Başlık: ELAZIĞ YÖRESİ KIL KEÇİLERİNDE SİNDİRİM SİSTEMİ NEMA TODLARI ÜZERİNDE ARAŞTIRMALARIYazar(lar):DİLGİN, NurettinCilt: 46 Sayı: 1 DOI: 10.1501/Vetfak_0000000558 Yayın Tarihi: 1999 PDF

(1)

Ankdrd Unıv Veı F;ık Derg

46.57-67. 199')

ELAZIG YÖRESİ KIL KEÇİLERİNDE SİNDİRİM SİSTEMİ

NEMA TODLARI ÜZERİNDE ARAŞTIRMALARI

Nurettiıı DİLcİNı

!Ilvestigatioııs oll Ilematodes of alimelltary caııal iıı hair goats iıı Elazığ

Summary:

The purpose ot this study was to determine the prev({lance ot

nemutodes in /U/ir goats in ElaZlif region betweeıı September 19IJ5 ({ııd August

1996 In this period, atimentary caııal (Ii-om oewphagus to rec"fum) ot I or 2 gouts

obtainedji'om the municipal slaughterhause were brought into the labomtory e({ch

,veek ({Ild examinedfor the presl'nce ot nematods. Along the yeur,

40

kids and 40

udult gouts were examined.

In the jirst step, feces was taken out ji-om the material brought iıı to the

labo/"({tory and the presl'nce otnematode egt{s was searched by using the Itotation

method. The nel1wtodes were collected into 0.9 % physiologic({l saline llIıdflxed

in the

70

% alco/wl at boiting point. The transparency otnematodes were obt({ined

bl' the treel/ing with lactopheno!, and tvpe descriptions were done viu

micro.ıcopiwl examination. All oj the goats examined (100 %) were jinmd to be

iııtecled by various types ojnematodes.

A totolnumber oj 34RR8 nematodes were determined iııyoung go(l{s.

7'lıe

type

of the nematodes lound with the minimum number was Tdavtiııııi (2), whereas the

t'vpe de/ec/ed with the maximum ııumber was o.circumcicnta (12730). Iız the wlul/

gou/s. Trichostrongy!us !ongispicu!aris was the type represented bv the minimum

numlJer (2) and Os/er!agia circumcincta was represented by the I1wximul11 numlJel'

(35291). The number ojnematodes determined in adult goats was 71238.

The !isting ot detennined 2IJ nematode types according to /hei r prevu!((Jıce

\1'ere as fiıltm!'s : Congy!onema pulchrum .14 (17.50 %), Ostertagia circumcinc/u

72 (IJO.O110). o.occidentalis 51 (63.759'0), Otnlurcata

53 (6625

%), o.os/ertagi

22 (2750 o/c), O!yrata 6 (7.50 6/0), Marshallagia I1wrshal!i 61 (76.25 (10),

Tcludorsugiu duvtiııızi 12 (/5.0 %), Haenwnchus ("(Intortus 24 (30.0 %).

Pu/"({lmillema skrjabini 32 (40.0 o/c), 1'richostrongy!us axei 4 (5.0 110). T vi/rili us 15

(/8.75 %), TW/Jricola, Tprobolurus, Tco!u/m/im17is 6 (7.50 %),

TloIIKi.lpicu!uris I (/.25 %), Nematodirus abnonnalis, N..I'jJel/higer 46 (5750 o/c),

Nji!i("(ll!is 21 (26.25 %), N.lanceolatus I (1.25 %), Bunos/omum trigonocep/wlum

8, (/0.0 %), Strongy!oides papil!osus 7 (R.75 %), Capillariu bovis 4 (5.0 %).

Trichuris ovis 49 (61.25 %), Tdisco!or 14 (17.50 %), Tskıjahini 2CJ(36.25 %).

i Bıı ~';ı1ı.~ıııdPrn!.Dr. Erol TAŞAN'ııı yönelirdİğİnde yUrtilli1cn dynı ba~lıkıl doktora ıezİnden özcılcnıııl~l1r 2 Dr Veterıner Hekllıı.Veıerıner Kontrol ve Araştırınd EnstİtlisU. Elazığ-Tiirkiye

(2)

;\1DILGIN 5R

Skıjabinema ovis 7 (8.75 %), Chabertia ovina 47 (5R.75 %) and

Oesopha!!,ostomum venulosum

/6

(20.0 %).

Key words: Goat, Nematodes, Alimentary c(mal

Özet:

Bu ~'alışma, /995 Eylül- / 996 AKustos aylan arasmda yapllml,ltt r.

E!azı/{ yijresi kıl keçilerinde sindirim kanalı nematodlartm araştırmak üzere Iıer

hafta El(mK mezbahasma Kidilerek bir veya iki hayvantn ijzolaKus rektum arası

sindirim kanalını içeren orKanlart alınmıştır. Araştırmada 40 Kenç ve 40 eri,ı'kin

keçi incelenmi,~tir.

Laboratuvarda önce rektumdan alman dışkıda .flotasyon yihıtemiyle ne/11atod

.\iumurtalart arannu,ı.ttr. Toplanan nematodlar % 0.9 'luk tuzlu suda temizlendikten

sonra kayna/11a noktasında % 70'lik etil alkolde tesbit edilmi,ı ve laktofenolde

,ıe{to{landınlmı,ıtır. Mikroskobik ve makroskobik inceleme sonucunda 80 keçinin

tal1wmtlun (% /00) deKi,ıik nematod türleriyle enlekte olduklart Kijrülmüştür.

Gen~: keçilerde sayıca en az bulunan tür TeladorsaKia davtiani (2 adet), en

(:ok bulunan tür OstertaKia circumcincta (/2730 adet) olarak belirlenmiş ve bu

hayvanlarm tamammdan 34R88 nematod toplanmıştır. Eri,ıkin keçilerde en ({?

bulunan tür TrichostronKYlus lOllgispicularis (2 adet), en çok bulunan tür

OsterWKia circumcincta (3529/ adet) olmuş ve bunlann tamammdan da 7/ 23/<.

adet nematod toplanml,ıtır.

