Cumhuriyet Üniversitesi Dişhekimliği Fakültesi Dergisi Cilt 2, Sayı 2, 1999
ÜÇ YENİ NESİL DENTİN BONDİNG SİSJEMİN KLAS 5 KAVİTELERDE
MİKROSİZINTILARININ DEĞERLENDİRİLMESİ
Yrd. Doç. Dr. Nimet ÜNLÜ* Yrd. Doç. Dr. Sema BELLİ** Doç. Dr. F. Füsun ÖZER***
ÖZET
Bu invitro çalışmanın amacı, yeni nesil dentin bonding sistemler ve kompozit resin materyallerle restore edilmiş Klas 5 kavitelerde servikal sızıntıyı araştırmaktır.
Yeni çekilmiş 44 molar dişte hazırlanan Standart Klas 5 kaviteler, Clearfil Liner Bond2V (KURARAY., JAPAN), Fuji Bönü L C (GC) ve Opti Bond Solo (KERR) bonding ajanları ve ışınlı kompozit materyal ile ( Clearfil AP-X, Kuraray). restore edildi. Termal siklus uygulanmasını(4) takiben örnekler 37 C de 24 saat %0.5'lik bazik kiksin solüsyon içinde bekletildi. Daha sonra dişlerden bukkolingual yönde kesitler alındı, oklüzal ve gingival duvarlardaki boya sızıntı derecelen stereomikroskopta değerlendirildi.
İstatistiksel analizlere göre, servikal sızıntı değerleri kar-şılaştırıldığında gruplar arası fark önemli bulundu. Servikal marjinler, oklüzal marjinlerden daha fazla sızıntı gösterdi. Oklüzal sızıntı değerlen yine bütün gruplar değerlendirildiğinde istatistiksel olarak oldukça önemli bulundu (p<0.001). Fuji Bond LC grubunda oklüzal sızıntı diğer iki grupları oldukça düşük bulundu. Her bir grubun oklüzal ve servikal sızıntıları karşılaştırıldığında ise Liner Bond 2V ve Fuji Bond LC'nin oklüzal ve servikal sızıntıları arasında önemli bir farklılık kaydedildi (sırasıyla p<0.05, p< 0.001).
Anahtar Kelimeler: Klas 5 restorasyon, mikrosızıntı,
adeziv sistemler
SUMMARY
The purpose of this in vitro study was to investigate cervical microleakage in Class 5 cavities which were restored with three new generation dental bonding systems and a composite resin material.
Standart Class 5 cavities were prepared on the previo-usly 44 extracted human molar teeth and then cavities were restored by Liner Bond IIV, Fuji Bond and Opti Bond Solo bondıng agents and composite resin material (Clearfil AP-X, Kuraray). Specimens were thermoclcled. The teeth were then immersedin % 0.5 basic-fuchsin dye solution for 24 h at 37 C. All speciemens were sectioned buccolingually. Microleakage was graded using a steriomicroscope.
Mean microleakage scores for occlusal and cervical margins were calculated and analized. All groups showed more microleakage at cervical margins than the leakge at occlusal margins.
According to statistical analysis, the leakage values on cervical margins were find statistically significant differences among all the test groups (P<0.05). The cervical margins showed more leakage than occlusal margins. When the leakage values on occlusal margins were evaluated, significant difference was found among all the groups (p<0.01). Fuji Bond L C showed less leakage on occlusal margins than the other two groups. When the leakage values on cervical and occlusal margins of each test groups were compared, Liner Bond 2V and Fuji Bond LC was recorded as significantly different (respectively p<0.05, p<0.001).
Key Words: Class 5 restoration, microleakage, adhesive
system
GİRİŞ
Dişlerin servikal üçlüsündeki defektler servi-kal abrazyon, serviservi-kal erozyon veya serviservi-kal eroz-yon/abrazyon lezyonları olarak sınıflandırılabilir.12 Klinisyenler sıklıkla restorasyon gerektiren servikal abrazyon ve erozyon tipi lezyonlarla yüzyüze kal-maktadır. Klasik kavite prepafasyonu ile veya kla-sik kavite preparasyonu olmaksızın restore edilen servikal lezyonların restorasyon sınırları boyunca oluşan sızıntı en sık karşılaşılan problemlerden bi-ridir.
