yap›lan deney-sel çal›flmada antibiyoti¤in insizyondan hemen önce veya in-sizyondan sonraki 1-2 saat içinde verilmesi ile baflar›l› olun-du¤u, 3-4 saatten sonraki uygulamalarda yarar sa¤lamad›¤› gösterilmifltir. Anestezi indüksiyonu ile birlikte veya insiz-yondan bir saat önceki preoperatif dönemde antibiyotik uy-gulamas› yeterli doku ve serum düzeyi sa¤lamakta, bakteri-lerin yara bölgesine yerleflmesini ve infeksiyonun oluflmas›-n› engellemektedir (fiekil 2). Yap›lan birçok çal›flma ile er-ken operatif dönemde veya postoperatif dönemde antibiyo-tik uygulamas›n›n faydas›n›n olmad›¤› anlafl›lm›flt›r (4,9,10). [4] Antibiyotikler tek doz veya k›sa süreli uygulanmal›-d›r. Bafllang›çta 5-7 gün kadar, daha sonralar› 72 saat sürey-le profilaksi amac›yla antibiyotik uygulanm›flt›r. 1977 y›l›n-da yap›lan bir çal›flmay›l›n-da tek doz profilaksi ile befl gün süre-li antibiyotik uygulamas›n›n fark› olmad›¤›, daha sonra ya-p›lan birçok çal›flmada da tek doz antibiyotik uygulamas›n›n befl gün süre ile verilen antibiyotik kadar etkili oldu¤u gös-terilmifltir (3,7,14).
Tek doz profilaksi ile yara yeri infeksiyon oran› daha az görülürken, hastanede kalma süresi de daha k›sa bulunmufl-tur (14). Bunun aksini belirten yay›nlar da vard›r (11). Pro-filakside k›sa yar› ömürlü antibiyotik kullan›lm›flsa, operas-yonda çok fazla kan kayb› söz konusu ise, operasyon dört sa-atten uzun sürmüfl ise doz tekrar› yap›labilir (1,5,6,8). Uzun süren ameliyatlarda kontaminasyon ve infeksiyon riski artar (2). Baz› cerrahi ifllemlerde (kolorektal cerrahi, ortopedik cerrahi, kardiyovasküler cerrahi vb.) profilaksi süresi 24 sa-ate kadar uzat›labilir (3,13). Bu ameliyatlarda tek doz profi-laksinin de yeterli oldu¤u bildirilmifltir (14).
[5] Profilakside antibiyotikler ‹V, ‹M, oral yolla verilebi-lir. Topik uygulama ve irigasyon yap›labilir (1,4,15).
‹V yol k›sa sürede serum ve doku seviyesi elde edilme-si nedeniyle tercih edilmektedir. ‹V uygulamada inedilme-sizyon- insizyon-dan 30 dakika önce uygulama yeterli olur. ‹M yolla uygula-mada zamanlama çok önemlidir. Yara bölgesine geçiflte ge-cikme olabilir ve uygun doku-serum konsantrasyonu sa¤la-namayabilir. Oral yol kolon cerrahisinde yayg›n olarak kul-lan›lmaktad›r. Son zamanlarda safra yollar›, ürolojik cerrahi
fiekil 2. Antibiyotik verilme zaman› ile cerrahi yara yeri infeksiyon s›kl›¤› aras›ndaki iliflki (9).
fiekil 1. Antibiyotik farmakokineti¤i (5).
Zaman ‹nsizyon Serum Vülnerabl periyod Alfa faz› Doku Beta faz› Break point ‹V antibiyotik Saat ‹nsizyon an› ‹nfeksiyon oran› (%)
ve kardiyovasküler cerrahi profilaksisinde uzun yar› ömür-leri, yüksek doku seviyeleri nedeniyle kinolonlar›n oral yol-la kulyol-lan›yol-labilece¤i belirtilmektedir. Oral yolyol-la profiyol-laksi uygulanacaksa antibiyotik operasyondan iki saat önce veril-melidir (4,7,8).