Keç:ilerin

/4

(%/7.50)'ünde GonKylonema pulchrum,

72

(%90.0) 'sinde

()sterta!!,ia circumcincta, 53 (%66.25)'ünde o.trilurcata, 5/ (%63.75)'inde

Ooccidentalis, 22 (%27.50)'sinde o.osterfaKi, 6 (%7.50)'smda Olyrata. 61

(o/c76.25)'inde Marshallagia marshalli,

/2

(%/5.0)'sinde Telado/"SaKia da vtiıııı

i,

24 (o/c30.0) 'ünde Hae/11onchus contortus, 32 (%40.0) 'sinde Parabronenw

skıjabini, /5 (% / R. 75) 'inde TrichostronKYlus vitrinus, 6 (%7.50 )'stlıda

Tcapricola, Tprobolurus ve Tcolubri/fJlmis,

4

(%5.0) 'ünde Taxei,

i

(o/cl.25)'inde TlonKispicu!aris,

40

(%57.50)'smda Nematodiru.s abnor/11alis ve

Nspathiger, 21 (%26.25) 'inde N.filicollis, / (%/.25) 'inde Nlanceolatus, 8

(%/

o. ())

'inde Bunostomum trigonocepha!um, 7 (CJc8. 75) 'sinde StmnKyloides

jhıpil/osus,

4

(%5.0)'ünde Capillaria bo vis,

49

(%6/.25)'unda Trichuris ovis. 29

(%36.25)'u.nda Tskrjabini, /4 (%f7.50)'ünde Tdiscolor, 7 (%8. 75) 'sinde

Skrjabinema ovis, 47 (%5R. 75)'sinde Chabertia ovina ve /6 (%20. O) 'smda

Oesopha/{os/omum venu!osum olmak üzere 29 tür belirlenmi,ı.tir.

Anahtar kelimeler:

Keçi, Nematodlar, Sindirim Sistemi

Giriş

Türkiye'de çift tırnaklı hayvanların %14Y'ul1u oluşturan kıl keçilerinin Elazığ yö-resinde i34.000'i hulan sayısal varlığı (39) ile keçi yetiştiriciliği, bölgede hem gelir kaynağı

hem de isdihdam alanı yaratmaktadır. Keçilerde verim düşüklüğü ve ölümlere yol açması ne-deniyle ekonomiyi olumsuz yönde etkileyen nc-matodlar üzerine Türkiye' de (13, i9,20,24,25) vc dış ülkelerde (8,17,28,38,4 i) hir çok araş-tırma yapılmıştır.

(3)

ELAZIG YÖRESı KIL KEÇILERINDE SINDIRIM SISTEMI NEMATODLARI ÜZERINDE ARAŞTIRMALAR 59

Bu çalışma, Elazığ yöresinde bulunan kıl keçilerinin sindirim sisteminde bulunan ne-matod ttirlerini ve bunların yayılışlarını be-lirlemek amacıyla yapılmıştır.

Materyal ve Metot

Elazığ yöresindeki kıl keçilerinin sindirim kanalında bul unan nematodlar ilc bunların ya-yılışIarını belirlemek için, Eylül 1995 - Ağustos

1996 ayları arasında haftada bir kez Elazığ Mezbahasına gidilerek bir veya iki hayvanın özefagus-re~tum arası sindirim sistemi bölümü almmıştır. Içeriklerin karışmaması için sindirim kanalının farklı bölümleri birleşme yerlerinden birbirine yakın iki iple bağlanmıştır. Araş-tırmada 40 genç ve 40 erişkin keçi olmak üzere toplam RO kıl keçisi incelenmiştir.

Keçilcrin yaş tayinleri diş yapılarına ba-kılarak yapılmış, bir yaşına kadar olanlar genç, bir yaşın üzerindekiler erişkin keçi olarak kabul edilmiştİr.

Laboratuvara getirilen materyal anatomik olarak hölümlere ayrıldıktan sonra, rektumdan alınan dışkıda notasyon yöntemiyle nematod yumurtaları aranmıştır. Materyali oluşturan or-ganlar aşağıda belirtilen sıraya göre in-celenmiştir.

Özefagus, makasla açıldıktan sonra mu-koza ve suhmumu-kozası

C0I1Kylo17ema

yönünden kontrol edilmiştir. Parazitler bir iğne ucuyla mukoza ve submukozadan çıkarılmıştır.Rumen ve retikuluımın içerikleri boşaıtılıp su ile te-mi/Jendikten sonra submukazasında

Go,;y-{ıınema

türleri aranmıştır.

Abomasum, curvatura major boyunca ma-kasla açılmış ve içeriği 90 mikron gözenekli bir stizgece boşaltılmıştır. Bu içerik çeşme suyu ile birkaç kez yıkandıktan sonra büyük bir behere aktarılarak bir petri kutusuna azar azar su-landırılarak dökülmüş ve stereo - mikroskopta incelenmiştir. Görülen nem atadı ar bir iğne ucu ile toplanmıştır. Mukazada kalan nematodlar için abomasum, 37 oC' lik fizyolojik tuzlu su içine konarak bir kaç saat bekletildikten sonra ımıkoza elle ovulmuş ve serbest kalması sağ-lanan nematodlar da Loplanmıştır.

Duodenum, jejcnum ve ileum çeşme mus-luğuna takılmış ve içerisinden basınçlı su ge-çirildikten sonra elde edilen içerik 90 mikron gözenekli bir süzgeçten süzülmüştür. Bir be-herde sulandırılan içerik azar azar bir petri ku-tusuna dökülerek stereo - mikroskopta in-celenmiş ve görülen nematadlar toplanmıştır.

Sekum ve kolon çeşme musluğuna ta-kılarak içlerinden birkaç kez basınçlı su ge-çirilmiş ve içerik 250 mikranluk süzgeçlerden geçirilmiş ve sulandırılarak bir behere kon-muştur. Beherden büyük bir petri kutusuna su-landırılarak azar azar dökülüp makraskobik ola-rak incelenmiş ve görülen nematodlar bir iğne ucu ile toplanmıştır.

İncelenen organlardan toplanan nc-matodlar, ılık fizyolojik tuzlu su içerisinde te-mizlendikten sonra kaynama sıcaklığındaki 70o'lik etil alkolde tesbit edilerek teşhis

edil-mek üzere 92 kısım 70o'lik etil alkoL, 5 kısım

gliserin, 3 kısım % iO'luk formolden oluşan muhafaza solüsyonuna konmuştur. Nematodlar lactofenolde şeffaf1andırılarak erkeklerde spi-kulum, spikulum kılıfı, gubernakulum, dorsal kaburga, bursal membran aksesuarlan, özcfagus ve servikal papi!; dişilerde özefagus, servikal papil, vulva, anüs ve kuynığa ilişkin morfolojik özellikler incelenmiş ve tür tanımları kaynak (I ,3,7,27,32,33,37) bilgilere göre yapılmıştır.