Çürük lezyonlann özellikle servikal lezyonla-rın kompozit rezin materyaller kullanılarak, minimal veya hiç kavite preparasyonu yapılmaksızın mikro-sızıntıyı en aza indirecek şekilde restorasyonu, gü-nümüz çalışmalarının en önemli amacı olmuştur
M i ne/ restorasyon ara yüzündeki mikrosızıntı 1955'de Buonocore2 tarafından önerilen minenin asitle dağlanması yönteminin restoratif dişhekimli-ğine girişinden bu yana kompozit rezin restoras-yonlardan büyük miktarda elimine edilmiştir.9,10 Ancak dentinde adhesiv bağlantının, minedeki ka-dar güçlü olarak gerçekleştirilememesi nedeni ile marjinal kenarları dentinde sonlanan kavitelerde sızıntıyı en aza indirecek teknikler ve materyaller üzerinde çalışmalar devam etmektedir.
Bu çalışmada in vitro olarak 3 farklı yeni dentin bonding ajanı ve kompozit resin ile restore edilen Klas 5 kavitelerde mikrosızıntı karşılaştırıla-rak incelenmiş ve değerlendirilmiştir.
* Selçuk Üniversitesi Dişhekimliği Fakültesi, Diş Hastalıkları ve Tedavisi Ana Bilim Dalı Öğretim Üyesi **Selçuk Üniversitesi Dişhekimliği Fakültesi, Diş Hastalıkları ve Tedavisi Ana Bilim Dalı Öğretim Üyesi *** Selçuk Üniversitesi Dişhekimliği Fakültesi, Diş Hastalıkları ve Tedavisi Ana Bilim Dalı Öğretim Üyesi
MATERYAL VE METOD
Bu çalışmada 44 adet çürüksüz ve herhangi bir restorasyon içermeyen yeni çekilmiş üçüncü molar diş kullanıldı. Çekim sonrasında kökler üze-rindeki dokular bir kretuar ile uzaklaştırıldı ve dişler serum fizyolojik içerisinde, oda sıcaklığında bekle-tildi.
Her bir dişin bukkal yüzünde mine sement bileşim çizgisini ortalayacak şekilde, 3mm genişli-ğinde 2 mm eninde ve 1,5 mm derinligenişli-ğinde stan-dart Klas 5 kaviteler açıldı. Kavite preparasyonu-nun oklüzal marjini minede, gingival marjini ise dentin sement sınırı üzerinde lokalize olacak şekil-de hazırlandı. Mine üzerinşekil-deki oklüzal duvar 0,5 mm, 45 açı ile bizote edildi. Kavitenin gingival mar-jinindeki tüm mine kaldırılarak sement açığa çıka-rıldı. Preparasyondan sonra dişler her bir grup 15'er diş içerecek şekilde 3 gruba ayrıldı. Kavitele-re 3 yeni nesil bonding ajan (Tablo 1) üKavitele-retici firma-ların önerilerine göre uygulandı.
Grup A: Primer A ve B (Clearfil Liner Bond II V, lot: , Kuraray Co., Ltd., Osaka, Japan) karıştırıl-dı 30 sn dentine uygulankarıştırıl-dı ve hafif hava spreyi ile kurutuldu. Bond A kavitelere uygulandı, hava spre-yi ile inceltildi ve 20 sn görünür mavi ışık uygulan-dı.
Grup B: Fuji Bond LC Conditioner kaviteye 30 sn uygulandı, yıkandı ve kurutuldu. Bu işlem sı-rasında dentinin dehidrasyonundan kaçınıldı. Da-ha sonra toz ve likitten oluşan bondingi oranında karıştırılıp kaviteye uygulandı ve 20 sn ışıkla polimerize edildi .
