Allüvial topraklarda farklı organik gübrelerin mineralizasyonu ve mineralizasyon üzerine bor konsantrasyonlarının etkileri

(1)

Ulud. Üniv. Zir. Fak. Derg., (2001) 15:101-112

Allüvial Topraklarda

Farklı Organik Gübrelerin

M

i

neralizasyonu

ve Mineralizasyon Üzerine Bor

Konsantrasyonlarının

Etkileri

Haluk

BAŞAR•

Mu

za

ff

e

r

ÇE

N

GEL••

ÖZ

ET

Bu

çabşma, farklı

bor

konsantrasyo

nlan

içeren

t

opraklarda y

eşil,

çö

p

ve ahw

gübrelerinin mikrobiyolojik

mineraliza5y

onlarmrn belirlenmesi

amac1yla yapı/mJşttr.

Bu

amaçla, gübreler

%

5 oranmda

t

oprakla karı.,~tm

larak

C

mineralizasyonu için 35.

N

mineraliza5yonu

iç

in

40 gün süreyle

inküba5yona bırakilmtştır.

İncelenen

organi

k gübrel

e

rden

yeşil

gübre

nin

,

çöp

ve a

h1r

gübrele-r

in

e göre

daha k1sa zamanda min

eralize

olduğır belirlenmiştir.

Organik

güb-relerde C

'

nun mineraliza

5yon

sırasuun çoktan

aza

doğru; yeşil giibre

>

çöp

gübresı>

ah1r

gübresi, N

minera/izasyon

s1rasmm

ise

,

yeşil

g

übre>

ah1r güb

-resı>

çöp

g

ü

b

resi şekli

nde gerçekleştiği belirlenmiştir.

K

a

r

bon

ve N

mineralizasyonunu

0.333 -

0.495 ppm aras

mdaki

bor

değerlerinin

aktivite

ettiği.

ancak 0.514

-

0.613 ppm bor d

eğerlerinin

az da

olsa

mineralizasyonu olumsuz yönde etki/edikieri b

elirlenmiştir.

Analıtar S

özc

ükl

e

r

: Bor

, yeşil gübre,

ah1r gübresi

.

çiftlik gübr

es

i,

mineralizasyon.

A

BS

T

RA

C

T

h

e E

ffect

s

ofDiffer

ent

Boron

C

onc

e

ntra

t

i

o

n

s o

n the

M

in

e

r

a

li

zat

i

o

n

ofVarious Organi

c

M

a

nur

es i

n th

e A

IJu

v

i

a

l

So

il

s

This study w

as pe

r

formed in o

r

der to de

termine the ef

fects of various

bo

ra

n

concentrations in

the

so

i/

s

on

microbi

ological

min

eralization o

f

green

., Doç. Dr .. Ulud. Üniv .. Zir. Fak.. Top. Böl Prof Dr .. Ege Üniv .. Zir. Fak.. Top. Böl

(2)

e

c

it

y w

a

s

te and fiarmyard manur

e.

F

o

r

thi

s

purp

ose,

th

e

manı

ıres

m

a

n

u

r

,

-

0

d h

·

· we

r

e

m

ixe

d into

t

h

e s

oil

s a

t th

e

r

a

t

e of

J %

a

n

t

ese

mıxtu

r

es

wer

e

m

cu

-ba

t

e

d t

o

m

e

a

s

ur

e

th

e

valu

e o

f

C

a

nd

N

min

e

ralizati

o

n

fo

r

35 an

d 40

d

ays.

r

e

spec

t

iv

e

l

y.

Min

e

ralization

of

th

e gree

n manur

e

w

as f

a

s

l

e

r th

a

n th

e

c

ity w

as

t

e

a

n

d

th

e ja

rm

y

ard manur

e

.

Th

e

order of min

e

rali

za

ti

o

n

oj

th

e o

r

ga

n

ic

manu

-r

es we

r

e

a

s

jollows

;

in th

e c

m·bon

(C)

m

in

e

raliz

a

t i

a

n

, g

r

ee

n man

ure

>

city

was

t

e

>

f

armyard manure

;

in the

nitra

ge

n

(N) m

in

e

ralizati

o

n, gr

ee

n

manur

e

> ja

rmyard m

anur

e

>

c

i

ty wast

e

.

Th

e

B

conc

e

ntratio

ns

b

e

tween

0.333 - 0.495

ppm

in

th

e soils stim

u

-!c

tt

ed

m

in

e

ralization o

f

C

and

N. In adv

e

rs

e

,

B

co

n

ce

n

trati

o

ns b

e

t

ween

0.5

1

4 -

0.6

1 3 ppm had slig

htl

y negative eff

e

c

ls

o

n th

e

m

in

e

ralizat

i

o

n

.

Key

Words: B

oran

,

green m

anur

e

,

c

ity w

as

t

e

. jarm

y

ard

manııre.

m

in

e

r

a

lizati

o

n

.

GİRİŞ

Kiil

t

i.i

r.

t

op

r

a

klarının

verimlilik düzeyleri,

d

i

ğ

e

r

faktörlerin

y

anında

b

~

ınl

~

rı

n

.

o

r

g

anı

k

madde fraksiyonuna da çok

y

a

k

ın

dan bağ

lı

d

ı

r

.

Bu nedenl e-d.•:.

k.ı

.'

b

ı

r to

pr

.

a

ğ

ın

verimlilik durumu

d

e

ğ

e

rl

en

di

r

ili

rken

organik madde içe

-~

.

ı

g

ı

<?

n

e

m

.ı

~. d

ı

~ka

t

e a

lınm

a

ktadır

. To

pr

ağ

ın

fiziksel, kimyasal ve biyolojik

oz

ellı~

l

e

rı

uze

rı~

e yapt

ı

ğ

ı

di.izeltici ve düzenleyici yöndeki büyük etkileri organık maddenın önemini ortaya koymaktadır.

