i ñ mmmm mmsmm m
GHZKZ2J
wiEEEm
PAZAR, 3 Mayıs 1998
11
1965-72 yılları arasında Yeşilçam'ın ünlü yıldızları bir kerelik de olsa ‘kovboyculuk’ oynadı
KIZILDERİLİ SEYYAL
1972 yılında çevrilen “ Kötek” filminde Kadir İnanır, yanında Tunç Oral, arkada sağda Kızılderililerin arasında Seyyal Taner.
RED KİT İZZET
1970'te çekilen Red Kit filminde İzzet Günay... Bu arada belirtmeden geçmemeli, bardaki şişelerin tamamı boş...
YILMAZ GÜNEY KOVBOY ALİ
ZORO TAMER
“ Maskeli Beşler” , “ Maskeli Beşlerin Dönüşü” , “ Kara Güneş" ve “Zoro Kamçılı Süvari” Yiğit'in
birbiri peşisıra çevirdiği Türk western'leriydi.
KAHRAMAN CÜNEYT
Yılmaz Güney'in başrolünü oynadığı Kovboy Ali, diğer kovboy filmlerinden farklı bir özellik taşır.Yılmaz Atadeniz'in yönettiği film, bir çeşit "kovboy parodisi”dir. Sinemada seyrettiği kovboy filminin etkisinde kalan bir delikanlının hikayesini anlatır.
Cüneyt Arkın, Sevda Ferdağ ve Muzaffer Tema 1967'de çekilen “ Kanunsuz Kahraman” filminin bir
sahnesinde.
HEEEY AM İGOOOO
Ahmet Sert'in Pirinçliköy'de kurduğu “Santa Fee” kasabasında “ Hey Amigo” adlı filmin çekimi yapılıyor. Filmin yönetmeni ise Nuri Akıncı.
Am erika topraklarında yaşayan yerlilerle beyaz
göçm enleri, süvarileri ve sığır çobanlarını anlatırdı
western'ler. Am a gün geldi, Pirinçliköy'de de
silahların konuştuğu “vahşi batı“ kasabası kuruldu.
Göğsü yıldızlı şerifler, posta arabaları, akreplerin kol
gezdiği çöller; hiçbir şey eksik değildi Kartal Tibet'in,
Hülya Koçyiğit'in, Kadir İnanır'ın oynadığı kovboy
film lerinde! Albüm Dergisi bu ay, Agah O zgüç'ün
kaleminden onların hikayesini hatırlatıyor.
D
ünyanın her yerinde popüler bir sinema türü olan "western" aslında Amerikan sinemasına özgü bir tür. Zira western, yaygın deyişiyle "kovboy filmleri" 1850'lerden 19. yüzyıl sonuna kadarki dönemde Mississippi nehrinin batısındaki topraklarda olup bitenleri konu edinir. İç savaş sonrası beyaz yerleşimine açılan bu topraklarda yaşayan ova yerlilerinin beyaz göçmenler ve süvarilerlesavaşınm hikâyesidir. Bir de, sığır çobanlarının (kovboylar)
yaşamları anlatılır westem'lerde... Tom Mix, John Mack Brown, Buck Jones, George O'Brien, Ken Maynard, Tim Mccoy, Tex Ritter, Dick Foran, Randolp Scott western sinemasının efsaneleri, çocukluk yıllarımızın da vazgeçilmez "düşsel
kahraman'Tarıydı. Hele "beyaz ath prens"imiz, süslü kovboy Roy Rogers ve gitan elinden düşme yen Cinotri'yi (Gene Autry) hatırlamamak mümkün mü?
