A. O. Vet. Fak. Dag. 36 (3): 680-69ı, ı989
ANKARA KEÇiLERINDE SERUM TİROKsi:\! DÜZEYI iLE TlnİK KALİTESİ
ARASINDAKİ İLİşKİLER'
Zişan Emrc**
The relationship hetween serum thyroxine le\'els and the physical quality characteristics of the angora goat mohair in Turkey
Summary: Seasona/ variaıions in serum T4 /eve/s ıvere examiııed
hı20 111'0years o/d Angora goaıs wiıh equa/numher.ı' qtma/es
andfema-tes. The h/ood samp/es were eollecıed /IIonthly for a year heginning with March. The serum T4 concentrations werc detcrmined hy
radioimn1uno-(/.I'say (RIA). The does had higher concentrations (mean ~l::.S.D) (107.58
J: 15.44) than bucks (72.99 ::1:
ı
1.39) ıhroughout the year and ıhed~r-fereııce ıvas signifieant (p < 0.00 I).
M o/wir samp/es wel'e collected from the rih regioııs ol the same a-nima/s for the determiııatioııs olfiher fength, fineness, tensite strength, e/asticity, percent ol kemp and m edııllat ed fihers. F/eece ıreights of tlıe same anima/s were noted. Sigııificallt corre/ations wel'e found belween serum T4 /eve/s and fiheı' /engıh (coe.fli"cient of corre/ation ::l: S.D)
(0.69 ::l: 0.25 and 0.68 ::i:: 0.25 in fenw/e and ma/e groups respective/y).
Tlıe corre/ation coefficients ıvere signifi"cant (p < 0.05) for hoth groups.
The corre/ation hetıreen mo/wir grea.lY fleece weiglıts and serum T4
leve/s wel'e also significant (0.58 _:. 0.28 and 0.62 :i 0.27 for does and
hucks respective/y) (p
<
0.05). Tlıe corre/ations helıreen serum T4/eve/s andji"neness, tensile strengtlı, elasticity, percent of kemp and me-dullated fihers dicl nol show any signijicance.
Özet: Bu çailşmada iki yaş!T LOdişi ve 10 erkek Ankara keçisi kul-lam/dı. Bir yıl boyunca hel' ay toplanan kan örnekleriııde serum T4 dü-zey/eri radioil11munoassay (RI A) ile saptandı. Yapılan ça!Tşma
sonucul1-" Bu çalışma, aynı başlıklı doktora tezinden özetlenmiştir.
"* Dr., Başbakanlık. T.A.E.K .. Lalahan Hayvan Sağlığı l"ükleer Araştırma Ensti-tüsü, Ankara.
:\:'\KAR:\ KEÇiI.ER1:'\DE SER.CM TiROKSİ:\" DCZEYi (,nı
da yıl boyunca dişilerin Sel"l1/11T4 düzeylerinin (ort. ~ S.S.) (107.58
::l:: 15.44) tekelerden daha yükse/.: oldu,ıtu (72.99 :! i 1.39) helirlendi.
Erkek ve dişi gruplar arasmda fark önemli bulundu (p .:::0.00 I). Keçilerin son kaburgalan üzerinden toplanan ti/tik iirneklerinde el-yal uzunlulfu, incelik, e/astikiyet, mukavemet, kemp ve medulla oranla-miL helirlemek üzere testler uygulandı ve keçilerin yillık tiftik verimleri saptandı. Buna giire, serum T4 düzeyi ile elyaluzunluğu arasmdaki iliş-k inin iliş-kuvvetli ve dişilerde (korrelasyon katsayısı ~-l= S.S.) (0.69 ::1::
0.25), teke/erde (0.681 0.25) olduğu (p <: 0.05),. ti/tik verimi ara-smdaki ilişkinin kuvvetli ve dişilerde (0.58 -! 0.28), tekelerde (0.62 ::l::
0.27) oldu/fu (p < 0.05) saptaııdı. Serııııı T4 düzeyleri ile incelik,
elas-tikiyet, mukavemet, kemp ve medulla oranlan arasmda ilişki hulunJl1(uIi-,ıtı görüldü.
Giriş
Tiroid dermal düzeni dolaylı olarak değiştiren bir iç sistem olarak kabul edilmekte (19, 45), tiroid hormonları kıl folliküllerinin siklusla-rını düzenleyerek kılların büyüme ve gelişimlerini etkilemektedirler (44). Bu durum TRH nın kontrolü altında bulunan ve adenohipofiz-den salınan TSH ile ilgilidir (26). Hipotiroidizm kıl failiküllerinin inak-tif hale geçmesine neden olmakta (41), yapağı verimi ve kalitesİ düş-mektedir (32). Köpeklerde hipotiroidizm kıl folliküllerinin atrofi si-ne yol açmakta ve dökülen tüyler tekrar büyüme ve gelişme göstere-memektedirler. Büyüyemeyen kıllar folliküller içinde mekanik aşını-ma uğrayarak yokolmaktadırlar. Bu durum genellikle simetrik alo-pesi olarak ortaya çıkmaktadır (I). Rijnberk ve ark. (43), doğmasal hipotiroidizm ve guatr görülen keçilerde büyümenin geciktiğini, de-rilerinin kalın ve pürüzlü, tiftiklerinin seyrek olduğunu belirtmekte-elirler. Merinos koyunlarında deneyselolarak yaratılan iyot yetersiz-liği yapağı gelişimini yavaşlatmaktadır (36-38).