Bulgular

İncelenen RO kıl keçisinin tamamı (iii) i(0)

değişik nematod türleri ilc enfekte bu-lunmuştur. Dışkı bakısına göre keçilerin 69 (%R6.2S)'unda

TrichostrollKylidae

SP!),

3R (o/, 470S)'inde

Trichuris

spp.,

29 (%3602S)'unda

Nematodims

spp,

4 (lifs'O)'ündc

S.P(/pil!IıSUS, 3

(%307S)'ünde

G017,;ylonenw

spp.,

2 (o/c 20S)'sinde

Bwwstomwn

spp.

ve

S.ııviı

yu-murtalarına rastlanmıştır. Bulunan tUrler ve sa-yıları Tablo I' de verilmiştir. Bu tablodan iz-leneceği gibi, keçilerde 29 tür nematod bulunmuş ve bunların sayıları i06 i26 olarak belirlenmiştir. Enfekte keçilerde en çok

o.circumcincta'ya

(%90), en az da

T.l0l7Ki.l'picu[aris

ve

N[wıceol(/tus'a

(11(, i 025)

rastlanmıştır. Sayısalolarak en çok

(4)

(ılı

n223 1 adet), en az da Tlongispicularis (2

adet) ve C.1){}vis'e (5 adet) rastlanmıştır. Aynı tahloda görüldüğü gibi en yaygın türlerin

Ucircu177cinc{(/ (%<)0.0), o.trijurcata

(%66.25),

(Jııccidentu/is (%63.75), Mmarshalli

(17t76.25). Nabnonnalis ve Nspathiger

((Jr 57.50), Tııvis (%61.25) ve Covina (IJr5~.75): en az hulunan türlerin de

Tlongispicularis ve Nlwıceolatus (%1.25),

Taxei ve Cımvis (%5.0), o.lyrata, Tcapricola,

Tembıılurus ve T co lubri(o rl11is (%7.50),

SpupilllıSUI ve .)'.ovis (%8.75) olduğu

be-lirlenmiştir.

Yaş/arına göre incelendiğinde, gençlerde

en yaygın o.c;rcul11c;neta (%80.0),

Uocc;dentulis (1!£60.0), o.trifurcata (%57.5),

Mııwrslwlli (11(,65.0), Nspathiger (%72.50),

Nuhnormulis (105750), To!'is (%55.0);

eriş-kinlerde ıse o.circwncineta (% LOO),

Utrijurcuto (11(.75.0), o.occidenwlis (%67.50),

M.m({l"shalli (%87.50), P.skrjabin; (%50.0),

Nubnıırmalis (11(57.50), Tovis (%77.50),

c.1ı1';no (1;7,,7250) görülmüştür. Diğer taraftan,

en a7. hulunan türler oğlaklarda o.lyrata

(%5.0), Td(ll'f;oni (%2.50), T. vitrinus (%7.50),

Tcapricolo ((l2.50), Tprobolurus ((YrSO),

Tcıılulmjimnis (%2.50) ve S.ovis (%8.57),

eri~kin keçi lerde ise T longispiculoris (%2.50),

Nlu nceı )Iot us ((1(;2.50), B. trigoııocephalum

((;7,750), S.paeillosus (%7.50) ve S.ovis ((Ir 7.50) olmuştur (Tablo I).

Genç ile erişkin keçilerde saptanan ne-matodların organlara göre dağılımı Tablo 2' de \erilmiştir. B u tahlodan izleneceği gibi genç-lerin ahClmasumlarında

o.

circumcineto (12707

adct), M.murslwl/i (1 i i 26 adet) ve

o.ııccidenfuliı (904 adet), ince bağırsaklarında

N olmormulis (3880 adet) ve Nspathiger (3020

adet), sekumlarında T.oııis (346 adet), ko-lonlarında Cııvino (465 adet), erişkin keçilerin ahomasumlarında o.circumcincto (35 i i 2 adet),

M.JI1orıhul/i (21069 adet), H.con!ortus (1741

adet),

o.

occidentulis (i Oi5 adet) ve

o.trijimufu (919 adet). ince bağırsaklarında

N.DILCI'.:

NalmorJ1wlis (4042 adet) ve N.\}wthiger (' 374

adet), sekumlarında Tovis (657 adet), ko-lonlarında COVifW (1078 adet) en çok rastlanan

türler olmuştur. Diğer taraftan gençlerin abo-masumlarında Tdavtiani (2 adet) ve o.lyruta (22 adet), ince bağırsaklarında O.ırifürcu/(l (I adet), Mnwrslwlli (IO adet), Tcapric% ve

Tprobo/urus (I9 adet), sekumlarında C.III'inu

(1 adet),

o.

venu/osul11 (5 adet) ve S.OI';S (8

adet), kolonlarında Tdisc%r ve

o.

w'nu/osunı

(lO adet), erişkin keçilerin ıse

abo-masumlarında o.lyrata (I 1 adet), ince ba-ğırsaklarında T /ongispicu/aris (2 adet),

o.

trifiArcata (4 adet),

C

boııiı (5 adet),

N .lanceolatus (6 adet) ve B. trigonocee!ıu/u177 (9 adet), sekumlarında Tdiscolor (8 adct:ı, ko-lonlarında S.ovis (3 adet) ve Tdisc%r (4 adet) en az sayıda görülmüştür. Ayrıca, Taxci, T.longispicularis, N.lanceolatus ve C.hovis yal-nız erişkin keçilerde bulunmuştur

Saptanan 106125 adet nematodun cın-siyetlerine göre dağılımında. ise sadece

H.cOlıtortus'un erkekleri 0'0 58.2) dişilerden ((Ir

41.8) çok bulunmuştur. Buna karşın, diğer Ilır-lerin hepsinde dişi leri n erkeklerden daha fa/la oranlarda bulunduğu belirlenmiştir (Tahlo3).

Enfekte keçilerin yaş gruplarına göre ta-şıdıkları nematod türü sayıları Tahlo 4' de ve-rilmiştir. Bu tabloda görüldUğü gibi gençleı:in en az bir, en çok 17 türle, erişkin keçilerin en az iki, en çok 15 türle enfekte oldukları gö-rülmüştür.

Parazit yükü ve dağılımları Tablo 5'de ve-rilmiştir. Tablodan izlenebileceği gibi gençlerin %42.5'inin en az, %5.0'inin en çok: eri~kin ke-çikI'inde % i5,()'inin en az, %2.5'inin en çok ne-matod taşıdığı belirlenmiştir.

Çalışma sırasında saptanan P.skrjahini'yc TUrkiye'de keçilerde ilk kez rastlanmıştır (Şekil 1-4). Bu tür 12 genç ve 20 erişkin keçide hu-lunmuştur. Enfekte keçilerde bu nematodun sa-yısı i-47 arasında değişmiş olup hayvanların ta-mamından 357 adet toplanmıştır (Tablo 1-3).

