SAMSUN ‹L‹NDE ASIYA BA⁄LI ÖLÜMLER
*
Hanging deaths in Samsun
Berna AYDIN
1, Ahmet TURLA
1, Halil BOZ
2, Bekir KARAARSLAN
1Ayd›n B, Turla A, Boz H, Karaarslan B. Samsun ilinde as›ya ba¤l› ölümler. Adli T›p Bülteni, 2006;11(1):23-29
As› intihar amac›yla s›kl›kla seçilen bir yöntem olup, kaza ve cinayet olgular› nadirdir. Tan›mlay›c› tipteki bu çal›flmada; as› sonucu ölen olgular›n demografik özelliklerinin belirlenmesi ve verilerin benzer çal›flmalar ile karfl›laflt›r›larak tart›fl›lmas› amaçlanm›flt›r.
Bu amaçla; Samsun’da 1997-2004 y›llar› aras›nda ölü muaye-nesi-otopsi ifllemi uygulanan 3261 adli ölüm olgusundan as› so-nucu öldü¤ü belirlenen 61 olgu ile ilgili Samsun Adliyesi arfli-vinde bulunan kay›tlar retrospektif olarak incelenmifltir.
Olgular›n 37 (%60,7)’si erkek, 24 (%39,3)’ü kad›n olup, yafl ortalamas› 32,38±14,15 (11-79) y›ld›r. Tüm olgularda orijin in-tihar olarak saptanm›flt›r. Olgular›n %77,1’inde as› eylemi ev ve eklentilerinde gerçeklefltirilmifltir. Olgular›n %91,8’inde olay yeri inceleme tutana¤› ve olay yeri krokisi bulunmakla birlikte, olay yerine veya ölene ait foto¤raflar %55,7’sinde mev-cuttur. Olgular›n %77,1’i “tam as›” ve %82,0’si “tipik as›” flek-lindedir. Telem tüm olgularda tespit edilirken, as› vas›tas› ola-rak 32 (%52,5) olguda ip-urgan kullan›lm›flt›r. Otopsi uygula-nan 51 (%83,6) olgudan 38’inde boyun yumuflak dokular›nda ekimoz, 32’sinde hiyoid kemik ve/veya tiroid k›k›rdakta k›r›k ve bir olguda da boyun omurlar›nda ayr›lma saptanm›flt›r.
Adli inceleme sürecinin uzamamas› ve hatas›z sonuçlara ula-fl›labilmesi amac›yla, tüm adli ölümlerde oldu¤u gibi as›
olgula-r›nda da, ayr›nt›l› olay yeri incelemesi yap›larak krokiler çizil-meli, foto¤raflar ile desteklençizil-meli, ölüm nedeni ve adli sorufl-turma-kovuflturma s›ras›nda ortaya ç›kabilecek olas› sorunlar›n aç›kl›¤a kavuflturulmas› için konunun uzmanlar› taraf›ndan ek-siksiz ve usulüne uygun otopsi yap›lmas› gerekmektedir.
Anahtar kelimeler: As›, intihar, adli otopsi
SUMMARY
Hanging oneself is a frequently resorted method to commit suicide. Cases of accident and murder are rarely reported. In this descriptive study, we aim to specify the demographic featu-res of those who were killed as a featu-result of hanging and compa-re the data with the similar studies.
For this purpose; records of 61 hanging cases out of 3261 ca-ses of Samsun administration of courthouse archive which a postmortem examination or autopsy was performed in betwe-en 1997-2004 were studied retrospectively.
Thirtyseven of the cases (60.7%) were male, 24 cases (39.3%) were female. The mean age was 32,38±14,15 (11-79) years. The origin was suicide in all the cases. Hanging took place in the house and its adjacent parts in 77.1% cases. There were scene investigation reports and sketch in 91.8% of the cases, however photographs of the scene or victims were available in 55.7%
ca-1 Ondokuz May›s Üniversitesi, T›p Fakültesi, Adli T›p Anabilim Dal›, Samsun 2 Adalet Bakanl›¤›, Samsun Adli T›p fiube Müdürlü¤ü, Samsun
* Bu çal›flma 11-14 May›s 2006 tarihinde Konya’da düzenlenen VII. Adli Bilimler Kongresinde poster bildiri olarak sunulmufltur. Gelifl tarihi: 20.05.2006 Düzeltme tarihi: 24.08.2006 Kabul tarihi: 21.09.2006
ses. Of cases 77.1% were complete hanging and 82% cases were typical hanging. The ligature mark was observed in all cases and rope was used in 32 cases (52.5%) as ligature. Thirtyeight ecchymoses of soft neck structure and 32 fracture of hyoid bo-ne and/or thyroid cartilage was detected in autopsy performed 51 cases. Seperation was observed in the cervical vertebrae in one case.
