Haya!
I
Hayal Şairi
T ü r k şi iri n in büyük b i r m im ar ı, Y ahy a K e m al'i n ölüm ünde, bizi, Pi ş er in e de vam ın ı s e y r e t m e k te n m a h rum b ır ak tı . (E seri n in de va m ı d e m ek ist em edim : ya n lış -a n l a ş ıl m a sın ) O. ed eb iy a tt a bir üstad. şiirde b i r usta idi. 1912 de B a l k a n H a r b i n den biraz Önce. Fr a n r a d a n m e m l e ke te d ön er ken , ber abe rin d e, e l e k l e ri ç i f t e m ean d ro s ta n sula rla süslü, esk i Y un an k a r beyazı harm anisi n i Siymiş, kadim ve ça ğd aş b i r ta kım yab an c ı ş a i r l e r getir m işti. Onları, Olempu s’tan P arn as't m K o n st a n t a n i- y e y e ça ğır m ışt ı. K afi le n i n başında Homeros, sonunda Job4 Marta de Ii e re d i a vardı Y irm i sekiz ya s ı n d a ki genç Y ahy a K em al de on la r gi bi giyin mişti. O n lar gibi ko nuş u- ! yor. o n la r gibi du yuyord u. Ve di- | yo rdu ki:
> — • S e k se n sen e e v v e l do kuz a rır-dan ber i dim ağı mız ı ke rk in b i r b u h u r kokuRile b un alta n Arv alıl ık ta n h ic r e t ed en biz, Ş a r k T t i r k İ c r l Ba tı- rieefid sa h ili n de çömelmlş. m ünci ( k u r t a r ı c ı ) şairi n gelmesini b e k l i yoruz... T a r i h t e hay ve muh yt (diri j v e d i r il t ic i ) bir İnsaniye t v a r : Bah ri • Sefid havzası . Hay ata susay an lar, o | havzan ın s a h ili n e doğru koşu yor, i T a r i h in bu k a m ı n ı fe na b ulan i n - • j sanlar. Athen e P a la s et ra fın d a bir- 11 eşe ce k.s
Ve gene diy ordu ki:
«Yun an es atiri h e r k a v m in d ir . M e denî in s an ların ebedî kitab ıd ır. Ge- . ç en gün ateşin b i r Asya utflûpkârı j (h er hald e S ü t * ' h a n Nazif o l a c a k t ı r ! ) gönlünü Yun.anî e g a th e k a p t ı - 1 j ran T ü r k e^habı huzûzuna »etm edi- j
yordu (çöğü yo rd u). Zavallı b ilmi- !> o r ki, T ü rk , Cer m en , Çclt es at iri gibi Y u n an esa t iri d r baştan başa h u r a f e d i r »
B u n u d e d ik ten so n ra b ütü n m ed e nî miMctierin şiird e. fik ir d e nev - ¡yun.anî old u kları n ı a n la tm ıy a çalış ı- | yor, temasa için Y u n an d an başl anıl ¡m a sın ı tavsiye ed iyor. «Kral Ordl-
pos'u sah ne d e İlâhî tü rk ç e m i z l c o y na yın. Co rn el lle k a d a r m i l l i y e t j v r - v e r olunuz, kâ fi! ., diye b ağı rıyor du .
O de vri n ye ti şkin f i k i r ve sanat ad am ları , h a r a r e tl e konuş an bu gen r e göld üler ve ç a tt ıl a r . B e r a b e r in - jdokl k e fi l e ile K o n st a n t a n iv y e n in da r s o k n k l a i ’ nda gö zerken m ah alle «• e u k l a n . İni a ea ib şek illi y ab a n c ıl a rı tasa t u t t u l a r Y irm i Üç yaşında bir te k genç, ona «okuldu Ne söylem ek l‘*U’dlğinl ona «ordu ve yaşadığ» y ar la r ın , h ülyas ın ı e tti ği eski Y u n an m ed e n iy eti n in fı şk ır dığı ü l k e lerden biri oldu ğunu anlad ı Y akn p Kadri, »lirde, fi kirde, hattâ al ılâ k. ta m e d e n iy e t k a y n a ğ ın ı eski Y u nanda a ra m a ge re ktiğin i görmü ştü.
