GİRİŞ
Türkiye mantar çeşitliliği yönünden dünyanın en zengin ül-kelerinden birisidir. Bu konuda 1852-2007 yılları arasında yayın-lanan 350 makalede yaklaşık 2400 makromantar tür kaydı veril-miştir[1,2]. Ancak bununla birlikte Türkiye’de mantarlarla ilgili çalışmalar yeterli değildir. Bu çalışmanın amacı araştırma alanı olarak seçilen Almus ve Çamiçi (Tokat) yöresinde bulunan man-tarlar tesbit edilerek Türkiye florasına katkı sağlamaktır. MATERYAL VE YÖNTEM
Materyallerin toplanmasında özellikle genç ve olgun üreme organlarından zedelenmemiş olanların seçilmesine özen gösteril-miştir. Örneklere ait habitat özellikleri not edilerek koleksiyon numaraları verilerek, mantarların diğer bitkilerle varsa komşuluk durumları araştırılmıştır. Renkli negatiflerin alınması esnasında Canon Powershot S60 marka fotoğraf makinası kullanılmış ve makromantarların morfolojik özellikleri mümkün olduğu kadar fotoğraflarda gösterilmeye çalışılmıştır.
Makromantarlar yetiştiği ortamdan bir sökücü ile zedelenme-den koparılıp etiketlendikten sonra yağlı kağıtlara sarılıp kutulara konulara konulmuş ve laboratuvara getirilen örneklerden spor izi elde edebilmiştir. Herbaryum ve arazi çalışmaları devam ederken hazırlanan preperatlardan spor ve morfolojik yapıları incelenmiş-tir. Spor resimleri Nikon marka araştırma mikroskobu ile çekil-miştir. Renksiz olanların daha iyi gözlenebilmesi için safranin ve metilen mavisi boyaları renkli sporlar ise laktofenol ortamında incelenmiştir. Spor boyutlarının belirlenmesi için en ve boy için
ortalama 20-25 ölçüm yapılarak bunların aritmetik ortalamaları alınmıştır [3].
Arazi ve laboratuvar çalışmaları sonucunda elde edilen veri-lerin ilgili referansların yardımı ile [4,5,6,7] makromantar örnek-lerinin tür düzeyinde teşhisleri yapılmıştır.
Teşhisi yapılmış makromantar örnekleri Gaziosmanpaşa Üni-versitesi Fen-Edebiyat Fakültesi Biyoloji Bölümü’nde saklan-maktadır.
BULGULAR VE TARTIŞMA
Araştırma alanında toplanan ve taksonomik çalışmalar so-nucunda tür düzeyinde teşhisleri yapılan makromantarlar ilgili literatür yardımıyla sistematik sıraya konmuştur. Arazi ve la-boratuar çalışmaları sonucunda Ascomycetes ve Basidiomycetes sınıfından 21 familyaya ait 52 takson teşhis edilmiştir. Tür tesbi-tini belirlediğimiz 52 makromantarın %61.5 yenilebilen, %32.6 zehirli olup %7.6’nin yenilip yenilemeyeceği bilinmemektedir. Yapmış olduğumuz gözlemlere göre araştırma bölgesindeki ye-nilebilen türlerin % 13.4’nün yöre halkı tarafından yenildiğini ortaya koymuştur.
Bu türler; Coprinus comatus, Agaricus bisporus, A. biterquis, A. campestris, Pleurotus ostreatus, Lactarius deliciosus ve Mac-rolepiota procera’ dır.
ASCOMYCETES Morchellaceae
1. Morchella conica Pers, Tokat: Almus, Kumul topraklı alanlarda, 20.04.2005, Türk 1708.
Almus ve Çamiçi Yaylası (Tokat ) Makromantar Florası
İbrahim TÜRKEKULGaziosmanpaşa Üniversitesi Fen-Edebiyat Fakültesi Biyoloji Bölümü. Tokat-TÜRKİYE
Sorumlu Yazar Geliş Tarihi: 10 Nisan 2008
e-posta: turkoibrahim@yahoo.com Kabul Tarihi: 14 Temmuz 2008
Özet
Bu çalışmada Almus ve Çamiçi Yaylasından (Tokat) 2004-2005 yılları arasında makromantar örnekleri toplanmıştır. Örneklerin değerlendirilmesi sonucunda 21 familyaya ait 52 takson teşhis edilmiştir. Bu taksonlar liste halinde sunulmuştur.