As is the case in all forensic deaths, the scene investigation should be made, sketches should be drawn, findings should be supported by the photographs to avoid delaying judicial proce-dures and to acquire accurate results. A proper autopsy should be performed by an expert team to clarify the possible questi-on marks in the course of the judicial procedure.
Key words: hanging, suicide, autopsy
G‹R‹fi VE AMAÇ
‹ntihar birçok faktörün etkiledi¤i ve boyutlar› giderek büyüyen toplumsal bir sorundur. Türkiye ‹statistik Kuru-mu (TÜ‹K) verilerine göre; 1997-2003 y›llar› aras›nda Tür-kiye genelinde kaba intihar oran› ortalama yüz binde 3,20’dir. Samsun ilinin 1997-2004 y›llar› aras›ndaki ortala-ma nüfusu 1.203.387 olup, bu dönemde Samsun’da kaba intihar oran› ortalama yüzbinde 2,68’dir. Ülkemizde as› en fazla kullan›lan intihar yöntemidir (1). As›n›n intihar yöntemleri aras›nda s›k görülmesinin nedeni, kolay uygu-lanabilmesi, fazla özelli¤i olmayan, herkesin rahatl›kla edinebilece¤i malzemelerin kullan›lmas› ve sonucun kesin oldu¤unun bilinmesidir. As›lar›n %95’inden fazlas›nda orijin intihar, nadiren de cinayet ya da kazad›r (2).
Bu çal›flmada; 1997-2004 y›llar› aras›nda Samsun il merkezinde as› sonucu öldü¤ü belirlenen olgular›n ka-y›tlar›n›n incelenerek, demografik özellikleri ve as› bul-gular›n›n de¤erlendirilmesi, elde edilen verilerin benzer çal›flmalar ile karfl›laflt›r›larak tart›fl›lmas› amaçlanm›flt›r.
GEREÇ VE YÖNTEM
Samsun il merkezinde 1997-2004 y›llar› aras›nda ölü muayenesi-otopsi ifllemi uygulanan adli ölüm olgular›n-dan as› sonucu öldü¤ü belirlenen 61 olgu ile ilgili Sam-sun Adliyesi arflivinde bulunan kay›tlar retrospektif ola-rak incelenmifltir.
Tan›mlay›c› tipteki bu çal›flmada; olgular›n demogra-fik verileri, olay tarihi, olay›n gerçeklefltirildi¤i yer, olay yeri inceleme tutana¤›, olay yeri krokisi ve olay yerine ya da ölene ait foto¤raflar›n varl›¤›, as›n›n flekli, as› nok-tas›, as› arac›, intihar notu ve daha önce giriflim öyküsü varl›¤›, orijin, risk faktörleri, otopsi varl›¤›, boyun
böl-gesindeki lezyonlar ve toksikolojik inceleme varl›¤› kay-dedilerek, veriler paket istatistik program› yard›m› ile de¤erlendirilmifltir. Ki-kare analizleri kullan›larak, veri-ler aritmetik ortalama±standart sapma, say› ve yüzdelik-ler fleklinde sunulmufltur.
BULGULAR
Samsun il merkezinde 1997-2004 y›llar› aras›ndaki 8 y›ll›k sürede ölü muayenesi-otopsi ifllemi uygulanan 3261 adli ölüm olgusundan 258 (%7,9)’i intihar orijinli olup, tüm olgular›n %1,9 (61 olgu)’u, intiharlar›n ise %23,6’s› as› sonucu oluflan ölümlerdir.