Lincoln ve ark. (26), kandaki tiroid hormon düzeyleri ile yapağı gelişimi arasında yakın ilişki bulunduğunu belirtmekte; Moore ve ark. (33), koyunlara Tiroksin (T4) hormonu verilmesinden sonra
ya-pağı gelişiminin hızlandığını, endojen tİroid hormonları sekresyonu-nun düşmesi halinde yapağı büyümesinin durduğunu bildirmektedir-ler. Lambourne'a göre (24), yapağı veriminin normalolarak düşme gösterdiği kış aylarında koyunlara oral yolla iyotlu proteinlerin
veril-6B2 Z. E~lRr.
mesi yapağı büyüme oranını artırmaktadır. K oyunlara günlük doz-lar halinde uygulanan T4 )Jreparatlarının mctabolizma hızını
yüksel-terek yapağı gelişimini ve süt verimini artırdığı bildirilmektedir (14,
24). Barry ve ark. (3), vücuda iyot verilerek T4 düzeyi yükseltilinee
yapağı gelişiminin
%
13 oranında arttığını öne sürmektedirler. Lam-houme (24), T4 implante edilen koyunlardan daha uzun, kaliteli velüle oranı fazla yapağı elde edildiğini bildirmektedir. Eksojen T4
uy-gulamalarının yapağı gelişimini pozitif yönde etkileyerek elyaf uzun-luğunu ve yapağı verimini artırdığı (9, 30, 42) fakat elyaf çapı üzerin-de fazla etkili olmadığı, inceliğin tedavidcn ya çok az etkilendiği (15.
24,44) veya hiç etkilenmediği bildirilmektedir (6, 7. 22). Williams (52),
T4 implantasyonunun kuzularda doğum ile sütten kesilme arasındaki
dönemde yapağı gelişimine etkisi olmadığını belirtmektedir. Aynı şekilde Wallaee (51), koyunlarda dolaşımdaki T4 konsantrasyonu ile
yapağı gelişimi arasında bir ilişki bulunmadığını ileri sürmektedir. Öte yandan Panaretto ve Wallace (36) ile MeDonald ve ark. (31), T4 sekresyonunun azalmasıyla hipofiz ve tiroid hezleri üzerinde
olu-şan depresyonun yapağı gelişimini yavaşlattığını belirtmektedirler. Thiouraeil verilen hayvanlarda yapağı uzunluğunun azaldığı (30), T4
yokluğunda sekonder kıl folliküllerinin gelişimlerinin tamamen durdu-ğu, dışarıdan uygulanan T4 ile folliküllerin gelişimlerinin bazen
sağ-lanabildiği (13) bazen de sağlanamadığı (6,46) bildirilmektedir. Do\\'-nes ve Wallace (10), T4 ün intradermal enjeksiyonu ile sığırlarda
kılla-rın büyüme ve gelişimlerinin hızlandığını, kıl uzunluğunun ~~ 7 -II ora-nında arttığını, bu arada kıl çaplarında çok az incelme görüldüğünü ve aktivitesini kaybetmi~ folliküllerin stimule olduklarını bildirmekte-dirler. Koyunlara enjeksiyon veya implantasyon yoluyla T4
uygulan-dığı durumlarda gömlek ağırlığının ve yapağı uzunluğunun arttığı ve kıl fo!liküllerinde yoğunlaşma görüldüğü hildirilmektedir (8. 21, 27). Lamhoume'a göre (25). T4 kıl yapan hücrelerin mitotik
aktivite-sini artırmaktadır. Diğer hormonal bezleri n aktiviteleri de dolaşırnda T4 oranının artmasıyla beraber ~ızlanarak sclüler metabolizma
uya-rılmaktadır. Hücresel düzeyde başlayan bir dizİ reaksiyon sonucu ok-sidatif metabolizma ve ısı üretimİ artmaktadır. Deri vasküler sistemi ısı üretimine bağlı olarak hızlanmakta ve kıl follikiillerini beslemektedir. Rougeot (44) ise uygulanan T4 ün mitotik aktivite yerine doğrudan
hücre hüyüklüklerini etkilediğini savunmaktadır. Bu nedenle T4 ün
yapağı gelişimini düzenleyici bir faktör ve kıl follikül fonksiyonları için gerekli hir ajan olduğu belirtilmektedir (18, 28, 53).
ANKARA KEÇi LERiKOE SERUM TiROKSİN Dl;ZEYİ 683
Materyal ve Metot
Araştırmada Tarım, Orman ve Köyişleri Bakanlığı, Lalahan Hay-vancılık Araştırma Enstitüsünde bulunan iki yaşlı 10 dişi ve 10 erkek Ankara keçisi kullanıldı. Keçilerin hepsi bu enstitüde mevcut bulu-nan ağıllarda, kışın kuru yem ile ve yazın mer'aya dayalı olarak bes-lendiler.
Araştırmada serum T4 düzeylerinin saptanması için gerekli kan
örneklerinin toplanmasına Mart 1985 tarihinde başlandı ve bir yıl sü-reyle her ay tekrarlandı. Serumlar test uygulanıncaya kadar -20°C deki derin dondurucuda saklandI.
