Çanakkale merkez, Çan ve Ezine ilçelerinde bulunan kadın kıyafetlerinde dival işi tekniği

(1)

T.C.

SELÇUK ÜNİVERSİTESİ SOSYAL BİLİMLER ENSTİTÜSÜ EL SANATLARI EĞİTİMİ ANA BİLİM DALI EL VE MAKİNE NAKIŞLARI EĞİTİMİ BİLİM DALI

ÇANAKKALE MERKEZ, ÇAN VE EZİNE İLÇELERİNDE BULUNAN

KADIN KIYAFETLERİNDE DİVAL İŞİ TEKNİĞİ

Gülcan GÖK

YÜKSEK LİSANS TEZİ

Danışman

Doç. Dr. Nihan Semen ERSÖZ UZAR

(2)

(3)

(4)

(5)

iii

ÖNSÖZ

Her toplumun geçmişine paralel olarak gelişen, kendine özgü kültür birikimi, gelenek ve görenekleri bulunmaktadır. Bu özellikleri uyguladıkları el sanatı eserlerine yansıtmışlardır.

Geleneksel kültürün ürünü olan el sanatları, toplumlar arasındaki farklılıkları ortaya koyan unsurlardır. Geleneksel kültürü yansıtan el sanatı ürünlerinin korunması ve tanıtılması büyük önem taşımaktadır.

Çanakkale ili tarihte 18 Mart 1915 te yazılan kahramanlık destanıyla ve I. Dünya Savaşının kaderini değiştirerek adını tüm dünyaya duyurmuştur.

Böylesine değerli bir ilin ayrıca gerek yurt içi gerekse yurt dışında peyniri ile adını duyurmuş olan Ezine ve seramikleriyle ünlü Çan ilçelerinde bulunan el sanatlarını ortaya çıkarmaktaki amacım; Şimdiye kadar yörede konuyla ilgili bir araştırma ve çalışmanın yapılmamış olması yapılan el işlemelerini tür, teknik, renk, kompozisyon ve işlemede kullanılan araç gereç özelliklerine göre inceleyerek ve gizli kalmış değerleri ortaya çıkartmaktır. Bunun sonucu olarakta Çanakkale il merkezi ve köyleri ile Çan ve Ezine ilçe merkezleri ve bağlı köylerinde bulunan ürünlerin özellikleri tespit edilmiş, tarihlendirilmeleri yapılmış ayrıca çizim ve fotoğraflarla da belgelendirilmiştir.

Çalışmamda bana yol gösteren ve destekleyen değerli danışmanım Doç. Dr. Nihan Semen ERSÖZ UZAR’ a, yardımlarından dolayı Doç. Dr. Gülüzar ÇELEBİLİK ve Prof. Dr. Emine NAS’a teşekkürlerimi sunarım.

Ayrıca araştırmanın yürütülmesinde maddi ve manevi desteği ile başta babam Hasan Karaöz ve annem Münevver Karaöz olmak üzere; eşim Gökmen Gök, ablam Hayriye Karaöz, abim Hayri Karaöz, kardeşim İsmail Karaöz ve saha çalışması sırasında katkısı bulunan ürün sahiplerine çok teşekkür ederim.

Gülcan GÖK Konya, 2019

(6)

(7)

(8)

vi İÇİNDEKİLER ÖNSÖZ ... iii İÇİNDEKİLER ... vi TABLOLAR LİSTESİ ... ix GRAFİKLER LİSTESİ ... ix FOTOĞRAFLAR LİSTESİ ... x ÇİZİM LİSTESİ ... xii 1. GİRİŞ ... 1 1.1.Araştırmanın Konusu ... 1

1.2. Araştırmanın Amacı ve Önemi ... 1

1.3. Çanakkale İli, Çan ve Ezine İlçeleri Hakkında Genel Bilgi ... 1

1.4. Konu İle İlgili Yapılan Araştırmalar ve Yayınlar ... 7

1.5. Dival İşi Tekniğinin Tanımı ve Tarihçesi ... 8

1.6. Dival İşi Tekniğinde Kullanılan Araç ve Gereçler ... 10

1.6.1. Dival İşi Tekniğinde Kullanılan Araçlar ... 10

1.6.2. Dival İşi Tekniğinde Kullanılan Gereçler ... 11

1.7. Dival İşi İşlemeye Hazırlık ve İşleme Teknikleri ... 12

1.7.1. Dival İşi İşlemeye Hazırlık ... 12

1.7.2 Dival İşi İşleme Teknikleri ... 14

1.7.2.1. Dival İşi Tekniğinde Kullanılan Yardımcı ve Tamamlayıcı İğne Teknikleri ... 16

1.7.3. Dival İşi Tekniğinin Kartondan Temizlenmesi ... 18

2. YÖNTEM ... 19

2.1. Araştırmanın Modeli ... 19

2.2. Evren ve Örneklem Seçimi ... 19

(9)

vii

2.4.Kapsam ve Sınırlılıklar ... 19

2.5.Veri Toplama Tekniği ... 20

3. KATALOG ... 21

4. BULGULAR ... 155

4.1. Ürünlerin Yapılış Tarihi ... 155

4.1. Ürünlerin Geliş Biçimi ... 156

4.2. Ürünlerin Günümüzdeki Durumu ... 158

4.3. Ürünlerin Onarım Durumu ... 160

4.4. Kullanılan Malzemeler ... 162

4.4.1.Zeminde Kullanılan Malzemeler ... 162

4.4.2.İşlemede Kullanılan Malzemeler ... 162

4.4.3. Kenar Temizlemede Kullanılan Malzemeler ... 162

4.5. Kullanılan Teknikler ... 164

4.5.1. İşlemede Uygulanan Teknikler ... 164

4.5.2. Kenar Temizlemede Uygulanan Teknikler ... 165

4.6. Bezeme Konuları ... 166 4.6.1. Bitkisel Bezeme ... 166 4.6.2. Geometrik Bezeme ... 167 4.6.3. Nesneli Bezeme ... 167 4.6.4. Figürlü Bezeme ... 167 4.7. Renk Özellikleri ... 168

4.7.1. Zemininde Kullanılan Renkler ... 169

4.7.2. İşlemede Kullanılan Renkler ... 169

4.7.3. Astarlama ve Kenar Temizlemede Kullanılan Renkler ... 169

4.8. Kompozisyon Özellikleri ... 171

(10)

viii

KAYNAKÇA ... 176

EKLER ... 177

Ek-1 Gözlem Fişi Örneği ... 177

(11)

ix

TABLOLAR LİSTESİ

Tablo No 1 : Ürünlerin Yapılış Tarihi ... 155

Tablo No 2 : Ürünlerin Geliş Biçimi ... 157

Tablo No 3 : Ürünlerin Günümüzdeki Durumu ... 159

Tablo No 4 : Ürünlerin Onarım Durumu ... 161

Tablo No 5 : DİVAL İŞİ ÜRÜNLERİN ZEMİN-İŞLEME-KENAR TEMİZLEME VE ASTARDA KULLANILAN MALZEMELER ... 163

Tablo No 6 : DİVAL İŞİ ÜRÜNLERİN ZEMİN-İŞLEME-KENAR TEMİZLEME VE ASTARDA KULLANILAN MALZEMELER ... 164

Tablo No 7 : Dival İşi Ürünlerin İşleme ve Kenar Temizlemesinde Uygulanan Teknikler.. 165

Tablo No 8 : Dival İşi Giysilerin İşlemesinde Seçilen Bezeme KOnulonuları ... 167

Tablo No 9 : Dival İşi Giysilerin Zemin, İşleme, Astar ve Kenar Temizlemesinde Kullanılan Renkler ... 170

Tablo No 10 : Dival İşi Giysilerin Kompozisyon Özellikleri ... 172

GRAFİKLER LİSTESİ Grafik No 1 : Ürünlerin Yapılış Tarihi ... 156

Grafik No 2 : Ürünlerin Geliş Biçimi ... 158

Grafik No 3 : Ürünlerin Günümüzdeki Durumu ... 160

Grafik No 4 : Ürünlerin Onarım Durumu ... 162

Grafik No 5 : Dival İşi Ürünlerin İşleme ve Kenar Temizlemesinde Uygulanan Teknikler 166 Grafik No 6 Dival İşi Ürünlerin İşleme ve Kenar Temizlemesinde Uygulanan Teknikler .. 166

Grafik No 7 : Dival İşi Giysilerin İşlemesinde Seçilen Bezeme Konuları ... 168

Grafik No 8 : Dival İşi Giysilerin İşlemesinde Seçilen Bezeme Konuları ... 168

Grafik No 9 Dival İşi Giysilerin Zemin, İşleme, Astar ve Kenar Temizlemesinde Kullanılan Renkler ... 171

(12)

x

Grafik No 10 : Dival İşi Giysilerin Zemin, İşleme, Astar ve Kenar Temizlemesinde

Kullanılan Renkler ... 171

Grafik No 11 : Dival İşi Gİysilerin Kompozisyon Özellikleri ... 173

Grafik No 12 : Dival İşi Gİysilerin Kompozisyon Özellikleri ... 173

FOTOĞRAFLAR LİSTESİ Fotoğraf No 1: Şaziment Erbay’a ait bindallını ön beden görünüşü ... 23

Fotoğraf No 2 : Şaziment Erbay’a ait bindallının arka beden görünüşü ... 24

Fotoğraf No 3 : Vildan Metin’e ait Dival İşi giysinin ön beden görünüş ... 29

Fotoğraf No 4 : Vildan Metin’e ait Dival İşi giysinin arka beden görünüşü ... 30

Fotoğraf No 5: Zerrin Özgeçen’ e ait Dival İşi giysinin ön beden görünüşü ... 35

Fotoğraf No 6 : Zerrin Özgeçen’e ait Dival İşi giysinin arka beden görünüşü ... 36