ı

O~ga

~i

k

maddenin

topr

a

kl

a

rın

ve

riıni

i

li

k

özellikleri üzerindeki o -um. lbu . etkılerı . . ancak ' to pra k\ ara d

eg

-·

ı

ş

.k

ı

kaynaklardan crelen

o

rg

a

nık

. madde

-nın

ıy

o

l

oJ

ık

ve biyok·

ı ı

0

ımyasa

o aylar sonucunda belli bir

aşamaya

kadar

ayrışması veya ayrış n ·· ··

₁

· .

O

.k .

ı

a urun e

rının

d

ö

nü

ş

ümü

sonucu görülebilmektedir.

rgan ı . maddenın to kt

i

.

b

ı

· r

.. pra a parça

a

n

ına

s

ı

ve

a

y

rı

ş

ma

s

ı

a

al olarak

bi

yo

l

o

jı

k

sureçte o-erçek\eş kt d. T .

faktör veya

f

kt""

1

:

e

ı

r. o

p

ra~ta can

lıl

a

rı

n

aktivitelerini

e

t

kı\

e

yen

etkilemek

t

ed~

Çr e.r

r

L~

sayede,

o

r

g

anık

maddenin topraktaki

değişimini

de \anan

or

g

a

nikr.m

a~~t ~

a~

n

aklarda

n

topraklara gelen veya topraklara

u

y

g~

dönüşi.imü

n

e

etki ed:n

e~

:kt

~

klen

.e

n

fa~

d

a

nıı~

a

lınabilmes

i

,

organik

maddenın

s

ın

a

b

ağ

l

ı

o

lınakt

d

orl

erın sevıy

e

l

erın

in

de uygun durumda bulunma

-a

ır.

Biyolojik yaşam için o- kı· b. .

sanlık

s

ın

ırı

ile zel · k" . oere 1

ı

r

mı

krobes

i

n

_e_l_e_menti_o_l_a_{n B"}_{un n}_o_k·

1ır et ısı göst d·-· . . .

1

9

8 6).

Singh ve Pathak (

1

96

2

er

ı

g

ı

s

ın

ır

b

ır

b

ırı

ne

çok

y

akındır

(Kacar

lanm.

a

s

ı

ile ornanik dd . ), topraklara

0.

1 -0

.2

ppm

d

oz

l

a

rınd

a

B uygu '"

ı

o

s

'"

ı

o

r

.

ı

l

e

_No·o

ı·

çe ·

_-·ma _. en

ın

ay

rı

ş

m

a

s

ının

,

_azo_t

fık

s

a

syo

nunun

y

aravış

ı

3

rı

g

ının

a

rttı

g

-

b

ı

· .

. .

'

,

.

toprakta, kireç ve b k .

ını

e

ırl

e

mı

ş

ler

d

ı

r.

Ince bünyeli

kuml

u-

t

ın

bı

d -

_ı

_g

_{ı ır}

b.

_ç

_a

_lış

_m

_ada

o_bra s_kın mıkrob·

_ı

_y

_o

1

_O

_J

..

_ı

k

_ak

_tı

. .

_v

_ı

_te

_ü_ze_rin_{e e}_t_k_i_s_ini_n

_ara

_ş

_tırı

d

_ı

_g

-

_ı

_go

..

_r

_ülmü

_ş

_t

_ür

₍' _Hanora sın pH 5 _._·1 _ve7 7_· ' _d_e_m_i_r_a_bi_yo_l_o_jik_akt_i_v_i_teyi

_arn

_ı

nave Purvıs _'

194

1 )

_·

o·-

_ı_ge_{r bı}

.

_r_ça_lı_ş_mada

.

_ı_se,_C₀_{2 o}ı _ı 102

(3)

ş

umuna B

'

un

öne

mli der

ecede etkisin

in

o

lm

ad

ı

ğ

ı

belir

l

enirken

(N

ikitina

ve

ark.,

1967),

Naplekova

ve

Anikina

(1970)

kültür

o

rtamında

b

ul

unan B

'

un

o

rma

n

toprak

l

arınd

a

n

izo

l

e e

dilen

o

r

gan

i

z

m

ala

rın

aktivite

l

eri

n

i

artt

ırdı

ğ

ını

be

lirlemi

ş

l

er

dir. Bir di

ğ

er

araştırmada

da mi

krobe

s

in

e

l

eme

ntl

e

rinin t

op

rak

-ların

nitrifik

asyo

n

g

ücünü

u

ya

rdıkl

arı

,

anca

k

C0

2

o

lu

ş

umu

v

e

bak

t

e

ri

s

ay

ı

sı

nı

engelledikl

eri

bildiri

lmi

ş

tir

(E

I-Shinnawi

,

1

975).

Lian

g

ve

Tab

a

t

abai

(1978),

S

J..Lmol.

g

-

ı

dozunda uy

g

ulanan B

'

un

di

ğe

r

mikr

o

b

es

in

e

l

e

mentl

e

rin

-de

o

lduğu

g

ibi toprak tip

ine

ba

ğ

l

ı o

l

arak,

t

o

pr

ağa

uy

g

ul

anan N

H

4

-

N

'

unun

nitrifikasyonunu

engellediğini

rapor et

mişledir.

K

ı

saca

s

unulan

ba

z

ı

ara

ş

tırma bul

g

u

larından

da

gö

rül

eceği

ü

ze

r

e

,

b

o

r

topra

k

o

r

g

anizmalarını

n

aktiv

iteleri üzerinde

e

tki

l

i

o

larak

,

o

r

gan

ik m

addenin

değ

işimi

ni

etkilemektedir

.

Bu neden

le

,

bu

araştırma toprağa

u

yg

ulan

a

n

d

eğ

i

ş

ik

kaynak

l

ı o

r

ga

nik madde

l

e

rin min

e

ra

liza

syo

nu ü

ze

rin

e

fark

l

ı

bor

k

o

n

sa

nt-rasyonlarının

etki

l

erini beli

rlemek

amacıyla yapılmıştır.