Araştırmada ölçümleri yapılan tiftik örnekleri kan alım süresinin bitiminden sonra toplandılar. Kanları alınan 20 hayvanın son kaburga-ları üzerinden toplanan tiftik örnekleri cinsiyet farkları ve kulak nu-maraları dikkate alınarak ambalajlanıp saklandılar.
Araştırma süresince serum T4 düzeyleri Biodata-Tiroksin
Radio-immunoassay kiti (Biodata-T4 RIA Kit, Code 10824) ile saptandı.
Kul-lanılan test ile her seferde 60 serum örneğinde total T4 düzeylerini
doğ-rudan ve kantitatif olarak almak mümkün oldu. Herhangi bir hataya yol açılmaması için örnekler ikişerli paralelolarak test edildi.
Tiftiğin morfolojik (uzunluk ve incelik) ve fiziksel (elastikiyet ve mukavemet) özellikleri ile kemp ve medulla oranları Lalahan Hayvan-sılık Araştırma Enstitüsü, Tiftik ve Yapağı Kalite Kontrol Laboratu-varıarında saptandı (12, 16).
Tüm ölçüm ve hesaplamalar sonucunda elde edilen sonuçlar H.Ü. İstatistik Bölümü bilgisayarlarınca değerlendirildi. Korelasyon ve reg-resyon açısından incelenen değerlerin istatistiksel önemleri saptandı.
Bulgular
Araştırma süresince elde edilen değerler ve istatistiksel sonuçları aşağıda tablolar halinde özetlenmiştir.
Tartışma ve Sonuç
Ülkemizde Ankara keçilerinin dolaşımdaki T4 düzeylerini ortaya
amacıy-681 Z. DiRI:
Tablo 1 : Dişi ve ıeke keçi gruplarında yıllık serum T, düzeyleri ortalaması ve iki grup or-talaması arasındaki farkın öne:ni
---Tiraksin (r,) Düzeyleri (IlM"I/ i)
Disi keçi grubu (11--10) (ortalama: S.S.) Teke grubu (n-ID) (ortalama .1: S.S.)
I07.5~; 15.44 7299--11.39 iki grubun ortalamalar farkı (fark -I:S.S.) 34.39 12 CO
'-- --..-
---_._---1---_._-i
Farkın (inemlili;';i P 0.001la yürütülen bu awştırma Ankara keçilerinde serum T4 düzeylerini
erkek ve dişi keçilerde ayrı ayrı ve bir yılın ortalaması olarak
vermektedir.
Bu araştırmada yıllık total Tıdüzeylerİ ortalaması dişi keçilerde
107.58 ::l::15.44 nMol/
ı
ve erkek keçilerde 72.99 -; 11.39 nMol/ iolarak saptanmıştır. Dünyada keçi leri n Tı düzeyleri üzerinde yapılan
çalışmalar kısıtlıdır. Refctoff ve ark. (40) yaptıkları bir çalışmada
te-kelerin serum Tı düzeylerini 74.64 nMol /
ı
ohırak bildirmektedir!er.Bu değer Ankara keçisi tekeleri için bulduğumuz değere yakındır.
Di-şiler için bu şekilde bir değer bulunamamıştır. Çalışmalar genellikle
karışık cinsiyet gruplarında yürütülmüş olduğundan verilen değerler
bu grupların ortalaması şeklindedir. Bu çalışmada dişi ve erkek
grup-lar ortalaması 90.38 =~:23.37 nMol / i olarak bulunmuştur. Bu değer
en fazla Döcke (i i) tarafından verilen değere (83.65 nMt>I/ i)
yaklaş-makta, diğer araştırıcılar tarafından verilen 54.44nMol / i(39)ve 77.22
nMol/ 1 (29) değerlerinden yüksek olmaktadır.
Ryder (47) koyunlar üzerinde yaptığı çalışmada dişilerde
dolaşım-daki T4 düzeylerinin erkek hayvanlara kıyasla daha yüksek olduğunu
vurgulamıştır. Bu çalışmada da benzer şekilde, Ankara keçilerinin
di-şilerinde total T4 düzeyinin erkek keçilere kıyasla daha yüksek
oldu-ğu görülmüş, iki grup arasındaki fark istatistiksel açıdan da önemli
bulunmuştur (p < 0.001).