Fotoğraf No 7 : Özge Atak’a ait Dival İşi giysinin ön beden görünüşü ... 41

Fotoğraf No 8 : Özge Atak’a ait Dival İşi giysinin arka beden görünüşü ... 42

Fotoğraf No 9 : Şerife Mete’ ye ait Dival İşi giysinin ön beden görünüşü ... 47

Fotoğraf No 10 : Şerife Mete’ye ait Dival İşi giysinin arka beden görünüşü ... 48

Fotoğraf No 11 : Hatice Bakır’a ait Dival işi ceketin ön beden görünüşü ... 53

Fotoğraf No 12 : Hatice Bakır’a ait Dival işi cepkenin arka beden görünüşü ... 54

Fotoğraf No 13 : Hatice Bakır’a ait Dival işi şalvarın görünüşü ... 57

Fotoğraf No 14 : Hatice Bakır’a ait Dival işi şalvarın bacak detay görünüşü ... 58

Fotoğraf No 15 : 15 Saide Göz’e ait dival işi ceket ön beden görünüşü... 62

Fotoğraf No 16 : 16 Saide Göz’e ait dival işi ceket arka beden görünüşü ... 63

Fotoğraf No 17 : Saide Göz’e ait dival işi şalvarın ön beden görünüşü ... 66

Fotoğraf No 18 : Saide Göz’e ait dival işi şalvarın arka beden görünüşü ... 67

Fotoğraf No 19 : Saide Göz’e ait dival işi şalvarın bacak beden detay görünüşü ... 68

(13)

xi

Fotoğraf No 21 : Fatıma Uslu’ya ait dival işi ceketin arka beden görünüşü ... 74

Fotoğraf No 22 : Fatıma Uslu’ya ait dival işi şalvarın ön beden görünüşü ... 77

Fotoğraf No 23 : Fatıma Uslu’ya ait Dival İşi şalvarın arka beden görünüşü ... 78

Fotoğraf No 24 : Fatıma Uslu’ya ait Dival İşi şalvarın bacak detay görünüşü ... 79

Fotoğraf No 25 : Fatma Yılmaz’a ait Dival İşi giysinin ön beden görünüşü ... 84

Fotoğraf No 26 : Fatma Yılmaz’a ait dival işi giysinin arka beden görünüşü ... 85

Fotoğraf No 27 : Fatma Yılmaz’a ait Dival işi kemerin genel görünüşü ... 89

Fotoğraf No 28 : Fatma Yılmaz’a ait Dival İşi kemerin genel görünüşü ... 89

Fotoğraf No 29 : Fatma Yılmaz ‘a ait Dival işi kemerin arka detay görünüşü ... 89

Fotoğraf No 30 : Fatma Yılmaz a ait dival işi ayakkabının genel görünüşü. ... 93

Fotoğraf No 31 : Emel Ertürk’ e ait Dival işi giysinin ön beden görünüşü ... 97

Fotoğraf No 32 : Emel Ertürk’e ait Dival işi giysinin arka beden görünüşü ... 98

Fotoğraf No 33 : Fatma Bulut’a ait Dival İşi giysinin ön beden görünüşü ... 103

Fotoğraf No 34 : Fatma Bulut’ a ait Dival işi giysinin arka beden görünüşü ... 104

Fotoğraf No 35 : Saliha Özdemir’e ait Dival İşi giysinin ön beden görünüşü ... 109

Fotoğraf No 36 : Saliha Özdemir’e ait Dival İşi giysinin arka beden görünüşü ... 110

Fotoğraf No 37 : Saliha Özdemir’e ait Dival İşi giysinin ön beden çizimi Çizim %84 oranında küçültülerek Gülcan Gök tarafından elde çizilmiştir. ... 111

Fotoğraf No 38 : Saliha Özdemir’e ait Dival İşi giysinin arka beden çizimi Çizim %84 oranında küçültülerek Gülcan Gök tarafından elde çizilmiştir. ... 112

Fotoğraf No 39 : Hanife Gezgin’e ait Dival İşi giysinin ön beden görünüşü ... 115

Fotoğraf No 40 : Hanife Gezgin’e ait dival İşi Giysinin arka beden görünüşü ... 116

Fotoğraf No 41 : Huriye Kaplan’a ait Dival İşi giysinin ön beden görünüşü ... 121

Fotoğraf No 42 : Huriye Kaplan’a ait Dival İşi giysinin arka beden görünüşü ... 122

Fotoğraf No 43 : Huriye Kaplan’a ait Dival işi kemerin genel görünüşü ... 126

(14)

xii

Fotoğraf No 45 : Şehri Ersoy’a ait bindallının ön beden görünüşü. ... 130

Fotoğraf No 46 : Şehri Ersoy’a ait bindallının arka beden görünüşü ... 131

Fotoğraf No 47 : Muhsine Şekerci’ ye ait dival işi giysinin ön beden görünüşü ... 136

Fotoğraf No 48 : Muhsine Şekerci’ ye ait Dival İşi giysinin arka beden görünüşü ... 137

Fotoğraf No 49 : Şehri Ersoy’a ait Dival İşi giysinin ön beden görünüşü. ... 142

Fotoğraf No 50 : Şehri Ersoy’a ait Dival İşi giysinin arka beden görünüşü. ... 143

Fotoğraf No 51: Şehri Ersoy’a ait Dival işi kemerin ön bölüm görünüşü. ... 147

Fotoğraf No 52 : Şehri Ersoy’a ait Dival İşi kemerin arka bölüm görünüşü. ... 147

Fotoğraf No 53 : Fatma Tezcan’a ait Dival işi ceketin ön beden görünüşü ... 151

Fotoğraf No 54 : Fatma Tezcan’a ait Dival İşi ceketin arka beden görünüş ... 152

ÇİZİM LİSTESİ Çizim No 1: Şaziment Erbay’a ait Dival İşi giysinin ön beden çizimi. ... 25

Çizim No 2 : Şaziment Erbay’a ait Dival İşi giysinin ön beden çizimi. Çizim %75 oranında küçültülerek Gülcan Gök tarafında elde çizilmiştir. ... 26

Çizim No 3 : Vildan Metin’e ait Dival İşi giysinin ön beden çizimi ... 31

Çizim No 4 : Vildan Metin’e ait Dival İşi giysinin arka beden çizimi Çizim %83 oranında küçültülerek Gülcan Gök tarafından elde çizilmiştir. ... 32

Çizim No 5 : Zerrin Özgeçen’ e ait Dival İşi giysinin ön beden çizimi. Çizim %85 oranında küçültülerek Gülcan Gök tarafından çizilmiştir. ... 37

Çizim No 6 : Zerrin Özgeçen’e ait Dival İşi giysinin arka beden çizimi Çizim %85 oranında küçültülerek Gülcan Gök tarafından elde çizilmiştir. ... 38

Çizim No 7 : Özge Atak’ a ait Dival İşi giysinin ön beden çizimi. Çizim %83 oranında küçültülerek Gülcan Gök tarafından elde çizilmiştir. ... 43

Çizim No 8 : Özge Atak’a ait Dival İşi giysinin arka beden çizimi Çizim %83 oranında küçültülerek Gülcan Gök tarafından elde çizilmiştir. ... 44

Çizim No 9 : Şerife Mete’ ye ait Dival İşi giysinin ön beden çizimi Çizim %85 oranında küçültülerek Gülcan Gök tarafından çizilmiştir. ... 49

(15)

xiii

Çizim No 10 : Şerife Mete’ye ait Dival İşi giysinin arka beden çizimi Çizim %85 oranında

küçültülerek Gülcan Gök tarafından elde çizilmiştir. ... 50

Çizim No 11 : Hatice Bakır’a ait Dival işi ceketin ön beden çizimi Çizim %71 oranında

Çizim No 12 : Hatice Bakır’a ait Dival işi ceketin arka beden çizimi Çizim %71 oranında

Çizim No 13 : Hatice Bakır’a ait Dival işi şalvarın çizimi Çizim %84 oranında küçültülerek

Gülcan Gök tarafından elde çizilmiştir. ... 59

Çizim No 14 : Saide Göz’ e ait dival işi ceket ön beden çizimi Çizim %70 oranında

Çizim No 15 : Saide Göz’ e ait dival işi ceket arka beden çizimi Çizim %70 oranında

küçültülerek Gülcan Gök tarafından çizilmiştir. ... 65

Çizim No 16 : Saide Göz’e a ait dival işi şalvarın ön beden çizimi ... 69 Çizim No 17 : Saide Göz’e ait dival işi şalvarın arka beden çizimi Çizim % 85 oranında

küçültülerek Gülcan Gök tarafından çizilmiştir. ... 70

Çizim No 18 : Fatıma Uslu’ya ait dival işi ceketin ön beden çizimi Çizim %74 oranında

Çizim No 19 : Fatıma Uslu’ya ait dival işi ceketin arka benden çizimi Çizim % 74

Çizim No 20 : Fatıma Uslu’ya’ a ait dival işi şalvarın ön beden çizimi Çizim %86 oranında

küçültülerek Gökmen Gök tarafından elde çizilmiştir. ... 80

Çizim No 21 : Fatıma Uslu’ya ait Dival İşi şalvarın arka beden çizimi Çizim %86 oranında

Çizim No 22 : Fatma Yılmaz’a ait Dival İşi giysinin ön beden çizimi Çizim %84 oranında

Çizim No 23 : Fatma Yılmaz’a ait dival işi giysinin arka beden çizimi Çizim %84 oranında

Çizim No 24 : Fatma Yılmaz’a ait Dival işi kemerin genel çizimi Çizim %70 oranında

(16)

xiv

Çizim No 25: Fatma Yılmaz’a ait Dival işi ayakkabının genel çizimi Çizim %56 Küçültülerek

Çizim No 26 : Emel Ertürk’ e ait Dival işi giysinin ön beden çizimi Çizim %85 oranında

Çizim No 27 : Emel Ertürk’e ait Dival işi giysinin arka beden çizimi Çizim %85 oranında

Çizim No 28 : Fatma Bulut’a ait Dival İşi giysinin ön beden çizimi Çizim %81 oranında

Çizim No 29 : Fatma Bulut’ a ait Dival işi giysinin arka beden çizimi Çizim %81 oranında