MATERYAL ve YÖNTEM

MATER

YAL

Menemen Köy Hi

z

metleri

Araştırma En

s

titü

s

ü

'

nün

,

Balıke

s

ir

dene-me

i

stasyo

nundan

alın

an

do

ğ

a

l

ko

ş

ullarda

farklı B

i

çe

rikl

e

rin

e

s

ahip

t

oprak-la

r

,

toprak m

ate

r

y

alini

olu

ş

tu

rmu

ş

tur

.

Ye

ş

i

l

g

übr

e (yonca)

,

yan

mı

ş

a

hır

(çift-lik) g

übre

s

i

ve

çö

p gübreleri

farklı

o

r

ga

nik

g

übr

e

ka

y

nakları

o

l

arak

a

lınmı

ş

lardır.

Denemede

kullan

ıl

an

t

o

pr

a

kl

a

rın B

içerikleri

ve

d

e

n

eme

k

o

nuları

Ç

i-zelge

!

'

de

sunulmuştur.

Çizelge I.

Denemede kullanılan toprakl

arın B içe

rikleri ve denem

e

konuları. Ornek no: Bor Içerikleri, ppm Saksı no: Uygulamalar

1 1000 g top. + 50 g vonca

1 0.333 2 1000 g top. + 50 g çöp gübresi 3 1 000 o top. + 50 g ahır gübresi 4 600 g top.+ 30_g_ yonca 2 0.485 5 1000 g top. + 50 Jı çöp gübresi

6 1000 g top. + 50 g ahır gübresi 7 700 o top. + 35 g vonca 3 O. 495 8 1000 o top. + 50 g cöp oübresi

9 1000 o top. + 50 g ahır oübresi 10 1 000 g toQ. + 50 g vonca 4 0.514 11 1 000 g top. + 50 g cöp oübresi 12 1000 g top. + 50 _g_ ahır gübresi 13 1000 g top. + 50 g yonca 5 O. 567 14 1000 o top. + 50 g cöp gübresi 15 1000 o top. + 50 g ahır gübresi 1- 16 800 g toP. + 40 g vonca 6

o

.

613 17 1

ooo

g top. + 50 g cOP oübresl

18 1

ooo

o top. +

s

o

Jı ahır oObresi

(4)

YÖNTEM

Toprak

ö

rnekleri

toprak

organizınalarının

en

yoğun bulunduğu

0-30

de

rinlikteki topr

a

k ü

st

tabakalarından alınmış

ve

l

abo

r

atuar

da

ha

va

kuru-c

_s

_u

m

_ha

_l

_{e ge}

_tirildikten

_s

_onra

_{, 2}

_ının_'_li_k

_e

_l

_ek

_t

_e

_n

_geç

·

_ırı·ı

_e

_re

k

·

_ın

k

_ü

b

_asyonçaı

1

_şma·

sında

ve

diğer

analizlerde

kullanılmıştır.

Topr

a

k

ö

rn

ek

l

er

in

de

bün

ye (Bouyo

u

cos,

195 5),

toprak

reaksiy

onu

(Jackso

n

,

ı

958),

kir

eç (%CaC0

3) (Çağlar,

1949),

o

r

ganik

karbon

(%) ve

or·

ga

ni

k

madde t

ay

i

ni (

R

eu

t

erberg ve

Kreınkus,

19 51 ve

Black,

1 96S)

,

topla

m

N, N

H

₄

-

N

ve

N0

3

-

N'

u

(B

l

ack

,

1 965)

ve

b

o

r

(Chapınan

ve

Pratt

,

1961)ıara

fından

b

ild

irile

n

yö

nteml

er

ile

yapılmıştır.

Mikrobiyo

l

ojik

ve

biyokim

yasa

l

a

nali

z yö

nteml

erinden

COr

oluşuımı

(

l

se

rm

eye

r

,

1

952),

nitrit

ve

ni

t

rat

bakterile

ri

sayıları

(Pochon \e

Ta

rdi

e

u

x,

1962

)'e gö

r

e

belirlenmiştir.

Bütün a

n

aliz

sonuçları

kuru madde

esasına

göre

hesaplanmıştır.

Toprakların

orga

nik m

a

dd

e

i

çe

riklerin

in

düşük olması nedeni

y

l

e 10

t

on.

da·'

h

esabıy

l

a

o

rganik

g

übr

eler

t

opraklara%

5 oranında karıştırı

lmıştır.

O

r

ga

nik

g

übr

e

l

e

rl

e

karıştırılan

topr

ak ö

rnekl

e

ri

C

ınincralizasyonunun

belir

· l

e

nınesi

i

ç

i

n

inkübatörde

,

N

ınin

er

a

li

za

syo

nunun

belirlenmesi

amacıyl

a

ikl

im

?

~a

s

ında,

s

ı

ras

ı

y

la

35 ve 40 gü

n

s

ürelerle

ink

übe

edilmişlerdir. Bu

sü

reler

ı

ç

ınde

,

C

i

ç

in

7 g

ün

,

N

için

i

se

lO

a

ün

ara

lı

k

larl

a

mineralize

olan mik1

arlar

belirlenmiştir. e

ARAŞTIRMA

S

ONUÇLARI ve

TARTIŞMA

.

_Fa

r

k

l

ı

B

kon

san

tra

syo

nl

a

rının

, değişik

o

rganik madd

elerin

m

ı

ne

r

a

lı

zasyo

nlarına

olan etkilerin

i

kar

ş

ıl

aş

tır

abi

lm

ek

için

o

r

ganik maddeler

l

₁

'Y?Lbıla

l~ml

a

da~

ö

n

ce

to

pr

ak

l

a

rın ba

z

ı

fizik

se

l

kim

yasa

l

ve biyoloiik

özellik

-e

n

e

ır

enm

ç·

'

:1

ış

ve

ızelge

II

'

de

sunulmuştur.

D

Ç

iz

e

l

ge

U. e

nem

e

topraklarını f kJ . - .

b

azı

fiziks

n

e

l

ar

_•

ki

_{my asa ve}ı organık ₁

maddel

e

r uygulanmadan

oneekı

bi

y

olojik özellikleri

.