Anahtar Kelimeler: Taksonomi, Makromantar, Almus, Çamiçi, Tokat.
Flora of Macrofungi in Almus and Çamiçi Plateau (Tokat)
Abstract
In this study; macrofungi samples were collected from Almus and Çamiçi Plateau (Tokat) between the years 2004 and 2005. By evaluation of samples 52 taxa belonging to 21 families were identifi ed. These taxa are presented as a list.
Key Words: Taxonomy, Macrofungi, Almus, Çamiçi, Tokat.
Biyoloji Bilimleri Araştırma Dergisi 1 (1): 53-55, 2008 ISSN:1308-3961, www.nobel.gen.tr
İ. Türkekul / Bibad, 1 (1): 53-55, 2008 54
2. Morchella esculenta Pers. ex St, Tokat: Çamiçi
Yaylası (Niksar), Kumul topraklı alanlarda, 02.05.2004, Türk 1714.
Helvellaceae
3.Leptopodia atra (König ex Fr) Bound,Ω Karışık ormanlıklarda, 02.05.2004, Türk 1790.
Tremelleaceae
4. Tremellea mesenterica Retz. ex Hook, Tokat :
Almus, Çürümekte olan ağaç gövdeleri üzerinde,Tokat: Çamiçi Yaylası (Niksar), 24.11.2004, 17.04.2005, Türk 1781.
BASIDIOMYCETES Lycoperdaceae
5. Bovista plumbea Pers. ex Pers,Tokat:
Çami-çi Yaylası (Niksar), Çimenlik alanlarda, 19.04.2004, 13.11.2005, Türk 1796.
6. Lycoperdon perlatum Pers. Tokat: Çamiçi
Yayla-sı (Niksar), Ormanlık alanlarda, 13.11.2005, Türk 1718.
Sclorodermataceae
7. Astraeus hygrometricus ( Pers.) Morg, Tokat :
Almus, Meşelik alanlarda, 04.12.2004, Tokat: Çamiçi Yaylası (Niksar), 13.11.2005, Türk 1906.
Ganodermaceae
8. Ganoderma applanatum ( Pers. ex Wallr ) Pat,
Tokat: Çamiçi Yaylası (Niksar), Çürümekte olan ağaç gövdelerinde, 19.04.2005, Türk 1812.
Rhizopogonaceae
9. Rhizopogon luteolus Fr.Tokat: Çamiçi Yaylası
(Niksar), Çam ormanlarında, 14.05.2005, Türk 1807.
Auriscalpiaceae
10. Auriscalpium vulgare, Tokat: Çamiçi Yaylası
(Niksar), Tokat: Çamiçi Yaylası (Niksar), Çam kozalak-larında, 02.05.2004, Türk 1820.
Cantharelaceae
11. Craterellus cornucopoides ( L.ex Fr.) Pers,
To-kat : Almus, Karışık ormanlık alanda, 23.11.2005, Türk 1821.
Polyporaceae
12. Coriolus versicolor ( L. : Fr.) Pilat, Tokat:
Ça-miçi Yaylası (Niksar), Çürümekte olan kavak ağaçları üzerinde, 21.04.2004, Tokat : Almus, Çürümekte olan ağaçları üzerinde, 17.04.2005, Türk 1825.
13. Fomes fomentarius ( L. : Fr.) Fr, Tokat: Çamiçi
Yaylası (Niksar), Canlı ağaçlar üzerinde, kurumakta olan ağaçlar üzerinde, 21.04.2004, Türk 1713.
14. Polyporus brumalis Pers. : Fr, Tokat : Almus,
Küçük ağaç parçaları üzerinde, 02.05.2004, Tokat: Çami-çi Yaylası (Niksar), 04.04.2005, Türk 1720.
15. Polyporus squamosus Huds. : Fr, Tokat : Almus,
Canlı çınar ağacı üzerinde, 23.11.2005, Türk 1843.
Schizophyllaceae
16.Schizophyllum commune Fr, Tokat: Çamiçi
Yay-lası (Niksar), Çürümekte olan kavak ağaçları üzerinde, 21.04.2004, 18.11.2005, Türk 1792.
Nidulariaceae
17. Cyathus olla Batsch . ex Pers, Tokat : Almus,
Tokat : Almus, Küçük odun parçaları ve organik atıklar üzerinde, 14.11.2005, Türk 1759.