Çizim No 30 : Hanife Gezgin’e ait Dival İşi giysinin ön beden çizimi Çizim %80 oranında

Çizim No 31 : Hanife Gezgin’e ait dival İşi Giysinin arka beden çizimi Çizim %80 oranında

Çizim No 32 : Huriye Kaplan’a ait Dival İşi giysinin ön beden çizimi Çizim %84 oranında

Çizim No 33 : Huriye Kaplan’a ait Dival İşi giysinin arka beden çizimi Çizim %84 oranında

Çizim No 34 : Huriye Kaplan’a ait Dival işi kemerin genel çizimi Çizim %73 oranında

Çizim No 35 : Şehri Ersoy’a ait bindallının ön beden çizimi. Çizim %84 oranında

Çizim No 36 : Şehri Ersoy’a ait bindallının arka beden çizimi. Çizim %84 oranında

Çizim No 37 : Muhsine Şekerci’ ye ait dival işi giysinin ön beden çizimi Çizim %83 oranında

Çizim No 38 : Muhsine Şekerci’ ye ait Dival İşi giysinin arka beden çizimi Çizim %83

(17)

xv

Çizim No 39 : Şehri Ersoy’a ait Dival İşi giysinin ön beden çizimi Çizim %85 oranında

Çizim No 40 : Şehri Ersoy’a ait Dival İşi giysinin arka beden çizimi Çizim %85 oranında

Çizim No 41 : Şehri Ersoy’a ait Dival işi kemerin ön bölüm çizimi ... 148 Çizim No 42 : Fatma Tezcan’a ait Dival işi ceketin ön beden çizimi Çizim %57 küçültülerek

Çizim No 43 : Fatma Tezcan’a ait Dival İşi ceketin arka beden çizimi Çizimi %57 küçülterek

(18)

1

1. GİRİŞ

1.1.Araştırmanın Konusu

Araştırmanın konusu “Çanakkale Merkez, Çan ve Ezine İlçelerinde Bulunan Kadın Kıyafetlerinde Dival İşi Tekniği” olarak seçilmiştir.

1.2. Araştırmanın Amacı ve Önemi

Bu araştırma sonucunda ulaşılmak istenen amaçlar şunlardır

-Çanakkale il merkezi, Çan ve Ezine ilçelerinde bulunan kadın kıyafeti ürünlerle ilgili literatürde herhangi bir bilgi bulunmaması ve bu konunun bugüne kadar kapsamlı bir çalışmada ele alınmamış olması

-Dival İşi giysilerin malzeme, teknik, renk, desen ve kompozisyon özelliklerini tespit etmek,

-Ürünlere ait görselleri fotoğraflar ve çizimlerle belgelemek ve gözlenebilir özelliklerinin “gözlem fişlerine(Barışta,1984,s.88)” kayıt edilmesini sağlamak,

Ayrıca bu araştırma; ileride konu ile ilgili dolaylı ya da dolaysız çalışma yapmak isteyen araştırmacılara kaynak oluşturması açısından önemlidir.

1.3. Çanakkale İli, Çan ve Ezine İlçeleri Hakkında Genel Bilgi

Yüzölçümü:9.950 km2_.

Nüfus yoğunluğu: 44 kişi/km2_.

(19)

2 Gökçeada, Lâpseki, Yenice

Büyük bölümü Marmara Bölgesi’nin Güney Marmara Bölümü’nde yer alan il ve bu ilin merkezi kenttir. Güneyde bir bölümü Ege Bölgesi’nin Ege Bölümü’ nde; kuzeyde Trakya’da kalan bölümü de Marmara Bölgesi’nin Ergene Bölümündedir. Kuzeydoğudan Edirne, Tekirdağ, doğudan Balıkesir, kuzeyden Marmara; batı ve güneyden Ege Denizi kıyılarıyla çevrilidir.

Çanakkale Yüzey Şekilleri:

Çanakkale, Anadolu Yarımadasının kuzeybatı ucunda Biga Yarımadası ile Avrupa’nın güneydoğu ucunda Gelibolu Yarımadası üzerinde yer alır. Yer yer vadilerle derinlemesine yarılmış engebeli görünümdeki ilin, güney ve güneydoğusu dağlıktır. Yükseltisi az olan dağların bulunduğu bu kesimde, Edremit Körfezi’nin kuzeyinde Kaz Dağı (1.774 m) en yüksek noktayı oluşturur. Kaz Dağı aynı zamanda Marmara Bölgesi’nin Uludağ’dan sonra ikinci yüksek dağıdır. İlin doğusunda Balıkesir sınırında Armutçuk Dağı (905 m), Hamidiye’nin kuzeybatısında Işıklar (Ganos) Dağları’ nın (924 m) batı uzantıları ve Evreşe’nin (Kadıköy) kuzeyinde Koru Dağları (676 m) öteki yüksek noktalarıdır. Ege ve Marmara Denizi’ni birleştiren Çanakkale Boğazı, ili kuzeydoğu-güney-batı yönünde ikiye böler.

Ovalar, ırmakların ağız kesimlerinde ya da boylarında bulunan küçük alüvyal ovalardır: Biga Çayı üzerinde Biga Ovası ve ağzında Sinekli Ovası, Eski Menderes Çayı üzerinde Bayramiç, Ezine ovaları, bu ırmağın ağzında Truva Ovası, Saros Körfezi’nin doğusunda Evreşe Ovası.

Lozan Antlaşması ile Türkiye’ ye bırakılan Bozcaada ve Gökçeada (İmroz) il sınırları içindedir. Bozcaada (36.03 km2) basık bir adadır (en yüksek noktası 192 m). İlin batı kıyılarına 8 km uzaklıktaki adanın kıyıları oldukça yüksektir. Deniz yüzeyinden 10-15 metre derinlikte uzanan bir eşik, adayı kıyıya bağlar. Bozcaada’nın kuzeyinde birtakım küçük adalardan (Tavşan, Büyükada Yılan) oluşan Tavşan Adaları uzanır. Gökçeada (279.4 km2) ise, Gelibolu Yarımadası’na 18 km uzaklıkta adanın yüksekliği İlyas Tepe’de 597 metreyi bulur. En önemli ırmakları, Kocabaş Suyu (Biga Çayı) ile Eski Menderes Çayı’ dır.

Armutçuk ve Eğri Karaağaç Dağları’ndan doğan Biga Çayı (108 km) ilin kuzey kesimini kuzeydoğu-güney-batı yönünde keserek Karabiga’nın güneyinde Marmara Denizi’ne dökülür. Eski Menderes Çayı ise Kaz Dağı’ndan doğar önce batıya, sonra kuzeye yönelen ırmak, Ezine ve Bayramiç ovalarını sulayarak Kumkale yöresinde Karanlık Liman’da Ege

(20)

3 Denizi’ne dökülür. Yine Çanakkale Boğazı’na dökülen Kocaçay (Sarıçay) ile Bengaz Çayı; Ege Denizi’ne dökülen Tuzlu Çayı, öteki başlıca ırmaklarıdır. Bütün bu ırmakların rejimleri düzensizdir. Yaz aylarında suları çok azalan ırmaklar, ilkbahar ve kış aylarında taşkınlara yol açarlar.

Atikhisar Baraj Gölü Çanakkale Kenti’ni Kocaçay’ ın taşkınlarından korumak amacıyla yapılmıştır. Fatih Sultan Mehmet döneminde, Biga’nın oluşturduğu taşkınlara karşı, ırmağın kıyısına 700 m uzunluğunda, 2 m kalınlığında bir set yapılmıştır.

Çanakkale İklim ve Bitki Örtüsü:

Çanakkale’de Akdeniz iklimiyle Karadeniz iklimi arasında geçiş özelliği gösteren Marmara iklimi gözlenir. Marmara kıyılarında yazlar ılık, kışlar serin; Ege kıyılarında ise yazlar daha sıcak ve kurak, kışlar ılık ve yağışlı geçer. Güneydoğuda dağlık kesimde iklimin sertleştiği yazların serin ve kışların soğuk geçtiği görülür. Yıllık ortalama sıcaklık 14.9°C’dir. En soğuk ay 6°C ortalamayla ocak, en sıcak ay 24°C ortalamayla temmuzdur. İlde bugüne kadar ölçülen en düşük sıcaklık değeri -11.5°C (29 Şubat 1979), en yüksek sıcaklık değeri 38.7°C (22 Ağustos 1952). Sıcaklık yılda ortalama 26 gün 0°C altına düşer. Yıllık ortalama yağış tutarı 625 mm’dir. Yağışların büyük bölümü kış aylarında düşer.

Bitki örtüsü, iklimde olduğu gibi Marmara ikliminin özelliklerini yansıtır. Marmara ve Ege Denizi kıyılarında Akdeniz Bölgesi’nin tipik bitki topluluğu olan makiler yaygındır. Yok edilmedikleri yörelerde, Marmara kıyılarında 300-400 m, Ege kıyılarında 500-600 m’ye kadar yayılış gösteren maki toplulukları yukarılarda yerini ormanlara bırakır. Bu ormanlar dağların kuzeylerinde nemli, güney yüzlerinde kuru orman özelliği gösterirler. Biga Yarımadası’nın kuzey kesiminde ve Kaz Dağı’nın kuzey yüzünde görülen nemli ormanlar, genellikle kayın ormanlarıdır. Bu ormanlarda yer yer öteki yayvan yapraklı ağaçlara da (meşe, dişbudak, ıhlamur, kestane gibi) rastlanır. Yayvan yapraklı ağaçlar daha yükseklerde yerlerini karaçamlardan oluşan iğne yapraklı ağaçlara bırakırlar, ilin güney kesimindeki Kaz Dağı ve çevresi, karaçam ormanlarının yayılışının en geniş olduğu yörelerdir. Bu dağlık alanda ortaya çıkan ve Kazdağı köknarı denilen köknar türü 1.200 metreden daha yukarılarda karaçam ve kayınlarla birlikte doruklara kadar yayılır. Dağların güney yüzlerinde ise kurakçıl ormanlar yaygındır. Bu ormanlarda yaygın ağaçlar, Gelibolu Yarımadası ve Koru Dağları’nda kızılçam, Ganos Dağları’ndaysa meşedir. Eteklere doğru giderek bodurlaşan kurakçıl orman, yerini ormanın yok edilmesi sonucu ortaya çıkan ve geniş alanlara yayılan makilere bırakır. Ormanlık alanların, il toplam yüzölçümündeki payı % 50’dir(“Sanal 1”2019).