Ömek

PH CaC03, gr kuru toor.ık

no: Bünye OM, Toplam _{NH, N}_,_NO_r_N_,

% % _N,% CIN _B_,_{ppm Nitnt baklenlen} _Nitral_bakteıie_n

1 7.78 Kumlulın _1.₁₈ ppm ppm x102 xW 1. 39 2 7.8S Kumlu tın _0.8S 0.081 10 11.3 7.8 0.333 21.2 1. 29 101.0

-Kumlukilli 0.078 10 8. 7 7.0 0.485 148.9 3 7. 78 1S.9 lı n 0.8S 1. 39 O. 076 ₁₁ ₂₁_.

_o

Kumlukilli 6. 1 0.49S 26.3 115 7 4 _7.₇₁

-tın 1. 06 1. 60 O. 100 ₉ _10._S 7.8 O.S14 21.4 48.1

s

7.84 Kumlu·

-lı n 0.90 1. 49 0.084 ₁₀ 6 _7.84 _Kumlu-tın 12.2 7.0 0.567 1S.8 47.6 1. 26 1.

ss

_{O. 087} ₁₀

-14.0 7.8 0.613 16.0 16.0 ı

04

(5)

Araştırmada kullanılan

organik gübrelerin

bazı

kim

y

asal

öze

llikl

e

r

i

de

belirlenmiş

ve

so

nuçlar

Ç

izelge Ili

'

de

verilmiştir.

Gübreler

Yeşil gübre Çöp gübresi

Ahır gübresi

Çizelge

lll.

Dene

m

ede kullanılan

orga

nik gübrelerin

bazı

kimyasal

özellikleri

(%,

KM).

Organik madde, % Toplam N,% C,%

49 .9

5.51

28.

9

39 .

6

0.57

22 .9

37 .

0

2.07

21.4

CIN 6

40

10 Ç

izelge

Ili

'

de

belirtilen

öze

lliklere

sa

hip

değişik

organik

gü

br

e

l

e

rin

topraklara

karıştırıldıktan hemen

so

nra

toprakların

orga

n

i

k

madde

, to

pl

a

m

N

ve

C/N

oranlarında

meydana

getirdikl

e

ri

değişikler

belir

l

enerek

Çizelge

IV

'

de

sunulmuştur.

Çizelge

IV.

Farklı organik gübrelerin uygulanmasından

sonra toprakların

organik

madde, toplam N

ve C

içeriklerinde meyda

na gelen

değişmeler. Örnek Bor Gübre Organik Toplam

No: içerikleri, çeşitleri madde, N,% C,% C/N

ppm % Yeşil güb. 2.43

o

.

123 1. 41 11 1 0.333 Çöp güb. 2.43

o.

115 1. 41 12 Ahır gü b. 4.03 O. 182 2.34 13 Yeşil güb. 1. 91

o

.

120 1. 11 9 2 0.485 Çöp güb. 2.48 O. 106 1. 44 14 Ahır qüb. 3.36 O. 112 1. 95 17 Yeşil güb. 2. 01

o

.

126 1. 17 9 3 0.495 Çöp güb. 2. 63

o

.

109 1. 53 14 Ahır güb. 3.87 0.207 2.25 11 Yeşil güb 2. 43

o

.

118 1. 41 12 4 0.514 Çöp gü b. 2. 89

o

.

115 1. 68 15 Ahır güb. 4. 18

o

.

157 2.43 15 Yeşil güb. 2.27

o.

106 1. 32 12 5 0.567 Çöp gü b 2. 53

o.

112 1. 47 13 Ahır güb. 3.20 0.241 1. 86 8 Yeşil güb. 2.43

o

.

148 1. 41 9 6 0.613 Çöp güb. 3.05

o

.

112 1. 77 16 Ahırqüb. 5. 12

o

.

137 2. 97 22

Çi

z

elae IV

'

de verilen

d

eğe

rl

e

rin

incelenm

es

ind

en de

gö

r

üleceği

g

i

b

i

CIN

o

ranlarıı~dak

i

en yüksek

artı

ş

lar ah

ı

r g

übre

s

i

u

yg

ulanan t

o

pr

ak

l

arda

gö-rülm

ü

ş,

bunu

çöp

gü

bresi

i

z

lemi

ş

tir

.

Ye

ş

il

g

übr

e

nin

ver

ilı

_nesi

ile

C/N o

r

a-nında

bir azalma

ge

rçekle

ş

mi

ş

tir.

Bu durumun

,

yonca

nın

kımyasa

l

~a

pı

s

ınd

a

daha fa

z

la toplam

N

bulunma

s

ınd

a

n

kaynakl

a

ndı

ğ

ı

dü

ş

üniilmektedır

.

Bu

so

(6)

nuçlar, G h

os

h

ve

Kanzad

a

( 1964

)"n

on

araştırma sonuçların

ı

destekler

n ik·

liktedir.

ı.

Bor

konsantrasyonları farklı

topraklara

değişik

o

r

ganik

güb-relerin

u

y

gulanmasıyla

COı-o

lu

ş

umu

ve

C-

min

e

r

alizas

yo

nu

.

Farklı

B

i

çer

ikli

topraklara uygul

a

nan

yeş

il.

çöp ve

ahır

gübrelerinin

değişik

süre

ler

içer

i

sindeki

minerali

zasyo_

nl

a

rı

be

lirl

enmiş,

son

u

çlar

sırasıyla

Ç

izelge

V

,

Vl

ve

Y

il

'

de

s

unulmu

şt

ur.

Il

g

ili

tablolarda

sunulan

değerleri

n

incelenmes

inden

de

görüleceği

gibi 35 gün

l

ük

inküba

syo

n

süresi

nin

sonunda

h

e

r bir gübre

için topl

a

m

o

larak

o

lu

şan

C0

2

'in,

ilk

7 gün

l

ük inkübasyon

sü-r

es

inde

yak

l

aş

ık 3/.ı'

ü

yeşi

l

,

V2's

i çöp

ve

1 /

3 '

ü

ahır

güb

rel

e

r

i

uygulanan

top-rak

larda

o

l

uşm

u

ş

tur.