(5)

Tahlol.Kıl Ke~ılerınde SapLII1aıı :\emaı"c! Tıırlerının Gen,; ıe Erı.~kııı Kc~l1cre Gore Dağılım The Oısırıbııtıon of Nem,ııoc!e Specıes According ii) Yuung ,ıııd Adulı Goaıs in lI,ur Goals

ı'(lr1illl,11l _{KL~'I h;I~Jııil}

TllPlilllilll Gen\., kC~'1 lıırl,II1illl El'I~kııık~'\:ı

Ellkkıc ncıııahıll dıl.~Cllııl'! Enlelde ~~L'IH.. tlCIl1i1111d h;I.~Jnd [nILktc L'rı~kiıı IKilliııl! h;I.~Jıı;ı Ull.~Cıı

Nl'lll.ı1ı ıd lunı k(~'i ""ıYı'ı ııcl11illııd .•••ayı .•••ı kc(,'j "Clyısı dıı~cn (ıniilaın;, kc\-j s;ıyı"'! llri,IICllll,I ncııı<ııııu

llclllatııd ...•ayı...•]

'''yısı

Sayı % (Min.-Max) Sayı (ir. _(Mın.-Max) _Sayı

% (Min.-Max.) Gongvlonema pıılehnım 14 1750 ~7 67 (I - 17) 5 1'50 71 41( 1-9) 9 72.50 66 7.1( 1-17) üsterla"ia circıımeıııcta 72 90.0 48021 666.9(1- 1399) 32 RO.O 12710 197.8(3-1470) 40 1000 35791 7R2.1(37-1413) üsıerlagia oecidenıalis 51 61.75 1919 37.6(2 - 3(5) 24 60.0 904 17.7(2-1 ()<)) 27 67.50 1.015 37.4(3-105) üSlcrta"ia ırıfurcaıa 53 66.25 1266 239( 2 - 133) 23 57.50 343 14.9(2-R()) 30 75.0 923 30.RI2-133) üslerla"ia oslerta"i 22 27.50 1239 56.612 - 319) 4 10.0 472 118.0(2-23()) 18 45.0 767 42613-319)

üsıerta"ia Ivraıa 6 7.50 31 5.5(2 - 14) 2 SO 22 11.018-14\ 4 10.0 II 2.712-5)

Marshalia"ia marshaıli 61 76.25 32231 52RA(3 -7(15) 26 65.0 11116 42R3C23-1329) 35 87.50 21095 402.7(3-7015)

Teladorsagia davtiani 12 150 97 R.I( 2 - 31) i 7.50 2 2(2) II 2750 95 8.6(2-31)

Haemanehııs eanıortus 24 30.0 In9 74.1( i - 689) 9 22.50 38 42( 1-

ıO)

15 37.50 1741 1161(1-689)

Triehoslron"vlııs axei 4 SO 71 17.515 - 25) O O O O 4 10.0 71 17.715-25)

Parabrancma skriahini 32 40.0 357

ı

i.

ı(I - 47)

12 30.0 76 63(1-24) 20 50.0 281 140(

ı-479

Trıehoslron"vlııs vitrimı, 15 18.75 417 27.8(3-71) 3 7.50 116 38.7( 4-55) 12 300 301 25.1(3-71) Triehostrongyhıs eaDrieola 6 7.50 657 109.5(3 - 57

ı)

i 2.50 19 19(19) 5 12.50 638 127 .6(3-571) Triehostrono.vlııs nrabolıırtıs 6 7.50 161 27.2(6 - 67) i 2.50 19 9.5119\ 5 12.50 144 28.816-67) Triehostranf'vlıı, eolııbriformıs 6 7.50 122 20.3(8 - 32) 2 5.0 34 340111-23) 4 10.0 88 22.018-32) Trieho,lrOngvlııs IOIl"isnieulari, i 1.25 2 2( 2 - 2) O O O O i 2.50 7 2.0(2) Nematadirtıs abnorma1is 46 5750 7922 172.21 i - R27) 23 5750 3880 168.716-827) 23 57.50 4042 175711-599) Nematodirııs sDaıhi"er 46 57.50 4194 95.511 -11(9) 29 77.50 3020 i 04.1(2- i i()<)\ 17 42.50 1374 80.111-(99) Nematodlrtl, filieollıs 21 26.25 i ın 56.1 (2 - 290) 13 3250 560 41.1 (3-199) S 20.0 617

nı

(2-290) :"ieınatodirıı, laııeeolatıı, i 1.25 6 6(6 - 6) O O O O i 2.50 6 6.0(6) 8unosıomlım trj"onoeenhalııııı S 10.0

n

9.61i -15) 5 1250 6R 11.611-35\ 1 750 9 3011-6) Slroıı"vloides naniileN), 7 875 203 79.012 - 82) 4 10.0 14R 37.012-821 3 750 55 18.312-4()) Cınıllaria hovis 4 5.00 5 1.2511 - 2) O () O O 4 10.0 5 1.211-2) Triehurıs ovis 49 6125 1430 292( i - 145) 22 550 498 22.6(1-91) 27 7750 932 34.5( 1-145) Trıehıım di,eolar 14 175() 34 2A( i - ii) 7 1750 22 3.1ii 11\ 7 17.50 12 J711-39 Triclııım skr<ıhiııi 7'} 3675 (,79 71.41 ? -89) 17 300 739 1990-71) 17 42.50 440 75.9! 4-89) ~~ıneın,t I)vıs ---- 7 _X.~ ₉₀ 141 ( i - 37 ) 4 _~4() 133( 1-29) 1 7.50 50 197(3.37)

CIı,lhertld oı.ına 47 SR75 1544 ES( i - 2(4) iX 450 466 25,}( 1-2()4 ) 21) 72S0 i 07X 172(7-1499 _.. üe"~J2I_ı~\gl)stulııuııı vcııııio,uııı i (ı 2().O 95 59( i - 76) 5 12.S0 15 30( I.Cı) II 27.50 8() 73( 1-76)

Topl<ıın 1()612(ı 34XX ₇₁₂₃₈ :-r r

>

N Ö -< O Ai rn V;

(6)

62 :'-J.DILC;I:\

Tablo 2 Eııfekte Genç ve Erı~kin Keçilerde Bulunan Nematod Türlerınin Organlara Görc Sayı,al Dağılımı Thc "Iuıııcrical Di,trihuıion of Nematode Speeies by the Organ s in Infected Young and Adult Gmıls

i

i Gcnç ve cri~kin keçilerde

E",k", k,ç""

ct", ~

~'''''d''''''''''''''

bulunan Gençlerden toplanan

nemaıod türleri ncmaıod sayısı topLın,1I1 nenıdınd ',ıyı,ı

Oc,o[Jhagll, G.pulehrıını 21 6(ı Rıııncıı \ e Retikulıını Aboıml,1ı1ll O.eireumcincıa 12707 3511 ~

_i

O.occıdenıalis <)04 LOiS O.trifurcala 342 919 O.ostertagi 455 72~ O.lyrala 22 II M.marshalli

ı

1126 21069 Tda"ıiaııi 2 95 H.eonıortııs 38 1741 P.skrjahi ni 76 2RI Taxei O 71

Ince U"gır"ık O.cireumcineta 23 17')

i

O.trifııreaıa i 4

i

O.osıertagi J7 45

_i

i M.nıar,halli LO 2(,

ı

i Tvitriıııı'i 116 lOI Tcapricola 19 63X i Tprobolıırll'i 19 144 Tcolııhriformis 34 RX N.,ıbnorıııaii'i 3880 404~

i

N .spathiger 3020 1374 "I.fılicollı'i 560 (ı17 B .trigonoecphalunı 68 <) S.papillosııs 14~ 55 Tlongıspicuiaris O 2

