Bir vakitti meraklı, süprizli oyuncaklar

Gördüklerim, Duyduklarım:

!

Bir vakitki meraklı,

sürprizli oyuncaklar

G eçen d e, eski a h b a p la rım d a n b i­ rine gitm iştim . U zıın uzun o tu rd u k ,

ko n u ştu k . V a k it ak şam , ev« d ö n -

m eğe k a lk a rk e n , d o stu m o d a d a n

gıktı.

— Sen b ö y le şey lere m erak lıy ­

d ın ! d iy erek geldi.

E linde, 2 0 k o m p rim elik asp irin

p ak e tle ri k a d a r ta h ta b ir k u tu . İki ta ra fın d a k i d ö r t k ö şe y a n la rın d a n

biri tık alı; tıkacın k e n a rla rın d a n ,

ince iki lâ stik p a rç a sı g ö zü k ü y o r, ö b ü r d ö r t köşe y an ın o rtası b ir k a ­

d ın sigarası sığ acak k a d a r d elik .

O deliğe, yine k a d ın sigarası şeklin­ d e , ucu çentikli, b a ş ta ra fı k ü m b e- tim si b ir ta h ta sokulu.

K utuyu, üç sen e evvel A lm a n y a -

d a

tahsilini b itire n oğlu getirm iş.

A k le d ip y a p a n binlerce

maTk ka­

zanm ışm ış.

M arifeti şu: Ç entiği, d eliğin d i­

bindeki, d ışa rıd a n geçirilm iş lâstiğe ta k m a k ; çekince ü stü v an ey i y a y la n ­ d ıra ra k geriye te p tirm e k .

A rk a d a ş, eski h o k k a b a z la r gibi, ilâv e de e d iy o r:

— N e sih ird ir n e k e ra m e t, el ça­ b ukluğu m arifet!

Ö n ce k en d in i g ö sterd i. Ü stü v a n e ­ yi üstüste y a y la n d ırd ı. S ıra b a n a geldi. D ene, çalış, uğraş, im k ân ı m ı v a r? Ç entik, lâstiğe tak ılır gibi d e ­ ğil.

M eğerse p ü f n o k tası o k a d a r b a ­ sitm iş k i: İçeride lâstik m astik yok. D ışarıd an g ö züken p a rç a la r y a la n ­ cık ta n k o n d u ru lm a . K üm betim si t a ­ ra f iki p a rm a k la hızla k a y d ırıld ı m ı içresine h a v a sıkıştığı için g eri te p ­ tiriyor.

Bu b a n a eski P a z a r A lm a n d a , gi­ şenin sağ ta ra fın d a k i b ö lm e y i h a tır­ lattı. O ra d a b ö y le p ü f n o k talı, sür­ prizli, bilm iyenleri şaşırtan , alıklaş­ tıran , sey red en leri d e k a h k a h a la rla g ü ld ü re n n e le r y o k tu n e le r ...

Ş im di b u n la rın h a tırım d a k a la n ­ larını y azacağ ım :

K alınca b ir sicim e, b ilâ rd o yu­

v a rla k la rı k a d a r, o rtası d elik , şim ­

şird en b ir to p geçirilm işti. Sicim in

bİT ucunu ay ağ m la b a stıra c a k , öbü­

rü n ü eline alacak sın ; to p u , y u k arı­ d a n aşağıya k ay ark en , istenilen y e r ­ d e d u rd u racak sın .

A cem isi saatlerce çab alasın , nar

file. A çm azı g a y e t k e stirm e : T o p o y e re gelince h em en ipi şâkulleştirip germ ek.

D elik m a h ru tî o ld u ğ u için, ipin

şakuli gerg in liğ in d e ü stten , a ltta n

d a y a n ıy o r v e şim şir o ra d a k alıy o r. S azd an , d eğ irm i örülm üş, b ir k a ­ rış b o y u n d a bir hasır. İki ta ra fın d a n

işa re t p a rm a k la rı so k u lacak , çık ar

d en ild i m i çıkarılacak.

Ne m üm kün, â d e ta perçin li; k u r­ tuluş çaresi kesip a tm a k ; y o k sa k e . lepçe v u ru lm u şa d ö n m e hazır.

H alâs y o lu h a sın k e n a rla rın d a n

o rta y a d o ğ ru , b a ş p a rm a k la rile ite ite gevşetm ek. Z ira geriye çektikçe esniyerek d arlaşıy o r, y a p ıştık ça y a ­ pışıyor.