Diğe

r

g

übrelerl

e

karşılaşt

ırıl

dığ

ı

nda ahır

gübresinin

daha

yavaş

ve

uniform miner

a

li

ze

o

l

du

ğu

söyle

nebilir.

Bu

sonuçlar,

Hudcova ve

Apltauer

(1965)

;

Gaur

ve ark. ( 1970)

ve

S hantararn

ve ark.

(

1976)'n

ın

bu

l

gularını

destekler niteliktedir

.

İnkübasyo

n

so

nunda

en fazla minerali

ze o

l

an C

miktarının

yeşil

güb-r

e

için

0.4 ppm

B,

çöp

gübresi

i

çin

0.333 ppm

ve

ah

ır

gübresi

için

ise

O.

567 ppm B

i

çe

riklerine

sah

ip

topraklarda

gerçekleştiği

belirl

e

nmi

ştir.

Topraktaki organik

materyalin

organ

i

z

malarc

a

ayrıştırılmasının

son

urunu

o

larak

açığa çıkan

C0

₂

biyo

l

ojik akt

i

vitenin

öne

mli

bir

ölçüsüdür

(~enge

l:

1982

).

Bu

nedenle

,

yeşi

l

,

çöp ve

ahır

gü

brel

erinin

C

mın~ra

lı

za_syon

u

açısından

önce

l

ik

s

ı

raları

,

35 gün sonu

nd

aki

toplam

C-mıneralızasyon değerleri alınarak hesaplanmış

ve s

ıra;

.

Yeşil

g

übre

(%3

3 .

86)

>çö

p

gübres

i

(%27.44)

>

a

hı

r

güb

r

esi

(%9.38).

şek

lınde

_o

lu

ş

mu

ş

tur.

Bu

son

u

ç

l

ara göre mikroorganizmalar

tarafından

en

~az

la

y~ş

~l

g~b~e

_

daha

so

nra

çöp

güb

re

s

i

so

n

o

l

a

r

ak da

ahır

!riibresinin

de

-ge

rlend

ırı

_

lebıld

_

ı

ğ

ı

söy

l

e

n

eb

ilir.

Bu

sonuç

l

a

r

,

Floate

(

1970)

'

ı~

sonuçlarıyla

uyum

halındedır.

y _

1 __

Çizelge

V. eşı gu

bre u

yg

ulanan topraklarda

oluşan

COı

miktarlan

(

mg

CO

ı

/

100

g t

op

)

Örnek no: Bor içerikleri _ppm Günler

7 14 21 28 Toplam %C min. 35 1 0.333 206.8 36.4 14.0 6.8 14.9 278.9 5.39 2 0.485 211.0 41. 1 12. 1 3.5 11. 1 278.8 6.84 3 0.495 207.5 37.0 9.2 3. 1 13.8 270.6 6.30 4 0.514 200.6 46.0 14.9 14. 1 24.3 299.9 5.80 5 0.567 164.7 18.6 11. 1 11. 4 5.5 211.3 4.36 6 0.613 194.4 27.7 16.6 15.4 13.8 267.9 5.17 Ortalama 197.5 34.4 12.9 9.0 13.9 106

(7)

Çizelge VI.

Çö

p

g

übr

esi

u

yg

ulanan topr

aldarda

oluşan

C0

2

miktarlan

(mgCOı/IOOg

top

.)

Örnek no: Bor içerikleri _ppm Günler

7 14 21 28 35 Toplam %C min. 1 0.333 144.9 41. 1 14.9 32.0 36.4 269.3 5.20 2 0.485 137.4 40.2 4.6 21.9 29.0 233.1 4.40 3 0.495 143.4 39. 7 21.2 29.5 28.6 262.4 4.67 4 0.514 83. 1 26.2 29.0 52.9 36. 6 227.8 3.69 5 0.567 112. 1 43.6 58.6 40. 7 16. 7 271.7 5.04 6 0.613 129.8 42.5 28.6 31.2 56.3 288.4 4.44 Ortalama 125. 1 38.8 26. 1 34. 7 33. 9

Çize

lg

e

VII.

Ahır

gübresi

uy

g

ulanan top

raklarda

oluşan

C0

2 miktarları

(mgCOı/lOOg

top

)

Örnek no: Bor içerikleri Günler Toplam %C

ppm ₇ 14 21 28 35 mi m. 1 0.333 52.3 37.4 28.0 11. 1 28.0 156.8 1. 82 2

o.

485 36.0 35.5 16.8 3.2 20.5 112.

o

1. 56 3 0.495 33.2 14.8 9.2 1. 5 18.5 77.2

o

.

93 4 0.514 40.9 13. 1 18.8 9.9 9.4 92. 1 1. 03 5

o

.

567 52.9 39.0 29. 7 9.3 13.0 143.6 2. 10 6 0.613 68.0 64.8 37.0 14.7 27.7 212.2 1. 94 Ortalama 47. 1 20. 1 27.8 17.6 19.5

2. Bor

konsantrasyonları farklı

topraldara

u

yg

ul

a

n

a

n

değişik

organik gübrelere

bağlı

o

l

arak NH

4

-N'u

oluşumu.

Bor

konsantrasyonları farklı

t

oprak

l

ara

yeşil,

çöp ve

ahır

güb

r

eleri-nin

uygulanmasıyla

top

r

aklarda

oluşan

NH

4

-N

'

u

miktarları sırasıyla

Ç

i

zelge

V

fii

,

I

X ve X'da

sunulmuştur.

Ç

i

ze

l

ge

l

e

r

de

s

unulan

ver

il

er

t

o

plu

olarak

de

-ğerlendirildiğinde,

40 gün

l

ük inkübasyon

süres

in

de,

ilk 1

O gün içerisi

nd

e

en

fazla

H.ı-N'u yeşil

g

übr

e

uygu

l

anan

t

oprak

lard

a

oluşmuştur.