Grup C: Set içinde yer alan %37.5'lik fosfo-rik asiti, 30 sn kaviteye uygulandı, basınçlı su ile 15 sn yıkanıp hafif hava spreyi ile kurutuldu. Daha sonra kaviteye Opti Bond Solo bonding ajan uygu-landı, hava spreyi ile inceltildi ve 20 sn görünür mavi ışık ile polimerize edildi.
Tüm kaviteler bir hibrid kompozit rezin olan Clearfil AP-X (Kuraray, JAPAN) ile restore edildi ve 40 sn ışık uygulandı. İnce grenli elmas frezler, polisaj lastikleri ve diskleri ile bitirme işlemleri ta-mamlandı.
Örnekler distile suda oda sıcaklığında 24 sa-at bekletildikten sonra sızıntıyı önlemek için kom-pozit resin ile apikalleri tıkandı. Bütün örneklere termal siklus uygulandı (300 kez, 4 C ile 60 C su içinde). Örnekler her bir soğuk ve sıcak su banyo-sunda ve iki banyo arasında oda sıcaklığında 30 sn bekletildi. Restorasyonların 1 mm uzağından bir tırnak cilasıyla tüm diş yapısı iyice kaplandı. Ör-nekler % 0,5'lik bazik fuksin solüsyon içinde 24 sa-at bekletildikten sonra akan su altında 5 dak. yıka-narak fazla boyalar uzaklaştırıldı.
Bonding Components Manufacturers
Systems
Primers A+B: MDP, HEMA, vvater,
Clearfil I.B 2 V photoinitiator,
(Versatile) accelerators
Bond Liquid A: KURARAY
MDP, HEMA, Bis GMA, Comphorguinone, Silanated colloîdai silica Powder: Alumino-silicate glass Liquid: HEMA, Polyacryl.ic acid, GC
Fuji Bond LC proprietary resins, tartaric acid, distilled vvater Acid: %37.5 Phosphoric acid Adhesive: Bis Opti Bond GMA, HEMA;
Solo GPDM, Ethanol,
barium aluminum KERR
borosilicate glass, fumed silica, Sodium
hexafluorosi!icate, Comphorguinorıe
Tablo 1: Kullanılan dentin bonding ajanlarının içerikleri ve firmaları
Bütün dişler restorasyonlar boyunca bir se-pare yardımıyla yine su soğutması altında bukko-lingual yönde iki parçaya ayrıldı. Bütün kesitlerin mikrosızıntı skorları Stereomikroskop ile X10 bü-yütme de 2 araştırıcı tarafından incelenerek değer-lendirildi ve fotoğraflandı.
Kesitlerin oklüzal ve servikalindeki boya pe-netrasyonu Şekil 1 de gösterilen şema kullanılarak değerlendirildi.
C.Ü. DİŞHEKİMLİĞİ FAKÜLTESİ DERGİSİ 1999 CİLT: 2, SAYI: 2
Şekil 1:Örneklerin okluzal ve servikalindeki boya penetrasyonu Marjinal Sızıntı Skorları (Oklüzal) Liner Bond 2V N=14 Fuji Bond LC N=15 Opti Bond Solo 0 8 13 8 1 6 1 5 2 0 0 0 3 0 0 0 4 0 0 1
Tablo 3: Oklüzal mikrosızıntı skorları
0:Boya penetrasyonu yok
1:Boya penetrasyonu oklüzal ve cervikal du-varların _'sine kadar uzanmış.
2:Boya penetrasyonu oklüzal ve cervikal du-varların tümünü içine almış.
3:Boya penetrasyonu pulpal duvarın Jsine kadar uzanmış.
4:Boya penetrasyonu pulpal duvarın tümünü içine almış.
Bu çalışmadan elde edilen verilerin gruplar arası istatistik analizleri Kruskal Wallis Test ve grup içi istatistik analizleri ise Mann Whitney U Testi kullanılarak yapılmıştır.