(21)

4 1995 yazında çıkan büyük çaplı bir yangında Gelibolu ormanları büyük zarar gördü. Alınan sıkı önlemler sonucunda bu alanlar yeniden ekildi ve yeşertildi.

Çan

Çan ilçesinin 1 beldesi ve 67 köyü vardır. Karakoca Ovası, Bahadırlı Ovası, Helvacı Ovası en önemli ovalarıdır. İlçenin tek akarsuyu olan Kocabaş Çayı (Granikos) 90 km. uzunluğundadır. Tarihi kaynaklarda Çan’ın şimdi bulunduğu yerde Gergithes adına rastlanmaktadır. 1999 yılında bulunan Çan Lahdi, yerleşimin, M.Ö.4. yüzyıla uzandığını göstermektedir. On dördüncü yüzyılın ortalarında Osmanlı topraklarına katılmıştır. 1945 yılında Biga ilçesinden ayrılarak Çanakkale iline bağlanmıştır.

Çingentepe Tümülüsü – Lahit: Çanakkale Arkeoloji Müzesi’nde sergilenen görkemli boyalı lahit Çan İlçesi’nin doğusunda, Altıkulaç köyünün sınırları içindeki Çingenetepe Tümülüsü’nde bulunmuştur. Tümülüs, Çan İlçe Merkezi’nin yaklaşık 10 km. kuzeydoğusunda bulunan Çan-Biga yolunun yaklaşık 2 km. kuzeyinde, Granikos vadisine hâkim bir tepe üzerindedir. Lahit, bozulmadan günümüze ulaşan boyalarıyla da yoğun ilgi görmektedir(“Sanal 2”, 2019).

Çan Seramikleri: 19. yüzyıl ile 20. yüzyılın başlarında kalitelerinde bir düşüş yaşanan Çanakkale seramikleri tarihsel süreçte koleksiyonerlerin ve müzelerin ilgi odağı olmayı sürdürmektedir. Çanakkale seramiklerinin tarihsel serüvenini yansıtacak koleksiyonlardan birisi Antalya Kaleiçi’ndeki Suna-İnan Kıraç Müzesindedir.

Çanakkale Seramik Fabrikaları: Çan’ın önemli değerlerinden birisi de 1957 yılında kurulan Çanakkale Seramik Fabrikalarıdır. Çan Termik Santrali de bölgedeki önemli sanayi kuruluşlarındandır. Bu fabrikalar sayesinde Çan, Çanakkale’nin diğer ilçelerinden farklı olarak, günümüzde bir sanayi merkezine dönüşmüş, ilçenin ekonomisi de bunun üzerine şekillenmiştir. Bugün Çanakkale Seramik Fabrikaları Türkiye’nin en büyük ve en köklü seramik fabrikalarıdır.

Çan Yöresi Hammaddeleri: İlçede, özellikle seramik sanayisinin önemli hammaddeleri olan kaolin, kuvars, kil ve feldspat yatakları vardır. Bunların büyük bölümü Çan Seramik Fabrikaları tarafından kullanılmaktadır. Türkiye’nin en önemli kömür yataklarından birine sahiptir.

Termal Turizm: Kaplıcalar Çan’ın turizm açısından en önemli değerleri arasındadır. Uluslararası ağda yer alabilecek nitelikteki kaplıcaların termal turizm açısından önemsenen su

(22)

5 özelliklerine sahip olması ve tesislerin uluslararası standartlara ulaşmasıyla, sağlıklı yaşam desteği ve şifa arayanlara hizmet etmektedir.

Çan Kaplıcası: Çan kaplıcası, günübirlik banyolar, termal havuzlar, SPA merkezi, saunalar, spor salonunun yanı sıra konaklama, toplantı ve yiyecek içecek olanakları da sunmaktadır. Çan Belediyesi tarafından işletilen Termal Otel, ilçenin merkezindedir.

Bardakçılar Dağ Kaplıcası: İki çeşit termal su kaynağına sahip olan Terzialan Beldesi’ndeki kaplıcada, havuzlara yosunlu su, odalara ise kükürtlü su verilmektedir. 52 derece sıcaklığa sahip olan termal suyun, özellikle romatizmal hastalıklara ve cilt hastalıklarına iyi geldiği söylenmektedir. Kaplıca, çam meşe ve çınar ağaçlarının içinde doğal bir ortamda bulunmaktadır.

Tepeköy Kaplıcası: Çan'a 26 kilometre uzaklıkta Etili bucağına bağlı Tepeköy Kaplıcası 2006 yılında, Termal Turizm Merkezi olarak ilan edilmiştir. Karaılıca adıyla bilinen kükürtlü bir kaplıcadır. Ilıcada 20 yataklı bir otel ile kum banyo ve havuzları bulunmaktadır. Suları kükürtlü hidrojence zengin olup, sodyum ve kalsiyum katyonları ile sülfat anyonları fazlaca bulunmaktadır. Suların sıcaklıkları 39 derece ile 48,7 derece arasında değişmektedir.

Gençlik Turizmi: Uluslararası gençlik kampları, Kazdağları’nın sunduğu doğal avantaj ve güzellikler değerlendirilmek suretiyle, ülke tanıtımına da katkıda bulunacaktır. İlçenin termal turizmde son yıllarda kazandığı başarısına, gençlere yönelik kamp alanlarının belirlenmesi ile farklı bir turizm destinasyonu eklenmiş olacaktır.

Kültür ve Sanat Etkinlikleri

Doğa Yürüyüşü: Terzialan Dağcılık Kulübü ve Terzialan Belediyesi’nin işbirliğinde her yıl mayıs ayında Kocaçınarlar bölgesine geniş katılımlı bir doğa yürüyüşü yapılmaktadır. Profesyonel sporcular ve halkın birlikte katıldığı yürüyüşün ardından, Kocaçınarlar’da kültür ve sanat etkinlikleri düzenlenmekte, katılımcılara yerel tatlardan bulgur pilavı ve ayran ikram edilmektedir. Emtia Panayırı

Hayvan ve Emtia Panayırı: Çan Belediyesince her yıl Eylül ayının ilk haftasında üç gün süren bir panayır düzenlenmektedir. Panayır ilçeye ekonomik ve görsel hareketlilik getirmekte, civar köylerden ve dışarıdan gelen misafirlerle renklenmektedir.

El Sanatları: Seramikte fabrikalaşmaya gidilmiş olsa da, halı, kilim dokumacılığı ile diğer el dokumacılığı sınırlı da olsa sürdürülmektedir

(23)

6 Mutfak Kültürü: Çanakkale yemek kültürünün lezzetlerini Çan mutfağında da görmekteyiz. Özellikle muhacir köylerindeki mutfak kültürü, yörede sıklıkla karşılaşılan lezzetleri oluşturmaktadır. Etli-sütlü çorbası, değişik sebze ve meyve turşuları ilçenin bilinen tatlarıdır. Özellikle yörede yetişen olgunlaşmamış ahlattan, fıçılarda yapılan ahlat turşusu meşhurdur.

Ezine

Marmara Bölgesi'nde, Çanakkale İli'ne bağlı bir ilçe olan Ezine'nin, doğusunda Bayramiç, güneyinde Ayvacık, batısında Ege Denizi, kuzeyinde de Çanakkale bulunmaktadır. Yüzölçümü 474 km2 olan ilçenin, toplam nüfusu 31.886'dır. Biga Yarımadası'nın batısında yer alan Ezine, Ege Denizi'nden içeriye doğru uzanan geniş ovalık alanda, Çanakkale ve İzmir’i birbirine bağlayan anayol üzerinde kurulmuştur. İlçe topraklarını Kaz Dağı'ndan kaynaklanan çok sayıda küçük akarsuyun birleşmesinden meydana gelen Ezine yakınlarında Akçin Deresi ile birleşen Eski Menderes Çayı (Kara Menderes Çayı) sulamaktadır.

Beyaz peyniri ile tanınan ilçenin ekonomisini tarım, hayvancılık ve sanayi oluşturmaktadır. İlçede tarımsal alanda buğday, arpa, bakla, ay çiçeği, susam, pamuk ve fasulye yetiştirilmekte, ayrıca sebze, domates, zeytin ve bağcılık yapılmaktadır.(“Sanal 3”, 2009).

İlçe sınırları içerisinde Aleksandreia Troas, Kolonai, Neandreia antik kentleri bulunmaktadır.

Ezine'de günümüze gelebilen tarihi yapılar arasında; Abdurrahman Camisi, Sefer Şah Camisi, Asilhan Bey (Aslan Bey) Külliyesi, Sefer Şah Hamamı, Asilhan Bey (Aslan Bey) Hamamı bulunmaktadır.

Ezine’nin güneyinde yer alan Kayacık (Çığrı) köyünde şato yıkıntısı bulunmaktadır. Bu şato, Homer’in Troya topografyasını incelemek için oturduğu Sankrea şehrindedir. Sankrea siperi Bizans İmparatorluğu’nca siyasi suçluların tutuklama yeri olarak değerlendirilmiştir. Günümüzde de kale duvarları ve şehir yıkıntısı görülebilir.

(24)

7

1.4. Konu İle İlgili Yapılan Araştırmalar ve Yayınlar

Yayınlar basım yıllarına göre sıralanmıştır.

Reşat Ekrem Koçu, 1967 tarihli “Türk Giyim, Kuşam ve Süsleme Sözlüğü” isimli

eseri birçok tarihi bilgi kaynağından yaralanarak hazırlanmıştır. Ayrıca eser giyim kuşam sözlüğü alanında ilk yazılmış sözlük özelliğindedir.