Olgular›n 37 (%60,7)’si erkek, 24 (%39,3)’ü kad›n olup, yafl ortalamas› 32,38±14,15 (11-79) y›ld›r. En fazla olgu %32,8’lik oran ile 20-29 yafl grubundad›r (Grafik 1). Yafl gruplar› ile cinsiyet aras›nda anlaml› bir iliflki saptan-mam›flt›r (p>0.05).
Tüm olgularda orijin intihar olarak saptanm›flt›r. Ol-gular›n olay›n gerçekleflti¤i ay ve günlere göre da¤›l›m› Tablo 1’de, as› eyleminin gerçekleflti¤i yere göre da¤›l›m› Grafik 2’de gösterilmifltir.
Olgular›n 15 (%24,7)’inin intihar notu b›rakt›¤› tes-pit edilmifltir. Daha önce intihar giriflimi öyküsü 9 (%14,7) olguda bildirilmifl olup, bu olgulardan 3’ü önce-ki giriflimlerinde de as› yöntemini denemifllerdir. Olgula-r›n intihar nedeni olabilecek risk faktörlerinin varl›¤›na
yafl grubu n 11 (%18) 14 (%23) 8 (%13.1) 5 (%8.2) 1 (%1.6) 2 (%3.3) 20 (%32.8)
göre da¤›l›m› Tablo 2’de gösterilmifltir. On bir olguda birden fazla risk faktörü saptanm›fl olup, 19 olguda risk faktörü olabilecek bilgiye ulafl›lamam›flt›r.
Olgular›n %91,8’inde olay yeri incelemesi yap›larak kroki düzenlenmifl olup, %53,6’s›nda olay yeri incele-mesine hekim kat›lmam›flt›r. Olay yerini ya da öleni fo-to¤raflama oran› ise %55,7’dir.
Olgular›n %77,1’i “tam as›”, %82,0’si “tipik as›” fleklin-dedir. Telem tüm olgularda tespit edilirken, as› arac› ola-rak 32 (%52,5) olguda ip-urgan kullan›lm›flt›r (Grafik 3).
Olgular›n 51 (%83,6)’ine otopsi ifllemi
uygulanm›fl-t›r. Otopsi yap›lmayanlardan birinde sadece boyun böl-gesi disseke edilerek cilt alt› incelenmifltir. Adli T›p uz-man›nca de¤erlendirilen olgular›n %97,4’üne, pratisyen hekimlerce de¤erlendirilen olgular›n %60,9’una otopsi uyguland›¤› ve aralar›ndaki fark›n istatistiksel olarak ile-ri derecede anlaml› oldu¤u saptanm›flt›r (χ2: 13,93;
p<0.001) (Tablo 3).
Otopsi uygulanan 51 olgudan 38’inde boyun yumu-flak dokular›nda ekimoz saptanm›fl olup, bu çal›flmadaki olgularda boyun bölgesinde görülen lezyonlar ile di¤er çal›flmalarda saptanan lezyonlar Tablo 4’de gösterilmifl-Tablo 1. Olgular›n olay›n gerçekleflti¤i ay ve günlere göre da¤›l›m›.
Aylar n % Aral›k 3 4,9 Ocak 7 11,5 fiubat 2 3,3 Mart 2 3,3 Nisan 9 14,7 May›s 5 8,2 Haziran 6 9,8 Temmuz 6 9,8 A¤ustos 7 11,5 Eylül 4 6,6 Ekim 6 9,8 Kas›m 4 6,6 Toplam 61 100 Günler n % Pazartesi 9 14,7 Sal› 5 8,2 Çarflamba 12 19,7 Perflembe 9 14,7 Cuma 15 24,7 Cumartesi 8 13,1 Pazar 3 4,9 61 100 5 (%8.2) 3 (%4.9) (%4.9)3 (%3.3)2 (%1.6)1 olay yeri n
Grafik 2. Olgular›n as› eyleminin gerçekleflti¤i yere göre da¤›l›m›. 47 (%77.1) 19 (%31.1) 7 (%11.5) 2 (%3.3) 1 (%1.6) as› arac› n
Grafik 3. Olgular›n kulland›klar› as› araçlar›na göre da¤›l›m›.
32
tir. Hiyoid kemik ve/veya tiroid k›k›rdakta k›r›k tespit edilen 32 olgunun 24 (%75,0)’ü tipik as›d›r.