K
o v b o y k a s a b a m izWestern türü filmlerden en çok etkilenen ülkeler İtalya ve
Türkiye'dir. 1960'lı yıllarda Amerikan kökenli kovboyların İtalyan topraklarında dört nala at koşturduklarını görürüz. Ve Sergio Leone, İtalya'daki yabancılaşma nın babası sayılır. Bu filmler, yeni bir tanımlamayla "spagetti western" adım alırlar. Türk sinemasında "ilk yerli kovboy filmini tezgâhlayan", asıl mesleği kunduracılık olan Ahmet Sert'tir (1926-1991). Sert'in 1963 yılında yönetmenliğini yaptığı "İntikam Fırtınası"ndan önce de
"kovboyculuk" sahnelerini içeren filmler vardı elbette. Ama bu tür sahneler, temel öykünün dışında kalıyor, sadece bir güldürü öğesi olarak kullanılıyordu. "İntikam Fırtınası" ise Ahmet Sert'in deyimiyle "tam Amerikan filmi
gibi"ydi. Konusuyla, kahramanla rının Teks, Tom, Clark, Meri gibi olan isimleriyle, yüzleri tebeşirle boyah Kızılderilileriyle...
19. yüzyılın ortalarmda
Amerika'da Siu kabilesine mensup Kızılderililerin avladıkları bizonla rın kurutulmuş bağırsaklarından yaptıkları yaylan düşünün, bir de Kovboy Ahmet'in 1960'lı yıllarda ürettiği aksesuarları... Şemsiye telinden mekanizma yaptığı tahta tüfekler ve tetiğe basıldığında namlusuna doldurduğu sigara küllerinin uçuşmasıyla
"oluşturulan" dumanlar... Hamam böceklerinin üzerine yapıştınp "yürüttüğü plastik akrepler... "Hamam böceği Yeşilçam'da çok... Ama bana iri hamam böcekleri lazım. Çocuklara yüz lira veriyor dum. Bir kavanoz getiriyorlardı."
1965 ile 1972 yılları arasında Yeşilçam'ın en ünlü yıldızlarına varana kadar herkes bir kerelik de olsa "kovboyculuk" oynayıp sırasını savdı. Amerikan
kovboylarının istilasıyla Teksas'a dönüşen Türk sineması, "Anadolu western"leri ile bir "altın çağ" yaşıyordu. Bu furyada Öztürk Serengil'i "Çifte Tabancalı Kabadayı"da, İzzet Günay'ı "Red Kit"te ünlü haydutlar Dalton Kardeşler'e karşı savaşırken görecektik. Altan Bozkurt, "Maskeli Süvari Tom Miks'e Karşı" adlı filmde beyaz atı Silver ve Kızılderili uşağı Tonto ile serüvenden serüvene koşarken, Fikret Hakan ile Salih Güney de
"Ölümsüzleri'de bu modaya ayak uydurdular. Ayhan Işık, Murat Soydan, Ahmet Mekin, İrfan Atasoy ve Tunç Oral da... Kadir İnanır ve Tank Akan’a dek uzandı bu salgın... Kovboy filmlerinin Panço Villa benzeri Meksika tipi kovboylarım ise başta Erol Taş olmak üzere Kadir Savun ve Ahmet Sert canlandırıyorlardı.
C A L A M İT Y 'L E R İM İZ
Yerli westem'lerde zaman zaman cinsellik de ön plana çıkarılır, eli silahlı, çıplak göğüsleri fişekliklerle örtülmüş kadın oyuncularımızın cinsellikleri giderek abartılırdı. İşte Seyyal Taner, Feri Cansel ve Yeşim Yükselen, kovboy filmlerinin cinsel objeleridir. Ve nasıl ki erkek oyuncularımız Zoro'ları, Maskeli Beşler'i, Pancho Villa'yı, Apaçilerin büyük reisi Geronimo'yu canlandı- rıyorsa, kadın oyuncularımız da "Vahşi Batı"mn efsanevi dişi kovboyu Calamity Jane kopyalan olacaktır çaresiz. Erkek gibi silah çeken, erkek gibi döğüşen bu kadın tiplerini Hülya Koçyiğit'le Sezer Güvenirgil oynadılar. Koçyiğit, "Ringo Gestapo'ya Karşı" filminde James Bond kızı ve Ringo karışımı, mini etekli garip bir Calamity Jane tipi çizmişti.
Amerika'dan İtalya'ya, İtal ya'dan Türkiye’ye kadar uzanan bu sinemasal modamn getirdiği karmaşa ve yabancılaşma 1972 yılma dek sürdü.
Kişisel Arşivlerde İstanbul Belleği Taha Toros Arşivi