Ayten Sürür, 1976 tarihli “Türk İşleme Sanatı” isimli eserinde işlemenin tanımı,

uygulandığı alanlar, teknikler, kullanılan araç ve gereçler, desen özelliği ve kompozisyon özellikleri hakkında bilgi vermiştir.

Örcün Barışta, 1984 tarihli “Cumhuriyet Dönemi Türk Halk İşlemeciliği Desen ve

Terminolojisinden Örnekler” isimli eserinde; Cumhuriyet dönemi halk işlemeciliğinde kullanılan türler, araç ve gereçler, uygulanan teknik, konu, biçimlendirme ve kompozisyonlar hakkında bilgi vermiştir.

Perihan Eronç, 1984 tarihli “Giyim Süsleme Teknikleri” isimli eserinde, işleme

hakkında genel bilgi verilmiş, iğne tekniklerinin işlem basamakları detaylı bir şekilde incelemiştir.

Saadet Bedük, 1992 tarihli “Konya Müzelerinde Ve Evlerinde Bulunan Bindallı Tek

Parçalı Elbiseler” adlı yüksek lisans tezinde bindallının genel özellikleri ile bindallının tanımı ve tarihçesi hakkında bilgi vermektedir.

Örcün Barışta, 1995 tarihli “Türk İşleme Sanatı Tarihi” isimli eserinde; İşlemenin

tanımı, sınıflandırılması ve yüzyıllara göre tarihçesini incelemiştir.

Şehdabe Markaloğlu, 1996 tarihli “Dival İşleme (Sırma-Maraş İşi)” isimli eserinde

dival işi tekniğinin tanımı ve tarihçesi, dival işi tekniğinde kullanılan araç gereçler, desen hazırlama, dival işi iğne teknikleri, kullanılan yardımcı ve süsleyici iğne teknikleri ile makinede dival işi tekniğinin işlem basamaklarını detaylı bir şekilde anlatmıştır.

Örcün Barışta, 1999 tarihli “Osmanlı İmparatorluğu Dönemi Türk İşlemeleri” isimli

eserinde; Osmanlı İmparatorluğu’nun tarihinden ve dönemin işlemeleri hakkında kısaca bilgi verilmiş, 16, 17, 18, 19. ve 20. yüzyıl işlemelerine ait fotoğraflarla desteklenmiş, ayrıca her yüzyıl türleri, gereçleri, seçilen konular, konuların biçimlendirilmesi, renklendirme ve kompozisyonu hakkında özet bilgilerle anlatılmıştır. Metinlerde yer alan bazı terim ve türlerin anlamı daha iyi anlaşılması için kitabın sonunda sırasıyla sözlük dizini, kaynakça ve fotoğraf listesi bulunmaktadır.

(25)

8

Hülya Köklü, 2002 tarihli “El işlemeleri” isimli eserinde işleme hakkında genel bilgi

verilmiş, iğne tekniklerinin işlem basamakları detaylı bir şekilde incelemiştir.

1.5. Dival İşi Tekniğinin Tanımı ve Tarihçesi

Türk işleme sanatının eski ve köklü tekniklerinden biri olan dival işinin araştırma literatüründe birçok ismi vardır. Dival işi tekniği “Maraş işi, sırma işi”, (Korkusuz,1980,s.344) “mıhlama”, (Barışta,1997,s.54) “mukavva işi, bastırma işi” (Markaloğlu,1996,s.1) gibi pek çok isimle bilinen bir tekniktir.

Dival işi “tersi ile yüzü farklı görüntüde olan, deseni kartondan özel bıçağı ile oyularak hazırlanıp, kumaşa yapıştırılan ve kartona gerilen, cülde denilen özel tezgâhta üstten çok katlı sırma veya sim ile alttan mumlanmış iplikle karşılıklı tutturularak yapılan bir işleme türüdür” (Markaloğlu,1996,s.6). Bunlar Sim-sırma, Mukavva, Bastırma ve diğer illere nazaran daha fazla uygulandığından dolayı Kahramanmaraş ilinin adı ile bilinen Maraş işidir.

Dival İşi Tekniği ile işlenmiş kıyafetler ile ilgili yapılan literatür taramasında bu tekniğin tanımlayan çeşitli kaynaklara ulaşılmıştır. Bu tanımlardan bazılarını şu şekilde sıralayabiliriz.

Dival işi “altı mukavva veya kösele ile kaplanıp, üstü sırma ile işlenen bir işleme türüdür” (Eronç,1984 s.339)

Doldurulmuş sarma iğnesine benzemesine rağmen düz bir arka yüzey elde etmek ve metal ipliği az kullanmak amacıyla kullanılan bir yüzeysel sarma türüdür (Barışta,1997,s.54).

Tersi ve yüzü farklı görüntüde olan, deseni kartondan özel bıçağı ile oyularak hazırlanıp, kumaşa yapıştırılan ve kartona gerilen, cülde denilen özel tezgahta üsten, çok katlı sırma veya sim ile alttan mumlanmış iplikle karşılıklı tutturularak yapılan bir işleme türüdür. Dival işleme yüzden sarma, tersten hıristo teyelini andıran bir görüntüdedir. Alt iplik üstten, üst iplik alttan görünmez (Markaloğlu,1996,s.6).

Türklerde altın teller veya ibrişimlere sarılmış teller ile yapılan işlemeler, Türklerin Orta Asya’da yaşadıkları çağlardan beri, çok yaygın bir gelenek halinde yapılmakta olduğu bilinmektedir. Bu teknikle işlenmiş kumaşların adları da, çok eski Türkçeden bugünkü Türkçemize kadar değişmeden devam etmektedir (Ögel, 2000, s. 348-349).

(26)

9 elbiselerde bu motifler kartondan çok, pamuktan yapılmış vatka ve örnekler üzerine işlenmiştir. Anadolu’da yapılan bu çeşit işlemelere, Mukavva işi veya bastırma adları da verilmiştir. Eski Türk işlemelerinde Dival işi yok değildir fakat Anadolu işlemeleri gerek motif gerekse pamuk bastırmalar bakımından Bizans işlerinden farklıdır. Bu farklılık ancak ev işi ve çarşı işi işlemeleri birbirinden ayırt edilerek incelendiğinde görülebilir (Ögel, 1991,s.349).

Dival işinin bir diğer adıyla Sim-sırma işinin insanın giydiği ve kullandığı eşyaları gösterişli hale getirme, süsleme arzusundan kaynaklandığı düşünülmektedir. “Çeşitli dokumalar gibi kumaş üzerine sırma işlemeli malzemeler de zamanla eskiyip kayboldukları için günümüze ancak 15. yüzyıldan bazı örnekler ulaşabilmiştir. Bugün Topkapı Sarayı’nda bulunan ve en eskileri 15. yüzyıla ait olan sultan ve şehzade kaftanları, bohça ve örtüler bunun en yakın örnekleridir. Bu örneklerde dival işi daha çok görülür ”(Yetimoğlu, 1992,s. 72)

Dival işinin Anadolu kaynaklı tarihine baktığımızda, çeşitli kaynaklara ve ulaşılan eski örneklere dayanarak Anadolu’da Selçuklular döneminde ilk defa uygulanılmaya başlandığı görülmektedir (Meriç,1991,s. 23).

Araştırma kapsamında incelenen kaynaklarda Osmanlı sarayına Çelebi Mehmet’e gelin giden Emine hatunun çeyizi arasında bulunan sırma işleri ilk defa Osmanlı sarayına girmiş, bu şekilde saraya giren sırma işinin saray ve çevresinde büyük dikkat çektiği ve beğenildiği belirtilmektedir. Fatih Sultan Mehmet’e gelin giderken götürdüğü Dulkadirli sultanlarından Sitti Hatun’un çeyizleri arasında bulunan kırk katır yükü sırma işi bu ince sanatın Osmanlı sarayına iyice yerleşmesine sebep olduğu tahmin edilmektedir (Meriç, 1991,s.24).

16. yüzyılda Şehzade Mehmet’in olduğu düşünülen, kaftanlarda ve bir grup kitap kabında “zerduz işi” olarak bilinen dival işi çeşitlemeleri görülmektedir (Barışta,1999,s.30).

17. ve 18. yüzyılda Dival işi çeşitlemelerinin iyice arttığı 19. Yüzyılda halk arasında “mıhlama” denilen dival işi ürünlerinin zenginliği gözden kaçmamakta, işlemeler ev, saray, çarşı, okul, ordu, tekke gibi merkezlerde yapılmaktadır. Önceden aşina kadınlarca yaygın eğitim biçiminde öğretilen iğnelerin giderek okullarda örgün eğitim kapsamına alındığı görülmektedir (Barışta,1999,s.109).

Dival işi tekniğinin; Seyyah Van Mour’ un İstanbul’a gelerek Osmanlı Dönemine ait kadın ve erkek kıyafet çizimlerini yaparak hazırladığı albümde 18. Yüzyıl sultanlarının giydiği önü açık, üzeri metal iplikle işlenmiş kaftan biçiminde bindallıların üzerinde

(27)

10 uygulandığı görülmüştür(Bedük,1992,s.11).

20. yüzyılın ilk çeyreğinde çarşı işlemelerine bakıldığında İstanbul, İzmir, Selanik gibi merkezlerde hazır giyim eşyalarında, bindallı olarak isimlendirilen gelinlik giysilerde, misafir odası için sedir örtülerinde, yastıklar ve perdelerde, beşik takımlarında dival işi tekniğiyle ürünler üretildiği gözlenmektedir (Barışta,1999,s.166).

1.6. Dival İşi Tekniğinde Kullanılan Araç ve Gereçler 1.6.1. Dival İşi Tekniğinde Kullanılan Araçlar

Makat:

İşleme kartonu hazırlama safhasında; desen çizili olan kâğıdı kartona yapıştırmada kullanılan, iki kâğıdın arasında kalan boşlukları gidererek düzgün yapışmasını sağlayan tahtadan yapılmış bir araçtır(Markaloğlu,1996,s.20).

