iş hekimleri, diş hekimi yardımcı personeli ve hastalar, dental işlemler ve klinik ortamında enfeksiyöz olabilecek çeşitli mikroorganizmalarla karşı karşıya kalabilir. Bu enfeksiyöz ajanların kişiden kişiye veya cansız bir nes-neden kişiye geçişiyle oluşan enfeksiyon ‘çapraz enfeksiyon’ olarak tanımlanır.1
Diş hekimleri ve yardımcı personel oral kavite ve solunum yolunda bulunan patojen mikroorganizmalar ile temas halindedir. Oral kavitede hepatit B virüsü, he-patit C virüsü,herpes simpleks tip 1 ve tip 2, insan immün yetmezlik virüsü,
stafi-İntraoral Dijital Görüntülemede
Enfeksiyon Kontrolü
Ö
ÖZZEETT Diş hekimleri, yardımcı personel ve hastalar çapraz enfeksiyon açısından yüksek risk altın-dadır. Çapraz enfeksiyon, sadece dental tedavi ve cerrahi işlemler sırasında değil, intraoral radyo-grafi uygulamaları esnasında da oluşabilir. Radyoloji kliniklerinde kısa süre içerisinde çok sayıda hasta ile temas edildiğinden, enfeksiyon kontrol önlemleri almak gereklidir. Son yıllarda diş he-kimliğinde intraoral dijital görüntüleme sistemleri sıklıkla kullanılmakta ve film-bazlı konvansi-yonel yöntemlerin yerini almaktadır. Bununla birlikte, dijital görüntüleme sensörleri ve filmler tek kullanımlık olmadıkları ve defalarca kullanıldıkları için, enfeksiyon kontrolü günümüzde tam ola-rak çözülememiş bir sorundur. Radyografik işlemlerde, temas yüzeylerinin koruyucu bariyerler ile kaplanması, intraoral dijital görüntü sensörleri için koruyucu kılıf kullanılması ve hastalar arasında tekrar kullanılmadan önce uygun bir yöntemle dezenfekte edilmesi, çapraz enfeksiyon riskini en aza indirebilir. İntraoral dijital görüntü sensörleri için yeni koruyucu bariyerler, yeni yöntemler ve de-zenfeksiyon işlemlerine dayanıklı intraoral dijital görüntü sensörlerin geliştirilmesi için çalışmalar yapılmalıdır.
AAnnaahh ttaarr KKee llii mmee lleerr:: Çapraz enfeksiyon; radyografi, dental, dijital
AABBSS TTRRAACCTT Dentists, dental assistants and patients have high-risk for cross-infection. Cross-infec-tion can occur during not only dental treatment and surgical procedures, also intraoral radiography applications. Infection control precautions must be taken in radiology clinics due to it was con-tacted with various patients in a short time. Recently, digital radiography systems are commonly used and replaced film-based methods in dentistry. However, infection control in digital image re-ceptors is completely unsolved problem at the present time because they are not disposable like films and reused again and again. To cover with protective barriers of contact areas, usage of pro-tective envelops in digital image receptors and their disinfection with appropriate methods before reused among patients can be minimized risk of cross-infection during radiologic procedures. Fur-ther studies are needed to develop new protective barriers, new methods and intraoral digital re-ceptors with resistant to disinfection procedures.