BULGULAR
Çalışmadan elde edilen servikal ve oklüzal sızıntı skorları üç adhesiv sistem için ayrı ayrı Tab-lo 2 ve TabTab-lo 3 ve Grafik 1'de gösterilmektedir.
Marjinal Sızıntı Skorları (Servikal) Liner Bond 2VN=14 Fuji Bond LC N=15 Opti Bond Solo N=15 0 3 1 8 1 7 7 4 2 1 4 0 3 0 2 1 4 3 0 1
Tablo : Servikal mikrosızıntı skorları
Kruskal Wallis Testine göre servikal sızıntı değerleri bütün gruplar değerlendirildiğinde istatis-tiksel olarak anlamlı olarak bulundu. Servikal mar-jinler, oklüzal marjinlerden daha fazla sızıntı gös-terdi (P<0.05).
Liner Fuji Bond Opti Bond
Bond 2V LC Solo
°
servikal • oklüzal Grafik.1.: 3 farklı bağlayıcı ajan ile elde edilen sızıntı değerlerinin oklüzal ve servikal bölgede dağılımı.Kruskal Wallis Testine göre oklüzal sızıntı değerleri bütün gruplar değerlendirildiğinde istatis-tiksel olarak oldukça anlamlı bulundu
(P<0.001). Fuji Bond LC grubunda oklüzal sızıntı değerlerinin diğer iki gruptan oldukça düşük olduğu gözlendi.
Mann Whitney U Testine göre her bir grubun oklüzal ve servikal sızıntıları karşılaştırıldığında Li-ner Bond 2V ve Fuji Bond LC'nin oklüzal ve servi-kal sızıntıları arasında önemli bir farklılık kaydedil-di ve servikal sızıntı değerleri yüksek bulundu (P<0.001).
Resim 1, 2, 3'de çeşitli derecelerde sızıntı gösteren üç örnek görülmektedir.
Resim 1: Clearfil Liner Bond
2V grubunda okluzalde "1" sızıntı skoru gösteren
Bir örneğin steomikros-kop altında x10
Resim.2.: Opti Bond Solo grubunda gingivalde "2" sızıntı skoru gösteren bir örneğin stereomikroskop altında x10 büyütmedeki görünümü.
Resim,3.: Fuji Bond LC grubunda gingivalde "0" sızıntı skoru gösteren bir Örneğin stereomikroskop altında x10 büyütmedeki görünümü.
TARTIŞMA
Bu çalışmada bir self etching sistem olan Clearfil LB 2V ve güçlendirilmiş cam iyonomer esaslı Fuji Bond LC uygulanan örneklerin servikal marjinlerinde boya penetrasyonu, alümino silikat cam ilave edilmiş bir diğer bonding sistem olan Opti Bond Solo uygulanan gruptan daha fazla çık-mıştır. Pitruzello ve arkadaşları8 tarafından yapılan bir çalışmada, Liner Bond 2V'nin yüzeyel V şekilli kavitelerde mikrosızıntıyı önleyebilecek mükemmel bir adhesyon ortaya koyduğu rapor edilmiştir.
Klinikte çoğunlukla kutu şekilli servikal kavi-teler açılmaktadır. Bu nedenle bu çalışmada da kutu şekilli kavite açımı tercih edilmiştir. Bu kutu şekilli kaviteler için C faktör yaklaşık 5 olarak he-saplanmıştır. Kavite şekli faktörü olarak adlandırı-lan kavite C faktör bondinglenmiş yüzeylerin bon-dinglenmemiş yüzeylere oranı olarak tanımlan-maktadır. C faktörü arttığında bir restorasyonun kontraksiyon streslerinin de arttığı iddia edilmekte-
dir.3 Bu çalışmada LB 2V grubunda Pitruzello ve arkadaşlarının8 çalışmalarıyla farklı olarak daha fazla sızıntı değerleri kaydedilmesi, kanımızca ka- vite şekli faktörü ve kutu şeklindeki kaviteierde olu-şan aşırı polimerizasyon büzülme stresleri etkili ol- muştur.