Bir de, yüreği k o z k a b u ğ u n a so­ k a n la rd a n , çengel gibi, kıv rık ta ra fı­

nın iki y an ı b iraz a y n k , d e m ird e n

b ir çift halkası v a rd ı. İçiçe geçmiş.

B irb irin d en çık arm ak , te k ra r sok­

m a k m atlup.

Ç ıkm az d a ç ık m a z , tekraT girm ez

d e girm ez. E rb a b ın ın , saniyesinde

biri bir elinde, ö b ü rü ö te k in d e, yine

saniyesinde, b irb irin e d o lan ık eski

y erlerin d eler.

A y n k ta ra fla r karşı k a rşıy a geti­ rildi mi ara genişliyor; h a lk a la r k o ­ lay k o lay çıkıp giriyor. B unun galv a- nizm ası te ld e n , çeşitleri, d a h a d allı b u d a k lıla rı d a b u lu n u rd u .

P ek sad e, en tip ü fte n k e n içyüzünü bilm iyenlere g a y e t güç gelen b u k a ­

bil n esn eler p e k ço k tu . P a z a r A l­

m an ın o b ö lm esin d e sa tıla n la rd a n

sürprizli o y u n cak lar d a h a eğlenceli, ala y lı şeylerdi.

M eselâ 9 X İ 2 b o y u n d a , « d etek - tive» denilen, k u tu şek lin d ek i fo to ğ ­

ra f m akinesi. O b jek tifi, diy afram ı,

e n sta n ta n e vidası, â y a rla y a c a k b u zlu cam lı aynası, tu tu la c a k kayışı filân h ep tam am .

G etir o rtay a, se ğ irten seğ irten e; y a lv a rm a la r, y a k a rm a la r:

— A m a n , b en im resm im i d e çek!

— C am b ir tan e, grup y a p a lım !

d iy e c a n a ta n la n diz.

E n sta n ta n e v id a sın a b a sa r b asm az k u tu n u n ö n k a p a ğ ı aşağ ıy a devrilir, İçinden kol k alınlığında, k ulaç u zun­ lu ğ u n d a, b o z b ir y ılan k a rşıy a fırlar­

dı. P oz a la n la rd a , e lle r b a c a k la r

zangır zangır, b ağ ırtıy ı b a sa b asa ne kaçışm a.

Y ılan b ezd en . İçine, y a y v a n la ştı­

ra ra k helezon! çelik tel sokulm uş.

K a p a k açıldı m ı tel b o şa n ıp ileriye hızı alıveriyor.

.Yılan d e d im ya, b ir d e yılanın

tıpkısı, e n g e re k te n hiç farksızı v a r . di. L âstik ten , kırm ızı kırm ızı gözle­ ri, çatal dili, sırtının m en ev işleri t a ­ m am . S a ra ra k b ü k ü p y e re b ıra k tın

m ı y a v a ş y a v a ş açılışı tıp k ı canlı

gibi.

O n etam elin in y ü zü n d e n b a şım ız a geleni u n u ta m a m ; Bize gece g ü n d ü z

g elen lerd en . Ş işm an S e h e r han ım

a d ın d a b ir k o m şu m u z sin ir m i sinir.

Ç it olsa boğ azın ı m e ra k gülleleri

tıkar, p ıt olsa ç a rp ın tıla rı kalkar.*

H e le y ıla n d a n k o rk u su so n derece. A ğ aç a ltın a o tu ram az, k ırd a y ay g ı­ y a y ay ılam az, d u v a r d ib in e so k u la- m az. Bu kork u su o k a d a r aşırı, m ü ­ b a lâğ alı ki y ü zd e y üz y a p m acık , ci­ cindik.

Bir gün, (b a k a lım n e y a p a c a k ? ) ' deyip lâstik yılanı, k a d ın d a n on, on

b eş a d ım u zağ a k o y a c a k o ld u k .

G ö rü r g ö rm ez, a m a n efen d im , n e

çığlıklar, saçını b aşın ı y o lm a la r, sır­ tüstü y a tıp sağ m a soluna y u v a rla n a y u v a rla n a çırp ın m alar.

A ra p la rın b a b a la rı tu tm aların ın

tam am ile ayni. E vi a lla k b u lla k etti,

j

S aatlerce d u rm a d a n h a y k ırıp y o lu n ­ d u ; b u işi y ap tığ ım ıza bizi b in piş­ m an ettiydi.

