7~7- £Ö .f M i b
YAPI ve KREDİ
B A N K A S I
K ü ltü r ve Sanat H izm e tle rin d en :
S erg i
ISTANBUL’da
SÜTUN BAŞLIKLARI
(Baha Gelenbevi Koleksiyonu)Kompozit ( İyon - K o re n t)
19 Temmuz — Salı 15 Ağustos — Pazartesi
1977
K la sik O sm anlı (K a rn a s lı)
İSTANBUL'DA SÜTUN BA ŞLIK LA R I
N eo litik çağ b itip , B ro n z d evri a ç ılın c a , to p ra k üs tü m im a rîsi de g elişm eğe b aşlam ış, fa k at sü ra tle
Megarondan çok m ahal
li k o n u tla ra g eçilm iş ol m asına ra ğ m e n , bu çab a nın fo nksiyo nel o lm aktan k u rtu lu p sanat seviyesine e rişeb ilm esi için yin e de 40 y .y . g e re k m iş ve an cak ondan so n ra d ır k i, K la sik çağ ( İ .e. 7-4 y . y . ) o lu şa ra k Dor, İyon, Ko-
rent d ü zenleri o rtaya ç ık
m ıştır
ana n iza m ın ı, sonradan tâli d ereced e s t i l l e r ta kip e d e re k , T o skan , Kom- p ozit, Rom an, B yzan s, G o tik , Rönesans, S e lçu k - T ü rk , B a ro k , A m p ir, Ro koko ve b un lard an pek çok v a ry a n tla r oluşagel- m iştir.
K la sik ü çlem in değişmez
simgesi sütunlarının baş lık ordrları olm uştur.
( Dor : d örtgen tabla ; iy o n : b o y n u z ; K o r e n t : ke n d e r y a p r a ğ ı.)
Batı d ünyasının bu ni za m la ra her zam an titiz lik le uym asına k a rş ın , B izans İm p a rato rlu ğ u ge lin ce , bu sahada da
bizan-K la sik m im a rîn in bu üç
tizm in i g ö ste re re k , bil hassa sütun b aşlıkla rı ni za m la m asın d a , hiç b ir kaygı d uym ad an , her tü r lü fa n ta z ile re g itm e k te sakınca g ö rm em iş ve ta biî neticede de b ir b aşlık karg aşası o rtaya çıkm ış t ır . Bu b aşıbozukluğun asıl g eçtiğ i y e r olan İs ta n b u l'd a ; sonradan Os- m anlı İm p a rato rlu ğ u da, hele 19. y .y . dan sonra, bu nizam sız yolda y ü rü m ekte d e v a m la ; kendi k la sik ü slû p ların ı (K a r- n aslı, B a k la v a ) b ıra k a ra k , ithal malı yeni m ek tep leri kab u lle n m e k le de ka lm a y ıp , b u n lar
de de « O sm a n la ştırm a » te c rü b e le rin e g iriş m iş tir.
V e bu su re tle de bugünkü Türkiye hudutları içinde, dünyanın hiç bir
yerinde rastlanm ıyaeak kadar çok, karışık, fantazi stillerde sütun baş lığı oyunları birikim i o lu şm u ştu r.
Bu p an ayırd an b ir Serg i m ate rya li d e rle m e n in , o m eşhere b iraz a ç ık lık g e tirir d ü şü n cesiyle, yörem izd en to p lad ığ ım ız, 120 ka d a r b a şlık la rı tesbit e d e re k b uraya g e tird ik .
A y rıc a bu te şh ir, k ro n o lo jik sıray la izle n irse , geçen zam anla sanatın
çöküşünün nasıl ortaya çıkabileceğini de k a v ra m a k olanağını sağ la r
ka n ısın d ay ız.
Bu serg iye ilâ v e te n , burada ö rn e k le ri b u lu n m ayan , M ısır, A s u r, H ind, A ra p sütun b a şlık la rın ın bulunduğu gözönüne g e tirilin c e , sütun O rd r'- ları lite ra tü rü n d e Dünya tu ru tam am lanm ış o la c a k tır.
Baha G ELEN BEV Î (E . FIA P )
Gelecek s e r g i: Ara Güler Resim Sergisi 13 Ağustos — 23 Eylül 1977 —