Feilzer ve arkadaşları4 C faktörünün artma sini, kavite kontraksiyon streslerinin artmasının iz-lediğini rapor etmişler ve aynı zamanda kavite faktörünün dentin bondinglerin kavite duvarlarıya rijit bir bağlantı sağlayabildiği durumlarda etkili ola-bileceğini bildirmişlerdir. Akıcı komposit materyal-lerin C faktörün etkisi azaltabileceği iddia edilmiş-tir.1'3 Fuji Bond ve Opti Bond Solo uygulanan gruplarda daha az sızıntı görülmesi bu sistemlerin daha akıcı ve neredeyse bir ara kaide tabakası oluşturacak kadar yoğun olmaları ve bir miktarda olsa polimerizasyon streslerini kompanze etmeler-ne bağlanabilir.
Kubo ve arkadaşları7 mine yüzeylerinde saf etching sistemlerin başarısının dentin yüzeylerin-dekine göre hala açık olmadığını belirtmişlerdir. Bu yüzden Ferrari ve arkadaşları5 tarafından yapılan bir çahşmada ciass 5 servikaf restorasyonlarda mükemmei bir sızdırmazlık sağlamak için şelf etc-hing uygulamalara ilave bir mine asitlenmesi öne-rilmiştir. Diğer taraftan Belli ve arkadaşları1 ise ila-ve mine asitlemesinin polimerizasyon büzülme streslerinden dolayı oluşan sızıntı ve mine kırıkları-nın Önlenmesi üzerine herhangi bir etkisinin olma-dığını öne sürmüşlerdir. Bu çalışmada da şelf etc-hing sistem olan LB 2V üretici firma talimatlarına uygun olarak kullanıldığı için mineye ilave bir asit-leme yapılmamıştır. Oklüzal mine sınırlarındaki sı-zıntı değerlerinin yüksek çıkmasının, primerin za-yıf bir asit içermesi nedeni ile olduğu düşünülebilir.
Günümüzde kullanılan tek şişe sistemler ge-nel olarak nemli dentinde başarılı olmaktadır. Bu çalışmada kullanılan Opti Bond Solo'nun üretici fir-ması, sistemin dehidrasyona uğramamış, hafif nemli yüzeyde uygulanımını önermektedir. Çalış-mamızın sonucunda Opti Bond Solo uygulanan grubun servikal sızıntısının diğer iki gruptan daha iyi çıkmasına rağmen oklüzaî sızıntısının Fuji Bond LC grubundan daha kötü çıkmasının sebebi ise tek şişe sistem olan bu dentin bodingin % 37.5'luk fos-forik asidi uygulandıktan sonra uygulanacağı den-tin yüzeyinin hafif nemli bırakılırken mine yüzeyi-ninde ıslak bırakılmasına bağlı resinin oklüzal mi-neye bağlantısı yeterince sağlanamaması olabilir.
Fuji BondLC uygulanan gruplar servikal sı-zıntı LB 2V ile aynı şekilde yüksek çıkarken oklü-zal sızıntı bunların aksine daha az çıkmıştır. Bu sonuçlar Fuji Bond LC'nin oklüzal mineye oldukça 115
C.Ü. DİŞHEKİMLİĞİ FAKÜLTESİ DERGİSİ 1999 CİLT: 2, SAYI: 2
iyi bağlandığını göstermektedir. Fuji Bond LC ve Opti Bond Solo yapılarında alumina silikat cam pa-tikülleri bulunduran birer makro dolduruculu adhe-siv sistemlerdir. Opti Bond Solo, Fuji Bond LC'den farklı olarak aynı zamanda Bis GMA yapısını da içermektedir. Cam ionomer esaslı bir adhesiv sis-tem olan Fuji Bond LC bondingi bir toz ve likitten oluşmaktadır. Toz yapısı içerisinde bulunan tarta-rik asit ve conditioner'ı içerisinde bulunan poliakrili-kasit yine okluzal mine üzerinde bağlanmayı artırıcı bir özellik göstererek mikrosızıntıyı azaltmış olabilir. Trowbridge,11 kavite duvarlarının bulunduğu yerin de mikrosızıntıyı etkileyebileceğini söylemiş-tir. Özellikle kavitenin marjinleri sementte bulunur-sa, restorasyonlarda ciddi şekilde sızıntı meydana geleceğini bildirmiştir. Bu çalışmada köle kavitele-rinin servikal marginlerindeki mine tamamen kaldı-rılarak restorasyonlar uygulanmıştır. Sementin kimyasal yapısı itibariyle dentin bonding ajanları-nın bu bölgedeki bağlantıları oklüzal marjine göre oldukça düşük bulunmuştur.