Möhlüke (Kesme Bıçağı):

Deseni kartondan oyarak çıkarmak için kullanılan, tahta saplı ucu kıvrık ve sivri küçük orak görünümünde kesici bir araçtır. Sivri ucu kartona batırılıp çıkarılarak kesme işlemi yapılır(Markaloğlu,1996,s.20).

Cülde:

Dival işi tekniğinin uygulandığı, kartona gerilmiş işleme kumaşını cımbız şeklindeki ağzına sıkıştırıp tutturarak ve bu sayede iki el ile kolayca işlememizi sağlayan tahtadan yapılmış bir araçtır(Korkusuz,1980,s.348).

Masa ile işleyen kişi arasına konularak ve ayakla üzerine basılarak kullanılır. Üzerine ağırlık vermek için bir demir ve işleme kartonunu sıkıştırmak için yapılmış bir burgu vardır(Markaloğlu,1996,s.19).

Büyük ve küçük olmak üzere iki tip kasnak vardır. Genellikle küçük boy tezgâh evlerde kullanılırken büyük boy tezgâhlar ise atölyelerde kullanılmaktadır (Korkusuz,1980,s.348).

Askı:

Ebat olarak büyük olan işlemelerin sarkmaması ve işleyen kişinin rahat çalışabilmesi için kullanılan tahtadan yapılmış bir araçtır. Uzun olan bölümü tabana dik olarak konmuştur. Kısa bölümünün ucunda, ucuna çengel takılmış bir iplik vardır. İşlemenin sarkan bölümü astarından ya da işleme kumaşının gerili olduğu kartondan bu çengele tutturulur (Markaloğlu,1996,s.20).

(28)

11

Cağ (Makaralık):

İşleme esnasında üst ipliklerin birlikte gelmesini sağlayan, düzgün bir tahta üzerine makaraları yan yana dizmek için çiviler çakılmış araçtır (Markaloğlu,1996,s.20). Cağ sayesinde işlemede kullanılan ipliklerin karışmasını engelleyerek işleyen kişiye kolaylık sağlamaktadır.

Biz:

İşleme esnasında işleme kumaşının teyelli kartonu delerek alttaki iğneyi üste çıkarmak için kullanılır. Tahta saplı, çelikten yapılmış ince ve uzun uçlu olan bir araçtır. İyi bir bizin sapı küçük, ucu ince uzun ve sivri olmalıdır (Markaloğlu,1996,s.20).

1.6.2. Dival İşi Tekniğinde Kullanılan Gereçler Çiriş:

Çiriş otunun kök yumrularının kurutulup öğütülmesiyle elde edilen, toz halinde olup sulandırılarak kullanılan yapıştırıcı türüdür. Desen kâğıdının beyaz kartona yapıştırılmasında, işleme kartonu ile kumaşın hazırlanmasında kullanılır (Markaloğlu,1996,s.21).

Beyaz sabun:

İşleme ve kabartma kartonu hazırlama safhasında deseni beyaz kartona yapıştırmada, kâğıt üzerine sürülüp kayganlık oluşturarak makatın rahat hareket etmesini sağlamak amacıyla kullanılan bir gereçtir(Sönmez,2016,s.25).

Balmumu:

Alt ipliği mumlamak için kullanılır. Bunun nedeni ise; İşleme esnasında üst ipliklerin kaymasını engellemek ve alt ipliği sağlamlaştırmaktır. Alt ipliğin çok fazla mumlanması alt ipliğin çürümesine neden olabilir. Bu nedenle alt iplik üzerindeki fazla mumlar kumaş parçası yardımını ile alınmalıdır(Markaloğlu,1996,s.21)

Sim:

Astar iplik üzerine yassı metal telin sarılması ile elde edilen sim, günümüzde işlemelerde üst iplik olarak daha çok kullanılmakta ve üretilmektedir. İnce ve kaliteli olanı tercih edilmelidir. Genellikle altın ve gümüş rengindedir. (Markaloğlu,1996,s.20). Ayrıca günümüzde farklı renklerde sim bulabilmekte mümkündür.

Sırma:

Çok ince madensel bir tel olan ve üst iplik olarak kullanılan sırmanın, İnce, yumuşak ve iyi cins olanı seçilmelidir. Altın ve gümüş renkleri mevcuttur(Markaloğlu,1996,s.20).

(29)

12

Kâğıtlar:

Bu gereçlerin dışında dival işinde desenleri yapıştırmak için beyaz karton, işleme ve kabartma kartonu hazırlamak için sarı karton, işlenecek kumaşını germek için gri karton (mukavva) ve işleme kartonu hazırlamak için ise çimento kâğıdı (kraft kâğıdı) kullanılmaktadır. Ayrıca kabartılmış desen kalıbının hatlarını düzgünleştirmek, düzeltmek ve pürüzsüzlük vermek için zımpara kâğıdından faydalanılmaktadır(Sönmez,2016,s.25).

Dikiş İpliği:

İşleme kartonlarını kesme işleminden önce birbirlerine tutturmak amacıyla ve kesildikten sonrada desen yapıştırılmış işleme kumaşını gri kartona teyellemek için; ayrıca işleme esnasında alt iplik olarak ve çoğunlukla zemin kumaş renginde kullanılan gereç türüdür.

Tırtıl:

Madeni telden yuvarlak ya da köşeli spiral şeklinde yapılmıştır(Sönmez,2016,s.25). Genellikle altın ve gümüş rengindedir.

Kurt:

Tırtıl gibi yuvarlak fakat teknik olarak daha sık ve düz olarak yapılmış şeklidir. Tırtıla nazaran daha parlak görünüşe sahiptir(Sönmez,2016,s.25). Renk olarak ta tırtıl gibi genellikle altın ve gümüş rengindedir.

Pul:

Metal selüloit veya plastikten yapılmıştır. Şekil olarak düz veya bombeli küçük yuvarlaklardır. İşlenen ürünün süsleme aşamasında kumaşa ve işlemeye tutturmak için ortasında bir deliği vardır. Piyasada beyaz veya renkli olmak üzere değişik şekil ve türleri bulunmaktadır (Korkusuz,1980,s.30).

Stras:

Asit silisit tuzu boraks, potasyum, alüminyum, beyaz arsenik ve kurşun oksitten yapılmıştır(Korkusuz,1980,s.30).

1.7. Dival İşi İşlemeye Hazırlık ve İşleme Teknikleri 1.7.1. Dival İşi İşlemeye Hazırlık

Çiriş Hazırlama:

Elenmiş çiriş bir kap içerisine konur. Su çirişin üzerine azar azar ilave edilerek

karıştırılır. Çirişin pürüzleri tamamen yok oluncaya kadar aynı işleme devam edilir. Çiriş baş ve işaret parmağı arasında lif gibi uzayıp koyu bir kıvama gelince kullanıma hazırdır

(30)

13 (Korkusuz, 1992: 347). Hazırlanan çiriş ile desen kâğıdını beyaz kartona, çimento kâğıdını sarı kartona yapıştırmada ve kabartma desen kartonu hazırlamada kullanılır. İşlenecek desenleri kumaşa yapıştırmak için daha koyu kıvamlı çiriş hazırlanmalıdır. Kurumuş çiriş tekrar sulandırılıp kullanılmaz.

Desen Kartonu Hazırlama:

Öncelikle kullanılacak desen parşömen kâğıdına çizilir. Üzerine çiriş sürülmüş ve desen çizilmiş parşömen kâğıdından 1cm kadar fazla kesilmiş beyaz kartonun üzerine kartondaki çiriş kurumadan parşömen kağıdı yerleştirilir. Karton ile parşömen kağıdı arasındaki fazla çiriş ve hava boşlukları makat yardımıyla çıkarılır. Parşömen kâğıdının yırtılmasını engellemek ve makatın kolay hareket etmesini sağlamak için parşömen kağıdı üzerine kuru beyaz sabun sürülür. Makat hep aynı yönde hareket ettirilerek işlem tamamlanır (Korkusuz, 1992: 347)

İşleme Kartonu Hazırlama:

Sarı karton ve graf kâğıdı gerekli olan büyüklükte kesilir. Bir yüzünün tamamına çiriş sürülmüş sarı karton üzerine parlak yüzü üste gelecek şekilde graf kâğıdı düzgün bir şekilde yerleştirilir. Önce sabunla hafifçe iki kâğıt birbirine yapıştırılır. Daha sonra makat kullanılarak ve makat öne arkaya hareket ettirilerek iki kâğıt arasındaki hava boşlukları ve fazla çiriş çıkartılarak iki kâğıt birbirine yapıştırılır. Yapıştırılan işleme kartonunun tersine ince bir tabaka halinde çiriş sürülerek düz zemin üzerinde kurumaya bırakılır.

Kabartma Kartonu Hazırlama:

Yapılacak ürünün boyutlarına 4 adet sarı karton kesilir. İlk kartonun üzerine çiriş sürülüp ikinci karton makat kullanılarak yerleştirilir. Aynı işlem üçüncü ve dördüncü sarı kartonlar içinde uygulanır. Son karton yerleştirildikten sonra bu defa üzerine sabun sürüldükten sonra makat ile bastırılarak kartonların birbirine yapışması sağlanır. İşlem sonunda birbirine yapışmış kağıtlar üzerine ağırlık konularak kurumaya bırakılır.

Deseni İşleme Kartonuna Teyelleme:

Kraft kağıdı ve sarı kartonun birbirine yapıştırılarak hazırlanan işleme kartonu kraft kağıdı üste gelecek şekilde düz bir zemine yerleştirilir. Desen çizilen tarafın üste gelmesine dikkat edilerek, kurumuş olan desen kartonu işleme kartonu üzerine yerleştirilir. Seçilen desenin şekline uygun girinti ve çıkıntıları 4-5 mm. den takip ederek desen kartonu ve işleme kartonu birbirine teyellenir. Teyel uzunluğunun 1 cm den uzun olmamasına dikkat edilir(Korkusuz, 1992,s.347).