B a l k a n H arbi v« Rum«*)lnin k a y bı fe lâ k eti , Ncv-.vunanî Y al ıy a K e m a l ’in b e r a b e ri n d e getirdiği bütün o h a r m a n i n şa i rl e r i n m em lekette n k a ç ıp g i t m e le ri n e se b e p oldu. Bizim kiler , onun örn ek göst erdiği ylrıtd
YAZAN
\
HAŞAN - A L I YÜCEL
3
y'C
p a j ç a l a r , da h a doğrus u s a h i fa l a r v a r d ır ki, on la r ın m alzem esi ni de | kencu yapını./, kendi y u ğurm uşt u r. j T e v f i k F i k r e t 'i n p arç alay ıp t a k ı r t ı - | s i m hissel t ir m e y e m u v a ffa k olduğu ' a r u z m ıs raı, Y ahy a K e m a l ’de riyazi
bir d ü st u r ta m lığ ın ı kazan m ış tır : Y u n a n lıla r la Ru- büy ük şi ir ya pısı n da y e r alm am ışt ır *Aııan, » raiiî»;£rt* bir adındı... dokuz asır Önceki ... ...__________________________ v _________
nıeli yi paylaşan çağdaş Y un anlıla rı Elli yıla yak ın uzun bir devrede. h a tır l a ta n kadındı, b i rb i ri n e k a r ış tırm ış la r d ı. Halkım ız- özel h ayatı nın i m k ân la r ı ve ş a r t l a n bakım d an, ye m nesjl n.-in Yah-da Y un an hıncı büy üktü, de rin di h er ne olursa olsun, hep bu y a p ın ın *va K emal, Yalıya K m a ’ için B a k i Millet. Yaııya kaley im sa ra n Iıer- d u v a r la r ım örmey e, s ü tu n ların ı dik- veya Ke dim ne ist i t odur. Onun hangi bir k u m an d an S o k r a t e s ’le Ef - m e y e ç alış tı Haj 'al şeh rin hayal bi- i ç b ıd ir km satıhlı \e hacim li, plâs- lâtu n ’un d iy alo g la rın d ak i S o k r a t e s ’l narını ku rm a yo lu n d aki em ek n az m île ^ ah ya K emal , bir nevi b irb irin d en a y ı r a c a k du ru md a bu- zünden .ha ya tı boyu nca bir ev bile klâsiğim iz olmuştur. Dilde ve «an at- lun m uv ordu Bize yepye n i bir so» ed inemed i. Hemen bütün ömrü, m c* ( ^ en ihtilâlc i m ü slakb e l T ü r k şa iri getirm iş olan Hiblos K ad ın larile Sİ- n ıu riyetle ri dışında, dost m i s a fi r l l - bile Y ahvu Kemal in yapısını dik - ciîya Kı zları, bu m üt hiş bozgu nun ğincJ»- ve otel oda la rında geçti, o - ka tle se y re t m e d e n ye ni bir y a r a t - gürü ltüler i ve k a r g a şa l ık la r ı içind e nun vatan sev e rliği, şi iri n de; san ıt • m , ' ’a v a m m ı y a c a k f ı r .
kayboldular. (1) namusu. m ısr a la r ın d a d ır E ser in in ^on defa ko n uşm am ıza vesile ve-H-va| v v;> Kemai içinde ta m a m ın a b aktığ ım ız zam an Y a h y a [ en biı nazire m i h a tı r a sın ı yad için
b f C
IT
ZtSS
\a££
Kt»mal:m u*ta bir ? h, m im ar, „ d u - : buraya alacağ,m. 23 m art 1957 dabilec eğ i b i r m ekân arı yo rd u. E*a=en âunu apaç ık gorürUz H ü r r i y e t gaz etesinde ç ık a n ve: B i r hayli yıld ır açdığ ı yok gonca-I böyle hazır b i r m ek a n da yoktu. Bu e»»rde Fe ti h m in ar esin in t u * - »ölün Onu. v a r o l m a k ya pm ak. ye nide n laları. Öçüncil Ah med seb ilin in I İ 8 - , r , . ,
k u rm a k lâzımdı Akropolden a n c a k ttir.ciekı m e r m e r şi i r l e r şi irl erin Us- ? e t r a fı n d a k i yald ız larla i b ülb ülü n
M I ^ y ü l e b asl ıy an Göztepe gazeli ne b i r i k i te m e l taşı ko p a r a b ü m ış t i. O tü nde ve
gü nlerin anlayış, ve o gü nk ü olay- re nk renk b o y a l a r B .h, HUmt.yumj | v^ t7n nM ır. " B i r ^ e v t ' ™ â larlt) akışı. Y u n an l örn e k te b i r yapı süsley en güzel yazıla r, y e r y e r b ı - , ş H r j , l i r .