(eşitli araştırmalar T4 ün yapağı gelişimi üzerinde etkili bir ajan
olduğunu ve büyümeyi olumlu yönde etkilediğini ortaya koymaktadır
(13, 18, 24, 26, 33). Bu araştırma sonucunda da yüksek T4 düzeyi
gösteren keçilerde tiftik uzunluğunun ve veriminin fazla olduğu
anla-şılmıştır (Tablo 2). Bugüne kadar yapılan çalışmalar genellikle
yapa-Tablo 2. Dişi (D) (n - 10) ve erkek lE) (n~'IO) keçi gruplarında serum T, düzeyleri ile tiftik kalitesini helirleyen özellikler arasındaki ilişkiler ve öııe~"leri ---_._--- -_.- --- ----_._---_._- --- -'--- ._---.-- --- --- ._--_.--- --- ---p > 0.5 p ~>0.5 p > 0.5 p > 0.5 p <: 0.05 p < 0.05
Korelasyomırıönemj-': 0.34 p 0.5 :r 0.32 P > 0.5 :i: 0.35 ::'::0.33 . 0.07\ :.:::0.35 O. 20 .i: O. 34 0.69 :L 0.25 0.68 ::i: 0.25 0.040 :!: 0.99 p > 0.5 0.0\2
-=
0.34 p > 0.5 --_ .._---_.- --- -- --- ---i Korelasyon katsayısı=
S.S. 36 71 ::: 5.18 ~5 69,+
6.66 17.86 -' 2.33 16 15::': 2.96 36 ı8", 3 19 33.13 ci 2.33 O,ula1H ~: S.S. 107.58=-
15.44 n99 ci iı.99 D [ D L D E D ! F. Elyaf çapı (1-') Elastikiyet (~<) Elyaf uzunluğu (c:,,) Serum T, düzeyi (nMol: i)Mukavemet (g) D 23 29 -- 4 89 0.22 E 2563 ::l- 2.68 0.39 -,
__
".---_._--- - -_._'-Kemp (%) , D 0.87 :J: 0.77 0.14 E 1.48 -- 3.05 -0.31 , .----_ ..-_..._---._-._-- .-- -.----_.,---,-_.-'-.---Tablo 3. Dişi (D) (n 10) ve erkek (E) (n~ LO) keçi gruplarında elyaf inceliginin sınıf/ara dagılımı İncelik (1-')
i
İnceliğin sınıf/ara dağılımı (% ortalama + S.S.)----i~~a'nl'3:
7~~~18 ıo~~!~~;;o,:o-'7~~";:;~~
J~~~
3
':::0'
!=0=~=~=6_7-:.-=0=~=3_3-_-11--__7=0-=8=0==1-,==: E 3569+6.6611.58_: ı ıı,21.31::: 9.11, 35.48+ 8.74 32.67:.L 4.836.47:.1:4.83,2.2\:1:2.99 0.25:l:0.79 0.58L 0.28 0.62 ::!:: 0.27 Medulla (~~) i D \ OL -.- 1.72 -0.001 i ::-:0.34 , E: 2.41 ::!:: 4.74 -0.21:::: 0.25 --- __, 1 --- ---1 Tiftik verimi (kg) D i 2900:, 0.30 E 3.210:1: 0.31 p :> 0.5 p 0.5 P 0.05 P -< 0.05/iB6 Z. ENIRE
ğı üzerindeki etkileri incelenmiştir. Bu çalışmaların hepsinde T4 ün
yapağı uzunluğunu olumlu yönde etkilediği saptanmıştır (22, 24, 25,.
27). Yapağı uzunluğu ile beraber yapağı verimi de artmaktadır (2,
9,27, 32, 42). Nitekim bu çalışmada da bu verilere paralel sonuçlar
alınmıştır. Böylece yıl boyunca yüksek T4 düzeyi gösteren keçilerde
tiftik uzunluğunun ve veriminin fazla olduğu saptanmıştır.
Yapılan bazı çalışmalarda yapağı inceliği üzerinde durulmuş. T4
ün uzunluk ve verimi artırdığı, bu arada elyaf inceliği üzerinde de rol
oynadığı belirtilmiştir. Bu araştırıcılara göre T4 yapağının incelmesini
sağlamaktadır (10, i5). Fakat yapağı tellerinde görülen incelme
ya-pağı tellerinin uzamasından da ileri gelebilmektedir (15). Ayrıca
in-celen elyafın dayanıklılığı üzerinde de durulmamaktadır. Bazı
araştı-ncılar ise T4 ün incelik üzerinde fazla etkisi olmadığını
savunmakta-dırlar (22, 23, 44). Bu araştırmada ise T4 ile tiftik inceliği arasında bir
ilişki bulunmadığı görülmüştür (Tablo 2).
Bugüne dek yapılan çalışmalar arasında T4 ün yapağı esnekliği
ve dayanıklılığı ile kemp ve medullalı tlyaf oranları üzerindeki etkisini
inceleyen bir yayına rastlanamamıştır. T4 ün gerek elastikiyet ve
mu-kavemet gerekse hmp ve medullalı elyaf üzerinde etkili olmadığı bu
çalışma ile ortaya çıkmıştır (Tablo 2).
Çalışma sonucunda tiftiğimizin kalitesini belirleyen özelliklerinin
giderek bozulduğu anlaşılmaktadır:
Alınan sonuçlar elyaf uzunluğu ortalamasının keçilerde 17.86 ::f::
2.33 cm ve tekelerde 16.15 ::f:: 2.96 cm olduğunu göst~rmiştir (Tablo
2). Yurdumuzda yürütülen diğer çalışmalarda ise elyaf uzunlukları
18.89 cm (34); 16.98 cm (20); 16.24 cm (16) ve 20.26 cm (23)
bulunmuş-tur. Yurtdışında yapılan incelemelerde tiftik elyaf uzunluğu 20.32 cm
(5) olarak saptanmıştır. Alınan sonuçlar tiftiğimizin uzunluk olarak
fazla birşey kaybetmediğini göstermektedir.
Tiftiğimiz incelik yönünden eski kalitesini gösterememektedir.
Yurdumuz Ankara keçilerinde yapılan bazı çalışmalarda tiftik çapının
31.49 f.l. ile 33.45 f.l. arasında olduğu saptanmıştır (16,34, 35, 48). Bu
araştırmada ise tiftik inceliğinin keçilerde 36.71 :1: 5.