[6] Komplike infeksiyonlar›n tedavisinde kullan›lan üçüncü ve dördüncü kuflak sefalosporinler, imipenem, mero-penem vb. gibi antibiyotikler profilakside kullan›lmamal›d›r (2,4). Profilakside etkinli¤i ve yan etkilerinin az olmas› ne-deniyle sefalosporinler, penisilinler ve aminoglikozidlere göre daha çok tercih edilir. ‹kinci ve üçüncü kuflak sefalos-porinlerin birinci kuflak sefalosporinlere üstünlü¤ü gösteril-memifltir (1,2,8).
[7] Profilakside yayg›n olarak yap›lan hatalardan kaç›-n›lmal› (Tablo 1), antibiyotiklerin istenmeyen etkileri (aller-jik reaksiyonlar, toksik etki, psödomembranöz kolit, kanama zaman›nda uzama, kullan›lan di¤er ilaçlarla etkileflim vb.) ile maliyet-yarar iliflkisi dikkate al›nmal›d›r (4,6,14,16) (Tablo 2).
Cerrahi Kliniklerde Profilaktik Antibiyotik Kullan›m›
Bafl-Boyun ve A¤›z Cerrahisi (6,7,17,18)
Oral ve faringeal mukozan›n kesildi¤i major cerrahi ifl-lemlerde infeksiyon riski yüksektir (%28-78). Bu tip operas-yonlarda profilaksi verilir. Temiz operasyon say›lan tiroidek-tomi, paratiroidektiroidek-tomi, rinoplasti ve tonsillektomi gibi ope-rasyonlar için ise profilaksi önerilmemektedir.
Etkenler: Staphylococcus aureus, Staphylococcus epi-dermidis, Escherichia coli, Fusobacterium spp., Actinomy-ces spp., Peptostreptococcus spp.
Antibiyotik: Sefazolin 1-2 gr ‹V, sefoksitin 1-2 gr ‹V, sulbaktam-ampisilin 1 gr ‹V.
Temiz-kontamine bafl-boyun cerrahisi profilaksisinde se-fazolin, amoksisilin-klavulanat, klindamisin+gentamisin
kombinasyonu karfl›laflt›r›ld›¤›nda maliyet aç›s›ndan fark ol-mas›na ra¤men benzer etkinlik görülmüfltür (17).
Beyin Cerrahisi (6,7,19)
Temiz operasyon grubuna girmesine ra¤men, sonunda oluflabilecek infeksiyonlar (menenjit, yara yeri ve flant infek-siyonu) ciddi sonuçlar do¤urabilir.
Elektif kraniyotomi ve spinal cerrahide profilaksi öneri-lir. fiant ameliyatlar›nda infeksiyon oran› yüksek ise profi-laksi gereklidir. Spinal füzyon ve laminektomide profiprofi-laksi önerilmemektedir.
Etkenler: S. aureus, S. epidermidis, streptokoklar, E. co-li.
Antibiyotik: Sefazolin 1-2 gr ‹V, vankomisin 1 gr ‹V, TMP/SMZ 160+800 mg ‹V (flant operasyonlar›).
Göz Cerrahisi (6,15)
Penetran oküler yaralanmalarda (24 saat içinde), diyabe-tik hastalardaki katarakt ameliyatlar› ve lens implantasyon-lar›nda profilaksi önerilmektedir. Genel olarak infeksiyon riskinin yüksek oldu¤u durumlarda profilaksi önerilebilir.
Etkenler: S. aureus, S. epidermidis, Corynebacterium spp., P. aeruginosa, Proteus spp., E. coli.
Antibiyotik: Topik uygulama, sistemik antibiyotik, sub-konjonktival, intraoküler injeksiyon. %5 povidon iyod, of-loksasin, tobramisin, sefazolin.
Vasküler Cerrahi (6,11,20)
Temiz yara grubunda olan damar cerrahisinde infeksiyon oranlar› karotis cerrahisinde %1, aorta abdominalis rezeksi-yonlar›nda %12’dir. Karotis arter cerrahisi hariç, greft kulla-n›lan veya kullan›lmayan vasküler cerrahi ile ampütasyonun uyguland›¤› durumlarda profilaksi önerilirken, perkütan translüminal anjiyoplastide önerilmemektedir.
Abdominal aorta ile ilgili ifllemler, kas›k bölgesindeki insizyonlar, iskemi nedeniyle yap›lan ampütasyonlarda pro-filaksi önerilmektedir.