_i

N.lanceolatııs O (ı

~

Cbovıs O 5 Sekiııii Tovi, 346 657 Tskrpbini 123 17'.) Tdı,color i~ X O.veıııılosıını 5 56 S.ovis il Sh

i

Covina i O r _Koloıı _Tovİs

L

i

152 275

i

T,kljahinı 116 261

i

Teliseolor LO -+ i O.veıııılosıını LO ~4 i _S.ovis ₃₂

!

i

3 Covina 465

ıon

i

1 Topbnı - 34888 7/23S ı

~

(7)

H.;\ZIG YÖRESI KIL KEÇILERli\'DE SINDIRIM SISTEMI NEMATODLARI CZERII\DE ARAŞTIRMALAR 61

Tahlo 3. Bulunan Nematod Türlerinin Cinsiyetierine Göre Dağılımı The Distribııtion of Nematode Speeies hy Sex.

Toplam l1eınatoLl

Neın,nodun adı Nematod Ilirlerinin sayısı sayısı

Erkek 0i Dişi ci<:

G.pııklınıın 41 494 44 50.Cı ~7 OClIUII1lCII1ela 19501 40.Cı 2S520 594 4~021 O, )eCldclll,ıiıs SI9 42.7 i 100 573 1919 O.trıftll"C:,ıtd 490 38.7 776 61.3 1266 O.()...;tert;,tgi 524 42.3 715 57.7 1239 O.lyrata 14 424 19 57.6 1] M.marshallı 14162 44.0 180Cı9 sCıo 32231 T.d,l\ıı,1Il1 36 37. i 61 Cı2.9 97 H.eOI110rlUS 1036 58.2 743 418 177'.) T.,ıxeı Ji 15.5 60 S4.S 7

i

I)skrı,ıhı ni 145 40.Cı 212 594 357 i T\llrılll1' 102 24.6 315 754 417 T.caprieol<ı 243 37.0 414 63.0 657 Tpnıholunl.s 3Cı 22.1 127 77.9 ICı3 T.eoluhri formı, 38 3

ı.

ı

S4 689 122 Tlon;;ı,piculari, 2 100 O O 2 ;\.ahnormali, 2043 28.8 5879 71.2 7<)22 'si,'p,ltlılger 1041 23.7 3353 76.3 4105 N.fılıeollı, 209 17.7 968 82.3 1177 N.I,lnccol,ltus 2 33.3 4 66.7 6 H. trıgol1occplı,ıium 27 350 SO 65.0 77 Spapıllo'll' O O 203 100 203 ! Chmis i 20.0 4 80 O 5 T.0"1., 457 nO 973 68.0 1430

i

Tdi'colar_T.,krphını ₁₉₆17 50.0_28.8 ₄₈₃17 50.0_71.2 ₆₇₉34

i

S.OVI.' o o 99 100 '.) Covına 582 37.7 962 62.3 1544 O.vcıııılrı.suın 51 46.3 44 53.7 95 i Topl,ıııı 41S2S 3941 M298 60.59 106/26

i

Tahlo 4 .Keçilerin Yaş Gnıplanna Göre Taşıdıkları Neınatod Türü Sayısı

The Numher of Nematode Species hy A;;e Group, of the Goals.

Enfekte genç keçi Enfekte erişkin keçi Toplam keçi

Enfeksıyon dunııııu Sayısı c..hı _Sayısı C;:, _Sayı.'ı _'il

iTUr ıle enfeksıyon 3 7.50 O () 3 }.75

..,

..

₂ _5.00 i 2.50 3 3.'75 -3

..

i 2.50 O O i 1.25 4

..

3 7.50 O O 3 3.75

i

5 ..

..

5 12.50 3 7.50

~

i O O

i

6

..

3 7.50 .:i iO O 7 875 7

.'

.. 6 15.0 5 15.0 II 13.75 S ..

..

3 7.50 5 12.50

~

100 <) ..

..

₄ _10.0 ₃ _7.50 ₇ _S75 LO

..

.. 3 7.50 i 2.50 4 SO II

..

3 7.50 3 7.50 6 7.51) 12

..

i 2.50 i 2.50 2 2.50 J.l

..

.. i 2.50 6 15.0 7 :U5 14 .. .. O O 4 10.0 4 5.0 15

..

i 2.50 4 10.0 5 625 17

..

i 250 O O i 125

(8)

64 ',IDILGI:"

Tablo 5. Enfekte Geııç ve Erişkiıı Keçileriıı Paraziı Yükü ve Dağılımı

The Disırıhuıioıı aııd :"Iumber of Parasİles Detecıed in lııfected Youııg aııd Adulı Goals.

ı--Enfekte erişkin keçi Toplam enfekte keçı

i

Enfekte genç keçi

Paı';ı~ıı .sayısı Sayısı % Sayısı % Sayısı ek

--15.0 23 2R.7S

1-SOO 17 42.50 6

Si) I-I Ol)() 9 22.50 6 15.0 15 iRi'i

i 1)0i-21)(LO R 20.0 12 30.0 20 2S.11 2001-31)()O 4 lll. O LO 25.0 14 17.S0 3(0141)()O 2 5.0 5 1250 7 R.7S O O i 250 i 1.25

"

"",-) ,".f ',.

""d

.'

.

4~'''-~ck li I. I\ır;,broııema skrJahlni. On uç ix R5) Aıılnıor emi of Parahroııeına skrjahini (x8S)

.,

Şekıl, Pdlahrııııema shpbııı!. Dişı arka uç ( x 85) Posterıor emi or remale Parabroııema skrjabiııi (x85)

Tartışma ve Sonuç

Türkiye'de yapılan araştırma sonuçlarına göre keçilerin (% 98.9-100 oranlarında nematod taşıdığı hilJirilmiştir (I 3,24,40). Güralp ve Oğuz (I 3), enfekte buldukları keçilerde 18 tür, . Umur (40) ise 27 tür nematod saptadıklarını bil-dirınişlerdir. Bu çalışmada, keçilerin tamamı (9; 1(0) cnjekle hulunmuş ve hu hayvanlardan 29 tür nematad elde edilmiştir.