ı
8 f.l.; tekelerde35.69 :i: 6.66 f.l. olduğu görülmüştür (Tablo 2). Avustralya'da
yetişti-rilen Ankara keçilerinin erişkinlerinde elyaf çapı dişilerde 32.0 ::f::
ı.o
f.l. ve tekelerde 36.0 :1 1.0 f.l. bulunmuştur. A.B.D. de (Texas)
Ai\KARA KEÇILERİi\'DE SERUM TİROKS!:'-i DÜZEY! 687
teke[erde 38.3 ::l::0.9
ıı.
olduğu bildirilmektedir (49). Bir diğer çalışma-da ise elyaf çapı 39.82 tJ. olarak verilmektedir (5).Bu çalışmada dastikiyet ve mukavemet değerieri sırasıyla keçi-çilerde ~~ 36.[8 ::l::3.19 ve 28.29 ::.1:4.89 g; tekderde
%
33.13 ::l::2.33 ve 25.63 ::l: 2.68 g bulunmuştur (Tablo 2). Tiftiklerimiz üzerinde yürü-tü[en diğer çalışmalarda ise elastikiyet%
36.9 -%
52.45 ve mukave-met 17.84 g -- 22.8 g değerieri arasında saptanmıştır (4, 12, 16, 34,48). Buradan tiftiğimizin giderek kalınlaşmasına paralelolarak mukave-metinin arttığı anlaşı[maktadır.La[ahan Nümune Çiftliği Ankara keçilerinde yapılan bir çalış-mada tiftik verimi keçilerde 2.937 kg ve tekelerde 4.5i5 kg olarak ve-rilmİştir (48). Çalışmamızda ist tiftik verimi keçilerde 2.900 ::i:: 0.30 kg ve tekelerde 3.2 iO!- 0.31 kg bulunmuştur (Tablo 2). Bu sonuçlar verimin keçilerde fazla değişmediğini fakat tekelerde önemlİ oranda düştüğünü göstermektedir.
Tiftiğimiz üzerinde yapılan çalışmalarda kempli elyaf oranı
%
0.85 -%
2.94 değerleri arasında (4, 12, 16, 50); medullalı elyaf oranı%
i. 106 (50) olarak verilmektedir. Avustralya'da 400 elyaf üzerinde yapılan incelemelerde kemp oranının%
2.50 ve medulla oranının%
7.50 olduğu bildirilmektedir (17). Bergen (5), kemp oranını%
2 ve medulla oranını%
3.3 olarak bildirmektedir. Turner (49) ise medulla oranının Avustralya keçilerinde % 3.0, tekelerinde % 7.9 olduğunu; A.B.D. (Texas) dişilerinde%
1.5 ile % 3.5 arasında değiştiğini; Gü-ney Afrika keçilerinde%
5.4, tekelerinde%
8.0 olduğunu bildirmekte-dir. Bu çalışmada bulunan kemp ve medulla oranları ise sırasıyla keçi-lerde % 0.87+
0.77 ve % 1.01 :i:: 1.72; tekelerde% 1.48 ::l::3.05 ve % 2.41-+
4.74 dür (Tablo 2). Bu sonuçlar gömleklerde kemp ve medulla oranlarmın diğer ülkelere kıyasla çok düşük olduğunu göstermektedir.İnceliğin sınıflara dağılımı incelendiğinde yığılmanın gerek keçi ve gerekse tekelerde 30-40
rı.
arasında olduğu görülmektedir (Tablo 3 ile Şekil i ve 2). Bu durum Gürtanın (16) tarafından gösterilen verilerle benzerdir.Sonuç olarak, bu çalışma ile Türkiye'de ilk kez Ankara keçi[eri-nin serum T4 düzeyleri, dişi ve erkek cinsiyet grupları için ve yıllık
or-talama olarak verilmektedir. Ayrıca dolaşımdaki T4 düzeyleri ile
tif-tiğimizin kalite özellik[eri arasındaki ilişki incelenmektedir.
Dünya tiftik standartları açısından ilk sıralarda yer alan tiftiği-miz ve Ankara keçisi üzerinde yapılan çalışmalar fazla değildir. Bu
ne-688 Z. EM RE
denle bu çalışmada, dünyada "mohair", ülkemizde ise "tiftik" olarak bilinen bu değerli elyafın tiroid ile ilgisi ele alınmaktadır. Çalışma sonucunda tiroksinin tiftik uzunluğu ve tiftik verimi üzerinde etkili olduğu kanıtlanmakta, hayvanların büyüme, gelişme ve matürasyon-larını etkileyen tiroid hormonlarının özellikle tiftiği için beslenen An-kara keçisinin ürününü de etkilediği anlaşılmaktadır.
Tiroid metabolizmayı düzenleyen önemli bir iç salgı bezidir. Ana hormonu olan T4 vücuttaki birçok mekanizmanın kontrolörü
duru-mundadır. Veteriner hekimlik açısından çok az ele alınmış olan bu hor-mon ile ilgili çalışmaların devam edeceği ne ve bu çalışma ile bulunan Ankara keçilerinde normal serum T4 değerlerinin yurdumuzda
yapı-lacak diğer çalışmalara yardımcı olacağına inanılmaktadır.
