Adıvar'ın eserleri

3 s 3 3 -±

ADIVAR’IN

ESERLERİ

T

ÜBKİYE’de ve dünyada en çok ta n m ıp ış k ad ın y a2â rım ız Halide EDİB -

ADIVAR’ı — tam seksen yaşında bulunduğu sırad a — bir

h afta önce toprağa verdik. Ro­

m an ları, hikâyeleri, o y u n ları, in ­

celem eleri, a n ıla rı, m akaleleri,

çevirileriyle çok yönlü b ir yazar­ d ı o.

Halide Edib A dıvar, asıl kişili­ ğini vanan rom ancılığa «Seviye-i

Talip» 0^09, 1924) rom anıyla

baslar. O sırad a (Tanijı) ga­

zetesinde y a y ın lad ığ ı düz yazı­

la n , küçük hikâyeleri d e . iki yıl

sonra kısm en -H arap mabetler»

0911, 1924) adlı k itab ın d a topla­ dı. Bunun ardından «Raik’iıv an­ nesi» 0910. 1924) rom anı basıldı.

Daha sonra gelen «Handan»

0912. 5. bası 1943) rom anı, bütün ilgileri yazar üzerine çekti. Mek­

tu p biçim inde yazılm ış olan bu

değerli eserin konusu, genç bir

k a d ın ın kocasına, hocasına, yakın bir a rk a d a şın ın eşine karşı bes­ lediği üç garip sevginin çözümle­

nişidir. Roman, edebiyatım ızda

aşk tahlili denilen yolun ilk ba­

şarılı örneklerinden biridir. Ya­

zar bu eseri y ay ın lad ığ ı sırad a

kah ram an ları pek acayip, züppe ve hayali bulunm uştu.

Bu rom andan sonra, kendi ru ­ hu n u açıp çözümlemeğe çalıştığ ı

«Şoıı eseri-» 0912, 4. bası 1944)

rom anı gçlir. Roman «Harap m a­ betler.» '..itabındaki bir hikâyenin genişletilm iş biçimidir.

«Yeni Turan» (1912, 1924) rom a­ nı. Ziya G ökalp’ın etkisiyle y e ­ niden ateşlenen m illiyetçilik a k ı­ m ın ı konu edinm iş, y azarın sa ­ n a t h ay atın d a yeni bir dönem in m üjdecisi olm uş bir eserdir. Ya­

zar, bundan böyle, hem en h er

eserinde, yine tanı bir sevgi ola­ y ın ı, derin bir sevgi çözüm lem e­ sini işlem ekle birlikte, y u rd u il­ gilendiren büyük o layları fon ve dekor olarak ele alacak tır.

İşte, K urtuluş Savaşını anlatan, film e de alın an «Ateşten gömlek» 0922, 7. bası 1963). «Vurun k a h ­ peye» (1926. 3. bası 1962). «Zey- no’nun oğlu» (1928, 1943) rom an­ la rı, daha çok y u rt gerçekleriyle dolu eserlerinin b elli-b a şlılarıd ır.

«Mev’u t hüküm» (1918) ile

«Kalb ağrısı» (1924. 4. bası 1962) rom anları ise, ilk eserlerinin g e­ nel çerçevesine sokulabilir.

«Dağa çıkan kurt» (1922, 4. bası 1963), ikinci ve son h ikâyeler k i­ ta b ıd ır.

Uzun dünya gezisinden yurda

döndükten sonra yazdığı son ro ­

m anlarında, daha çok düşünsel

ve sosyal eğilim ler görülür, sezi­ lir. B u n lar arasında, 1936-49 y ıl­ la rın d a tam 22 baskısı bulunan, 1942'de C.H.P. Roman A rm ağanı­ nı kazanan, geçen y ıl yeniden ba­

sılan ' «Siııekli Bakkal» rom anı

başta gelir.. Film e de alın an «Yol- palas cinayeti» 0937), «Tatarcık»

(1939, 1943), «Sonsuz panayır»

0946), «Döner ayna» 0934).

Âkile H anım sokağı» (1958) ve

son eseri olan «Hayat p arç a la rı»»

0963) da ilginç eserlerdir.

TÜRKER ACAROĞLU

_{ııt ifıı ıı ııı m ı ı ııı ı ıı ılı m ı : ılı ııı ııı ıı ı ı ıı ıı ıı ı ııi!}

HALİDE EDİB-ADIVAR

H

ALİDE E dib-A dıvar iki

tiy atro eseri y azm ıştır:

«Kenan çobanları» (3918) ile «Maske ve ruh» (1945). A raştır, ala rm d a n «Ruh-u mü* tehaccir» (H alide Salih im zasıyla), «Talim ve Terbiye» (1910), «İn­

giliz E debiyatı tarihi» (3 cilt,

1943-49), «Türkiye’de Şark, G arp ve A m erikan tesirleri» (1955, d a ­ ha önce bunun ilk bölüm ünü İn ­

gilizce olarak y a y ın la m ıştı) ba­

sılm ış tır. Makale, k onferans ve

etü d lerin d en «Üniversite kafası

ve tenkid» 0942). «Edebiyatta

tercüm enin rolü» (1944), «Sana

re y veriyorum hakkında» (1951) a y rı bası biçim inde de y a y ın la n ­ m ışla rd ır.

Önemli çevirilerinden — y u k a ­ rıd a an ılan «Mâdcr» den başka — İngilizceden çevirdiği «Gizli bel­ de» (1928) rom anı, Shakespeare*- den a k ta rd ığ ı «Antonius ve Kleo­ patra» (1949) oyu n u v ard ır.

Çok se\’diği, 1955’te ölen eşi

«Doktor A bdülhak A dnan-A dı-

v ar > (1956) h ak k ın d a b ir anı k i­ ta b ı ç ık a rm ıştı.

Çocukluğundan Birinci Dünya

Savaşı sonuna kad ar olan h ay at dönem ini kapsayan kendi a n ıla rı­

n ı, daha 1926’da New York ve

L ondra’da «Memoirs of Halidâ

Edib» ad ıy la İngilizce olarak bas­

tırm ış tı (VII - 472 s.). Bunun

Türkçesini «Mor salkım lı ev» (1. kitap, 1963) adıyla bir ay önce

yay ın lam ıştı (248 s., 7.5 lira ).

K urtuluş Savaşı a n ıla rım da ön- .cek i v ıl «Türk’ün ateşle im tihanı»

(1962) ad ıy la çık a rm ıştı.

İMDİLİK yazar h ak k ın d a

j iki eser y ay ın lan m ıştır:

Baha D iirder’in «Halide

b» (1940) adlı etüdü

ile H. L’ğurol B arîas'ın «Halide

Edib-Adı var» (3963) adlı biyog-

rafva Bibliyografyasıdır.

Illlllllllllllltllllllltlillllillllllllllllllllllllllllillilllllllllllü

111

h