Pleurotaceae
18. Pleurotus ostreatus (Sacq. : Fr.) Kumm, Tokat :
Almus, Canlı kavak ağacı üzerinde, 23.11.2005, kesilmiş kavaklık alanlarda, 14.11.2005, Türk 1753.
Boletaceae
19. Suillus luteus (Fr.) S. F. Gray, Tokat: Almus,
Çamlık alanlarda, 24.11.2004, Tokat: Çamiçi Yaylası (Niksar), Çamlık alanlarda, 16.11.2005, Türk 1761.
20. Boletus erythropus (Fr. : Fr. ) Pers, Tokat:
Ça-miçi Yaylası (Niksar), Yaprağını döken ağaçlık alanlarda, 02.05.2004, Türk 1736.
21. Boletus satanas Lenz, Tokat: Çamiçi Yaylası
(Niksar), Meşelik alanlarda, 16.11.2005, Türk 1785.
Trichomoataceae
22. Armillaria mellea ( Vahl. : Fr.) Kummer,
To-kat : Almus, Yanmış meşeliklerde, 23.11.2005, ToTo-kat: Çamiçi Yaylası (Niksar), Canlı söğüt ağaçları üzerinde, 14.11.2005, Türk 1892.
23. Laccaria laccata ( Scop. :Fr. ) Bk. et Br,
To-kat: Çamiçi Yaylası (Niksar), Konifer ormanlarında, 16.11.2005, Türk 1794.
24. Lepista nuda (Bull. : Fr. ) Cooke, Tokat:
Çami-çi Yaylası (Niksar), Çamlık alanlarda, 02.05.2004, Türk 1749.
25. Marasmius anisocystidiatus V. Antonin, D.E
Desjordin & H. Gsell, Tokat : Almus, Tokat: 14.11.2005, Türk 1751.
26. Marasmius oreades ( Bolt. : Fr. ), Tokat: Çamiçi
Yaylası (Niksar), Çayırlık ve çimenliklerde, 02.05.2004, Tokat : Almus, Çayırlık ve çimenliklerde, 23.11.2005, Türk 1824.
27. Mycena rosea ( Bull. ) Gramberg,Tokat: Çamiçi
Yaylası (Niksar), Karışık Ormanlık alanlarda, 16.11.2005, Türk 1763.
İ. Türkekul / Bibad, 1 (1): 53-55, 2008 55
28. Mycena filopes ( Bull. ex Fr.)Kummer,Tokat:
Çamiçi Yaylası (Niksar), Karışık Ormanlık alanlarda, 16.11.2005, Türk 1777
29. Mycena leucogala (Cooke) Sacc,Tokat: Çamiçi
Yaylası (Niksar), Karışık Ormanlık alanlarda, 16.11.2005, Türk 1769.
30. Tricholoma terreum (Schaff. : Fr. ) Kummer,
Tokat : Almus,Tokat: Çamiçi Yaylası (Niksar), Çamlık alanlarda, 02.05.2004, 16.11.2005, Türk, 1739.
31. Oudemensiella radicata (Relh. Ex Fr.) Sing,
kat : Almus, Karışık Ormanlık alanlarda, 23.11.2005, To-kat: Çamiçi Yaylası (Niksar), Karışık Ormanlık alanlarda 16.11.2005, Türk 1768.
32. Ompholatus olearius (Dc.: Fr.) Sing,
Tokat:Al-mus, Çürümekte olan Sögüt ağacı üzerinde, 14.11.2005, Türk 1889.
Lepiotaceae
33. Macrolepiota procera (Scop. : Fr.) Sing. Tokat
: Almus, Karışık ormanlık alanlarda, 23.11.2005, Türk 1773.
34. Lepiota felina ( Pers .: Fr.) Kars, Tokat : Almus,
Meşeliklerde, 23.11.2005, Türk1872.
35. Lepiota konradii Huijsaman. ex Ortan, Tokat:
Çamiçi Yaylası (Niksar), Karışık ormanlık alanlarda, 16.11.2005, Türk 1750.
Agaricaceae
36. Agaricus bisporus ( Lge. ) Sing, Tokat: Çamiçi
Yaylası (Niksar), Çayırlık çimenlik alanlarda, 02.05.2004, Tokat : Almus, Çayırlık çimenlik alanlarda, 23.11.2005, Türk 1829.
37. Agaricus biterquis (Quel ) Sacc, Tokat : Almus,
Çayırlık çimenlik alanlarda, 26.05.2005, 23.11.2005, Türk 1859.