Çöp güb

re

sin

-den

mineralize

o

l

an NH

₄

-

N

'

u

miktarları

1 O

'

ar

g

ünlük

dönemlerde

hemen

heme

n

birbirine

yakın değerler

göste

rirken

,

40. g

ünd

e

yapılan

ölç

ümlerd

e

hafi

f

bir

artış eği

l

iminin

o

ldu

ğu

beli

rlenmiştir. Ahır

gübresinden

minerali

ze

ola

n NH

₄

-N'u

miktarları

ge

r

ek IO'ar gü

nlük

dönemlerde

ge

rek

se

de

40 gün

s

on

un

daki

t

op

lam

m

i

ktarlar

itibarıyla diğer

2 g

übreden

düşük bulunmuştur.

Ancak

il

e

rl

eyen

inküba

syo

n

süresiy

le

bir

li

kte

ahır

gübresi

uygu

l

anan

t

op-rak

larda

oluşa

n

NH

₄

-N

'

u

miktarlar

ında bir

artış

eği

l

imi bel

irlenmi

ş

tir

.

Bu

so

nu

ç

lar

,

Barrow

(

1 961)

'

in

araştırma

sonuçlarını de

s

tek

l

er

nit

e

l

iktedir.

Araşt

ır

mam

ı

z son

u

cunda

,

değiş

ik

g

übrel

eri

n

uygulanma

s

ı

yl

a

top-rak

l

arda

fark

lı

miktarlarda

NH

₄

-N

'

unun

o

lu

ştu

ğu görü

l

müştür

.

NH

4 -N'unun

(8)

miktarındaki artış

veya

azalışı

bir çok faktö

r

yö

nlendirmektedir.

Bur

ada

t

op

-rakların

B içerikl

eri

yanında

v

eril

e

n

g

üb

r

e

materyaller

i

nin

kim

yasa

l

bile-şimleri

ve

nitritik

asyo

n

bakterile

Fin

in

sayıları

ile

onları sınırlayan

çevre

ko-şulları

da rol

oynamış

o

l

a

bilir.

108

Çizelge VIII.

Yeşil

gübre

uygulanan topraklarda

değişik

süre

lerd

e olu

şan

NH.ı..N'u

miktarlan

(ppm).

Örnek no: Bor içerikleri, Günler Toplam

ppm ₁₀ ₂₀ ₃₀ ₄₀ 1 0.333 91.00 5.25 19.25 12.25 127.75 2 0.485 15.75 7.87 8. 75 7.00 39.37 3 0.495 7S. 25 9.60 10.SO 9.60 104.95 4

o

.

514 89.25 7.00 8. 7S 7.87 112.87 5 0.567 68.25 8. 7S 9.60 6. 12 92.72 6 0.613 29. 75 8. 7S 10.SO 10.50 59.50 Ortalama 61.54 7.87 11. 22 8.89

Çizelge IX.

Çöp gübresi

uy

g

ulanan topraklarda

değişik

sürelerde oluşan

NR.-N'u

miktarlan

(ppm).

Örnek no: Bor içerikleri, Günler Toplam

ppm ₁₀ ₂₀ ₃₀ ₄₀ 1 0.333 9.4S 8. 7S 7.87 1S. 75 41.82 2 0.485 8. 75 11. 30 14.00 10.SO 44.55 3 0.49S 9.60 10.SO 11. 30 14.00 45.40 4 O.S14 12.2S 10.SO 12.2S 13. 10 48.10 5 O.S67 17.50 15. 7S 12.25 14.00 S9.50 6 0.613 10.SO 12.2S 14.00 17.

so

S4.25 Ortalama ₁₁_{. 34} ₁₁_.

_so

₁₁_{. 94} ₁₄_.₁₄

Çizelge X.

Ahır gübresi

uygulanan topraklarda

d

e~

_g

· -k

_ışı

_s

_u

· -

_re

ı

_e

_ru

-

• _{c o}

ı

_u_şa_n

NH"-N'u

miktarları

(

ppm)

.

Örnek no: Bor içerikleri, Günler _Toplam

ppm ₁₀ ₂₀ ₃₀ 40 1 0.333 ₃_.SO _S_._2S _3.SO 2 0.48S 7. 70 5.2S 7.87 128. .7S 2S 2133..00 07 3 0.495 ₃_._SO ₇_.₈₇ _9.60 12.2S 33.22 4 O.S14 _S_.2S _S_.9S 6. 12 11.30 28.62 5 0.567 _5._2S _1S_._7S ₈_{. 75} 6 0.613 ₈_.₇_S _S_.₂_S ₇_.₀₀ 9.60 39.35 Ortalama ₅_._6S _7._SS 10.SO 31.

s

o

7. 14 10. 77

(9)

3. Bor

konsantrasyonlan

farklı

topraklara uygulanan

değişik

organik gübrelere

bağlı

olarak

NOrN'u

oluşumu.

Yeşil,

çöp ve

ahır gübrelerinin

topraklara

uygulanmasıyla

topraklar-da

oluşan

NOrN'u

miktarları sırasıyla

Çizelge XI

,

xır ve

XIII

'

de

verilmiş

tir. Çiz

elgelerin incelenmesinden de

görüleceği

gibi,

yeşil

gübre

u

yg

ulanan

topraklard

a

inkübasyonun

ilk

30 günlük döneminde meydana

_gelen

N03-N'

unun

devamlı artışlar gösterdiği,

ancak 40.

gü

nde

yapılan

analizler

sonun-da

değerlerde düşüşlerin olduğu görülmüştür.

Bununla birlikte

40 gün

so

nra-ki

top

lam N0

3 -N'u

değerlerinden

hareket edilerek minerali

ze

olımış

N

mik-tarları

da

hesaplanmış

ve% 0.49-0.92

arasında değiştiği belirlenmiştir.