(31)

14

Deseni Oyma:

Oyma yapılacak zemin düz bir tahta veya 3-4 kat karton konularak hazırlanır. Möhlükenin sap ile kesici bölümün birleştiği yere, oyma esnasında eli kesmemesi için ektrafor sarılır. Oyma işlemine desenin ortasından başlanmalıdır. Aksi takdirde desen kalkar ve içinin oyulmasını güçleştirir. Desen çizgisinin üzerine batırılan möhlükenin ucunu desen çizgisinden tamamen çıkartmadan 1mm.lik aralıklarla batırılıp çıkılarak ve bıçağı iterek oyma işlemine devam edilir. Desenin koparılmadan oyulması için bağlantı yerlerinden möhlüke aralıklı batırılmalı, desen kopuksuz ve bir bütün olarak dış hatlarından oyulup çıkartılmalıdır. Oyulan küçük desenler çıkarılıp işlenecek kumaştaki yerine yapıştırılmalıdır. Büyük desenleri kumaşa yapıştırırken oyulan desenin kenarında kalan karton kalıp görevi göreceğinden oyulan desen oyulduğu yerden çıkartılmamalıdır(Markaloğlu, 2004,s.35).

Deseni Kumaşa Yapıştırma:

İşlenecek ürünün boyutlarına uygun kumaş kesilir, tersinden ütülenir ve düz bir zemine yerleştirilir. Küçük desenler oyulup kalıbından çıkarılıp işleme kumaşı üzerinde yerleştirileceği bölüme çirişli tarafı hafif ıslatılarak yapıştırılır. Üzerine kağıt konularak ütülenir. Kadife gibi tüylü yüzeye sahip kumaşlara ve deriye ütü yapılmaz. Bundan dolayı ütü yapılamayan kumaşlara desen üzerine çekiçle hafif vuruşlar yapılarak desen işleme kumaşına yapıştırılır ve üzerine ağırlık konularak sabitlenmesi sağlanır.(Markaloğlu,2004,s.38).

Deseni Kumaşa Teyelleyerek Germe:

Gri karton desen yapışmış kumaş büyüklüğünde kesilir. İşlenecek ürün parçası çok büyükse, karton deseni içine alacak kadar kesilir. Kumaşta kalan fazlalıkların arasına mülaj kâğıdı konularak kıvrılır ve kartonun kenarına teyellenir. Desenin büyüklüğünde astar kumaşı kesilir. Gri kartonun parlak yüzüne astar kumaşı ve desen yapışmış kumaş düz iplikler üst üste gelecek şekilde yerleştirilir. Desenin ortasından kenara doğru ve desenin 0.5cm dışından biz kullanmadan teyellenir, gerekli olduğu takdirde kumaşın kalkmaması için desenin dışından da teyel yapılır. Yapılan teyelin sonradan kumaşa iz yapmaması için nakış ipliği kullanılmalı ve teyellenen iplik mumlanmamalıdır (Markaloğlu,2004,s.38).

1.7.2 Dival İşi İşleme Teknikleri Sarma

a) Düz Sarma:

(32)

15 işlemenin yönünü bozmamak ve birleşme noktalarında başarılı bir sonuç elde etmek için işleme kartonunun üzeri kurşun kalemle hafif bir şekilde işleme yönü çizilmeli, sarmanın yönü desenin ortasından geçen hatta dik bir açı oluşturmalıdır.

Bir desen işlenirken üst iplik mümkün olduğunca az kesilmelidir. Simetrik motiflerde sarmanın yönü iki motifte de aynı olmalı, birleşme noktalarında açıklık ya da sıkışıklık olmamalıdır. Desen sivri uçlardan merkeze doğru işlenmelidir (Köklü,2002,s.136)

b) Verev Sarma:

Dival işinde çoğunlukla bordürlerde kullanılan bir tekniktir. Verev sarma iğne tekniği, düz sarma iğne tekniğinin verev olarak uygulanmasıyla oluşur. Teknik uygulanırken desenin her iki kenarına aynı sıklıkta batmaya dikkat edilmelidir. Aksi halde sarma düzleşerek verev özelliğini kaybedebilir (Köklü,2002,s.139).

c) Yarma Sarma:

Dival işinde çok kullanılan iğne tekniklerinden biridir. Geniş desenlerin daha muntazam işlenmesini sağlamak, yaprak damarlarını belirginleştirmek ve işlemeye güzellik katmak için düz sarma desenin ortasına çizilen yarma çizgisine karşılıklı batışlar yapılarak uygulanır (Köklü,2002,s.139).

d) Delikli Sarma:

Dış dairenin iç daireye göre geniş olan motiflerde uygulanan bir tekniktir. İç dairenin 2-3mm içeriden bir veya iki sıra nokta, çiçek yaprağında ise aynı şekilde büyüklüğüne göre 1 ya da 3 nokta konulur. Sarmanın uygulanması sırasında bu işaretlenmiş kısımlara gelindiğinde kenardan işaretlenmiş olan noktaya batış yapılarak tekrar geri dış kenara dönülür. Tekrar işaretlenmiş olan noktaya batış yapılarak iç kenara geçilir. Arttırmalar dışında dış kenara seyrek iç kenara sık batışlar yapılarak işlem sürdürülür (Köklü,2002,s.139)

Kabartma Sarma:

Kabartma sarma yapılmadan önce desenin tamamı işlenmeli, kabartma sarma sona bırakılmalıdır. Kabartma uygulanacak motifler genellikle düz sarma, verev sarma, balıksırtı gibi teknikler ile işlenir. İşleme esnasında uygulanacak sarma tekniğinin kabartmayı daha düzgün kapatabilmesi için düz sarmadan 2-3 kat fazla iplik kullanılır (Köklü,2002,s.139).

Pesent:

Geniş motif ve bordürlerde uzun işleme ipliklerini bölmek amacı ile işleme kartonuna belirli bir düzeyde batış yapılmasından meydana gelir. Dival işinde düz pesent, verev pesent,

(33)

16 A pesent, zikzak pesent ( civankaşı) gibi isimler almakta uygun desen ve motiflerde kullanılmaktadır (Köklü,2002,s.140).

Balıksırtı:

Dival işin tekniğinde balıksırtı, tek yönlü ya da çift yönlü verev sarma yapılarak oluşturulur. Çift yönlü verev sarma özellikle bordürlerde kullanılmaktadır (Köklü,2002,s.143).

Hasır İğne:

Pesent gibi geniş motiflerde ve bordürlerde hasır görüntüsü vermek için; hasır iğne yapılacak alana istenen büyüklükte paralel çizgilerin çizilip, paralel çizgilerin arasının kesik çizgilerle ikiye bölünerek düz ve kesik çizgilerin üzeri sırasıyla sarma yönünde batışlar yapılarak uygulanan bir tekniktir.

Aplike Yapmak:

Dival işinde aplike tekniğinin uygulanabilmesi için, aplike tekniğine uygun bir desenin yapıştırma, teyelleme ve oyma işlemi tamamladıktan sonra, aplike edilecek bölümleri önce aplike kumaşına yapıştırılır. Yapıştırma fon kumaşın en boy iplikleri dikkate alınarak yapılmalıdır. Aplike kumaşı desenin kenarlarından kesilip, desenin altına yapıştırıcı sürülerek fon kumaştaki yerine yapıştırılır. Desen özelliğine göre işleme teknikleri uygulanır (Markaloğlu,1996,s.59).

Taç ( kenar) çalışması:

Desen öncelikle kartondan oyularak kumaşa yapıştırılır. Kumaş kartona gerildikten sonra taç tekniğinin uygulanacağı kenar, desenin dibinden kumaş ve gerildiği karton ile birlikte kesilir. Kumaştan tarafa normal batışlar yapılır. Kesik kenar tarafına alt iplikle üst iplikler boşlukta kumaşa batma hareketiyle 2-3mm terste ilmeklenir. Bu işleme taç kenar çalışması yapılacak desenin bitimine kadar bu şekilde devam edilir. Taç çalışmasında çoğunlukla düz sarma tekniğinin uygulandığı görülmektedir (Markaloğlu, 1996,s.58).

1.7.2.1. Dival İşi Tekniğinde Kullanılan Yardımcı ve Tamamlayıcı İğne Teknikleri Tırtılla Sarma Yapmak:

Tırtılla sarma yapmak için işleme kumaşının cüldeye takılı olması gerekir. Tırtıl sarmanın uygulanacağı desene uygun boyutlarda kesilir. Biz, tekniğin uygulanacağı desenin başlangıç noktasına batılır ve iğnenin yüzeye çıkması sağlanır. Tırtıl iğneye geçirilerek sarma

(34)

17 yönünde karşı kenarına yine biz yardımıyla iğne alta geçirilir. Aynı işleme desen bitimine kadar devam edilir. Tırtılla sarma yapma tekniğinde, düz sarma yapılabildiği gibi verev sarmada uygulanabilir.

Kum Tırtıl Yapmak:

İşleme de kullanacağımız tırtıllar 3-4 mm. uzunluğunda kesilir. İşleme yapılacak yerden iğne kumaş yüzeyine çıkarılır. Kestiğimiz tırtıl iğneye takılır. Tırtıl takılmış iğne aynı noktaya batılarak alta geçirilir. İstenilen sıklıkta, ilk uygulanan işlemi tekrarlayarak zemin doldurulur ve işlem bitirilir.

Tırtılla Sap İşi Yapmak:

İşleme yapılacak yere biz batırılıp ve alt iplik kumaş yüzeyine çıkartılır. İğneye 5mm boyutlarında kesmiş olduğumuz tırtıl takılır. Tırtılı biz veya başka bir iğne yardımıyla düzelterek kestiğimiz tırtıl boyu kadar mesafe bırakılarak önce biz sonra iğne batırılarak iğne alta geçirilir. Desen çizgisi üzerinde bulunan bir önceki tırtılın uzunluğunun orta noktasına rastlayan yere biz batırılarak altta olan iğne tekrar üste çıkartılır. İğneye tekrar 5mm boyutlarında kestiğimiz tırtıl takılır ve tırtıl boyu kadar mesafe bırakılarak iğne biz yardımıyla kumaşın altına geçirilir. Aynı işlemler tekrarlanarak işleme tamamlanır. Bu işlemler esnasında işleme kumaşının cüldeye takılı olması gerekmektedir.