Önemli bir ihraç ürünümüz olan ve dünyada kalitesi ile ilk sıra-larda yer alan tiftiğimizin giderek bakımsızlık ve ihmal sonucu incelik, esneklik ve dayanıklılık gibi özelliklerini kaybeder görünmesi üzücü-dür. Bu özellikler gözönüne alınarak bilimsel bir seleksiyona gidilme-sine ve keçilerin bilinçli bakım yöntemleri ile yetiştirilmesine gereksi-nim vardır.
Kaynaklar
l. Arslan, S.H., Maekcnzie, c.P.,Brown, R., Baxtcr, J.T. (1983): The phasc o/ha ir grow/Iı
in hypo/hyroidism iıı/he do/!. Vet. Res. Commun., 6:)1-58.
2. Barry, T.N., Manley, T.R., Redekopp, C. (1981): Pro/eiıı deficicııcy iıı groıviııg lambs
fed[reslı ryegrass; clol'er pas/ııre ad libi/ıım. Proe. N.l. Soe. of Anim. Prod., 41
:233-234.
.3. Barry, T.N., Duncan, S.J., Sadler, W.A., Millar, K.R., Shcppard, A.D. (1983): Jodiııe
ıııetaboli.ı'm and thyroid hormoııe rela/ionships iııgrowiııg sheep fed 011 kale (Brassica
oleraeea) aııd ryegrass (Loli/aıı pereııııe) / clol'er (1i'i/oliıım repeııs) [reslı-forage die/s. Br. J Nutr., 49 (2): 241 -253
4. Batu, S. (1951): 7iirkiye Keçi Irklan I'e Keçi Ye/iş/irıııe Bil.r;isi. A.Ü. Yet. Fak. Yay., No. 4, Ankara.
5. Berııen, W. von (1948): Specialty hail' fibers. p. 615-647 . .in Matthews' Textile Fibers. Mauersberger, H.R. Ed., 5th cd., John Wilcy and Sonsine., New York, U.S.A. 6. Chapman, R.E., Hopkins, P.S., Thornburn, G.D. (1974): The ellee/s o/fe/al
thYl'Oidee-/oıııy aııd /hYl'Oxine adminis/ra/ioıı 011 the developmeııt ol/he skiıı aııd wool [o/lieles
oj sheep fe/ııses. J. Anat., 117 (2): 419-432.
7. Darovskıh, YoE. (1967): The efjeet v//lıyroxiııe aııd me/hioııiııe injectioııs011 wovl growtlı
in lambs o[ the Kaliniıı breed groııp. Sb. nauch. Ra. vses. Ord. Trud. Krasn. Znam.
A:\"KAR:\ KEÇiLERİNDE SERe"-,! TİROKSİl' nCzEYİ 689
8. DarO\'skıh, V.E. (1967): T/ı" cO<:cl of IhYl'oxin" lI/1(l ıııeı/ıioııiııe implaııts 0/1 the 11'001growıh of slıcep of ılıe K(lliııi!l /)r('('d groııp. Sh. nauch. Rab. vses. Ord. Trud. Krasn. Znaııı. n<ıuchno.jssled. Insl. Lhivol., 9:55--58.
9. Oolling, c.ı-I.S., Piper. L.I{., Carpenter, M.T. (1965): Tlıe eIfecı or thyroxine 011 the ıııean (ii/(i \'(/I'i,(lıce of ii,,)(}i prodlı('liolı of .lI;leriııo s/ıecp 011 ııalural pasıtire. Aust. J.
Exp. Agr. Anim. Bush., 5:37(, ]~4.
iO. Downes, A.I\1., Wallacc, A.L.C. (1965): 1.0("(11et/ecrs 011 wool growrh of intradermal iııjectioııs (){//Ol'IIloııes. p. 679 .-703. In Hioı,ıgy of the Skin and Hair Growth. Lyne, A.G., Short, n.F. Ed., Angus and Rol'crısoıı, Sydııcy, Australia.
i I. Döeke, F. (ıni): Verel'ilı(lrıııedi2iııisc/ıc Fııdoaiııologie. Fisclıer Ver!., Stutgart.
ı2. Ertcm, F. (I 970): nliik i/m/('(/ttıı LI iliııırakahesiııe d(lir IıblllllWıııe gereğince slll1flalı-dmlwı ve ilı/"ll("ediil'li ti/iikl('liııdziıı /)a21 tekııolojik ,)zellikleri ve düııya standartlarıııa iııtibak iııık(/lılon iizcriml" (/I'(J}tll'llwl(/l'. A.Ü. Ziraat Fak. Yay .• No. 394. 13. Ferguson, K."., Schiııcl,cl, P.G., Carıcr. H.B .. Clarke, W.H. (1956): Tlıe iııfluence of
tlıe thyre)id oııd 11'001jiıllie/e d('lclopıııcl/f iıı I(/Iııb. Ausl. J. Hio!. SeL, 9:575-585. 14. Fcrguson, K.:\., Wallacc, ".L.c., Undncr H.H. (I 9(5): HOl'llumal regıılatioıı of 11'001
groıı.tlı. p. 655677. In Hiology of the Skin ano Hair Growth. I.yne, A.G., Shorl, B.F. Ed., Angus and Robertson, Sydney, Australi<ı.