Şekıl 2.Parahnıııema skrphiııi. Erkek aıLı Liı;iX XS) Posterior eııd of mak Parabmnema sklJahlııl (xR5)

Şekil 4.Parahroneına skrjabıııi. Yumurl;1 ( x ,SO i

Eggs of Parabraııema skrjahıııı (x350)

COI1Ky!ol1enUl pu!chrum'a dış ıilkelerde

(23,28,35) yaygın olarak rastlandığı hil-dirilmiştir. Türkiye'de ise yayılışın %

ı

0.3-80.0 arasında değiştiği belirtilmiştir (I 3.24,40). Umur (40), keçilerden 146 adet Cım!chrum

toplamış ve enjekte hayvanlarda bu sayının 1-14 arasında değiştiğini vurgulamıştır. Bu ça-lışmada, C.fJu!ehrum'tın yayılışı V/ni7.) olarak bulunmuş ve enfekte keçilerdeki parazit sa-yısının 1-17 arasında değişıiği göriilmiişl iir.

(9)

ELAZIG YÖRESı KIL KEÇILERINDE SINDIRIM SfSTE\11 NEMATODLARI ÜZERINDE ARAŞTIRMALAR 65

Tricho.ı/mngvlidae familyasına bağlı

tür-lere dış iilkclerde (21-23,28,34,36,43) ve Tür-kiye'de (I 9,20,24,25,40) yaygın olarak rast-landığı hildirilmiştir. Bu çalışmada, hulunan türler

o.

circunıcinc/a, o.occidentalis,

O.triturcata, o.os/er/agi, o.lyrata, Tdavtiwıi.

M.l1wrs/wlli, Hcontortus, Taxei, T vitrinus,

T pmbolu rus. T capricola, T coluhril'ormis,

TlllI1gispicula ris, Nab17ormalis, Nspathiger,

N/i !ico!lis ve N !wıceo!a/us'dur. B u türlerin

dı-şında keçilerde varlığı hildirilen türlerden

o.sogdiu/1a (3i), Tjr.licu!atus, T rugatus,

Tskıjabini (14,37,41), M. o rieııtalis,

M.nıongo/iw (37), Cmentulatus (10,12,37),

Nematodirus sp. (40), Nhelvatia17us (14,27),

NrupicajJm (6), Narchari, Nassodovi ve

N andreevi (26), H !ongistipes (1 S), Hplacei'ye

(3R) hu çalışmada rastlanmamıştır. Ayrıca,

Umur (40), sayısalolarak en çok

O.circulJ1ci/1cta (46656 adet), M.marsha!!i

(24975 adet), Nabııormalis (22787 adet)

Hum/onus (22491 adet), en az o.lyrata ve

T !(}/lgisjJicula ri.ı'e (1 6'şar adet) rastlarken, hu

çalışmada

o.

circulJ1cineta (48021 adet),

M.ııwrs/wlli (32231 adet), Nabııormalis (7922

adet), Ns/w/higer (4394 adet) en çok,

N!wıceo!a/us (6 adet) ve T!ongispicu!aris (2

adet) en az görülmüştür.

Keçilerin ahomasumlarında parazitlenen

Pa/'{/bronel1U1 skıjabini'ye Güçlü ve ark. (9)

Türkiye'de koyunlarda rastladıklarını bi1-dirınişlerdir. Keçilerde varlığı yurt dışından bil-dirilen (22,23,42) bu türün Türkiye'de keçilerde hulunduğuna ilişkin hir kayıda rastlanmamıştır. Bu nematod ilk kez hu çalışmada 12 genç ve 20 erişkin olmak üzere toplam 32 (%40.0) keçi de görülmüştür.

Keçi lerin ince bağırsaklarında hulunan

Spapillo.lus (2,5.8,17,34,38), B.

trigonocepha-lum (2,6.19-24,35,41) ve CI){)vis 'e (40) bu

ça-lışmada sırasıyla IJ(. 8.75, % 10.0 ve % 5.0 oran-larında rastlanmış, Cbrevipes, Cmegrelim

(37) ve Bph!ebotonıum'a (19,20)

rast-lanmamıştıL

Kalın bağırsakta parazitlenen C.ovina'nın keçilerdeki yayılışını Güralp ve Oğuz (13), ko-londa ik J00. sekumda % 20.0 oranlarında bul-duklarını vc sayılarının 1-146 arasında

de-ğiştiğini, Umur (40) ise bu nematodun S'l. 99.6'sınl kolonda

s'l

O.4'ünü sekumda hul-duğunu, incelediği i00 keçiden 33 'ünün eriş-kin, 22'sinin de genç olmak üzcre toplam 55'inin enfekte olduğunu ve bu hayvanlarda sa-yıları 1- 1 19 arasında değişrnek üzere 1551 adet rastladığını hildirmiştir. Bu çalışmada 18 genç ve 29 erişkin keçi olmak üzere 47 (11158.75) keçi hu parazitle enfekte bulunnıuş ve hu hay-vanlardan sayıları 1-204 arasında değişen top-lam 1544 adet nematod elde edilmiştir. Bu

pa-razitin 1543'ü kolonda, biri sekumda

görülmüştür.

Dış ülkelerde o.columbiwıum (2,5,28,41).

o.veııu!osum (13,14,21-23,29,38,40) ve

o.asperum'un (2,41) keçilerde varlığı

hil-dirilmiştir. Bu türlerden Türkiye'de sadece

o.

venu!osum' a rastlanmıştır (13,24.40). Güral p

ve Oğuz (13), hu parazite sekumda %40.0, ko-londa

%.

10.0, Umur (40) ise sekumda 154 adet (%59.2), kolonda 106 adet (%40.8) rast-lamışlardır. Araştırıcı (40), 21'i yaşlı i3'li genç olmak üzere toplam 34 (%34) keçide hu türe rastladığını ve bu hayvanlardan sayıları 1-27 arasında değişrnek üzere 260 adet elde ettiğini hildirmiştir. Bu çalışmada, 5'i genç

ı

1'i erişkin olmak üzere 16 (%20.0) keçide hu parazite rast-Ianmış ve sayıları 1-26 arasında değişmek lizere 95 adet hulunmuştur. Bu parazit sekumda 6 I, kolonda 34 adet saptanmıştır.

Dış ülkelerde (4,8,16,22,23,30) S.ovis'in keçilerde yaygın olduğu, Türkiye'de ıse (I 1,13,24,40) % 8.0-42.3 oranları nda hu-lunduğu bildirilmiştir. Bu çalışmada, S. (Ivis' e o/r 8.75 oranında rastlanmıştır.

Trichuris türlerinden T(lvis (5,6, i3,30,

38,40), Tskıjabini (8,

ı

7,30,40), Tdiscolor

(40), Tg!obulosa (12,25,37), T b({r!Je/(ıIJ(,IJsis

(17) ve T({rc({l11nos"tın (18) keçilerde varlığı

bildirilmiş, ancak bu çalışmada son liç türe rast-lanmamıştır. Umur (40), Tovis'e 1;{,39.0.