Etkenler: S. epidermidis, S. aureus, streptokoklar, E. co-li, P. aeruginosa, Klebsiella spp.
Antibiyotik: Sefazolin 1-2 gr ‹V, sefuroksim 1.5 gr, 3 doz (infrainguinal vasküler cerrahide siprofloksasin 750 mg PO, 12 saatte bir, 2 doz).
Kardiyak Cerrahi (4,7,10,21)
Kardiyak cerrahide profilaksi uygulanmad›¤›nda posto-peratif infeksiyon oran› %20-25 civar›ndad›r, profilaksi ile bu oran % 4-5’e düflmektedir (4). Endokardit, mediyastinit geliflme ihtimali oldu¤u için profilaksi önerilmektedir. Tek doz profilaksinin 48 saatlik profilaksi kadar etkili oldu¤u bildirilmektedir. Tek doz yerine 3-4 doz antibiyotik kullan›l-mas› da önerilmektedir (21).
Koroner arter ve kapak cerrahisinde profilaksi öneril-mektedir.
Kalp pili tak›lmas›nda infeksiyon riski düflük ise profi-laksiye gerek yoktur. Profilaksi uygulanmad›¤›nda %3-4 olan postoperatif infeksiyon oran› profilaksi ile %0-1’dir. Kardiyovertör-defibrilatör implantasyonlar›nda profilaksi tart›flmal› olsa da genellikle uygulanmaktad›r.
Etkenler: S. epidermidis, S. aureus, Corynebacterium spp., E. coli.
Tablo 1. Cerrahi Profilakside Yap›lan Yanl›fll›klar • Yanl›fl indikasyon
• Uygun olmayan antibiyotik seçimi • Yanl›fl zamanlama ve uygulama yolu • Uzun süreli uygulama
• Eksik klinik çal›flma
Tablo 2. Profilaksinin ‹stenmeyen Sonuçlar› • Antibiyotik kullan›m› sonucu hastan›n floras›n›n
de¤iflmesi
• Hastan›n floras›nda dirençli bakterilerin yerleflimi • Dirençli bakterilerle infeksiyon oluflumu,
• Süperinfeksiyon geliflmesi, mortalite oran›nda art›fl • Antibiyotiklere ba¤l› istenmeyen etkilerin ortaya
ç›kmas›
• Profilaksi ile yeterli etki sa¤lanamamas› • Gereksiz doz ve uzun süre antibiyotik kullan›m›
sonucu maliyet art›fl›
Antibiyotik: Sefazolin 2 gr ‹V, sefuroksim 1.5 gr ‹V, vankomisin 1 gr ‹V.
Toraks Cerrahisi (4,6,22)
Toraks cerrahisinden sonra yara yeri infeksiyonu, pnö-moni, ampiyem geliflebilir. Lobektomi ve pnömonektomide profilaksi önerilmektedir. Profilaksi ile yara yeri infeksiyo-nu, pnömoni, ampiyem gibi komplikasyonlar %50 azal›r. Yüksek risk grubundaki hastalarda (65 yafl›n üzeri, obezite, kronik bronflit ve/veya bronflektazi, amfizem, sigara kullan›-m›, solunum fonksiyonlar›n›n bozuklu¤u) profilaksi gerekir.
Gö¤üs tüpü tak›lmas›nda profilaksi önerilmemektedir. Etkenler: S. aureus, S. epidermidis.
Antibiyotik: Sefazolin 2 gr ‹V, sefuroksim 1.5 gr ‹V, vankomisin 1 gr+gentamisin 1.7 mg/kg ‹V.
Özofageal, Gastrik ve Duodenal Cerrahi (2,4,6,13) Mide sekresyonlar› bakteriyel içerik bak›m›ndan steril kabul edilmektedir. Mide pH’si artt›kça izole edilen total bakteri say›s› artmakta, pH’nin yan›nda mide ve barsaktaki motilite bozukluklar›nda da total bakteri say›s› artmaktad›r.