KKeeyy WWoorrddss:: Cross infection; radiography, dental, digital
TTuurrkkiiyyee KKlliinniikklleerrii JJ OOrraall MMaaxxiillllooffaacc RRaaddiiooll--SSppeecciiaall TTooppiiccss 22001166;;22((22))::5555--6600
İlkay PEKER,a
Melih ÖZDEDEa
aAğız, Diş ve Çene Radyolojisi AD,
Gazi Üniversitesi Diş Hekimliği Fakültesi, Ankara
Yazışma Adresi/Correspondence: İlkay PEKER
Gazi Üniversitesi Diş Hekimliği Fakültesi, Ağız, Diş ve Çene Radyolojisi AD, Ankara, TÜRKİYE
drilkaypeker@gmail.com
likok, streptokok, sitomegalovirüs, mikobakterium tü-berkülozis gibi birçok virüs ve bakteri bulunabilir. Bu nedenle diş hekimleri, yardımcı personel ve hastalar çap-raz enfeksiyon açısından yüksek risk altında olan bir gruptur. Enfeksiyon geçişi, direkt temas, indirekt temas ve damlacık yoluyla meydana gelebilir. Direkt temas yo-luyla geçiş, bütünlüğü bozulmuş deri veya mukozanın kan, tükürük ve doku artıkları gibi bir ortamla direkt teması so-nucu; indirekt temas yoluyla geçiş ise kontamine alet, teç-hizat, kontamine sıvılar ve yüzeylerle temas sonucu oluşur. Aynı zamanda, diş tedavileri sırasında kullanılan çeşitli aletlerden yayılan aerosollerin solunması ve sıçrayan sıvı damlacıklar yoluyla da enfeksiyon geçişi olur.1,2
En etkili enfeksiyon kontrol önlemi, bütün hasta-lara ayrım yapmaksızın potansiyel enfeksiyöz ohasta-larak yaklaşmaktır. Bu yaklaşım, standart önlemler olarak bi-linen, tüm vücut sıvılarını enfeksiyon kaynağı olarak görmek, sağlık çalışanları ve hastaların, vücut sıvılarıyla direkt temasını önleyecek prosedürleri uygulama teme-line dayanır. Birçok hasta enfeksiyon hastalığı taşıyıcısı olduğundan habersiz olabilir veya bu bilgiyi hekime ver-mekten kaçınabilir. Bu nedenle, Amerikan Diş Hekimleri Birliği (American Dental Association-ADA) ve Hastalık-ları Önleme ve Kontrol Merkezi (Center of Disease Con-trol and Prevention-CDC) standart önlemlerin klinik pratikte uygulanması gerekliliğini vurgulamaktadır.3,4
Klinik pratikte en fazla karşılaşılan enfeksiyon ge-çişi, direkt veya indirekt temas yoluyla gerçekleşir.1,2Bu nedenle çapraz enfeksiyon, sadece dental tedavi ve cer-rahi işlemler sırasında değil, tüm diş hekimliği uygula-maları sırasında meydana gelebilir.5İntraoral radyografi uygulamaları da bu işlemlerden biridir. Radyoloji kli-niklerinde kısa süre içerisinde çok sayıda hasta ile temas edildiğinden, diğer tüm diş hekimliği uygulamalarında olduğu gibi radyografi işlemleri esnasında da enfeksiyon kontrol önlemleri almak gereklidir.
Dental radyografi işlemleri esnasında enfeksiyon kontrolü için alınması gereken standart önlemler şu şe-kilde sıralanabilir:1,3,4
1. Dental radyografi işlemleri esnasında alınması ge-reken standart önlemlerin amacı, radyoloji çalışanlarının hem radyasyona maruz kalmasını önlemek, hem de tükü-rük ve kan yoluyla bulaşan hastalıklardan korumaktır.4
2. X-ışını cihazı, kontrol paneli, bilgisayar, kon, ti-roid koruyucu, koltuk sırt ve baş desteği gibi radyogra-fik işlemlerde temas edilen yüzeyler CDC tarafından ‘kritik olmayan cihazlar’ olarak sınıflandırılmıştır. Bun-lar; tükürük, kan veya deri ile temasta olan, ancak oral
mukoza ile temasta olmayan yüzeyler olduğundan de-zenfekte edilmeli ve direkt teması engellemek için ko-ruyucu bariyerlerle (Resim 1) kaplanmalıdır.1,4
3. Önlük, maske, gözlük ve tek kullanımlık eldi-ven gibi kişisel korunma ekipmanları, hastaların vücut sıvıları ve sıçramalardan kaynaklanan kontaminasyo-nun azaltılmasında koruyucu bariyer oluşturur. Tüm radyografik işlemlerde eldiven giyilmelidir. Çünkü operatörün elleri hastanın ağız ortamı, tükürükle kon-tamine görüntü sensörleri ve film tutucular ile kolay-lıkla kontamine olabilir. Hepatit virüsleri küçük eldiven perforasyonlarından geçebilir. El maniplasyo-nunu engellememesi ve mikroorganizmalara karşı ge-çirgen olmaması nedeniyle lateks ve nitril eldivenler tercih edilmelidir. Hasta koltuğa oturduktan sonra eller yıkanmalı ve tek kullanımlık eldiven giyilmelidir.1