ku rm ay a el v eri şli d e l il d i. Ayas of- r e r m u v a f f a k ziyn et olm uş la rd ır. E * ; Divânımızda vaprağ . solmaz hu tek ya n ın m e rm e r l e ri n d e yo n tu lm u ş » a - ¡ s e r bitm emiş, b ina ta m a m o l m a m ı ş - , *ülün nal a n ıt la r ın , s e y r e t m e k te n v a z g e ç , tı r. Artık onu ke nd inden b ark ası d a j c a n, ümtt,.d, „ d i l b e s t » " ti. T opkapı sa ra y ın a açıl an kapı -1 tn m am lı y am az Biz, bu k ad arile y e - ! bülbülün dan a ç , k h avaya çıktı ve derh al,
j
ti n m e y e m ec b uru z. F a k a , t » . bu k a - ı M a h 7 ., v(.f J e c , ür blze flostunÜç
OsmanlI
Abidesinin, e t r a f m ı s a r - | d » r i l t bil«1 büyük ş a irle r im iz a r a dığın gördü: Fe ti h
minareli,
ü ç ü n - İsında saygı değen y e ri n ialmıştır.
clj A^rmcl »ebili ve Bnbı Hümayun. T a rih . Y a h y a K em al için «Vatan» dı. V a t ı n , OsmanlI a k ın c ıl a rın ın b i ze alıp teslim etti ği ve a n c a k e<«ki h alin deki m ek ândı. Bu h a re k e tt e n ön c e k i ve h att â son raki hâdiseler, hatt â yaşadığı devir, onun kurd uğu
Ölmeden pek az önce, ş i i rle r in i t o o - l ıy a c o k k itab a verdiğ i isim. onun, ese ri n i nasıl gör dü ğü ne ve bize n e
c efâ la rı S a h n -ı kazada m clc el Haktır
te vek külü n ŞekvAyn yok tenezzülü kalır olsa
% wf ' \ 111) ) | 2
mânâda bir vadigir bırakın* <MWln MSnendt var m, „ ,zttekl M b r . ü ceplnde olduğuna tam işarettir: Ken- 1
di gök ku b b em iz altında
Y a h y a K e m a l ’in eseri içinde öyle
tah am m ülü n Son b ulm ak üzre soh b et -l bülb ülle
se y r-i gül Z e v k i n d e y i * m e l â l ı hazânı
tch ayyiîltin Ali tez ol K e m a l ’e ul aş tır peyömimiz Z in c i r-b e ııd i olm ada n âsıiftc
kâk ülü n. Y a h y a Ke mal. Göztepe gazelinde 'D ü n y a b i te r o y e rd e ki, mağlfıp olur ha ya l» diy ordu. Onun için dün ya bitt i: f a k a t h ay ali ye nilm ed i. Ş i irlerin i o k u y a c a k l a r v a r old u kç a Y a h y a K emal, Haya l Ş e h i r i n h a y a l şa iri ola ra k y a ş ı y a e a k tır .
(1) Bu ko nud a bilgi a lm ak i ş l e yenler . İş B a n k a s ı K ü l t ü r Y a y ın l a r ı ata ş ın d a ç ık a n »Ed eb iyat T a r i h i m i z den »adlı k itab ın K a y n a k l a r b ö l ü m ün e b a k a b i l i r l e r . O n d a Y a h y a Ke m al'i n ve Y aküp K a d r i ’nin bu h u susta o zam an n e l e r dü şünmüş ol dukları. F i k r e t 'e nasıl baş v u r d u k l a rı, Cen ap ve Rıza T e v f ik 'l e b uluşu p numl ta r tış tık la r ı, v c s i k a l a r il c y a z ı l m ış tır .
Kişisel Arşivlerde İstanbul Belleği Taha Toros Arşivi