Komplike olmayan duodenal ülserde profilaksi öneril-mezken yüksek riskli hastalarda (t›kanman›n oldu¤u duode-nal veya gastrik ülser, gastrik kanser vb.) profilaksi öneril-mektedir
Etkenler: Aerop ve anaerop streptokoklar, Bacteroides spp., E. coli.
Antibiyotik: Tek doz uygulama yeterlidir. Sefazolin 1-2 gr ‹V, sefuroksim 1.5 gr ‹V, klindamisin 600-900 mg ‹V+ gentamisin 1.7 mg/kg.
Acil Laparotomi (2,4,6-8)
‹ntestinal perforasyon varsa tedavi, yoksa profilaksi öne-rilir.
Etkenler: E. coli, Klebsiella spp., Enterobacter spp., Bacteroides fragilis.
Antibiyotik: Klindamisin 600-900 mg ‹V+gentamisin 1.7 mg/kg, sefoksitin 2 gr.
Safra Yollar› ve Pankreas Cerrahisi (4,6-8,13,23) Normal bireylerde safra yollar› ve safra steril kabul edi-lir. Akut kolesistit, t›kanma sar›l›¤›, tafl, ileri yafl, acil cerra-hi giriflim, obezite, malnütrisyon, diabetes mellitus, geçiril-mifl safra yolu ameliyat› gibi durumlarda infeksiyon riski artt›¤›ndan profilaksi önerilir. Safrada bakteri varl›¤›nda, ya-ra yeri infeksiyon oya-ran› %38’dir. Biliyer obstrüksiyon ve stent olanlarda anaerop bakterilerin oran› artar. Profilaksi yap›lmayanlarda postoperatif infeksiyon oran› %15-20 civa-r›nda iken bu oran profilaksi ile %7’lere düfler.
Laparoskopik kolesistektomide de profilaksi önerilmek-tedir.
Pankreas cerrahisinde genifl kontrollü çal›flmalar yoktur. Safra yolu ve duodenumun birlikte aç›lmas› nedeniyle profi-laksi safra yollar› veya duodenum cerrahisine benzer. Metro-nidazol ilaveli safra yolu profilaksisine benzer profilaksi ve-rilir (23).
Etkenler:E. coli, Klebsiella spp., S. aureus, Clostridium spp., B. fragilis.
Antibiyotik: Tek doz ‹V, PO uygulanabilir. Sefazolin 1-2 gr ‹V, sefuroksim 1.5 gr ‹V, doksisiklin 1-200 mg PO,
sul-baktam-ampisilin 1-2 gr, anaerop infeksiyon riski varsa met-ronidazol 1 gr PO ilave edilir.
Apandektomi (4,6-8,13)
Perfore olmayan apandisitte tek doz profilaksi yeterlidir, perfore veya gangrene apandisitte tedavi önerilmektedir. Apandisitli olgularda postoperatif infeksiyon oran› %40-70 civar›ndad›r; bu oran profilaksi ile %10’un alt›na düfler.
Etkenler: E. coli, Klebsiella spp., Enterococcus spp., B. fragilis, Clostridium spp.
Antibiyotik: Tek doz, ‹V veya PO uygulanabilir. Sefok-sitin 2 gr ‹V, klindamisin 600 mg ‹V+gentamisin 1.7 mg/kg ‹V, metronidazol 1 gr.
Kolorektal Cerrahi (2,4,6-8,24)
Kolondaki bakterilerin yo¤unlu¤u ve floran›n özelli¤i nedeniyle postoperatif infeksiyon riski en yüksek ameliyat-lardand›r. Profilaksinin yap›lmad›¤› durumlarda infeksiyon riski çok yüksektir (%36-60). Ameliyattan önce elektrolit solüsyonlar› veya katartiklerle mekanik olarak barsak temiz-li¤i yap›l›r. Profilakside oral+parenteral yol, tek bafl›na oral veya tek bafl›na parenteral yol kullan›labilir.
Etkenler:E. coli, Klebsiella spp., S. aureus, B. fragilis. Antibiyotik: Neomisin 1-2 gr PO+eritromisin 1 gr PO ±sefoksitin 2 gr ‹V veya klindamisin 600-900 mg ‹V+genta-misin 1.7 mg/kg ‹V.