Otopsi uygulanan 51 olgunun 47 (%92,2)’sinden al-kol, uyutucu-uyuflturucu ve toksikolojik inceleme için örnek al›nm›fl olup, sadece bir olguda benzodiazepin sap-tanm›flt›r.
TARTIfiMA
‹ntihar amac›yla çeflitli yöntemler kullan›lmakta olup, kifliler en kolay ulaflabildi¤i yöntemle intihara kal-k›flmaktad›r. Birçok ülkede oldu¤u gibi ülkemizde de Si-vas, Batman, Konya illeri ile Trakya bölgesinde as›
yön-temi ile intiharlar ilk s›radad›r (3-16). Dülger ve arkadafl-lar›n›n (17) ‹zmir’de yapt›¤› çal›flmada ise kendini zehir-lemenin en s›k kullan›lan intihar yöntemi oldu¤u bildi-rilmektedir. Bununla birlikte ateflli silah elde edilebilme-sinin kolay ve dolay›s›yla kullan›m›n›n yayg›n oldu¤u ülke ve bölgelerde intiharlar daha s›k olarak ateflli silah-lar ile gerçeklefltirilmektedir (6,18-21). Tüm adli ölümler içerisinde as›ya ba¤l› ölümlerin oran› Afyon’da %2,3, Kuzey K›br›s Türk Cumhuriyeti’nde %2,7, Diyarba-k›r’da %2,8, Kocaeli’de %6,1, otopsi çal›flmalar›nda ise ‹zmir’de %4,8, Edirne’de %5,6 olarak bulunmufltur (3,22-26). Samsun’da ise as› sonucu ölümler, tüm adli ölümlerin %1,9’unu, intiharlar›n %23,6’s›n› oluflturmak-tad›r. Oranlardaki bu de¤ifliklik kullan›lan intihar yön-temlerinde ülkeden ülkeye, hatta ayn› ülke içinde yöre-sel farkl›l›klar olabilece¤ini göstermektedir.
TÜ‹K verilerine göre ülkemizde intiharlar 15-24 yafl grubunda yo¤unlaflmakta ve genel olarak erkeklerde da-ha fazla görülmektedir. Yafl gruplar›na ve cinsiyete göre intihar da¤›l›ma bak›ld›¤›nda; 15 yafl›n alt›nda ve 15-24 yafl grubunda kad›nlar, di¤er yafl gruplar›nda ise erkekler daha fazla intihar etmektedir (1). Ülkemiz verileri ile uyumlu olarak bu çal›flmadaki olgular›n da ço¤u erkektir ve en fazla olgu 20-29 yafl grubundad›r. Yine benzer ça-l›flmalarda da as›ya ba¤l› ölümlerin daha çok erkeklerde ve genç yafl gruplar›nda görüldü¤ü bildirilmifltir (24-32). Ancak Gören ve arkadafllar› (23) Diyarbak›r’da yapt›kla-r› çal›flmada olgulayapt›kla-r›n›n %57,7’sinin kad›n ve en s›k gö-rüldü¤ü yafl aral›¤›n›n ise 11-20 oldu¤unu, Alt›nda¤ ve ar-kadafllar› da (11) Batman’da intiharlar›n en s›k genç ka-d›nlarda görüldü¤ünü, kaka-d›nlardaki yüksek intihar ora-n›n›n bu bölgedeki kad›nlar›n negatif sosyal durumu ile iliflkili olabilece¤ini belirtmifllerdir.
Çal›flmam›zda as›ya ba¤l› ölümlerin en çok nisan, en az flubat ile mart aylar›nda ve en çok Cuma, en az ise Pa-zar günü gerçekleflti¤i saptanm›flt›r. Yap›lan di¤er çal›fl-malarda intiharlar›n de¤iflik ay ve günlerde meydana gel-di¤i bildirilmifl olup, ilkbahar ve sonbaharda hafif bir ar-t›fl olmakla birlikte, hiçbir mevsimde ve günde anlaml› bir y›¤›lma göstermedi¤i görülmektedir (25,27,28,30,32).
