D ik ilita ş
Hazırlayan: Mehmet
t.
TU NAY
(Arkeolog)
Sultanahmet meydanındadır. Meydanm en gösterişli âbi desidir. Aynı zamanda I. Teodosyus sütunu olarak da bilin mektedir. Yekpare granitten olan bu taş 30 m. yüksekliğinde- dir. Kaidesinin genişliği 2 m. dir. Zamanımıza kadar bozul madan gelen Hiyorogrif’lerinden M.Ö. 1700 yılında Mısırdaki
U Heliopolis şehrinde Firavun IH. Tutmosis tarafından diktirildiği
anlaşılmaktadır. İlk defa M. 6. 4. yüzyılda Büyük Konstantin ve sonra Julianus tarafından İs tanbul’a nakli düşünüldküyse de I. Teodosyus sütunu İstanbul’a getirmeye muvaffak oldu. Deniz yolu ile gelen sütun Marmara kıyısından Hipodrom’a kadar ya pılan özel bir yol ile taşındı. Dört tarafında çeşitli kabartma ları bulunan büyük bir kaidenin üzerine dikildi. Yine kaide üze
rindeki Grekçje v e Dâtincekita»- belerinden uzun seneler yerde yatmış olan bu sütunu ancak I. Teodosyus diktirmeye cesaret et-- miş, Proklos’un yardımiyle 32 günde bu işi başarmıştır. Rivaye- et göre, bu taş 400 yılında Ar- kadyus’un imparatorluğu za
manında hıristiyanlığı tanımayan Got’ların başkam Gaynas’m yar- dımiyle dikilmiş lâkin onlara karşı harekete geçen Ortodoks ların Gaynas’ı öldürmesi ve 5000
Got’u kesmesi neticesinde Di- kilitaş’m kaidesindeki Gaynas kazınmış yerine taşın dikilmesin de yardımları olduğu yazı ile ifade edilen proklos’un ismi
ya-Dikilitaş
zılmıştır. Bunun böyle olduğu kaide dikkatle incelendiğinde diğerlerinde çukurda kalan isimden anlamak mümkündür.
Kaidenin; batı tarafmda Taht’ta oturan Teodosyus solun da eşi, sağında iki oğlu ile mağlup düşman ordusunun asker leri kendisine ibadet eder şekilde gösterilmiştir. Doğu tarafta ise Teodosyus çocukları ile bir oyun seyretmekte, elinde de kazanana verilecek bir çelenk tutmaktadır. Güney tarafta, sa ğında iki oğlu ve kayınpederi Valantiyanus ile Teodosyus gösterilmektedir. Kuzey tarafta imparator Arkadyus ve karısı Evdokia, imparatorlar locasında oturmaktadırlar. Yanında da Got kralı Aynas vardır. Dört tarafı kabartmalı bu kaidenin alt tarafında ise dikili taşın dikilmesini gösteren sahneler vardır.
Üzerinde Hiyoroglif ile şunlar yazılıdır:
Kuzey yönünde: Onsekizinci sülâleden III. Tutmosis, tan rı Amon’a adağım sunmak suretiyle ilk görevini yerine getir dikten sonra iktidar ve kuvvetle Horis’in yardım ve desteğine mazhar olan dindar ve yukarı Mısır’ın sahibi güneşin manevi sülâlesinden olup tanrı Ton’un terbiyesi ve beslemesiyle kutsal ana niyet tanrıçasının nazlı kucağında büyüyen Tutmosis âlemde bütün deniz ve nehirleri hükmü altına alarak salta natının otuzuncu yılı bayramında bu sütunu da nice zaman ların getireceği bayramlar için yaptı ve dikti.
Güney yönünde: Horis adlı tanrının feyiz verici tecelli lerine mazhar olan güneşin oğlu lâkâplı Tutmosis yukarı ve aşağı Mısır'ın hükümdarı kuvvet ve adaletle ufuklara parlak lık saçarak askerlerinin önünde olduğu halde Akdenizde se yahat ve Mezopotamya’ya da azim ve kudretle giderek pek büyük savaşlarda bulunmuştur.
Kuzey - batı yönünde: Gizli ismin tecellilerine mazhar olan tanrı Amon’a adağım âcizle dileyici olarak ve Horis adlı tanrının kuvvet ve kudretinde saltanat tacına nail, güneşin sevgilisi, iki memleketin sahibi kahredici hükümdar Tutmosis memleketin sınırım Mezapotamya’ya kadar götürmeğe az
metti.
Güney - batı yönünde: Hükümdarın Amon tanrısına ada ğını sunmakla azcini ve bağlılığım anlattıktan sonra doğuş zamanı güneşte hasıl olan altın rekleri âleme yayarark te celli eden Horis’in yaydığı kuvvet ve servetle şiddet ve hey beti kendisinde toplıyan, yukarı ve aşağı Mısır hükümetleri nin taçlarına sahip ve güneş tarafından seçilmiş olan Tutmosis, âlemde güneş gibi ufuklara parlaklık saçarak bu eseri iki
dünya tahtının sahibi olan babası Amon - Râ için yaptı.
r f if o i y f c e ö r n e k m ü e s s e s e İlAh e d i l e n Is t a n b u l u n e* e s k i b a k k a l i y e l e r i n d e n
■Balismu
N E V Ş E H İ R L İB Ü Y Ü K B A K L A C I O Ğ L U
İ S T A N B U LI
h
Â
b
MISIR Ç A R Ş I İÇİ N o . 11 T E L E F O N : 2 2 5 6 6 0SIH
E N İYİ KA LİTE î Y A Ö . B A L , P E Y N İR , Z E Y T İN . Z A H İR E!
E N U Y G U N F İA T A(1st, — 31)