Plastik Cerrahi (6,13)
Temiz ve temiz-kontamine yaralarda tek doz profilaksi yeterlidir
Etkenler: S. aureus, S. epidermidis.
Antibiyotik: Sefazolin 2 gr ‹V, sulbaktam-ampisilin 1 gr ‹V.
Jinekolojik Cerrahi (4,6,7,13,25)
Total histerektomide infeksiyon riski yüksektir. Obezler-de, ba¤›fl›kl›¤› bask›lanm›fl bireylerObezler-de, bakteriyel vaginoz varl›¤›nda postoperatif infeksiyon oran› 2-3 kat daha fazla-d›r. Total histerektomide profilaksi önerilirken, subtotal his-terektomide profilaksi önerilmemektedir.
Akut sezaryende profilaksi önerilir. Elektif flartlarda ya-p›lan sezaryende genellikle profilaksi önerilmez iken bakte-riyel vaginoz varl›¤›, amniyotik membran rüptürü ile sezar-yen aras›ndaki sürenin uzad›¤› durumlarda profilaksi öneri-lir.
Gebeli¤in sonland›r›lmas› (ikinci trimestr) gibi durum-larda da profilaksi uygulan›r. ‹nkontinans cerrahisi (sistosel, rektosel düzeltme operasyonlar›), bilateral tuba uterina ok-lüzyonu, laparoskopik cerrahi, konizasyon ve adneksiyal cerrahide profilaksi önerilmemektedir.
Etkenler: E. coli, enterokok, B. fragilis.
Antibiyotik: Tek doz ‹V veya PO uygulanabilir. Sefazo-lin 1-2 gr ‹V, sefuroksim 1.5 gr ‹V, Sefoksitin 2 gr ‹V, dok-sisiklin 200 mg PO, metronidazol 1 gr.
Ortopedik Cerrahi (4,6,7,13)
Diz, kalça gibi büyük eklemlerde artroplasti ve replas-man, osteotomi, alt ekstremite ampütasyonu ve aç›k k›r›k re-düksiyonu, internal fiksasyonda profilaksi gereklidir.
gösterilememifltir. Tan› ve tedavi amac›yla yap›lan artrosko-pik ifllemlerde profilaksi indikasyonu yoktur.
Etkenler: S. aureus, S. epidermidis.
Antibiyotik: Tek doz veya üç doz uygulanabilir. Sefazo-lin 1-2 gr ‹V, sefoksitin 1-2 gr, ampisiSefazo-lin-sulbaktam 1-2 gr, vankomisin 1 gr ‹V, klindamisin 600-900 mg.
Ürolojik Cerrahi (4,6,7,26)
Ürolojik cerrahide infeksiyon riski çok düflüktür. Bakte-riüri varsa operasyondan önce tedavi yap›lmal›d›r.
Üretra dilatasyonu, prostat biyopsisi ve prostatektomide profilaksi önerilmemektedir. Transrektal prostat biyopsisi, nefrektomi, prostat ve endovezikal tümör cerrahisinde, pro-tez uygulamalar›nda (penil propro-tez, mesane sfinkter propro-tezi) profilaksi önerilmektedir.
Etkenler: E. coli, Klebsiella spp., Proteus spp. (protez uygulamas›nda S. aureus, B. fragilis, E. coli).