Kiflinin daha önce intihar girifliminde bulunmufl ol-mas› ve olay yerinde kendi yazm›fl oldu¤u intihar notu-nun bulunmas› orijin belirlemede önemlidir (2). Bu çal›fl-mada tüm olgular›n orijininin intihar oldu¤u, %77,1’in-de as› eyleminin ev ve eklentilerin%77,1’in-de gerçeklefltirildi¤i, Tablo 2. Olgular›n intihar nedeni olabilecek risk
fak-törlerinin varl›¤›na göre da¤›l›m› (n:61).
Risk faktörleri n %
‹flsizlik ve ekonomik sorun 9 14,7
Alkol kötüye kullan›m› 6 9,8
Fiziksel hastal›k 3 4,9
Bir yak›n›n›n ölümü ya da hastal›¤› 2 3,3
Kesin psikiyatrik hastal›k 6 9,8
Olas› psikiyatrik hastal›k* 8 13,1
Aflk-sevgi sorunlar›** 6 9,8
Okul sorunlar› 5 8,2
Ailesel sorunlar 7 11,5
Di¤er*** 2 3,3
* Kesin psikiyatrik tan›s› bilinmiyor. Ancak içine kapan›k-t›, psikolojik sorunlar› vard›, çok sinirliydi, etraf› k›r›p dökerdi vb. fleklinde belirtilmifl.
** Sevgilisi ile anlaflamama, evlenmesine izin verilmeme, ter-kedilme, aldat›lma vb.
*** Olgulardan biri cezaevinde hükümlü olup müflahade için getirildi¤i ak›l hastanesinde, di¤eri asker olup yemin töre-ninden sonra otel odas›nda intihar etmifl.
Tablo 3. Olgularda postmortem incelemeyi yapan hekimle-re göhekimle-re otopsi uygulanma durumlar›n›n da¤›l›m›.
Adli T›p Pratisyen
Uzman› Hekim Toplam
n % n % n %
Otopsi (+) 37 97,4 14 60,9 51 83,6
Otopsi (-) 1 2,6 9 39,1 10 16,4
olgular›n %24,7’sinin intihar notu b›rakt›¤› ve %14,7’sinde daha önce giriflim öyküsü oldu¤u saptan-m›flt›r. Benzer çal›flmalarda da olgular›n %91,8-100,0’ün-de orijinin intihar oldu¤u, eylemin ço¤unlukla ev ve et-raf›nda gerçeklefltirildi¤i, olgular›n %25 ve %34’ünün tihar notu b›rakt›¤›, %20 ve %34 oran›nda daha önce in-tihara giriflim öyküsü bulundu¤u bildirilmifltir (23,25,27,32-34). Olgular›m›zda daha önceki intihar giri-flimi öyküsü oran›n›n (%14,7) literatür verilerinden dü-flük oldu¤u görülmekte olup, bu oran›n daha ayr›nt›l› adli soruflturma ile yüksek ç›kabilece¤i kanaatindeyiz.
Ekonomik-sosyal sorunlar› yo¤un olarak yaflayan ki-flilerde intihar s›kl›¤›n›n fazla olmas› sosyal faktörlerin önemini vurgulamaktad›r. ‹flsizlik, geçim zorlu¤u, al›fl›la-gelmifl sosyal deste¤in kayb›, göç, beklenmedik olaylara tepki, aile içi anlaflmazl›klar, ailenin herhangi bir neden-le da¤›lmas›, alkol ba¤›ml›l›¤›, ruhsal hastal›klar, bir ya-k›n›n›n ölümü ve fiziksel hastal›klar intihar riskini artt›-r›c› faktörlerdendir (35). Cooke ve arkadafllar› (27) Bat› Avustralya’da as›ya ba¤l› ölümler ile ilgili çal›flmas›nda; olgular›n›n %33’ünde psikiyatrik hastal›k öyküsü ve %24’ünde alkol kötüye kullan›m› bulundu¤unu, Leo ve arkadafllar› da (34) as› yöntemi ile intihar eden olgular›-n›n %31’inin psikiyatrik tedavi görmüfl oldu¤unu bildir-mifllerdir. Tablo 2’de görüldü¤ü gibi bu çal›flmadaki ol-gular›n %14,7’sinde iflsizlik ve ekonomik sorunlar, %11,5’inde de ailesel sorunlar bulundu¤u tespit edilmifl-tir. Samsun ilinin ekonomik ve sosyodemografik verile-ri Türkiye veverile-rileverile-rinden çok büyük sapmalar gösterme-mekte olup, intihar nedenlerinde de Samsun’a özel bir
durum bulunmad›¤›, Türkiye’deki genel intihar neden-leri ile benzer oldu¤u görülmektedir.