Tsk1j({bilıi'ye %34.0, Tdisc(l!(Ir'a r;,,200

oran-larında rastlamıştır. Aynı araştırıcı (40),

Tovis'e sekumda 454 adet (%85.9), kolonda 75

adet (% 14.2), Tskrjabini'ye sekumda 367 adet

(%70.4), kolonda 154 adet (Vk20(),

(10)

7 adet (k i8.9) rastlamıştır. Bu çalışmada,

Tovis'e

%61.25,

Tskıjabini'ye

%36.25,

Tdisco!or'

£i (Jr 17.50 oranlarında rastlanmıştır.

T ovis

sekumda i

O

13 adet, kolonda 427 adet,

Tskrjobini

sekumda 302 adet, kolonda 377

adet,

Tdisco!or

sekumda 20 adet, kolonda 14 adet bul u nmuştuL

Le Richc ve ark. (22,23), nematod en-teksiyonlarının hir yaşından hüyük olan hay-vanlarda daha yaygın olduğunu, Okafor (2X), enfeksiyon oranlarının hayvanların yaşlarıyla ilişkili olduğunu bildirmişlerdir. Sani ve ark. (34) ise para/it yoğunluğu ile keçilerin yaşları arasında hir ilişki bulunmadığını bil-dirmişlerdir. U mm (40), yaşlı keçilerde daha fazla nematod bulunduğunu belirtmiştir. Bu ça-lışmada, erişkin keçilerin gençlere göre sayısal olarak daha fazla nematod taşıdıkları ve eriş-kinlerin daha fada oranda enfekte oldukları gö-rülmüştür.

Sonuc,: olarak, Elazığ yöresi kıl keçilerinin geniş bir nematod faunasına sahip hulunduğu, para/it sayısı ve enfeksiyon oranının gençlere göre yaşı ı keçilerde daha yüksek olduğu gö-rülmüştür.

Kaynaklar

1- Beclıınd.

vv.

W., Walker, M. L. (1967). Nematodims of dolııe,lIC shcep. Ovis aries. in ıhe United Staıes I.\-ııh a kcy lo the species ..iParasiıol. 53 : 4. 777 - 7R I. ~. Cardoso • .I. LS., Oliveria de CM.B. (1993). Faumı P;ırasıl;ıria ek Cıprınos n,ı grande Po no Alegre. Rev Br,ıs Pardsiıol Yeı (Braıil .iYet Parasiıol). 2 : i .. 57 -61)

1- Dunn. A. M. (1918) Yeterıııary Helmintholagy. Willldıııııı Heinemann Medical Hooks Ltd. London,

1078.

4 EI Moııkdad. A.R. ( 1981). Beitrag zum Yorkommen

i.,)n

ı

lelmınthen hei Zeigen in Syrien. Beri Müneh

Tıerar/ıl Wochenschr, ')4. R5 - 87.

5 Fritsehe, T.; Kaufınann,

.ı.,

Pfister, K. (ı993). Parası ıe specırııın <ınd seasonal epidemiology of gasıro ınteslıııal neııı.ıtodes of smail nımıııanıs in ıhe G<ımhı<\ Yet P;ır<ısito. 4'). ~7

ı -

2R3.

(ı Genchi. C. '\-lanfredi, \1. '1'., Bossi, A. (1984). Les

Ink,talı,)ns nalllrelles pdr les stronglcs digesıifs sur les pdlLJrdge., de hdute monıagne: Interaeıion enln: la cht'He Ci le ch;unoıs. Le' Mdladies de la Chene, :\ion ( h,uıce ). Y - 1\ Oct i0/14. Ed. IN RA Publ., 50 i -5il5

N.DII.GIN

7- Georgi,

.ı.R ..

Theodoriden, V.J. (19/10) Pdr<ısltoloSY for Yeterinarians, W.D. Saeuncler, Conıp<ıny Philadelphia. London, Toronto.

S- Girao, E. S.; Medeiros, L. P., Girao, R. N. (1992) Oeeurenee and seasona! dısırıbution of gdstrollılcstıııal

helminths of gOd!S in Teresına. Piaui. eıencia Rura!. 22(2).197-202.

9- Güçlü, 10'.; Dik, B.; Aydenizöz, M., Sevinç. F. ( 1905i

Bir koyunda Parahronema skrpbinı Rassowsk<ı 1024 olgusu.T parasilol Derg. 19(3).409-413.

i0- Güralp, N. (ı955). Koyunlarınıı/.d<ı g()riılen Trichosırongylidae türlerıne daır sıstemık ar<ı~lllımılar A Ü Yet Fak Yayın 64 Çalı~malar 33.

11- Güralp. N, (195/1). Ankar,ı' da keçı ve koyunlartb Skrjahinema avis (Skrphin 1915) ın YdYılıŞ durumıı ve keçilerdeki hu paraziı inva/yonunun 3 n;uhıelıl piperazine ıuzuyla mukayeseli tedavisı hdkkınd<ı mü~ehadelerııniz. Ankar.j Üniv Yet fdk Ders. Cilı Y. No 1-2.26-16.

12- Güralp, N. (19R I). Helmintol0.l!' Ikıncı baski. A LJ Yel Fak Yayııı. 36S.

13-Güralp, N., Oğuz, T. (1967). Yurdumuı ııfıık keçilerinde görülen pardzil türleri \"tO bunbrın yayılı~

oran!. Ankara Üniv Yet Fak Derg, Cilı XLV. ""o I. 55 - 64.

14-Horak, i. G.; Knight, M. M., Williams, E. J. (1901) Parasiıes of doınesıie and wilcl anıın.ıis iiisouıh Afrı,",ı XXYIII. Helııııntlı ancl arthropod pardsııe, <Jf anSOLI goaıs and kids in valley Bushveld. Onderstepnon .iVCI

Res, 58, 253 - 260.

15- HlIssein, H. S.; ArZUlint, i. H., Hussein, M. F. (1985). Haemonehus longistipes. Rdıllet 8.: Henry.

1909 in goat in ıhe Sudan. J Helmınto!' 50. 70 . RI. 16-Ilic, G. (19R7). Skrjahineıııa ovis (SkrJ~lbın 1')15) ın

goats ın ıhe Tiınoeka region. Yet G"ıs. 41 14. 185 -iS9.

17-Jansen ,.I., Pandcy, V. S. (1989). ObserVdıı,)nS on gastrointestinal helmintiıs of goalS ın Zınıbdb."e 1.1Il1

Yet .I,Yol 20,

i':a.

ı.

ii -13.

i S- Knight, A. R. (1974). Trichııris aredınnos sp. n. from the mountain goal. Oreamnos amerıcanus (B\;ıınvılle). ın Britısh Coluınbia. Canada. and a key to TrıchuJ"l(ls in \'onh American Ruminanıs.l Parasılo!. (ıl' 2. ~75 - 279.

19- Kurtpınar, H. (1956). Erzunım. Kdrs LOT A~rı

vilayetleri sığır, koyun ve keçilerinın ydl dybrınd

mahsus paraziıleri ve bunların doğurdııkları hastdlıklar. Türk Yet Hekım Dem Derg.

