. . . T A N I T M A ...T A N I T M A ...T A N I T M A ...T A N I T M A ..
ÂŞIK ALİ ÇATAK;
“ BÜTÜN YÖNLERİYLE SEYRANI”
R. Bahar AKARPINAR
1800-1866 yılları arasında yaşamış olan Develi’li Âşık Seyrânî 19.yy Âşık Edebiyatı nın önemli temsilcilerin dedir. Asıl adı Meh met olan âşık, rüyada içtiği hak badesi ile hi dayete kavuşmuş ve "Seyranı" mahlasını al mıştır. Osmanlı Sarayına kabul edilerek bir müddet İstanbul’da yaşayan âşık, Köprülü Medresesine devam ederek hat sanatı ve nak kaşlık öğrenmiştir. Cesurca yazdığı hicivler nedeniyle bir müddet sonra Pây-ı Taht’tan ayrılarak Halep, Bağdat ve Mısır’a gitmiş, buralarda bilgi ve görgüsünü artırmış daha sonra memleketi Develi’ye dönmüş ve ömrü nün sonuna kadar burada yaşamıştır.
Eserlerinde hem hece hem de aruz ölçüsü nü kullanmış olan Seyranî, İlâhi aşk, vahdet-i vücut, vuslat, dünyanın geçiciliği, ölüm, bir mürşide bağlanmanın gerekliliği, İyi ahlâk sahibi gibi tasavvufı ve ahlâki konulara ağır lık vermiş, bununla birlikte maddî aşk ile muhtelif toplumsal konuları da işlemiştir.
Günümüze kadar Aşık Seyrani hakkında çeşitli antolojiler ve edebiyat tarihlerinde bil gi verilmiş ayrıca müstakil kitap ve makale ler de yazılmıştır.
Âşık Seyrani hakkında yapılan çalışma lardan biri de Develi’li Aşık Ali Çatak’a aittir. Ömrünün uzun bir bölümünü Seyrani hak kında inceleme ve araştırma yapmaya ada mış olan Aşık Ali Çatak, çeşitli güçlüklerle el de ettiği imkânları Seyrani’yi Türk insanına yakından tanıtmak ve onun Halk Edebiyatın daki yarini belirlemek için kullanan, sonsuz gayret göstererek yılmadan ve heyecanla çalı şan amatör bir araştırmacıdır. Kendini "Sey rani Delisi" olarak adlandıran Aşık Ali Çatak "Bütün Yönleriyle Seyranı’ adıyla 1992 yılın da yayınladığı kitabının ilk bölümünde Sey- rani’nin hayatı, dünya görüşü, ailesi, yetiştir diği öğrencisine yer vermiş, Seyrani’nin ta nınmasında önemli rol üstlenen kişileri tanıt mış, Kültür Bakanlığı ve Develi İlçesi yerel yönetiminin işbirliği ile düzenlenen gelenek sel hSeyrani’yi Anma Seminer ve Şenlikleri”
konusunda bilgi vermiştir. Bu bölümde konu yu pekiştiren pekçok fotoğraf ve belge kulla nılmıştır.
Kitabın ikinci bölümünde Ankara Milli Kütüphane îbn-i Sina Salonu ve şahsi kolek siyonlarda bulunan cönklerden derlenen Sey rani’yi ait şiirler cönk ve yaprak numaraları ile şahsî kolleksiyon sahiplerinin adları anıla rak verilmiştir. Künyeleri belirlenenlerle bir likte Seyrani’ye ait olduğu kabul edilerek her hangi bir kaynak gösterilmeden ve sözlü gele nek de yaşatıldığı ifade edilmeden alınan şiir lerin sayısı da oldukça fazladır. Bu bölümde Seyrani’nin koşma, semai, şarkı, divan ve destan formundaki şiirleri yer almış ayrıca notaya alınarak icra edilen onyedi deyiş nota ları ile birlikte verilmiştir.
Metinlerde bulunan Arapça-Farsça keli me ve terkiplerin anlamlan dipnot şeklinde verilmiş ayrıca bir sözlük hazırlanmamıştır.
Kitabın son sayfalarına Aşık Ali Çatak ve eseri hakkında bazı devlet ve bilim adamları nın takdim ve teşekkür yazıları da eklenmiş tir.
Kitabın basım giderleri özel teşebbüs ta rafından karşılanmıştır. İnsanların roman ve şiir kitabı dışında pek fazla kitap okumadığı bir dönemi yaşamaktayız. Çeşitli yayınevleri araştırma-inceleme kitaplarını ticarî endişe duyarak az sayıda basarken "Bütün Yönleriy le Seyrani" adlı bu tür bir eserin özel sermaye tarafından desteklenerek yayınlanması Türk Kültürü ve Türk Halk Edebiyatına verilen değer açısından Önem arzetmektedir.
Aşık Ali Çatak’ın hazırladığı "Bütün Yön leriyle Seyrani" adlı kitap, Seyrani’yi yakın dan tanımak, eserlerini ve dünya görüşünü incelemek, yaşadığı dönemin kültereî ve top lumsal değerlerini araştırmak isteyen ve Aşık Edebiyatıyla ilgilenen kişilere seçici ve dik katli bir gözle bakmak kaydıyla kaynak kitap olacak niteliktedir. Âşık Ali Çatak’a bu özveri gerektiren çalışmasından ötürü tebrik ve te şekkür eder, başaralanmn devamını dileriz.