Benzer çal›flmalar ile uyumlu olarak olgular›n ço¤u “tam as›” ve “tipik as›” fleklindedir (23,27,29,32,33).
‹nan›c› ve arkadafllar›n›n (32) çal›flmas›nda olgular›n tümünde, Samarasekera ve arkadafl›n›n (33) çal›flmas›nda %98,7’sinde telem görülmüfl olup, bu çal›flmada da tüm olgularda telem saptanm›flt›r. Benzer çal›flmalarda oldu-¤u gibi Samsun’da da en fazla kullan›lan as› arac› ip-ur-gand›r (23,25,27,32). Bu sonuç, kiflilerin kolay ulafl›labi-lir intihar araçlar› ile intihar etme e¤iliminde olduklar›-n› göstermektedir.
Tablo 4’te görüldü¤ü gibi, bu çal›flmada hiyoid ke-mik ve tiroid k›k›rdakta k›r›k görülme oranlar›n›n di¤er çal›flmalardan oldukça yüksek oldu¤u belirlenmifltir. Bu-na karfl›laflt›r›lan çal›flmalardaki olgular›n yafl›, kullan›-lan as› arac› ve as› fleklindeki farkl›l›klar›n neden olabile-ce¤i, ancak daha büyük olas›l›kla de¤erlendirme yanl›fl-l›klar›ndan kaynaklanabilece¤i düflünülmüfltür.
As› sonucu ölümlerde orijin belirlenmesi çok yönlü bir adli inceleme gerektirir. Bu nedenle olay yeri ayr›n-t›l› incelenmeli, krokiler çizilmeli ve foto¤raflar çekil-melidir. Ölüm nedeninin tespiti ve adli soruflturma-ko-vuflturma s›ras›nda ortaya ç›kabilecek olas› sorunlar›n aç›kl›¤a kavuflturulmas› için her as› olgusunda mutlaka otopsi yap›lmas›na karar verilmelidir. Orijin belirlenme-sinde otopsi bulgular›, toksikolojik inceleme sonuçlar›, olay yeri incelemesi ve tan›k ifadelerinin önemi büyük-tür (2). As› sonucu ölümlerin, genellikle intihar amaçl›, nadiren de olsa cinayet ya da kaza sonucu meydana gele-Tablo 4. As›ya ba¤l› ölümlerde boyun bölgesindeki lezyonlar›n da¤›l›m›.
Kaynak Olgu Hiyoid Tiroid Hiyoid ve Krikoid Boyun Hiyoid k›r›¤›
say›s› k›r›¤› k›r›¤› tiroid k›r›¤› k›r›¤› omurlar›nda ve boyun
ayr›lma omurlar›nda ayr›lma Ege ve ark.9 179 24 2 3 1 (%13.4) (%1.1) (%1.6) (%0,6) ‹nan›c› ve ark.34 50 15 (%30) Samarasekera ve Cooke35 233 16 71 19 1 (%6,9) (%30,5) (%8,2) (%0,4) Ayd›n ve ark. 51 24 3 5 1 (%47,1) (%5,9) (%9,8) (%2,0)
bilece¤i unutulmamal›d›r. Bu çal›flmada olgular›n yakla-fl›k yar›s›nda olay yeri incelemesine hekim kat›lmad›¤›, olgular›n %83,6’s›na otopsi uyguland›¤›, Adli T›p uzma-n›nca de¤erlendirilen olgularda otopsi uygulanma oran›-n›n anlaml› derecede yüksek oldu¤u saptanm›flt›r. Eskifle-hir’de ise as›ya ba¤l› ölümlerde olgular›n %23,5’ine otop-si uyguland›¤› bildirilmifltir (29).