Pul-Boncuk Tutturma:

Pul ve boncuklar çeşitli şekillerde dikilmektedir. Tek olarak yan yana, boncuk aracılığıyla ve tek olarak üst üste dikilmektedir. İşlenecek yere göre bu tekniklerden herhangi biri uygulanır(Korkusuz,1971,s.218). Ayrıca zincir iğnesi ile pul dikişi, makine dikişi ile pul dikişi teknikleri de kullanılmaktadır.

Blonya İğnesi Yapmak:

Kullanılacak olan kordon büyük iğneye takılarak kumaşın yüzüne çıkartılır. Kordonu tutturmak için kullanılacak olan küçük iğnedeki iplik kumaşın tersinden kordona tutturulur. Küçük iğne kordonun 5 mm ilerisinden kumaşın yüzüne çıkartılır. Kordon araya alınıp küçük iğnenin çıktığı noktaya veya arada 1-2 kumaş ipliği bırakarak kordonun dibine batış yapılır. İğne batırıldığı yerin soluna doğru 5mm ileriden çıkartılır. Bu işlemler tekrarlanarak uygulama alanı bitene kadar işlem sürdürülür. Blonya iğnesi yüzey doldurmak amacı ile de kullanılır. Bu durumda alttan yürütülen iplikler yan yana getirilmelidir. Kordon yerine yan yana iki kat iplik, sim veya iplik grubu ile de yapılabilir (Markaloğlu,1996,s.80)

(35)

18

Gözeme:

Çoğunlukla, Türk işlemesinde bu iğne tekniği; motiflerin dış veya iç çizgilerini göstermek için uygulanır(Barışta,1997,s.67). Motiflerin dış hattını gözemek amacı ile kullanılabildiği gibi düz hesap iğne tekniğinin birden fazla sıra olarak yapıldığı durumlarda aralarının gözenmesinde kullanılmaktadır(Köklü,2002,s.111).

Atma İşi Yapmak:

Atma işi yapılacak yer belirlendikten sonra, belirlenen alana istenilen sıklıkta dikdörtgen veya kareler çizilir. Sim iğneye iplik yardımıyla geçirilir. Atma işi yapılacak yerin büyüklüğüne göre kordon, tırtıl, tek kat veya çok katlı sim kullanılabilir. İşlemenin kenarından kumaşın yüzüne çıkarılan iğne, çizgi doğrultusunda karşı kenara batırılır. Tersten kısa geçişler yapılarak üstten çizilmiş olan bir yönde ki çizgilerin üzerine uzun batışlarla iplik atılır. 3 mm uzunluğunda kesilen tırtıl ile kumaş üzerinde atılan ipliklerin birleşme noktaları olan + ların üzerine x lar yapılır. Bu işlem aynı renkte veya farklı renkte sim veya ipek iplik kullanılarak ta yapılabilir(Markaloğlu,2004,s.81).

Jakobyen Atması:

“Yatay, dikey ya da diagonal ipliklerin kumaş üzerine serilmesi ile bir doldurma iğnesi olarak uygulanan bu iğne; çiçeklerin göbekleri gibi yoğun işlemeye gereksinim duyulmayan yerlerde kullanılır(Barışta, 1997,s.80)

1.7.3. Dival İşi Tekniğinin Kartondan Temizlenmesi

Dival işi tekniğinin uygulanacağı işleme kumaşının işleme esnasında kaymaması ve işlenecek kumaşın gergin durması için işleme kumaşı gri kartona teyel iplikleri tutturulur. İşleme bittikten sonra işleme parçası düz bir zemine yerleştirilerek tersinden önce teyel iplikleri ardında da işleme kumaşının gerilmiş olduğu gri karton biz ve iğne yardımıyla desenin kenarlarından çıkartılır. Gri karton söküldükten son astar olarak konulan kumaş desen kenarından 0,5cm.den desen aralarına girmeden yalnızca desenin dış kısmından kesilir ve işleme tersinden ütülenir.

(36)

19

2. YÖNTEM

2.1. Araştırmanın Modeli

Bu araştırma çalışmasında saha taraması ve mülakat modeli kullanılmıştır. Amaç saha taraması ve mülakat sonucu ulaşılan bulguları dogru bir biçimde gözlemleyerek, uygun bir metot ve teknik ile tespit edebilmektir. Araştırma sonucu ulaşılan bulgular, araştırma konusu olan teknikle ilgili literatür taraması ve yapılan gözlemler sonucu elde edilen veriler birleştirilerek değerlendirme yapılmıştır. Bir evren ve örneklem belirlenerek bunun üzerinden genel tarama yöntemi uygulanmıştır.

2.2. Evren ve Örneklem Seçimi

Araştırmanın içeriğini oluşturan evren; Çanakkale il merkezi, Ezine ve Çan ilçelerinde bulunan Dival işi tekniği ile işlenmiş kadın kıyafetleri oluşturmaktadır.

Araştırma sonucu ulaşılan; uygulanan teknik, seçilen renk, motif, biçimlendirme ve kompozisyon özellikleri bakımından farklı 22 adet Dival işi ile işlenmiş ürün örneklem grubunu oluşturmaktadır.

2.3.Varsayımlar

Araştırmanın uygulanmasında geçerli olabilecek varsayımlar şu şekildedir. - Araştırma kapsamındaki yapılan saha çalışmaları yeterli görülmüş,.

- Araştırmada yapılan literatür taraması sonucu ulaşılan bilgiler doğru olarak kabul edilmiş,

- Araştırmada tercih edilen örneklemin evreni temsil eder özellikte olduğu görülmüş, - İnceleme kapsamına alınan ürünlerin; tür, teknik, konu, malzeme, renk ve kompozisyon açısından tanımlanmasının ve yorumlanmasının doğru yapılacağı varsayılmış,

- Ulaşılan ve incelenen ürünler hakkında değerlendirme yapılırken Çanakkale merkez ile Çan ve Ezine ilçelerine ait özelliklerin tespiti varsayılmıştır.

2.4.Kapsam ve Sınırlılıklar

Araştırmanın kapsam ve sınırları şu şekildedir.

- Coğrafi bakımdan Çanakkale il merkezi ve köyleri ile Ezine ve Çan ilçe merkezleri ve köylerinde ki dival işi tekniği ile işlenmiş kadın kıyafetlerini kapsayan bir araştırma yapılmıştır.

(37)

20 tekniği ile işlenmiş kadın kıyafetlerinden örnekler ile sınırlandırma yapılmıştır.

- Halkın elinde bulunan naif örneklerin tarihlendirme açısından daha erken dönemlere ait olanları araştırma kapsamına alınması planlanmıştır

2.5.Veri Toplama Tekniği

Çanakkale Merkez, Çan ve Ezine İlçelerinde Bulunan Kadın Kıyafetlerinde Dival İşi Tekniği ile işlenmiş ürünler gözleme dayalı saha çalışması metodu ile incelenmiş, ürün sahipleriyle karşılıklı görüşmeler yapılmış ve bu görüşmeler sonucunda ulaşılan bilgiler 2006 yılında Dr. Öğr. Üyesi Gülizar Altun tarafından hazırlanan doktora tezinde yer alan gözlem fişine tez konusuna uygun geliştirilerek aktarılmıştır.

Ayrıca ürünlerin yeri, koleksiyona geliş tarihi, koleksiyona geliş biçimi bilgilerine kaynak kişilerle yapılan karşılıklı görüşmeler sonucu ulaşılmıştır.

Ürünlerin geliş tarihleri kaynak kişilerden elde edilecek bilgilerle tespit edilmiştir. Bugünkü durumu, onarım durumu bilgileri gözleme dayalı tespit edilmiştir.

Ürünlere ait boyutlar, incelenen örnekler üzerinde ölçülerek elde edilen ölçümler En x Boy olmak üzere cm. değerinde kaydedilmiştir. Ayrıca çizimler gerçek ürün resimlerinin A4 kâğıdına basılmış kopyaları üzerinden elde çizim tekniği ile çizilmiştir. Çizimi yapılan ürünlerin küçültme oranları; A4 kâğıdındaki ölçünün gerçek ölçüye bölünerek çıkan sonucun yüz ile çarpılıp buradan da elde edilen sonucun yüzden çıkartılmasıyla tespit edilmiştir. Ürün çizimlerinin altına tespit edilen değerleri yüzde olarak yazılmıştır.

Ürünlerin malzeme-teknik-renk özellikleri zeminde, işlemede ve kenar temizlemede olmak üzere üçe ayrılarak, gözleme dayalı tespit edilmiştir.

Ürünlerin işlemesinde seçilen bezeme konuları; bitkisel, nesneli, geometrik ve figürlü motiflerin varlığı tespit edilerek kaydedilmiştir.

Bezeme konularının kompozisyon düzenlemelerinde konu ile ilgili kaynaklardan yararlanılmıştır.

Ürünler katalog bölümüne kompozisyon özelliklerine göre yerleştirilmiştir.

Örnekler kompozisyon özelliklerinden hareketle kendi içlerinde tekrar sıralanarak yerleştirilmiştir. Bu sıralamada bir ve birden fazla motifin yerleştirilmesine bağlı kompozisyon düzenlemeleri dikkate alınmıştır.

Gözlem fişlerinden elde edilen bilgiler değerlendirilerek bulgulara dönüştürülerek sonuca ulaşılmıştır.

(38)

21

3. KATALOG

Örnek No :1

Grup No :Motifler birleştirilerek tek bir birim biçiminde sunulmuş kompozisyon özelliğine

göre gruplandırılmıştır.

Fotoğraf No :1-2

Çizim No :1-2

İlgili Koleksiyon :Şaziment Erbay

Eserin Adresi :Çanakkale

Geliş Tarihi :2009