MBE
Edebiyatta.
gerçekçilik
damgası
Roman:
Yıldız Karayel, Sarı Yazma, Karartma Geceleri, Karadeniz’in Kıyıcığında, Hababam Sınıfı, Pijamalılar, Hoca Nasrettin ve Çömezleri, Meşrutiyet Kıraathanesi, Apartman Çocukları, Bizim Koğuş. Anılar: Yokuş Yukarı, Kırk Yıl Önce Kırk Yıl Sonra, Cart Curt, Nerde Kalmıştık.
Şiir:
Kulağımız Kirişte, Güvercinim Uyur mu, Ocak Katırı Alagöz, Yarenlik, Üsküdar’da Sabah Oldu.
Çocuk romanı:
Küçükçekmece' Okyanusu, Cankurtaran Yolmaz, Öksüz Civciv.Öykü:
Çalış Osman Çiftlik Senin, Nerde Eski Ustalar, Sosyal Kadınlar Partisi, Rüşvetin Almancası. “ Hababam Sınıfı” nın çeşitli varyas yonları tiyatro ve sine maya defalarca uyarlandı. “ Karartma Geceleri” de filme alındı.
SANAT
S-
2
Türk yazınından bir Rıfat İlgaz geçti
ıfat İlgaz edebiyatın tüm dallarında emek
R
vermiş ünlü bir şairdi, öykücüydü, romancıydı,
mizah yazarıydı, gazeteciydi. En önemlisi de
öğretmendi. “Hababam Sınıfı ”nın yaratıcısı
İlgaz, “Gözümü toplumdan hiç ayırmadım.
Kulağımı da halktan. ” diyordu
12
Eylülün tutukladığı bir sanatçı ydı.
Altı-yedi yılı hapishanede, sekiz yılı hastanede geçti.
“Hastane ile hapishanenin bir de ortası var.
Müdüriyette geçen zamanlar’’diyordu. İlgaz hem
güldürdü, hem düşündürdü.
babam Sınıfı
Hababam Sınıfı’nın unutul maz yazarı Rıfat İlgaz Yıldız Karayel adlı romanıyla 1982 Madaralı Roman Ödülü’nü ve Orhan Kemal Roman Armağam’nı kazandı.
TÜRK kültür ve yazımna 67 yıldır
hizmet eden öğretmen, Şair, Roman, Öy kü ye Mizah Yazan, Basın Şeref Kartı sa hibi Rıfat İlgaz, evinde geçirdiği bir ra hatsızlık sonucu dün sabaha karşı 04.30’da öldü.
24 Nisan 191 l ’de Kastamonu’nun Ci de ilçesinde dünyaya gelen, 1940 toplum sal gerçekçi şairler kuşağının temsilcile rinden İlgaz,yapıtlarında siyasal ve ideo lojik sorunları yalın bir dille ortaya koydu, ezilen insanların yaşantılarını gösterişsiz bir dille yansıttı.
1930 yılında Kastamonu öğretmen O- kulu’nu bitiren İlgaz’ın ilk şiirleri, Kasta monu’da Nazikter ve Açıkgöz dergilerin de yayınlandı. Çeşitli yerlerde ilkokul öğ retmenliği yaptıktan sonra 1938’de Anka ra Gazi Eğitim Enstitüsü Edebiyat Bölü- mü’nü bitirdi.
1944 yılında yayınladığı “Sınıf” adlı şiir kitabı yüzünden tutuklandı. Hapisten çıktıktan sonra bir yıl ortaokul öğretmenli ği yaptı, daha sonra da gazeteciliğe başla dı. Dönemin ünlü mizah dergilerinde yazı lar yazdı. Yazı ve şiirlerinden ötürü beş bu çuk yıl hapis yattı.
Asıl ününü Türkiye’deki eğitim düze
nini eleştiren “Hababam Sınıfı” ile yapan
Rıfat İlgaz, 12 Eylül sonrası siyasi düşün
celerinden ötürü, 72 yaşında bir kez daha tutuklandı. Şiir, öykü, roman, oyun, anı ve fıkra dalında-altmışı aşkın yapıtı bulunan
İlgaz, 82 yaşındaydı.