Sonuç olarak; tüm adli ölümlerde oldu¤u gibi, as› so-nucu ölüm olgular›nda da bilirkifli olarak Adli T›p uzma-n›n›n olay yerinde yap›lacak tüm incelemelere kat›lmas› ve ölü muayenesi ile yetinilmeyip mutlaka otopsi yap›l-mas› gereklidir. Ayr›nt›l› olay yeri krokilerinin, olay ye-rinde ve otopsi ifllemi s›ras›nda çekilen foto¤raflar›n ince-lemenin önemli parçalar› oldu¤u unutulmamal›d›r. Ayr›-ca intihar olaylar› sonras› yap›lan adli incelemelerin daha ayr›nt›l› yap›land›r›lmas›n›n, intihar› önleme çal›flmalar›-na da ›fl›k tutabilece¤i kaçal›flmalar›-naatindeyiz.
KAYNAKLAR
1. http://www.tuik.gov.tr/ Eriflim Tarihi: 15.08.2006 2. Soysal Z, Çakal›r C. Adli T›p, Cilt I, ‹stanbul Üni-versitesi Cerrahpafla T›p Fakültesi Yay›nlar›, ‹stan-bul 1999:413-21.
3. Çak›c› M, Polat O, Albayrak M, ‹nan›c› MA, Tan-sel E. Kuzey K›br›s Türk Cumhuriyeti’nde Yap›lan Adli Ölü Muayenesi ve Otopsilerin Retrospektif ‹ncelenmesi. 8. Ulusal Adli T›p Günleri Poster Su-nular› Kitab›, Antalya 1995; 111-7.
4. Nachman R, Yanai O, Goldin L, Swartz M, Barak Y, Hiss J. Suicide in Israel:1985-1997. J Psychiatry Neurosci 2002; 27(6):423-8.
5. Zacharakis CA, Madianos MG, Papadimitriou GN, Stefanis CN. Suicide in Greece 1980-1995:pat-terns and social factors. Soc Psychiatry Psychiatr Epidemiol 1998; 33(10):471-6.
6. Ojima T, Nakamura Y, Detels R. Comparative study about methods of suicide between Japan and the United States. Epidemiol 2004; 14(6):187-92. 7. Havasi B, Magori K, Toth A, Kiss L. Fatal suicide
cases from 1991 to 2000 in Szeged, Hungary. Fo-rensic Sci Int 2005; 147S:25-8.
8. Katk›c› U, Özkök MS, Özkara E. Sivas ‹linde ‹nti-har Olgular›n›n De¤erlendirilmesi. 1. Adli Bilimler Kongresi, 12-15 Nisan 1994, Adana, Poster sunusu.
9. Demirci fi, Günayd›n G, Do¤an KH, Sunam GS. 2001-2002 y›llar›nda Konya’da gerçekleflen intihar olgular›n›n retrospektif de¤erlendirilmesi. II. Ana-dolu Adli Bilimler Kongresi, 30 Ekim-2 Kas›m 2003, Kayseri, Poster sunusu.
10. Azmak AD. Suicides in Trakya region, Turkey, from 1984 to 2004. Med Sci Law 2006; 46(1):19-30. 11. Alt›nda¤ A, Özkan M, Oto R. Suicide in Batman,
southeastern Turkey. Suicide Life Threat Behav 2005; 35(4):478-82.
12. Kalediene R, Starkuviene S, Petrauskiene J. Seaso-nal patterns of suicides over the period of socio-eco-nomic transition in Lithuania. BMC Public Health 2006; 6:40.
13. Pridmore S, Lawler A, Couper D. Hanging and po-isoning autopsies in Fiji. Aust N Z J Psychiatry 1996; 30(5):685-7.
14. Kelleher MJ, Keohane B, Corcoran P, Keeley HS. El-derly suicides in Ireland. Ir Med J 1997; 90(2):72-4. 15. Durak D, Çoltu A, Dama D. ‹ntaharlarda kullan›lan
yöntemler ve rastlanma s›kl›¤›. 1.Ulusal Adli T›p Kongresi, 1-4 Kas›m 1994, ‹stanbul, Poster sunusu. 16. Renberg ES, Jacobsson L. Some aspects of the
dyna-mics in suicide rates and the relevance for preventi-on:A Northern Swedish study, 1952-1995. Nord J Psychiatry 1999; 53:257-66.
