T
T-SÛObSO
Geçmiş Zaman Olur ki / ONCE UPON A TIME
By N E C D E T S A K A O G L UEski Beyoğlu (Pera) ya maçları; korular, av alan ları, bağlar ve mezarlıklar la kaplı, yer yer elçilik bi nalarının, kilise ve manas tırların görüldüğü tenha bir semtti. Şimdiki İstiklal Caddesi’nin uzandığı sırtta
ise bu yarı doğal ortamı boydan boya geçen toprak bir yol vardı.
18. yüzyılda Galata’mn nüfusu artınca Pera Bağları yolunun iki yanında da ahşap yapılaşma başladı. Elçiliklerë giden patika, işlek bir caddeye dönüştü. Yabancılar, 19. yüzyıla doğru bu yola “Rue de Pera”; 19. yüzyılda da “Grand Rue de Pera” adını verdiler.
Tanzimat dönemi (1839-1876) ve sonrasında, Paris’teki “La Belle Epoque” yaşam tarzının Beyoğlu'na yansımasıyla İs tanbulluların “Cadde-i Kebir” dedikleri bu cadde de Os- manlı başkentinin en canlı, kalabalık, şık ve Avrupai ortamı oldu. Yönetimin ve halkın ilgisi sonucu, parke döşenmesi, havagazı aydınlatması, su ve kanalizasyon şebekeleri, atlı tramvay, caddeyi Karaköy’e bağlayan Tünel gibi Türkiye için pek çok “ilk” burada gerçekleştirildi. Caddenin iki ya kasına Avrupa üsluplarında apartmanlar, hanlar, pasajlar yapıldı.
Beyoğlu’nun, dolayısıyla İstanbul’un bu en görkemli ve zengin caddesi, 20. yüzyıl başında sinema ve tiyatroları, lo kanta, gazino, pastane, otel, fotoğrafhane, mağaza, kitap ve müzik evleriyle Avrupa'yı aratmayan bir dokuya ulaşmıştı. Mimari silüeti ve canlılığı günümüze kadar konınabilen İs tiklal Caddesi’nin bu fotoğrafı, 1908’de II. Meşnıtiyet’in ilan edildiği coşkulu bayram günlerinde çekilmiştir.
A long the ridge above the
district o f Galata ran an
earth track leading to the
country parks, hunting
estates, vineyards a n d
cem eteries,
scattered
em bassy
buildings,
churches an d
monaster-As the population o f Galata multiplied in the 18th centu
ry, suburbs o f wooden houses began to appear along the
road to Beyoğlu (alias Pera). Before long the country
lane was a busy street known to European residents o f
Istanbul as the Rue de Pera, and in the 19th century
when it became a magnet to the city’s fashionable resi
dents as the Grand Rue de Pera.
From the mid-19th centwy Beyoğlu, with its large com
munities o f Europeans, imitated as fa r as possible the
lifestyle o f La Belle Epoque in Paris. This lively crowded
district was an enclave o f European elegance and social
life. Modem innovations were all focused here: the first
street paving, the first gas lighting, the first domestic
water supply and sewers, horse-drawn trams, an d an
underground railway which carried passengers up the
hill from Karaköy. The street was lined with European
style apartment buildings, office buildings and arcades.
For Europeans and westernised local residents there were
cinemas, theatres, restaurants, cafés
,
patisseries, hotels,
photographic studios, and fashionable shops.
This photograph o f the Grand Rue de Pera, today known
as İstiklal Caddesi, was taken in 19(f8 during the cele
brations commemorating the Second Constitution.
a
I s t ık .
„(8Lİ.me _
acuiesi
TD
e r a
ies o f this quiet area.
166
S K Y L I F E M A Y IS M A Y 1 9 9 7
Kişisel Arşivlerde İstanbul Belleği Taha Toros Arşivi