D ed iğ im yılan gibi g en e lâstik ten , alçıd an k e rte n k e le ler, a k re p le r, fa ­

reler

d e

eksik

değildi.

Y assı,k ap ağ ı geçm e, sig ara k u tu la­ rı d a hoştu. A ç, d ö rd e rd e n iki sıra sekiz sig aran ın yald ızlı u çları g ö rü ­ n ü y o r. «B uyurun!» d iy e re k u z a tır­

k e n d üğm esine d o k u n u n c a kim in­

d e n sig a ra la r h a v a y a sıçrar, kim in ­

d e n kıpkırm ızı dili d ışa rıd a , ehle

n an ik y a p a r v a z iy e tte b ir zenci k a ­ fası çıkardı.

M ozayik

gibi renk renk,

Ç in k ârî,

cicili bicili

u fa k

çekmece herkesi fe­

na halde mahcubeder, yeTİere geçi­

rirdi.

— P ek n a d id e d ir, a n tik a d ır; hele içine b ak san ız!., d iy e re k v e r b irin e

K apağını açark en d a ğ ılıv e rd i gitti.

A m m a nasıl, p aram p iarça h a ld e ... Eline alan, aldığına, a la c a ğ ın a y üz bin k ere nad im .

Çini m ü rek k eb i şişesi ço k kim se­ y e h a fa k a n la r getiriri, so ğ u k te rle r d ö k tü rü rd ü .

içi b o ş ; k u tu su n d a, tıp k ı d ö k ü l­ m ü ş m ü re k k e b e b en ziy en , siy ah v e r­ niğe b o y a lı te n e k e parçası v a r. D e ­ d e d e n y a d ig â r kıy m etli b ir k itab ın ı v ey a el yazısını g ö sterm eğ e getirm iş b ir erkek m isafirin, y a h u t y e n i ald ığ ı ipekli kum aşını, işlediği nakşım o r­ tay a açan k a d ın m isafirin y a n m d a, e ld e çini şişesi ile b a k ıp d u ru rk e n ,

o siyah tenekeyi k itab ın , yazının, (

kum aşın, nak şın üstüne h a b e ri ol-1 m a d a n k o y u p :

— E yvah, m ü re k k e p d ö k ü ld ü !., deyiver.

K a rşın d ak in d e b e tb en iz b a lm u m u sarısı, soluk kesik, dil tu tu k ; şakayı a n la r a n la m a z d ü n y a la r onun.

.Yürek o y n a tm a h u su su n d a so fra bıçağile k u n d u racı b izi d e g eri k a l­ m azdı.

Bıçağın ortası y arım d a ire şeklin­

d e oyuk. P a rm a k la k a p a tıp ta h ta m a h ta keser gibi y a p a rk e n , h e m e n p a rm a ğ a v ey a avucun y an ın a o oyuk y eri getirip, k ıv ra n m a ğ a b a ş la r: — Y a n a k ay d ı, kem iğe d a y a n ­ dı!...

B ak ıy o rlar ki b ıçak y a rıy a k a d a r ete işlemiş. T uz y etiştirm eğ e k o şa n ­ la r mı is te rs in ? ... T a v a n sü p ü rg esi­ n i k a p ıp k ö şelerd e ö rü m cek a rıy a n - la r m ı? .. K a n ta ro n yağı şişesini y e ­ tiştirenler m i?

K u n d u racı bizi o n u n b a ş k a tü rlü ­ sü. U cu p e k sivri değil v e y a y ile sa ­ p a giriyor. V ü c u d a d e ğ d irip b a stı­ rın ca b atm ış g ibi d u ru y o r.

L â v a n ta sıkan ta b a n c a , çok kişiyi y e rin d e n h a v a y a h o p la b rd ı.

Ş ek ü a y n e n to p lu rev o lv er. K a b ­

zası siyah lâ stik ten v e içi b o ş. L a ­

v a n ta koy, k o lo n y a k o y . (Y e n i a l­ d ım ) diye çıkarıp u z atırk en sık sa p ı­ nı. N a m lu d an fıskiye g ib i fışkıran, b o ş b u lu n an ın h em ö d ü n ü k o p a n r, h em gözlerini çayır ç a y ır y a k a rd ı.

S erm ed M u h ta r A lu s

Kişisel Arşivlerde İstanbul Belleği Taha Toros Arşivi