39. Agaricus campestris L.:Fr.Tokat: Çamiçi Yaylası
(Niksar), Çayırlık çimenlik alanlarda, 14.11.2005, Türk 1847.
40. Agaricus macrosporus (Moller & Schaeff )
Pi-lat, Tokat : Almus, Tokat: 13.11.2005, Türk 1856.
Copriniaceae
41. Coprinus atramentarius ( Bull. : Fr.) Fr, Tokat
: Almus, Çayırlık çimenlik alanlarda, 26.05.2005, Türk 1840.
42. Coprinus comatus ( Müller. : Fr. ) S. F. Gray,
Tokat: Çamiçi Yaylası (Niksar), Çayırlık çimenlik alan-larda, 02.05.2004, Tokat : Almus, Parklarda çimenlik alanlarda, 23.11.2005, Türk 1791.
43. Coprinus disseminatus ( Pers. : Fr. ) S. F. Gray,
Tokat : Almus, Çürümekte olan Sögüt ağacı üzerinde, 14.11.2005, Türk 1902.
44. Coprinus micaceus ( Bull. : Fr.) Fr, Tokat :
Al-mus, Kesilmiş Sögüt ağacı gövdelerinde, 14.11.2005, Türk 1795.
Strophariaceae
45. Stropharia aeruginos (Curt. ex Fr.) Quel,Tokat:
Çamiçi Yaylası (Niksar), Karışık ormanlık alanlarda, 16.11.2005, Türk 1758.
46. Stropharia coronilla (Bull.: Fr.) Quél,Tokat:
Ça-miçi Yaylası (Niksar), Gübrelik alanlarda, 02.05.2004, yol kenarlarında Tokat : Almus, 14.11.2005, Türk 1793.
47. Pholiota aurivella ( Batsh. : Fr.), Tokat:
Çami-çi Yaylası (Niksar), Kesilmiş kavak gövdeleri üzerinde, 16.11.2005, Türk 1762.
48. Pholiota mutabilis (Schaeff. ex Fr.) Orton, Tokat:
Çamiçi Yaylası (Niksar), Karışık ormanlık alanlarda, 16.11.2005, Türk 1788.
Cortinariaceae
49. Inocybe fastigiata (Schf. : Fr.) Quel, Tokat :
Al-mus, Karışık ormanlık alanlarda, 14.11.2005 Türk 1719.
Russulaceae
50. Lactarius acerrimus Biritz, Tokat: Çamiçi
Yayla-sı (Niksar), Meşelik alanlarda, 02.05. 2004, Türk 1814.
51. Lactarius deliciosus (L. : Fr.) S. F. Gray, Tokat:
Çamiçi Yaylası (Niksar), Çamlık alanlarda, 02.05.2004, Tokat : Almus, Çamlık alanlarda 16.11.2005, Türk 1869.
52. Russula sanguinea (Bu Lameller. ex St. Amans),
Tokat : Almus, Karışık ormanlık alanlarda, 14.11.2005, Türk 1729.
TEŞEKKÜR
Gaziosmanpaşa Üniversitesi Bilimsel Araştırma Pro-jeleri Komisyonu’na (2004/09 nolu proje) desteklerinden dolayı teşekkür eriz..
KAYNAKLAR
[1] Sesli E. & Denchev C.M. 2005. Checklist of the Myxomycetes and acromycetes of Turkey. Mycologia Balcanica Vol. 2: 119-160.
[2]. Solak H, Işıloğlu M, Kalmış E & Hakan A. 2007. Makrofungi of Turkey Checklist. Vol. I. İzmir.
[3]. Türkekul İ. 2003. A Contribution to the Fungal Flora of Tokat Province. Turkish Journal of Botany. 27 : 313-320. [4]. Breitenbach J, Kränzlin F. 1984, 1986, 1991. Fungi of
Switzerland. Vol: 1-2-3 Lucerne: Verlag Mycologia. [5]. Courtenay B, Burdsall JR H. 1982. Guide to Mushrooms
and their Relatives. Van Nostrand Reinhold Company. [6]. Marchand A. 1975, 1976. Champignons du Nord et du
Midi Tome 3-4 Perpignan: Sos Mycol. des Pyrénées Méditerranéennes.
[7]. Phillips R. 1981. Mushrooms and Other Fungi of Great Britain & Europe. London: Pan Books.
