10 EKİM 1999 PAZAR CUMHURİYET
KULTUR
kultur@cumhuriyet.com.trNâzım Hikmet, bu yıl İngiltere’de yayımlanan yaşamöyküsüyle yeniden gündemde
^ Nâzım gibisi
TURGAY FİŞEKÇİ__________________________ Bu yıl İngiltere’de yayımlanan Rommantic-Comunist, The Life and Work of Nâzım Hikmet (Romantik- Ko münist, Nâzım Hikmet’in Yaşamı ve Yapıtı)adlı yaşa- möyküsü kitabının yazarları Saime Göksu ve Prof. Ed ward Timms ile hazırladıkları kitap üzerine konuştuk. - Kitabınız Nâzım Hikmet üzerine bugüne dek yayım lanan en başarılı yaşamöyküsü. Kitabı nasıl bir çabşma süreci sonunda hazırladınız?
- Kitabı hazırlamaya on yıl önce bir yayınevinin biz den böyle bir istemde bulunmasıyla başladık. Malze meleri Saime Göksu topladı. Moskova’da, Budapeş te’de, TKP arşivinin devredildiği Amsterdam’daki Sos yal Tarih Enstitüsü’nde, İstanbul’da ve Paris’te araştır malar yaptı, yüz yüze görüşmelerde bulundu. Nâzım üstüne yazılmış, bulabildiğimiz her şeyi okuduk. Bun lara Rusya’da basılanlar da içinde olmak üzere. Kemal Sülker ve Asım Bezirci’nin kitapları. Balaban ve Vâ- Nû’nun anılan, Kemal Tahir’e ve Piraye’ye mektuplar... En çok da Aziz Nesin Vakfi’nın arşivinden yararlandık. Fotoğraflar, mektuplar, pek çok şey saklamış. Abidin ve Güzin Dino önemli kaynaklardı. Kitapta hiç dediko du yok. Her şeyin kaynağı var. Bu kaynaklar da kitap ta belirtiliyor.
Edward Timms, bu araştırmalan sistematik hale ge tirdi. Bir yandan tarihsel bir döküm yaparken ötede de onun çeşitli yönlerini, gazeteciliğini, tiyatroculuğunu, sinemacılığını, radyoculuğunu, özel hayatını, politik mücadelesini tek bir doku gibi işledik. Asıl amacımız, İngilizce konuşan toplumlara Nâzım’ı tanıtmaktı. Çün kü bu toplumlarda Nâzım üstüne bir kitap yoktu. Üs telik böyle bir kitabın İngilizceden başka dillere de da ha kolay çevrilebileceğini düşündük.
- Edward Timms, 20. yüzyıl şürindeki yenilikçi akım lan incelediğiniz, Visions ard Blueprints adlı kitabınız da da Nâzım Hikmet’e bir bölüm ayırmıştınız. Nâzım Tn dünya şiirinde böyle önemli bir yeri mi olduğunu düşü nüyorsunuz.
- Kitabımızda Nâzım’ın Mayakovski ve Meyerhold’la ilişkilerinden, onlardan nasıl yararlandığından ayrıntı larıyla söz ediliyor. Nâzım, şiirinde politikayı ve kişi
N-1
Tazım,
şiirinde
politikayı ve
kişiselliği bir
araya
getirebilen çok
önemli bir şair.
Politik şiirde
bir önderdir.
Hiçbir çağdaş
şair, ne Lorca, ne Aragon ne de bir
başkası Nâzım ölçüsünde hayatını,
kavgasını ve şiirini tek bir doku
haline getirememiştir. Bu nedenle
çağdaş şiirde Nâzım gibisi yoktur.
:
selliği bir araya getirebilen çok önemli bir şair. Bu yö nüyle politik şiirde bir önderdir. Söz gelimi Mayakovs ki, siyasi propaganda şiirleri yazacağı zaman başka, aşk şiiri yazacağı zaman başka türlü şiir yazmış. Hiç bir çağdaş şair, ne Lorca, ne Aragon ne de bir başkası Nâzım ölçüsünde hayatını, kavgasını ve şiirini tek bir doku haline getirememiştir. Bu nedenle çağdaş şiirde Nâzım gibisi yoktur.
Ayrıca dünyanın çok çeşitli yerlerindeki insanların so runlarını şiirine taşıması, Etiyopya’yı, Hindistan’ı, Kü ba’yı anlatması da onu entemasyonalist kılmıştır.
- Nâzım Hikmet şürinin bütün dönemlerini incelemiş siniz. Sizce başarısının doruğa çıktığı dönem hangisi?
EDWARD TTMMS -O kadar çok değişik dönemi var ki... Hayatıyla birlikte şiiri de sürekli değişmiştir. Söz gelimi Sovyetler’den dönüp sınırda yakalanarak Hopa Hapishanesine konulduğunda, o güne dek
Mayakovs-ki gibi bağıran bir şiir yazarken, şiirleri birden değişir ve hapisteki insanın sesi ni verdiği şiirler yazar, Memleketimden İnsan Manzaraları en önemli yapıtıdır. Sovyetler’deki, Son Şiirleri kitabını oluştu ran dönemi de çok yaratıcı, önceki dönem lerinden tümüyle farklı yeni bir doruktur şiirinde.
SAİME GÖKSU - Ben en çok Şeyh Bed rettin Destam’m severim.
- İngilizcedeki Nâzım Hikmet çevirileri için neler düşünüyorsunuz?
- Mutlu Konuk-Randy Blaissing’in çalışma ları çok başarılı. Onların seçimlerinde poli tik eğilimleri rol oynuyor. Politik şiirlerini seç miyorlar çevirmek için.. Nermin Menemen- cioğlu ve Taner Baybars’inkiler de başarılı. Şu anda da Ruth Cristie ile Richard McCa- ine yeni bir “Seçme Şiirler” hazırlıyorlar. Vedat Türkali de onlara danışmanlık ya pıyor.
- Kitabınız Türkiye’de satılıyor mu? - Robinson Crusoe kitabevinde var. On tane gelmiş, üç adet kalmış. Pan- dora kitabevinde de olduğunu söyle diler. Türkçe yayın haklarını Doğan Kitapçılık satın aldı. Şu anda çevi risi sürüyor. Çiğdem Toskay çe viriyor. Yakında yayımlanaca ğını umuyoruz. Ayrıca bu yıl kitap Frankfurt Kitap Fu- a n ’nda da sergilecek. Bura da öteki Avrupa dillerine çev rilmesi için de girişimlerin olacağını sanıyoruz.
- Okurlardan kitapla ügili tepkiler aldınız mı?
- Okuyanların izlenimleri, ki tapta yalnız Nâzım Tn hayatının değil, bütün çevresiyle, insanları, kültürleriyle bir çağın anlatıldığı
yolunda. Kitap, İngilizce konuşan topluluklara Nâzım’ı tanıtacak.
Kişisel Arşivlerde İstanbul Belleği Taha Toros Arşivi