15. Godfrey, H.W., (1959): Tlıe effect o(thyroxiııe iıııplalltarioıı 011 11'001gmll'th. J. Agric. Sci., 53: 369 -173.
16. Gürtanın, 1\.(1972): Siirt ili dalıilinde yetiştirileıı njiik keçileriııiıı lifler; ve bunlarııı /I1(lI/ııı//eri iizeriııcle yapı/aıı b021 tekııolojik araşIll'llıalar. A.Ü. Ziraat Fak. Yay., No. 5ıi.
17. Hopkin~, H.W. (1985): ObjectiFe mcasıırwıellf ofcashmere aııd mo/zair. 1'roe. 5th Conf.
Aust. Ass. Aninı. Hreed. and Genetics., 26th-28th August 1985, Univ. of New So-uth Wales, Sydney, Australia.
18. Hopkins, P.S., Thornburn, G.D. (1972): Tlıe ejjects of fetal thyroidectomy on tlıe deve. lopmeııı of ılıe oriııe letııs. J. Endocr., 54 (I): 55--66.
19. Hutchinson, J.C.O. (1965): Photoperioclic collfrol of the (/Il/wal rlıythm ol 11'001growtlı.
p. 565 -573. In Biology of the Skin and Hair Growth. Lyne, A.G., Short, B.F. Ed.. Angus and Robertson, Sydney, Australia.
20. İmeryüı, I'". (1963): Tiirk tijiikleriııiıı elyof ve /tIle /lZlIııluklarılı/ll tesbiti, buıılarm ince-lik ve o/ldülasyoıı sayısıyla il.ı;ileri. Lalahan Zootekni Arş. EnsL. Yay., No. 15. 21. Klinskii, Ju. D. (1965): Tlıyroriııe os o stimulaııt ji)r tlıe Kroll'tlı offiııe
11'001.Zivotno-vodstvo., 27 (I): 73---75.
22. Klinskii, Ju. D. (1966): [Ilereasiııg the 11'001proclııclioıı ofslıeep witlı tlıyroid preparations.
Trudyvses. nauchno-issled. ins\. ZhivoL., 29 :405--428. .
23. Klinskii, Ju. D., Daro"skıh, V.E. (1967): 1101'0'do thyroxiııe aııd methioniııe iııflueııce 11'001 growth. Ovtsevodstvo., ı3 (2): 30--32.
24. Lambourne, L.J. (1964): Stimulotioıı of 1'0'001growth by thyroxine implantatioıı. I. Lireweight clıa/lges ancl wool growth offıııe-wool Meriııo wethers. Aust. J.Agric. Res., 15 :657--675.
690 Z. EMRE
25. Lambourne, L.J. (1964): Slimulalion of wool growıh by ı/ıyroxiııe implaıııalion. /lo
Feed inlake of grazing Meriııo weıhers Irealed repeatedly wiıh ıhyroxine. Ausl. J. Agrie. Res., 15:676-697.
26. Lincoln, G.A., Klandorf, H., Anderson, N. (1980): P/ıoıoperiodie eoıılrol of ı/ıyroid
funetion and 11'001 aııd /ıom growıh iıırams aııd ıhe ejfeeı of eranial sympaıheeıoıııy.
Endocrinol., 107 (5): 1543-1548.
27. Litovcenko, G.R., Demockina, N.G. (1969): The effeeı of sam:! faeıors on fibI'e failiele
density and wool produetion in sheep. Zhivotnovodstvo. Mosk., 31 (8): 58-61.
28. Maddocks, S., Chandrasekhar, Y., Setchell, B.P. (1985): Ejfeeı 011 11'001 growth oj
thyroxine replaeemenı 111 thyroideetoıııized Meriııo f(/ms. Aust. J. Biol. Sd., 34 (4):
405-410.
29. Maharajan, G., Kumaresan, A., Singh, A. (1982): Serum ı/ıyroxiııe eoneeıııraıions aııd
free thyapac index in sheep and goals iııdigenoııs lo NOr/hem Nigeria. Indian J. Anİnı.
SeL, 52 (ii): 1060-1062.
30. Maqsood, M. (1965): Effects of the thyroid gland 011fleeee growth iıı s/ıeep. Br. Yet.
J., 3:163 -168.
31. MeDonaId, B.J., Waters, M.J., Richards, M.D., Thornburn, G.D., Hopkins, P.S.
(1983): Effeet of epidernıal growth faetor on11'001fibre nıorplıology and skiıı hisıology. Res. Yet. SeL, 35:91-99.
32. Menkart, J., Reginaıd, J.B. (1963): The nıorphology and p/ıysieal properıies of 11'001.
p. 137-209. In Wool Handbook, Yol. I, Bergen, W. von Ed., 3rd ed., John Wiley and Sons, New York, U.S.A.
33. Moore, G.P.M., Paoarelto, B.A., Wallace, A.L.C (1984): Treatment of ewes at
dijfe-rent stages of pregnaney with epidernıal growıh lactor: effeets on 11'001 growıh and
plasma eoneentrations of growtlı hormone, prolaclin, placental lactogeıı aııd ıhyroxiııe and on foeıal development. Aela Endoer., 105 (4): 558-566.
34. Müftüoğlu, Ş., Öznacar, K. (1972): Ankara Keçisi Yeıişıiriciliği ve Tiftik. Lalahan Zootekni Arş. Enst. Yay., No. 29.
35. Özcan, H. (1972): Koyun ve Keçi Yetişıiriciliği, Yapağı ve T(flik Bilgisi (mimograf).