Antibiyotik: Sefazolin 1-2 gr ‹V, sefuroksim 1.5 gr ‹V, siprofloksasin 500 mg PO, norfloksasin 400 mg PO. Kaynaklar
1. Kaiser BA. Postoperative infections and antimicrobial prophy-laxis. In: Mandell GL, Douglas RG, Bennett JE, eds Princip-les and Practice of Infectious Diseases. 3rd ed. New York: Chuchill Livingstone, 1990: 2245-57
2. K›rdak T, K›l›çturgay S. Cerrahide profilaktik antibiyotik kul-lan›m›. Sendrom 1996; 8(3): 32-44
3. Stone HH, Haney BB, Kolb LD, Geheber CE, Hooper CA. Prophylactic and preventive antibiotic therapy, timing, duration and economics. Ann Surg 1979; 189:691-9
4. Swedish-Norwegian Consensus Group. Antibiotic prophylaxis in surgery: summary of a Swedish - Norwegian consensus con-ference. Scand J Infect Dis 1998; 30:547-57
5. Leblebicio¤lu H. Cerrahide antimikrobiyal profilaksi Klimik Derg 1996; 9:60-3
6. Martin C. Antimicrobial prophylaxis in surgery: general con-cepts and clinical guidelines. Infect Control Hosp Epidemiol 1994; 15:463-71
7. Kaiser BA. Antimicrobial prophylaxis in surgery. N Engl J Med 1986; 315:1129-38
8. Sayek ‹. Cerrahide antibiyotik kullan›m›. Türk Klin Cerrahi 1998; 3:12-6
9. Classen DC, Evans S, Pestotnik SL, Horn SD, Menlove RL, Burke JP. The timing of prophylactic adminstration of antibi-otics and the risk of surgical-wound infection. N Engl J Med 1992; 326:281-6
10. Dellinger PE, Gross PA, Krause PJ, Martone JW, McGowan EJ
Jr , Sweet LR. Quality standard for antimicrobial prophylaxis in surgical procedures. Infect Control Hosp Epidemiol 1994; 15: 182-8
11. Hall JC, Chiristiansen KJ, Goodman M, Brown ML, Prender-gast FJ, Rosenberg P, Mills B, Hall JL. Duration of antimicro-bial prophylaxis in vascular surgery. Am J Surg 1998; 175:87-90
12. Burke JF. The effective period of preventive antibiotic action in experimental incisions and dermal lesions. Surgery 1961; 50: 161-8
13. Di Piro JT, Cheung RPF, Bowden TA, Mansberger JA. Single dose systemic antibiotic prophylaxis of surgical wound infecti-ons. Am J Surg 1986; 152:552-9
14. Wittmann DH, Schein M. Let us shorten antibiotic prophylaxis and therapy in surgery. Am J Surg 1996; 172(Suppl 6A):26-32 15. Adenis JP, Robert PY. Local antimicrobial prophylaxis in cata-ract surgery: recent controversies and clinical guidelines. Opht-halmologica 1997; 211(1):77-80
16. Do¤anay M. Profilaktik antibiyotik uygulamalar›n›n istenme-yen sonuçlar›. Klimik Derg 1996; 9:64-5
17. Rodrigo JP, Alvarez JC, Gomez JR, Saurez C, Fernandez JA, Martinez JA. Comparison of three prophylactic antibiotic regi-mens in clean-contaminated head and neck surgery. Head Neck 1997; 19:188-93
18. Neu HC. General concepts on the chemotherapy of infectious diseases. Med Clin North Am 1987; 71:1051-64
19. Arnaboldi L. Antimicrobial prophylaxis with ceftriaxone in ne-urosurgical procedures. Chemotherapy 1996; 42:384-90 20. Ross CB, Wheeler WG, Jones MJ, Kerins CA, Peek TE.
Ceft-riaxone versus cefazolin in peripheral arterial operations: a ran-domized, prospective trial. South Med J 1997; 90:16-22 21. Kreter B, Woods M. Antibiotic prophylaxis for cardiothoracic
operations. Meta-analysis of thirty years of clinical trials. J Thorac Cardiovasc Surg 1992; 104:590-9
22. Frey DJM, Reichmann AK, Mauch H, Kaiser D. “Single shot” antibiotic prophylaxis in thoracic surgery: reduction of posto-perative infection rate. Infection 1993; 21:35-44
23. Barie P. A critical review of antibiotic prophylaxis in severe acute pancreatitis. Am J Surg 1996; 172(Suppl):S38-43 24. Lau WY Chu KW, Poon GP, Ho KK. Prophylactic antibiotics in
elective colorectal surgery. Br J Surg 1988; 75:782-7 25. Nice C, Feeney A, Godwin P, Mohonraj M, Edwards A,
Bald-win A, Choyce A, Hunt A, Kinnaird C, Maloney M, Anderson W, Campbell L. A prospective audit of wound infection rates after caesarean section in five West Yorkshire hospitals. J Hosp Infect 1996; 33:55-61
26. Del Rio G, Dalet F, Chachile G. Antimicrobial prophylaxis in urological surgery: does it give some benefits? Eur Urol 1993; 24:305-12