Son yıllarda diş hekimliğinde dijital görüntüleme sistemleri sıklıkla kullanılmakta ve film-bazlı konvansi-yonel yöntemlerin yerini almaktadır. Dijital sistemlerin geniş dinamik aralığa sahip olması, film-bazlı sistemler-den daha az radyasyon dozu içermesi, kimyasal banyo işlemlerinin ortadan kalkması, hızlı görüntü elde edil-mesi, görüntülerin arşivlenmesinin ve iletilmesinin kolay olması gibi birçok avantajları vardır.6-9Bununla birlikte, dijital görüntüleme sensörleri, filmler gibi tek kullanımlık olmadıkları ve defalarca tekrar kullanıldık-ları için, enfeksiyon kontrolü önemli bir sorundur. İn-traoral dijital görüntü sensörlerinin, yarı-iletken (solid-state) ya da direkt dijital teknoloji ve fosfor plak teknolojisi olmak üzere, iki farklı tipi mevcuttur (Resim 2). Bunlardan direkt dijital görüntü sensörleri, bilgisa-yara bir kablo ile bağlı olup, herhangi bir yardımcı cihaz olmaksızın bilgisayarda dijital görüntü oluşturabilir. Diğer temel teknoloji ise, bilgisayara bağlı olmaksızın, üzeri fosforla kaplı bir plakta, x-ışınının ekspozu sonra-sında oluşan latent imajın geçici olarak saklanması kav-ramına dayanır. Latent imaj, lazer ışığı uyarısı olan bir tarayıcıda dijital görüntüye dönüştürülür.9
CDC, dijital görüntüleme sensörlerini mukoza ile temas etmeleri nedeniyle ‘yarı-kritik cihazlar’ olarak sı-nıflandırmıştır.3İdeal olarak, hastalar arasındaki çapraz enfeksiyon riskine karşı bu yarı-kritik cihazlar için ısı sterilizasyonu ya da yüksek düzey dezenfeksiyon işlem-leri gereklidir. Öte yandan, dijital görüntüleme sensör-leri ısı sterilizasyonu ya da yüksek düzey dezenfeksiyona karşı dayanıklı değildir. CDC, ısı ile sterilizasyon ya da yüksek düzey dezenfeksiyon yapılamayan yarı-kritik ci-hazlar için en azından uygulama esnasındaki kontami-nasyonu azaltmak için Amerikan Gıda ve İlaç Dairesi
(Food and Drug Administration-FDA) tarafından onay-lanmış koruyucu bariyer kullanılmasını önermektedir.3 İntraoral dijital görüntüleme sensörlerindeki çap-raz kontaminasyon riskini önlemek için klinik pratikte plastik koruyucu kılıflar kullanılır. Bunlar sensörleri tü-kürük ve kanla kontaminasyondan ve ışıktan korur.4,10,11 Kullanılan kılıfların üç tarafı kapalı olup, açık olan tara-fında yapışkan bir bant bulunur; plak ya da sensör, kı-lıfa yerleştirildikten sonra bant açılır ve yapıştırılarak kapatılır (Resim 3). Direkt dijital görüntü sensörlerinde, kılıfla birlikte lateks parmak örtülerinin de kullanılması koruyuculuğu belirgin olarak artırır. Klinik koşullarda kullanılan tek plastik koruyucu kılıfların %44-51’inin perfore olabildiği ve bu durumda oluşabilecek kontami-nasyona karşı kılıfla beraber lateks parmak örtüsünün de rutin olarak kullanılması önerilmiştir.12Benzer şekilde, fosfor plakların da koruyucu kılıfa ek olarak bir kat ko-ruyucu kalın karton ile kaplanmasının, kontaminasyon riskini azaltabileceği (Resim 4) bildirilmiştir.13
İntraoral dijital görüntü sensörlerinde kullanılan koruyucu kılıflar kullanılmadan önce sızıntıya yol
aça-bilecek herhangi bir üretim hatası olup olmadığı dikkat-lice kontrol edilmelidir. Öte yandan, sağlam kılıflar ağıza yerleştirilirken uygulanan basınç nedeniyle perfore ola-rak ya da kılıfın yapışkan bandı açılaola-rak tükürükle temas etmesi sonucu kontamine hale gelebilir. Bu nedenle, çift intraoral koruyucu kılıf kullanılmasının kontaminasyon riskini azaltabileceği, ancak tamamen ortadan kaldıra-mayacağı göz önünde bulundurulmalıdır.3,14Çapraz
kon-RESİM 1: Kritik olmayan cihazların koruyucu kılıflarla kaplanması (A, B, C, D, E).