17. Dülger HE, Yemiflcigil A, Karali H, Ege B, Hanc› ‹H. ‹ntihar sonucu ölüm olgular›n›n retrospektif incelenmesi. Adli T›p Dergisi 1991; 7(3-4):115-8. 18. Shenassa ED, Rogers ML, Spalding KL, Roberts
MB. Safer storage of firearms at home and risk of suicide:a study of protective factors in a nationally representative sample. J Epidemiol Community Health 2004; 58:841-8.
19. Cutright P, Fernquist RM. The Culture of Suicide through Societal Integration and Religion:1996-1998 Gender-Specific Suicide Rates in 50 American States. Archives of Suicide Research 2004; 8:271-85. 20. Stack S, Wasserman I. Race and Method of
Suici-de:Culture and Opportunity. Archives of Suicide Research 2005; 8:57-68.
21. Knight B. Simpson Adli T›p. (Çeviri):Ed. Birgen N. Bi-limsel ve Teknik Çeviri Vakf›, ‹stanbul 1995:131-143. 22. Demir S, Akan O, Tufan G, Gökçe Ç. Afyon Adli
T›p fiube Müdürlü¤ünde Ölü Muayene ve Otopsisi Yap›lan Olgular ve Travman›n Rolü. Y›ll›k Adli T›p Toplant›lar›-2002 Kitab›, Antalya 2002; 279-82.
23. Gören S, T›raflç› Y, Üzün ‹. As›ya ba¤l› ölümlerin retrospektif de¤erlendirilmesi. VI. Adli Bilimler Kongresi, 28-30 May›s 2004, ‹stanbul, Poster sunusu. 24. Gündo¤mufl ÜN, Kurtafl Ö, Çolak B, Biçer Ü. Ko-caeli ‹l Merkezinde 1999-2003 Y›llar›ndaki Mediko-legal Ölümlerin Analizi. VI. Adli Bilimler Kongre-si, 28-30 May›s 2004, ‹stanbul, Poster sunusu. 25. Ege B, Karadeniz Z, Yemiflçigil A. As› olgular›n›n
retrospektif incelenmesi. Adli T›p Bülteni 2000; 5(3):185-7.
26. Azmak D, Zeren C, Erdönmez Ö, Altun G, Y›l-maz A. Trakya Üniversitesi T›p Fakültesi Adli T›p Anabilim Dal›nca Yap›lan Adli Otopsi Olgular›n›n De¤erlendirilmesi. Y›ll›k Adli T›p Toplant›lar›-2002 Kitab›, Antalya Toplant›lar›-2002; 202-4.
27. Cooke CT, Cadden GA, Margol›us KA. Death by hanging in Western Australia. Pathology 1995; 27:268-72.
28. Meel BL. Epidemiology of suicide by hanging in Transkei, South Africa. Am J Forensic Med Pathol 2006; 27(1):75-8.
29. Balc› YG. Eskiflehir’de 1997-2001 y›llar› aras›ndaki intiharlar. Adli T›p Dergisi 2003; 17(1):33-9. 30. Meel BL. A study on the incidence of suicide by
hanging in the sub-region of Transkei, South Afri-ca. Journal of Clinical Forensic Medicine 2003; 10:153-7.
31. Nikolic S, Micic J, Atanasijevic T, Djokic V, Djo-nic D. Analysis of neck injuries in hanging. Am J Forensic Med Pathol 2003; 24:179-82.
32. ‹nan›c› MA, Polat O, Aksoy E, Sözen fi, Yurtman T. As›ya ba¤l› ölümler (50 olguluk retrospektif bir araflt›rma). Adli T›p Dergisi 1995; 11(1-4):31-7. 33. Samarasekera A, Cooke C. The pathology of
han-ging deaths in Western Australia. Pathology 1996; 28:334-8.
34. Leo DD, Evans R, Neulinger K. Hanging, firearm and non-domestic gas suicides among males:a com-parative study. Australian and New Zealand Jour-nal of Psychiatry 2002; 36:183-9.
35. Polat O. Adli T›p. ‹stanbul, DER Yay›nlar›, Aral›k 2000:247-54.
‹letiflim
Dr. Berna Ayd›n
Ondokuz May›s Üniversitesi T›p Fakültesi Adli T›p Anabilim Dal›
55139 Kurupelit/Samsun e-posta: baydin@omu.edu.tr
