SAYFA
A
_ n 6$
---j— *ı p___4
~3
> ~1
1
*j-j
______________DÜNYADA BUGÜN
ALİ SİKMEN______________
M. Ali Ayban
Sevgili,Bugün bir anma töreni var. Dostları Mehmet Ali
Aybar’ı doğumunun 91. yılında anıyorlar.
Mehmet Ali Aybar toplumumuzda bağımsız dü şüncenin, şablonculuğa karşı çıkışın da örneğini oluşturan müstesna kişilerden biridir.
Varlıklı bir ailenin iyi eğitim görmüş, kafası gibi vücudu da sağlam, görgülü oğlu olan Mehmet Ali Aybar dileseydi, yaşamını rahat sürdürecek bir in san olarak gününü gün edebilirdi.
Ama o haksızlığa başkaldıran bir adam olarak yaşadı.
Daha tek parti döneminde, üniversitede parlak bir asistan iken ‘‘zincirli hürriyet” ten dolayı hap se düştü, mimlendi.
Yılmadı Mehmet Ali Bey, savaşımını ömür bo yu sürdürdü.
1960 27 Mayıs darbesinden sonra toplumda e- sen özgürlük havası ve çağa açılma çabasının en güzel ürünlerinden biri olan Türkiye İşçi Partisi’nin Genel Başkanı oldu ve 1965 seçimleriyle millet vekili seçilerek Meclis’e girdi.
★ ★ ★
Türkiye’nin siyasi tarihini ilerde yazacak olan lar, TİP’in oynadığı rolün ne denli önemli olduğu nu belki de biraz şaşırarak göreceklerdir.
Gerçi TİP yalnızca 1965 seçimlerinde, o da mil li bakiye sistemi sayesinde Meclis’e 15 kişi so kabildi, daha sonraki seçimde ise aynı başarıyı gösteremedi, ama o bir dönemde Türkiye’yi çok etkiledi.
Sonraları kimi röportajlarda Süleyman Demi-
rel bile TİP’in konuşmalarının parlamentoyu çok
etkilediğini söyleyecektir.
Birçok konu, Meclis kürsüsüne, hatta kamuoyu önüne ilk getirildiğinde çok büyük gürültüler ko parmış bile olsa, zamanla tabu olmaktan çıktı, Türkiye gündemine girdi.
Evet TİP, ne iktidar olabildi ne de iktidar ortağı, ama ileri sürdüğü savları ilerde iktidar olacaklara kabul ettirdi. Ayrıca düşünsel açıdan Türkiye’de gerçek bir ana muhalefet görevini yüklendi.
Hep düşünmüşümdür, acaba TİP çıkmasaydı ortaya, sol düşünceler böylesine savunulmasay- dı, İnönü "ortanın solunda” olduklarını söyler miydi diye.
Ama “güieryüziü sosyalizm in savunucusu olan Aybar’ın en önemli yönü, düşünce bağım sızlığıydı.
Daha Sovyet sistemi yıkılmadan, onun özünde yanlışlar olduğunu, Leninizmin içindeki sakınca ları da sayarak anlatan ve bunları bir dizide Cum- huriyet’e yazan o olmuştu. Tabii çok sert tepkile ri göğüsleyerek...
İnsanların karşıt akımları eleştirmesi görece da ha kolay, ama kendine en yakın görünen, örnek olarak gösterilenleri eleştirmesi başka bir kafa ve yürek istiyor.
Aybar işte o çapta bir adamdı. ★★★ Sevgili,
Şimdi Aybar’dan, hem okuduğum hem de ken disinin anlattığı ilginç bir anıyı aktarmak isterim.
Mehmet Ali AybarTürkiye ve Balkan Şampiyo nu bir sürat koşucusuydu.
1933 yılında Atina’da yapılan Balkan Şampiyo nası sırasında, daha önce taraf tuttuğu sabit olan starter değiştirilmezse koşmayacağını söylemiş, takım ve okul arkadaşı Semih Türkdoğan da ona uymuş.
Starter değişmeyince Aybar da 100 metre ya rışında koşmayacağını açıklamış.
O sırada, Cumhurbaşkanı İsmet İnönü Atina Olimpiyat Stadı’nda şeref tribününden yarışları iz lemekte. Durumu kendisine bildirmişler, “Söyle
yin koşsunlar!” demiş.
Aybar ve Türkdoğan, devlet başkanının her sö zünün emir olduğu tek parti döneminde yine de koşmamakta direnmişler.
Aradan 32 yıl geçtikten sonra ve Aybar TİP Ge nel Başkanı olarak parlamentoya girdiğinde, Meclis koridorunda İnönü ile karşılaşır, ismet Pa- şa’nın kendisine ilk sorusu şu olur:
- Sen o gün neden koşmamıştın?
Mehmet Ali Bey bu öyküyü anlatırken hep gülerdi.
Kendisini saygı ile anıyoruz.