taminasyon riskini tamamen ortadan kaldırmak için yeni koruyucu yöntemler, suya ve dezenfeksiyon işlemlerine dayanıklı görüntüleme sensörleri geliştirilmesi gerekli-dir.6Günümüz koşullarında, yeni yöntemler geliştirilin-ceye kadar çift bariyer kullanılması, her hastadan sonra radyografik ekipmanın temizlenmesi ve dezenfekte edil-mesi önerilmektedir.3,14
İntraoral dijital görüntü sensörleri çapraz kontami-nasyon riskini azaltmak için, etanol ve 2-propanol içeren özel temizleme mendilleri üretilmiştir. Yapılan çalışma-larda fosfor plakların, bariyer kullanılsa bile özellikle kenar kısımlarında bakteri kolonizasyonu olabileceği, bu nedenle kenar kısımlarının dikkatlice dezenfekte edilmesi gerektiği vurgulanmıştır.9,13,15Ayrıca, fosfor plaklarda görüntü elde etmek için kullanılan tarayıcıla-rın bazılatarayıcıla-rında ultraviyole ışığının kullanıldığı otode-zenfeksiyon sistemi vardır. Bu sistemde plak tarayıcıya yerleştirildiğinde sistemin aktif hale getirilmesiyle de-zenfeksiyon sağlanabilmektedir. Otodede-zenfeksiyonun en önemli avantajı, kontamine plakların taranması esna-sında tarayıcının ve daha sonra taranacak plakların kon-tamine olmasını engellemesidir.16Yapılan bir çalışmada, etanol (%82), 2-propanol ve ultraviyole ile otodezen-feksiyon sisteminin antimikrobiyal etkinliği ve fosfor plakların hassas yapısına hasar verip vermediği araştı-rılmıştır.16Etanolün, mikroorganizmaları uzaklaştırmada oldukça etkili olduğu, ancak tekrarlayan kullanımlarda fosfor plakların görüntü kalitesini olumsuz etkilediği,
2-propanolun ise antimikrobiyal etkisinin yetersiz olduğu ve tarayıcıdaki otodezenfeksiyon işleminin ise yeterli antimikrobiyal etki gösterdiği belirlenmiştir.16Aynı ça-lışmada, fosfor plakların her kullanımdan sonra ultravi-yole ışığı dezenfeksiyonu olan bir tarayıcıda taranması ve 2-propanol içeren bir mendil ile silinmesi gerektiği vurgulanmıştır.16
Fosfor plakların mikrobiyolojik kontaminasyonu-nun incelendiği bir çalışmada %70’lik etanol ile silinen fosfor plaklarda %56-57,8 oranında bakteri kolonizas-yonu izlenmiştir.9,13Bakteri kolonizasyonunun, çoğun-lukla plakların kenarlarında meydana geldiği, plağın orta bölümünde ise çok daha az bakteri bulunduğu gözlem-lenmiştir. Fosfor plaklar, silme işlemine ek olarak hafta-lık periyotlarda etilen oksit gazı ile steril edilmiş ve plakların %4’ünde kontaminasyon olduğu belirlenmiş-tir.9Bu nedenle, fosfor plakların etanol ile silinmesinin yeterli olmadığı ve her gün etilen oksit gazı ile steril edil-mesi gerektiği bildirilmiştir.9Etilen oksit gazı sterilizas-yonu, çoğunlukla hastanelerde ısı ve neme duyarlı materyallerin sterilizasyonunda kullanılan etkili bir yön-temdir. Bununla birlikte, etilen oksit gazının toksik, kan-serojen, yanıcı, patlayıcı ve çevre için zararlı olması en büyük dezavantajlarıdır. Aynı zamanda, ayrı bir oda ge-rektirmesi, sadece eğitimli personel tarafından kullanı-labilmesi ve steril edilen materyallerin uzun süre havalandırma gerektirmesi nedeniyle diş hekimliğinde kullanımı sınırlıdır.17Yapılan bir çalışmada, fosfor
plak-RESİM 4: Fosfor plakların koruyucu kılıfa ek olarak bir kat koruyucu kalın karton ile kaplanması. RESİM 3: Fosfor plak kılıfının bant ile kapatılması.