40 günlük inkübasyon

süres

ind

e çöp gübresinden

minerali

ze o

lan

0

3-N

'

u miktarının

, yeşil

gübreye oranla

düşük

düzeyde

olduğu belirlenmiş,

ancak,

ilerleyen

zamanla birlikte

çöp gübresinden min

eral

ize ol

an

N

mikta-rının, yeşil

gübreden

farklı

o

larak

artış gösterdiği belirlenmiştir.

Toplam

N0

3

-N'u

değerlerinden

çöp gübres

inden

mineralize

olan

N

miktarının

%

0.018-0.029

arasında değiştiği belirlenmiştir.

Ahır

gübresinden N0

₃

-N

'

unun

mineralizasyon

u

daha

yü

ksek

değer

lerde

olmuş

ve

çöp

gübresine benzer bir

eğilim

göstererek

ilerleyen

zaman

la

artış göstermiştir. Ahır

gübres

inden

mineralize

o

lan

N

miktarı

da

hesaplan-mış,

bu

değerin

%

0.10-0.21

arasında değiştiği hesaplanmıştır.

Bulgular

Coc

hran

( 1975)

ile

Kovancı

( I969)'un

araştırma sonuçlarıyla

uyum

halinde-dir.

Bu

sonuçlara

göre;

yeşil

gübre, çöp ve

ahır

gübre

lerine

oran

la

daha

hızlı

mineralize

olmuş

ve

toprağa

daha faz

la

N0

3 -N

'

u

kazandırmıştır.

Çöp

v

e

ahır

güb

re

leri

i

se daha az mineralize

o

larak

daha

az N

kazandırnıakla

bir-likte

etki

lerinin

daha uzun

süreli

olduğu anlaşılmıştır.

Buna

göre,

gübrelerin

minera

lizasyon

sırası;

Yeşil

gübre

(%4.28)

> ahır

gübresi

(%0.91)

>

çöp gübresi (%0.

14),

şeklinde gerçekleşmektedir.

Ç

izelge

XI.

Yeşil

gübresi

uygulanan

topraklarda değişik

sürelerde

oluşan

N0

₃

-N'

u

mik-tarları

(ppm).

Örnek no: Bor düzeyleri Günler Toplam %N,

ppm 10 20 30 40 min. 1 0.333 201.20 245.00 271. 25 189.00 906.45

o.

73 2 0.485 245.00 164.50 173.25 10.50 593.25 0.49 3 0.495 178.50 213.50 292.25 246. 75 931.00

o

.

74 4 0.514 173.25 229.25 276.50 2.20. 50 889.50

o

.

75 5 0.567 203.00 283.50 283.50 210.00 980.00 0.92 6 0.613 225. 75 217.00 313.25 210.00 966.00 0.65 Ortalama 204.45 225.45 268.37 181. 12 877. 70 109

(10)

Çizelge

xn.

Ç

öp

g

übre

s

i

u

yg

ul

a

nan topr

a

klarda

değişik

s

ürelerd

e

oluşan

NO

r

N'u

miktarları

(ppm)

Günler

Bor düzeyleri, _Toplam _%N,_min_.

Örnek no: _ppm ₁₀ ₂₀ ₃₀ ₄₀ 1 0.333 3.50 4.20 3.50 10.50 21.70 0.018 2

o

.

485 8. 75 6. 10 7.87 8. 75 31.47 0.029 3 0.495 3.50 5. 25 8. 75 5.25 22. 75 O. 020 4 0.514 2.80 5.25 6. 12 8. 75 22.92 O. 019 5 0.567 3.50 4.20 11.20 9.60 28.50 0.025 6 0.613 5.25 5.95 8. 75 10.50 30.45

o

.

027 Ortalama 4.55 5. 15 7.69 8.89 26.30

Çizelge XID.

Ahır

gübresi u

y

gulanan topraklarda

değişik

sürelerde

oluşan

N03-N'u

miktarları

(ppm)

Örnek no: Bor düzeyleri, Günler Toplam %N min.

ppm 10 20 30 40 1 0.333 50. 75 36.75 50. 75 77.00 215.25 0.12 2 0.485 38.50 61.25 68.25 66.50 234.50

o.

21 3 0.495 54.25 63.00 64.75 59.50 241.50

o.

12 4 0.514 61. 25 66.50 63.00 71.75 262.50

o

.

17 5 0.567 50. 75 63.00 68.25 59.50 241.50 0.10 6 0.613 59.50 66.50 61.25 70.00 257.25

o.

19 Ortalama 52.50 59.50 62.70 67.37 242.00

SONUÇ

Yeşil

g

übrenin mikrobi

yo

lojik ol

a

r

a

k

ayrışması ahır

v

e çö

p

g

ü

bre

si

-n

e gö

r

e

d

a

h

a

kısa

s

ür

e

d

e

gerçekleşmiştir. İnkübasyon

so

nund

a

ki

to

pl

a

m

d

e·

ğerlere

gö

r

e,

yeşil

g

übr

e

d

e

n miner

a

li

ze o

l

a

n

C ve N

miktarlarının aynı

s

ür

e

i

çe

ri

s

ind

e

a

hı

r ve çö

p

g

übr

es

ind

e

n min

e

r

a

li

ze o

l

a

n mi

k

t

a

rl

a

r

da

n

daha

fazla

o

ldu

ğ

u b

e

lirl

e

nmi

şt

ir

.

Bununla birli

k

t

e, çö

p

g

übr

es

ind

e

n

a

hır

gü

b

resin

e

o-r

a

nl

a da

h

a

f

az

l

a C

mineralize

o

lur

k

en

,

a

hır

g

ü

b

r

es

ind

e

n

de çö

p

güb

r

esine

o

ra

nl

a

d

aha

f

az

l

a N

miner

a

li

ze

o

lmu

ştu

r

. So

nu

ç

l

a

r

,

t

o

pr

a

klar

a orga

n

ik

gübre

u

yg

ulam

a

l

a

rının

yeş

il

g

übr

e

ni

n

k

ı

sa süre

d

e,

a

hı

r ve çö

p

g

ü

b

r

es

i

nin uzu

n

sü

-r

e

d

e

min

e

rali

ze

o

ldu

ğ

u dik

k

at

e

alın

a

r

a

k

y

apıldı

ğ

ınd

a

,

o

r

ga

ni

k

g

übr

ele

m

ed

en

b

eklen

e

n

ya

r

a

rın

da

a

rta

cağ

ını

gös

t

e

rm

e

kt

e

dir.

