Sabife: 2
n r
Ut\
Tarihî Bahisler
Türkiye de nasıl kuruldu?
6
Haziran 1868 tarihinde Aristidi Kombarl na mında, o zamanın mü nevverlerinden ve fen ıııünte- slplerlnden bir zat, Nafiıı Ne zaretine bir müzekere tak dim etmiştir. Miizekerede, İs- tunbulda, bir rasathane tesi sinin faydalarım ve lüzumu nu etraflıca izah eylemiştir. O tarihte Nafia Nezareti Ha vut Paşa namında bir zat ta rafından idare edilmekte idi. Nafia Nezareti müzekkere me alinden bahisle 15 Rcbülev- vel 128*3 ve 24 Haziran 1284 tarihinde yğni G Temmuz 1868 de Sadarete müracaat etti. Bu müzakerede Kara deniz ile Akdeniz sahillerinin muhtelif nuntaka ve nokta larında havanın her gün bu lunduğu hali, telgraf memur ları vasıtasiyle tahkik ve Pa ris Rasathanesine iş’ar etmek ve bunun mukabilinde bütün Avrupa kıtasının hava vaziye tinden malûmat alınmak ve adı geçen Paris rasathane sinin bir şubesi olmak üze re îstanbulda bir rasathane tesisi arz ve teklif ediliyor du.Sadaret, işi aşağıdaki res mi müzekkere ile Mabeyn Başkentine bildirdi.
Atuîetlû efendim hazretleri, Avrupanın her bir tarafın da telgraf hatları tesisinden beri ekser yerde rasathane ler yapılıp bu vasıta ile ha vanın her gün bulunduğu lıa- 11, yâni rüzgâr ve buraların hareket seviyesini tahkik ede rek ve birbirine haber vere rek bundan hasıl olan malû matın neşriyle seyri sefaine emniyet verecek bir hizmet meydana çıkarılmış olduğun dan Karadeniz ile Akdeniz sa hillerinin muhtelif noktaların, da havayı teshinin her gün' bu lunduğu vaziyet rasathanelere bildirilmek ve bunun mukabili- de bütün Avrupanın havası na vukuf peyda etmek üzere Îstanbulda dahi o yolda bir rasathane tesisi erbabı fünun- dan Mösyö Aristidi Kombarl namında bir zat tarafından is tida olunmaktadır. Keyfiyet Nafia Nezaretine havale edil mişti. Bu işin gerek ziraatı mı* ve gerek ticaretimiz için birçok faideyi mucip olacağı mezkûr Nezaretten bildiril miştir. Bu hususta Kararde- ıüz sahillerinde lcabeden (Muhbir inkılap-ı hava) ha va tebeddülünü haber veren hatların ikmali zımnında Ho- eabey ve Nikolayifte ve daha diğer memleketlerde bulunan merkezler de bize yardımda bulunacaklardır. Bir rasatha ne, yaz ve kış mevsimlerinde hareket halinde bulunan gemi kaptanlarına vereceği malûmat bakımından hayatî bir ehem miyeti haizdir. Bunun için lü zumu olan alât ve edevat, iki bin sekiz yüz yetmiş üş frank la temin edilebilecektir. Tâ yin edilecek memurlar için de beş bin kuruş maaş kâfidir. Sayel şahanede bu gibi lcra- at-ı nafia, umum tarafından takdir edilecek bir İş olduğu gibi sarfedilecek para da e- hemmtyetten âridir: Binaena leyh lcabeden masrafların Tel graf idaresinden tesviyesi için Telgraf Nezaretine ve hazine icabının icrası için de Maliye, Nezaretine iradel senniye Is darı ricası ile tezkerel sena- veri terkim kılındı efendim.
21 Rcblülevvel 1285 Sadrâzam Ali Sadrâzam Ali Paşa gibi kıy metli bir devlet adamının memleket menfaatine uygun olan bu teklifini elbette Sul tan Aziz gibi bir Padişah ta rafından reddedilemezdi. Bu tezkereden bir gün sonra Ma beyn Başkltabetinden Sada rete ŞU derkenarla İrade!
senl-ye tebliğ olunmuştur.
Maruzu çakır kemineteri- dlr ki.
Hürmetle ele aldığım tez kere! samiyeleriyle ilişik ev rak zat-ı şahane tarafından görülmüş ve istenilen mesa- rifin tesviyesi için Telgraf ve Maliye Nezaretlerine tebligat ifası iradei seniyye
mııkteza-sından bulunmuş olduğundan evrak huzuru sadaretpenahi- lerine iade kılınmıştır. Ol bapta emr-u ferman' hazerti veliyülemrindlr.
22 Rebiülevvel 1285 (18 Temmuz 1868) Bu suretle Îstanbulda ilk rasathanenin tesisi karar al tına alınmış oldu.
Taha Toros Arşivi