larda meydana gelen kontaminasyonu azaltmak için, radyografi işlemi öncesinde üç farklı ağız çalkalama so-lüsyonu (klorheksidin, esansiyel yağ ve delmopinol içe-ren gargaralar) ile gargara yapılmasının etkili olup olmadığı araştırılmıştır.18Aynı çalışmada kontrol grubu olarak fosfor plaklar sadece etilen oksit gazı ile steril edil-miştir. Ağız gargarası kullanılmayıp etilen oksit gazı ste-rilizasyonu yapılan grupta hiç bakteri kolonizasyonu olmadığı, klorheksidin kullanımının ise bakteriyel kon-taminasyonu azaltmada etkili olabileceği belirlenmiştir.18 Literatürde intraoral dijital görüntüleme sistemle-rindeki çapraz kontaminasyon riskinin değerlendirildiği sınırlı sayıda çalışma vardır. Klinik pratikte diş hekimliği eğitimi ve çok sayıda hasta potansiyeli bulunan klinik-lerde, özellikle fosfor plaklar sıklıkla kullanılmaktadır. Yapılan çalışmalarda fosfor plakların daha çok kenarla-rında bakteri kolonizasyonu izlenmesi, plağın koruyucu kılıftan çıkarılması esnasında kontamine olmasından veya kılıflardan plağa tükürük sızmasından kaynaklana-bilir. Aynı zamanda, fosfor plaklarla görüntü elde etme işleminin iki basamaklı (ekspoz ve tarama işlemi) olması, birçok yüzeye temas edilmesini gerektirdiğinden çapraz kontaminasyon olasılığı daha da artmaktadır. Bu ne-denle, fosfor plakların rutin kullanımı sırasında çok dik-katli olmak gerekir. Koruyucu kılıflara yerleştirildikten
sonra ışınlanan fosfor plaklar (Resim 5A,B), yüzeydeki tükürüğü uzaklaştırmak için bir kâğıt veya peçete ile ku-rulanmalı (Resim 5C), tek kullanımlık bir kap içerisine yerleştirilmeli (örneğin; plastik bardak; Resim 5D), kon-tamine eldivenler çıkarılarak plak temiz bir kaba konul-malı, yeni bir eldiven giyilerek koruyucu kılıf açılmalı (Resim 5E), ve plak tarayıcıya yerleştirilmelidir (Resim 5F). Tarama işlemi sonrası fosfor plak, plağa zarar ver-meyecek ancak yeterli dezenfeksiyon sağlayacak bir de-zenfektanla silinmeli ve kurulanmalıdır (Resim 5G). Bununla birlikte, fosfor plakların dezenfeksiyonu için kullanılan temizleme mendilleri ve dezenfektanlar ya yeterli dezenfeksiyon sağlayamamakta ya da tekrarlayan kullanımlarda plağa zarar vermektedir. Diğer bir alter-natif, fosfor plakların taranması sonrası etilen oksit gazı ile steril edilmesidir. Bu yöntemin de yukarıda bahsedi-len dezavantajları mevcuttur. Çapraz kontaminasyonu engellemek için hâlihazırda mevcut yöntemlerin hiçbiri yeterli düzeyde etkili ve kullanışlı görünmemektedir.
ÇAPRAZ KONTAMİNASYON RİSKİNİ
ÖNLEMEK İÇİN ÖNERİLER
1. Tüm diş hekimliği uygulamalarında olduğu gibi dental radyoloji işlemleri esnasında da enfeksiyon kont-rolü için gerekli standart önlemler alınmalıdır.
2. Hekim veya radyoloji personeli radyolojik iş-lemler esnasında önlük, eldiven ve maske kullanmalı-dır.
3. Tüm temas yüzeyleri koruyucu bariyerler ile kaplanmalıdır.
4. İntraoral dijital görüntü sensörleri için, tercihen çift kat koruyucu kılıf kullanılmalıdır.
5. İntraoral fosfor plaklar kullanılırken çift kat ko-ruyucu kılıfa ek olarak kalın karton kullanılması daha iyi sonuçlar verebilir.
6. Radyografik işlemlerden önce antimikrobiyal et-kili bir gargara ile ağzın çalkalanması çapraz kontami-nasyon olasılığını azaltabilir.
7. İntraoral fosfor plaklar için otodezenfeksiyon sis-temi olan tarayıcılar tercih edilmelidir.
8. İntraoral dijital görüntü sensörleri, hastalar ara-sında tekrar kullanılmadan önce uygun bir yöntemle te-mizlenerek dezenfekte edilmelidir.
9. İntraoral radyografi işlemleri öncesi ve sonrası hastalar ellerini yıkamalı ve işlem sırasında sensörü tu-tarken eldiven giymelidir.
