Bazı Stachys Taksonlarının Uçucu Yağ ve Yağ Asidi Kompozisyonu;
Kemotaksonomik Bir Yaklaşım
Ömer Kılıç
Bingöl Üniversitesi Teknik Bilimler Meslek Yüksek Okulu, Bingöl e-posta: omerkilic77@gmail.com
Giriş: Lamiaceae (Labiatae) familyasındaki taksonların çoğunluğu sekonder metabolitler ve özellikle de çok
ilginç doğal bitkisel ürünler olan uçucu yağlar bakımından zengin olup bu özelliklerinden dolayı birçok biyolojik aktiviteye sahiptirler. Bu çalışma ile Bingöl ve Elazığ çevresinde doğal yayılış gösteren 10 Stachys L. [S. cretica subsp. L. mersinaea (Boiss.) Rech. f.; S. spectabilis Choisy ex DC.; S. sylvatica L.; S. mardinensis (Post) R. Mill.; S. lavandulifolia Vahl var. lavandulifolia; S. iberica M.Bieb. subsp. stenostachya (Boiss.) Rech. f.; S. atherocalyx K. Koch, S. angustifolia Bieb.; S. annua (L.) L. subsp. anuua var. annua; S. ramosissima Montbret
& Aucher ex Bentham var. ramosissima] taksonunun kurutulmuş toprak üstü kısımlarının uçucu yağ içeriği ve tohum yağ asidi kompozisyonu ile kemotaksonomik bir değerlendirme amaçlanmıştır. Böylece bu sahadaki bilgi birikimine katkı sağlanabileceği gibi doğal ürün olarak değişik amaçlarla yararlanma potansiyeli de belirlenmiş olacaktır.
Gereçler ve Yöntemler: Bu çalışmada Elazığ ve Bingöl’den doğal habitatından toplanmış olan 10 Stachys L.
taksonunun kurutulmuş olan toprak üstü kısımlarının uçucu yağ kompozisyonu ve ekstraksiyon yöntemi ile elde edilen tohum yağ asitleri GC-MS yöntemi ile araştırılmış ve elde edilen sonuçlar doğrultusunda kümeleme analizleri de yapılmıştır.
Bulgular: Bu çalışmanın sonucunda linanyl acetate, -terpineol, germacrene D, -myrcene, -pinene, linalool, caryophyllene oxide, -caryophyllene ve spathulenol çalışılan bitkilerin uçucu yağlarında major bileşenler olarak bulunmuştur. Ayrıca çalışılan taksonların yağ asidi içeriğinde çok farklılıklar olmadığı ancak linoleic, oleic ve palmitic acid oran olarak en fazla oranda tespit edilen yağ asitleri olmuştur.
Sonuç ve Tartışma: Sonuçta,çalışılan taksonların uçucu yağ ve yağ asidi kemotipleri belirlenerek kemotaksonomik bir değerlendirme yapılmış; uçucu yağ ve tohum yağ asit içerikleri bakımından zengin olduğu tespit edilmiş ve bu bitkilerin kullanım amaçlarının genişletilmesi açısından önemli sonuçlar ortaya konulmuştur.
Anahtar Kelimeler: Kemotaksonomi; uçucu yağ; yağ asidi; Stachys; Lamiaceae.
Yazar bu çalışmayı BAP-203-129-2013 nolu proje ile destekleyen Bingöl Üniversitesi Bilimsel Araştırma Proje Birimine teşekkür eder.