ı

~O 121 3226 - 3232

20- Kurtpınar, H. (I '.l57). Erzıırıım. Kdr, ve c\ğrı vilayetleri sığır. koyun ve keçılerınin )'di dyl,ırınd ıııahsus parazitleri ve bunların doğurduk"ırı hasıalıklar. Türk Yet Hekım Der Ders. 124 - i~5 3220 - 1225.

(11)

ELAZI(j YORESI KIL KEÇILERINDE SII'.:DIRIM SISTEMII'\EMATODLARI ÜZERINDE ARAŞTIRMAL/\R 67

21- Lerojcv, O.; Aleksic, N.; Kulisic, Z.; Dimitrijevic, S.; Trajkovski, .f.,Panicc,

n.

(ı992). Gastrointestinal sırongyles of goals ın tlıe Radovis area. Veı Glas. 46 :

1.47 - SO.

22- Le Ridıe, P. D.; Erstathiou, G.

c.;

Altan, Y., Camphell •.f. B. (1973). A Helıniıııh survey of shrep dncl goals ın Cyprıus. Part ii. Age c1istrihuııon and the severııy uf iııfeeıion wıtlı Gastroiıııestınal Parasites. J Hclınınıhol. Vol. XLVII. No 3. 1'1'.251 - 262.

23- Le Riehe, P. D.; Efstathiou, G.

c.;

Camphell, .f.H., Altan. Y. (1<)73) A Helıninth Survey of sheep and goals ın Cyprııs. Part i. The seasonal distrihution and prev.ılence of Gasıro intestınal parasites. Helmınthol. Vol XLVII. 1\0.3. pp. 237 - 250.

24- Merdivenei. A. ( 1lJ67).Türkiye' de

ı

<)53- 1958 y,ll.mncla yaptığımız koyun ve keçi otopsileri lizerıııcle HelıııılııholoJik ara~tırınalar. Bornova Vet. Ara~ı Ensı. Derg .. 8. 143 - 156.

25-Merdivcnci. A. (19Wı). Son 30 yıl (1<)52 . 1982) I\;ıncle Tlirkıye' de \'arlığını ilk kez hildirdiğimiz rcırazıılcr Tlirk Mikrohıyol Ceın Derg 13 (I 2). 23 -27

2(,- Ncirnan. P. K., Shumakovich, E. E. ( 1976). Epllaoııology of Neınatodirııs infeetion in goats in soıııherıı Kirgızia. Byull Vses /nst Gel ' ıninı..K. i. SkrJahind. 17.45 - 48.

27 - Neuman. M. (1')74). Parahranemd skrjdbini ı R,ıssovsby.ı 1924) in slıcep. ealtle and cdmels in Isr,ıel. Reludh Veı. 31 (3). 13 i - 134.

2~ Okafor. F. C. ( I<)X7). :sJeındtode para.sites of gOdtS and ';Iıcep iıı the lıno State. Nıgeria. Beitr Trop Land Vet Mecl. 25 4. 453 .457.

2L)-PaL' R. A., Quayyum, M. (1992). Distribution of g,ıstroınteslinal Iıelminths of goats in swat valley (NWFI'). P,ıkisldn. Pdk J Zool. Vol 624 (4), 359 - 360. -]() PingeL, F .. Gihert, P. (1993). Infection of gOdtS

(eıpr:, hıınıs wııh helmıntııs of chamois Rupieapnı nıfıc.ıprd) in dn dlpinr pdsture in the Massıf des B.ıuges (1lorıhlTn pre - ,ıll'ine reg,on). Gibier Fdune S,iuv,ıge. i () 3. 241 .251.

31- Pulatov. G. S. 11<)85). Ostertagıa sogdiana n. sp. (!\ieımııocJ.t. Trichosırongylıdae). a new species from

domestic goals in Uzhekistan. Pdrazit'Jlogya. 19 4. 330 - 333.

32-Rose, J. H.(1960). Three Gastroiıııestındl neın:ılndes reeently recorded froın Briti.sh Cdltle. Res Veı Sct. I. LO - 16.

33- Rosc, .l.H. (1<)62). Differentıatloıı of the sheep stomaeh worıns Teladorsagia davtianı (Aneireev" "nd Satubalciin, 1954) and Osterıa~ia tnhırcıl:ı mansnm.

19(7). Res Vet Sed, 304-307.

34-Sani, R. A.; Awang. i. P. R .• Shcikh-Omar. A. R. (1985). Incidence and facınrs affeetıııg endoparasiıism in goaıs in Serelang, West :'v1alaysia. Ka.lıan Vel. 17 (2).127- 131.

35-Shahlapoor, A. A. (1966). /, nı)[e nn ıhe ideııdificatıon of SkrJahinema ovis (Skarphin. 1915) and Trichostrongyhıs spp. in sheep and go,lls 111Iran Arehs/nstRazi, 18: 143.145.

36- Sommerville, R. i. (1956). A note 011 ıhe specıes identiıy of Triehostrongylus longıspicularıs Gordon, 1933. J Helmintol. Vol. XXX. No' i. pr 21 - 24. 37-Soulshy, E. J. L. (1986). Helnıınths. Arıhıopoels "nd

Protozoa of Domeslıealecl Anıınals. Eel ~ 8,lılllert' Tindal!' London.

38- Tongson, M. S., Manuel. M. F. (1981). Par,ıSlllc fauna of go ats ın the Philippines. Philıpp. J Veı 'Vlcd. 20. i - 37.

39- Tlirkiye Cumlıuriyeti Ba~bakanlık Devıcı Istaıısıık Enstitlisıi (1<)96). Tarımsal Yapı IlJrclıın. Fıyaı. Degcr) 1<)94. D.IE.Matba.lsl Anbnt. H.lI.1r;1ı1 19<)(ı.

40.Umur, ~. (1<)91) Ankara yöresı [ıfıık ke<;ılcrınde sindirim sistemi Iıelmintlerı. Ankara LIlI\' Veı F,ık

Derg, 38 (3). 322 - 338.

41 - Yadav , A. K., Tandon, V. (1989). Gasırointestinal nematode infeetions of ~oals ın a Sııh - ıropicıl anci Humid Zone of India . Vet Parasılol. 33. 115 - 142.

42. Yadav, S.

c.;

Sengar, O. P. S., Chııııhan. P. P,S. (I 987). A new record of sprınırıel neın:ıınde Parabronema skrjabini Ra.ssowska. 1924 fro1l1 Indı:ın goaı.s. Curr Sei USA .. 56 : i 0,492.493.

43- Zurliiski, P., Ruscv, i. (1990). Prn,ıienc(' of gastrointestinal strongylid nematodes aınong goals 111 BlIlgaria. Vet Sb. X8 . 3.45 - 46.