Sonuç olarak, kullanımı her geçen gün giderek yay-gınlaşan intraoral dijital görüntü sensörlerinin, film-bazlı sistemlerden farklı olarak tek kullanımlık olmaması ve defalarca kullanılması nedeniyle oluşabilecek çapraz kontaminasyon riski, maalesef günümüzde tam olarak çözülememiş bir sorundur. Bu nedenle, intraoral dijital görüntü sensörleri için yeni koruyucu bariyerler, yeni yöntemler ve dezenfeksiyon işlemlerine dayanıklı in-traoral dijital görüntü sensörlerinin geliştirilmesi için ça-lışmalar yapılmalıdır.
1. Pankhurst CL, Coulter WA. Diş hekimliğinde enfeksiyonun önlenmesi ve kontrolü için temel bilgiler (Özçakır C, Çev.). 1. baskı. Ankara Medya Yayın Grubu: 2010. p. 3-198. 2. Araujo MW, Andreana S. Risk and prevention
of transmission of infectious diseases in den-tistry. Quintessence Int 2002;33(5):376-82. 3. Kohn WG, Collins AS, Cleveland JL, Harte JA,
Eklund KJ, Malvitz DM; Centers for Disease Control and Prevention (CDC). Guidelines for infection control in dental health-care settings-2003. MMWR Recomm Rep 2003; 52:1-61. 4. White SC, Pharoah MJ. Oral Radiology,
Prin-ciples and Interpretation. 7 ed. St. Louis Mis-souri: 2014. p. 29-40.
5. Ozsevik S, Cicek E, Bodrumlu E, Guney AK. Bacterial survival in the radiographic proces-ses. Minerva Stomatol 2012;61(4):135-40. 6. Choi JW. Perforation rate of ıntraoral barriers
for direct digital radiography. Dentomaxillofac Radiol 2015;44(3):20140245.
7. Geist JR, Katz JO. Radiation dose-reduction techniques in north american dental schools. Oral Surg Oral Med Oral Pathol Oral Radiol Endod 2002;93(4):496-505.
8. van der Stelt PF. Principles of digital imaging. Dent Clin North Am 2000;44(2):237-48. 9. Kalathingal SM, Shrout MK, Comer C, Brady
C. Rating the extent of surface scratches on photostimulable storage phosphor plates in a dental school environment. Dentomaxillofac Radiol 2010;39(3):179-83.
10. Akdeniz BG, Gröndahl HG, Kose T. Effect of delayed scanning of storage phosphor plates. Oral Surg Oral Med Oral Pathol Oral Radiol Endod 2005;99(5):603-7.
11. MacDonald DS, Waterfield JD. Infection con-trol in digital intraoral radiography: evaluation of microbiological contamination of photo-stimulable phosphor plates in barrier en-velopes. J Can Dent Assoc 2011;77:93. 12. Hokett SD, Honey JR, Ruiz F, Baisden MK,
Hoen MM. Assessing the effectiveness of di-rect digital radiography barrier sheaths and finger cots. J Am Dent Assoc 2000;131(4): 463-7.
13. Kalathingal SM, Moore S, Kwon S, Schuster GS, Shrout MK, Plummer K. An evaluation of microbiologic contamination on phosphor plates in a dental school. Oral Surg Oral Med
Oral Pathol Oral Radiol Endod 2009;107(2): 279-82.
14. Kuperstein AS. Defective plastic infection-con-trol barriers and faulty technique may cause psp plate contamination used in digital intrao-ral radiography. J Evid Based Dent Pract 2012;12(3):46-7.
15. Negron W, Mauriello SM, Peterson CA, Arnold R. Cross-contamination of the psp sensor in a preclinical setting. J Dent Hyg 2005;79(3):8. 16. Wenzel A, Kornum F, Knudsen M, Lau EF.
Antimicrobial efficiency of ethanol and 2-propanol alcohols used on contaminated stor-age phosphor plates and impact on durability of the plate. Dentomaxillofac Radiol 2013;42(6):20120353.
17. da Cunha Mendes GC, da Silva Brandão TR, Miranda Silva CL. Ethylene oxide potential toxicity. Expert Rev Med Devices 2008;5(3):323-8.
18. Feres M, Figueiredo LC, Faveri M, Stewart B, de Vizio W. The effectiveness of a preproce-dural mouthrinse containing cetylpyridinium chloride in reducing bacteria in the dental of-fice. J Am Dent Assoc 2010;141(4): 415-22.