A

raş

tırm

a

mı

z

d

a,

in

ce

l

e

n

e

n B dü

zey

l

e

rinin

dü

ş

ük k

o

n

sa

n

t

r

asyonl

a

· rı

nd

a

o

r

ga

nik m

adde

nin mikr

o

bi

yo

l

o

jik miner

a

li

z

a

syo

nunun

o

lum

suz yönde

et

kil

e

nm

e

di

ğ

i

,

y

ük

se

k B

kon

sa

ntra

sy

onl

a

rının

is

e o

r

ga

nik madd

ede

n

C

ve

N

min

e

r

a

li

zasyo

nunu az

e

tkile

y

erek

dü

ş

ürdü

ğ

ü

gö

rülmü

ş

tür

.

110

(11)

KAYNAKLAR

BARROW. N.J. 1961. Mineralization of nitragen and sulphur from sheep faeces.

Soils and Fertilizers. 25 (431): 58

BLACK, C. A. 1965. Methods of soil analysis. Part 1 - ll. American Society of

Agronomy. Ine., Publisher, Madison. Wisconsin, USA.

BOUYOUCUS, G. J. 1955. ARecalibration of the hydrometer method for making

mechanical analysis of the so i ls. Agrononıy Journal. 4: 434.

COCHRAN, V. L. 1975. Straw placements its effect on nitritication of anhydrous

ammonia. Agrononıy Journal. 67: 537-540.

ÇAGLAR. K. Ö. 1949. Toprak bilgisi. A. Ü. Zir. Fak. Yayın no: 10. Ankara. ÇENGEL, M. 1982. Menemen ovası tuzlu-alkali topraklarında biyolojik kükürt

oksidasyonu, kükürt bakterilerinin aktiviteleri ve etkili Thiobacillus türleri

üzerinde araştırmalar. Doçentlik tezi. E. Ü. Zir. Fak.

CHAPMAN, H.D., and P. F. PRA TI. 1961. Methods of soil analysis for soils,

plants and waters. University of California. Division of Agricultural

Sciences. 78p.

EL-SHINNA Wl, M. M. 1975. Effect of trace elements and phosphate fertilizer on

microbial activities of semihunıid so i ls. So i/s and Fertilizers. 29 (204): 19.

FLOATE, M. J. 1970. Decomposition of organic materials from hill and pasteures.

ll. Comparative studies on the mineralization of carbon, nitragen and

phosphorus from plant materials and sheep faeces. Soils and Fertilizers. 34

( 1337): 178.

GAUR, A. C., R. S. MARTHUR and T. N. VARSHNEY. 1970. Decomposition of

different types of added organic matter in soil. Soils and Fertilizers. 34 (2392): 320.

GHOSH. A. B., and M. A. KANZARIA. 1964. Soil fertility investigations under

continuous manuring and cropping in the Pusa permanent ınanurial

experiınents. Soils and Ferıi/i::ers. 99 (505): 80.

HANNA, W. J., and E. R. PURVIS. 1941. Effect of borax and lime on activity of soil microorganisms in Norfolk fıne sandy loam. Soil Science. 52: 275-281.

HUDCOVA, O., and J. APLTAUER. 1965. Effect of the decoınposition of organic

matter of green manure crops on formatian of C02 and liberation of

ammonia and nitrate nitrogen. Soils and Fertilizers. 29 (518): 81.

ISERMEYER, H. 1952. Eine einfache ınethode zur bestimnıung der Karbonare im

Beden. Z. Pflanzenern Düng. Bodenkde.

JACKSON, M. L. 1958. Soil chemical analysis. Prentice Hall, Ine., Englewood Cliffs. NJ, USA. 498 p.

KACAR, B. 1986. Gübreler ve gübreleme tekniği. T. C. Ziraat Bankası Kültür

Ya-yınları. No: 20. Ankara.

KOVANCI, İ. 1969. İzmir bölgesi tarla topraklarında nitritikasyon durumu :-:-e b~

nun

bazı

toprak özellikleri ile olan

ili

şkisi

üzerinde

araştı

rmal

ar.

E. U.

Z

ır.

Fak., Doçentlik Tezi.

(12)

LJANG, C. N., and M. A. TABATABAL 1978. Effects of trace elementson nitrification in soils. Soils and Fertili:ers. 41 (5728): 595.

NAPLEKOVA, N. N., and A. P. ANIKTNA. 1970. Assiınilation of boron by cellulose-decomposing microorganisms. Soils cmd Fertili:ers. 34 (2191):

296.

NlKITINA, Z, 1., O. S. KUZNETSOVA., and A. Y. A. IVANOVA. 1967.

Determination from enzyınatic reactions of substances that increase biological activity in low moor peat. Soi/s and Fertili:ers. 32 (2836): 358. POCHON, J., and P. TARDIEUX. 1962. Analysentechnik der mikrobiologie des

bodens. Ed: de la Tourella. 5, Rue Guynemer. 5 st, Mande (Seine). REUTERBERG, E., and F. KREMKUS. 1951. Beistummung von gessamt humus

und alkali löshchen huınus dungung und bodenkunde. Band Heft I. Verlag

Cheınie. GMBH. Weinheim.

SHANTARAM, M.V., A. BALASUBRAMANIAN and G. RANGASWAMI. 1976. Studies on the decomposition of organic residues in a black clay loam soil of Karnata. Soils and Fertili:::ers. 39 (2208): \98.

SINGH, S. B., and A. N. PATHAK. 1962. Effect of trace elements on oroanic matter decomposition. Soils and Fertilizers. 26 (209): 30. "'