Yonca Matbaası. Ankara.
36. Panareıto, B.A., Wallace, A.L.C (1978): Dexameı/ıasoııe eoneenlrations iıı OI'ine plasma during ils intravenous infusion, ils relatioıı to the production of some
endogeno-us hormones aııd same of the effeets on wool growılı. Aendogeno-ust. J. Biol. Sei., 31 (3): 247-255.
37. Panarelto, B.A., Wal1ace, A.L.C (1979): Syııergisıie efleeıs of tlıioeyaıııııe wiıh
jlu-meılıasone in inhibiıing 11'001 growıh iıı Merino wethers. Aust. J. Bİol., Sei., 32(i):
77-89:
38. Potter, B.J., Jones, G.B., Buckley, R.A., Belling, G.B., Melntoslı, G.H., Hetzel, B.S.
(1980): Produetioıı of sel'ere iodiııe deficiency in sheep ıısing a prepared low-iodiııe diet. Aust. J. Bİol. Sei., 33 (i): 53-61.
39. Reap, M., Cass, C, Hightower, D. (1978): Thyroxiııe aııd triiodoıhyroniııc lel'elsiıı len species of animals. Southwestern Yet., 31 (I): 31-34.
ANKARA KEÇILERI:"OE SERUM T1ROKSIN DÜZEYI 691
40. Refetoff, S., Robin, N.", Fang, V.S. (ı970): Parameters ot t/ıyroid jiıııetioıı iıısenmı of ı6 se/eeted \'ertebrate species: A study of PB!, Senmı T., ji-ee T. aııd the pa"e,."
of T. aııd T, biııdin/( to senıın proteiııs. Endoeı inol., 86: 793 - -805.
41. Reinekc, E.P., Travis. H.F., Dolnick, E.H. (1962): The e.f['ectsof thyroid gıtmd
destrııe-tioıı aııd rep/aceıııellt therapy oıı/iır groll'th ilimiilk (Mıısre/a risoıı) gireli a rhyroxiııe-ji-ee diet. Am. J. Yet. Res., 23 (92): 121--127.
42. Reklewska, B.,Kaciub:ı-uscilko, H. (197ı):The eHeet ot rhyroxiııe and somatorropin oııf/eeee lI'eight, groll'th cmdfood caıısıımption iilIıımbs. Roemiki Nauk. Rolniezyeh.
B., 93 (4): 27-35.
43. Rijnberk, A., DeVijlder, J.J.M., Dijk. J.E. \'an, .'oma, T.J., Tegelaers, W.H.H. (1977).
Coııgeııiral deteet iııiodothyroniııe synthesis, cliııiwl aspeets of imliııe mewbolis/ll iıı goats ıvith coııgenital/(oitre aııd hypothyroidism. Br. Yet. J .• 133 (5): 495---503. 44. Rougeot, J. (1965): The e/leet of thyraid horıııones011rhe morplıology of the 11'001
cu-ticle. p. 625-640. In Biology of the Skin and Hair Groll'th. Lyne, A.G., Short B.F. Ed., Angus and Robertson, Syndey, Australia.
45. Ryder, M.L., Stephenson, S.K. (1968). Wool Gro;l'th.Aeademie Press Inc .. London,
U.K.
46. Ryder, M.L. (1973): A110te011thefai/ııre of thyroxiııe to restore 11'''01growrh to iııııetire
failides. Anim. Prod., 16: 319-321.
47. Ryder, M.L. (i979). Thyroxiııe aııd wool/il/fide aetivity. Anim. Proli., 28: 109-114. 48. Sincer, N .• Öznacar, K. (ı960): Lalahan Nüıııııne Çiftliği Aııkara keçi/eriııiıı hedeıı
ölçüleri, dağıım ,'e caıılı ağırlıklan i/e tijtik I'erimleri üzerinde araştırıııalar. Lalahan Zootekni Arş. Enst. Derg., 6 :23-39.
49. Tumer, H.N. (1982): Molrair.p. 105-118. In Goats for Meat and Fibre in Austraiia. SCA Teeh. Report. Series, No. Iı,Canbcrra, Australia.
50. Utkanlar, N., tmeryüz, F. (ı959): Mıılıtelifyaşlardaki Aııkara keçileriııiıı o/lluz-kabıır/(a-bllt bölgeleri tiftikleriııde kempli re Illedııılah elyaf Ilisberleri. Lalahan Zootekni Arş. Enst. Derg., 3 :35-46.
5ı. Wallace, A.L.C. (1979): VariatiollS iıı plas/lla thyroxiııe co/ıcellfrotieJl1stlıroııglıoıır oııe
year in pe/med slıeep011aııııiform feed illlake. Aust. J. Biol. Sei., 32 (3): 371-374. 52. Williams, A.J. (1984). Tlıe e.tlects of tlıymxiııe admiııistered ro laetariııg ell'es Iıl1drlıeir
laıııhs on subsequellt 11'001prodııetioıı of tlıe lambs. Proe. of the Aust. Soc. of Aniın. Prod., ]5:631-634.
53. Wilson, L.O., Blackwell. R.I. (1969): Relatiol1slıip (lfinitia! woolfiııeııess, medııllatioıı al1d t'ariability to quality of tlıe matııre [leeel!. J. Anim. Sei., 28:870.