Bütün bu yeni geliştirilmiş dentin bondig ajanlarına ve restoratif materyallere rağmen diş ve restorasyon arası tam sızdırmaz bir bağlantı henüz sağlanmış değildir. Fakat yinede 1955'de mine asitlenmesiyle resin esaslı dolgu materyallerin dişe bağlantısını ilk olarak ortaya koyan Buonocco-re'dan2 bu yana oldukça büyük yol katedildiği de unutulmamalıdır.
Tamamen sızdırmaz bir bağlantı ancak bağ-layıcı ajan polimerizasyon büzülme streslerini alte-debildiği, termal genleşme katsayı farkını giderebil-diği, mine dentin ve semente bağlantının tam ola-rak sağlanabildiği zaman elde edilebileceği kanaa-tindeyiz.
KAYNAKLAR
1. Belli S, Inokoshi F, Özer F. Ogata M. Tagamı J. In- terfacial integrity of class II adhesive composite restorations. J. Dent. Res., Spec Iss B, Vol: 77, Abst No: 390, 1998.
2. Buonocore MG. A simple method of increasing the adhesion of acrylic filling materials to enamel surfaces. J. Dent. Res., 34: 849-853, 1955.
3. Carvalho RM, Pereira JC, Yoshiyama M, Pashley DH. A review of polymerization contraction: The inflluence of stress development versus stress relief. Oper. Dent., 21:17- 24,1996c.
4. Feilzer AJ , de Gee AJ, Davidson CL. Setting stress in composite resin in relation to configuration of restoration. J. Dent Res., 66:1636-1639. 1987.
5. Ferrari M, Mannoccı F, Vichi A, Davidson CL. Effect of two etching times on the sealing ability of Clearfil Liner Bond 2 in Class V restorations . Am. J, Dent., 10:66-70, 1997.
6. Fusayama T . Etıology and treatment of sensitive te- eth. Oper. Dent,19: 921-925, 1988.
7. Kubo S, Konishi Y, Yokota H, VVatanabe T, Osawa M. Effect of enamel etching with phosphoric acid on marginal sealing of current adhesive systems (abstract). J. Dent .Res. 75: Spec Iss 394, 1996.
8. Pitruzello RM. Latta MA and Berkmeier W W. Micro- leakage evaluation of KB-1300. a prototype multipurpose adhe- sive system. J. Dent. Res.,Abst No:198, 1997.
9. Prati C, Nucci C. Davidson CL, Montanari G. Early marginal leakage and shear bond strength of adhesive restora- tive systems. Dent. Mater. 6:195-200. 1990.
10. Retief DH, VVendt SL and Bradley EL. Effect of ad hesive thickness on the shear bond strength of Scotchbond 2/Silux to dentin. Am. J. Dent. 2:341-344, 1989.
11. Trovvbridge HD. Model systems for determinirıg bio- logic effectsof microleakage. Öper. Dent. 12: 164-172, 1987
12. Tyas MJ. The class V lesion- Aetiology and restora tion. Aust. Dent. J., 40:167-170, 1995.
116
Yazışma Adresi:
Yrd. Doç. Dr. Nimet (Başbozkurt) ÜNLÜ Selçuk Üniversitesi,Dişhekimliği Fakültesi Tedavi Bölümü,42079, Kampus, KONYA e.mail adresi: nimet.unlu@mailexcite.com