BEN ÖLMEDİM
“Ben ölmedim, beni öldüreme-
dilerde,
Yaşıyorum, yaşıyorum işte: Tek suçumuz, hür insanlar gibi konuşmak,
Kitaplar suç ortağı: Kapandı yüzümüze dergi
kapakları
Ara ki, bulasın sayfalarda şair Rıfat İlgaz’ı"
Edebiyatın tüm dallarında emek ver
miş ünlü bir şairdi, öykücüydü, romancıy dı, mizah yazarıydı, gazeteciydi. En ö- nemlisi de öğretmendi. Hemen hepimizin bildiği ünlü “Hababam Sınıfı” nm yaratı cısı İlgaz, “Benim amacım tümüyle gül dürmek olmamıştır. Tedirgin eden bir mi zah tipidir, uyuşturup yatıştıran bir mizah değil. Hep bozuk düzenin köküne gitmeye
çalıştım. Gözümü toplumdan hiç ayırma dım. Kulağımı da halktan. Beni sarsan o- laylan da tanık aldım” diyordu kendisiyle yapılan bir söyleşide.
Yazın dünyasına şiirle giren İlgaz ilk
kitabı “Yarenlik” üzerine olumlu tepkiler aldı. Abdülbaki Gölpınarlı “O, bir salta natın şiirini terennüm etmiyor, halkın der dini dert ediniyor” demişti bu ilk kitap i- çin. Ama daha sonra kitapları hem çok sat tı ve ödüllendirildi, hem de yasaklandı.
Filmleri hem sansüre takıldı, hem de
kapalı gişe oynadı ve ödüller aldı. Yurt dı şında, film şenliklerinde ülkemizi temsil etti. Sokaklara ve Kültür Evlerine adı ve rildi, sonra geri alındı. 12 Eylül rejiminin 72 yaşında tutukladığı bir sanatçı olarak tarihe geçti. Altıyedi yılı hapishanede, se kiz yılı hastanede geçti. “Hastane ile ha pishanenin bir de ortası var. Müdüriyette geçen zamanlar” diyordu. Hem güldürdü, hem düşündürdü.
82 yıllık yaşamım şu dizelerle özetli yordu:
Düştükçe itibardan Yaşıyoruz, yaşıyoruz işte! Yaşıyoruz dedik, yaşıyoruz beee Ben mizah yazarıyım, ünlü Hababam Sınıfı'nın yazarı.
Rıfat İlgaz
için ne
T
w
dediler?
Adalet Ağaoğlu (Ya zar): Rıfat İlgaz’ın ki taplarını, onun yazılı is yanım çok severdim. Son kitaplarından “Ka
rartma GecelerP’nde,
bu isyan, sakin bir kana la alınmış ve benim için içine şunları yazmış; ‘Savaşın karartılmış ge celerinden özlemini çek tiğimiz aydınlık sabahla ra...’ diyor. Sanırım, Si vas olayları o sabahlara ulaşma umudunu artık kırdı, ya da belki çok sevdiğim Rıfat İlgaz, bu sefer isyanını bizlere ö- lerek anlatmak istedi.
Ahmet Oktay (Şair,
Araştırmacı): Rıfat İl
gaz özellikle toplumcu-
gerçekçi şiirin önde ge len temsilcilerinden bi riydi. “Sınıf” ve “Ya renlik” , yazıldıkları yıl ların sosyopolitik ve kül türel iklimi göz önünde bulundurulduğunda, hem ideolojik, hem ya zınsal açıdan önemsen mesi gereken yapıtlardır. Dillerinin sadeliği, in sancıl duygular açısın dan kendinden sonraki toplumcu şairleri etkile diği söylenebilir.
Şükran Kurdakul
(PEN Yazarlar Demeği):
Rıfat İlgaz, 1940 şiir ha
reketinin önde gelen i- simlerinden biridir. O- nun şiiri, kendine özgü estetik yapısı ile ne Nâ zım Hikmet şiirine, ne de Garipçilerin şiirine benzer. Tabandaki insa nın yaşam koşullarından kaynaklanan duyarlıkla rı, ince yergi öğeleriyle şiire dönüştürmenin us tasıdır o.
Atilla Özkınmlı
(E-leştirmenEdebiyat Ta rihçisi): Türk toplumu, yılmaz bir düşünce sa vaşçısını yitirdi. Rıfat
Dgaz, yaşamıyla ve ya
pıtlarıyla bütün güçlük lere, baskılara meydan okuyan, ödün vermeyen bir insandı. Şair olarak, yazar olarak hayatından süzdü her şeyi.
