Konya ili merkezinde bulunan rehabilitasyon merkezlerinde uygulanan el sanatları faaliyetlerinin tespiti ve bu faaliyetlerin özel eğitime katkısı

(1)

SOSYAL BİLİMLER ENSTİTÜSÜ

EL SANATLARI EĞİTİMİ ANABİLİM DALI

EL DOKUMALARI VE ÖRGÜLERİ EĞİTİMİ BİLİM DALI

KONYA İLİ MERKEZİNDE BULUNAN REHABİLİTASYON

MERKEZLERİNDE UYGULANAN EL SANATLARI

FAALİYETLERİNİN TESPİTİ VE BU FAALİYETLERİN ÖZEL

EĞİTİME KATKISI

Nurşen ÜNAL

YÜKSEK LİSANS TEZİ

Danışman

Yrd. Doç. Dr. Meral AKAN

(2)

T.C.

SELÇUK ÜNİVERSİTESİ Sosyal Bilimler Enstitüsü Müdürlüğü

BİLİMSEL ETİK SAYFASI

Bu tezin proje safhasından sonuçlanmasına kadarki bütün süreçlerde bilimsel etiğe ve akademik kurallara özenle riayet edildiğini, tez içindeki bütün bilgilerin etik davranış ve akademik kurallar çerçevesinde elde edilerek sunulduğunu, ayrıca tez yazım kurallarına uygun olarak hazırlanan bu çalışmada başkalarının eserlerinden yararlanılması durumunda bilimsel kurallara uygun olarak atıf yapıldığını bildiririm.

Öğrencinin Adı Soyadı Nurşen ÜNAL

(3)

T.C.

YÜKSEK LİSANS TEZİ KABUL FORMU

Nurşen ÜNAL tarafından hazırlanan Konya il merkezinde bulunan rehabilitasyon merkezlerinde uygulanan el sanatları faaliyetlerinin tespiti ve bu faaliyetlerin özel eğitime katkısı üzerine bir araştırma başlıklı bu çalışma ../05/2011 tarihinde yapılan savunma sınavı sonucunda oybirliği/oyçokluğu ile başarılı bulunarak, jürimiz tarafından yüksek lisans tezi olarak kabul edilmiştir.

Unvanı, Adı Soyadı Başkan İmza

Unvanı, Adı Soyadı Üye İmza

(4)

ÖNSÖZ

“Konya il merkezinde bulunan rehabilitasyon merkezlerinde uygulanan el sanatları faaliyetlerinin tespiti ve eğitime katkısı” başlıklı bu tez, Özel eğitim ve rehabilitasyon merkezlerinde uygulanan el sanatları eğitiminin, tespitini ve özel eğitim öğrencilerinin eğitimine olan katkısını içermektedir. Özel eğitim merkezleri içerisinde uygulanan el sanatları eğitimi hakkında detaylı bilgi vermek amaçlanmıştır.

Çalışmalarım sırasında bana yardımcı olan Deha Özel Eğitim ve Rehabilitasyon Merkezi kurucusu Veli ÇOBAN’a, benden desteklerini esirgemeyen değerli Okul personeline, Aday İş Eğitim Merkezi ve Rehabilitasyon Merkezi Müdürü Şefik DEMİRÖZ’e ve değerli okul personeline, Eğitim Uygulama Okulu ve İş Eğitim Merkezi Müdür yardımcısı İbrahim H.AKBULUT ve Değerli okul personeline, bilgisi ve tecrübesiyle her zaman yanımda olan danışmanım Yrd. Doç. Dr. Meral AKAN’a, çalışmalarım süresince benden yardımlarını esirgemeyen sevgili arkadaşım Arş.Gör.Erhan ALABAY’a maddi manevi desteklerini benden esirgemeyen sevgili aileme teşekkürlerimi sunarım.

(5)

T.C.

Ö ğ re n ci n in

Adı Soyadı Nurşen ÜNAL Numarası: 084239021002 Ana Bilim / Bilim

Dalı

El Sanatları Eğitimi Ana Bilim Dalı

El Dokumaları ve Örgüleri Eğitimi Bilim Dalı Danışmanı Yar. Doç. Dr. Meral AKAN

Tezin Adı Konya ili merkezinde bulunan rehabilitasyon merkezlerinde uygulanan el sanatları faaliyetlerinin tespiti ve bu faaliyetlerin özel eğitime katkısı

ÖZET

Araştırmanın konusu, Anadoluda geleneksel olarak sürdürülen, uygulayanlar tarafından günümüze kadar üretilen el sanatlarının Konya ili merkezinde bulunan rehabilitasyon merkezlerinde eğitim amaçlı olarak kullanılması sürecidir. Uygulanan el sanatları faaliyetleri tespit edilmiş ve bu eğitim kurumlarında el sanatları faaliyetlerinin özel eğitim öğrencilerinin sosyal beceri ve fiziksel gelişimleri üzerindeki etkileri değerlendirilmiştir.

Sonuç olarak okullardan alınan veriler değerlendirildiğinde, iş eğitimi uygulanan merkez veya okulların eğitimlerini daha iyi düzeye çıkarmak, öğrencilerin fiziksel gelişimlerine katkı sağlamak, zamanı ve malzemeyi iyi kullanarak doğru hedefler belirlemeleri için el sanatları öğretmenlerinin özel eğitime yönlendirilmesi, Milli Eğitim Bakanlığı’nın da bu konuda gerekli desteği sağlaması gerekmektedir.

(6)

T.C.

Ö ğ re n ci n in

Adı Soyadı Nurşen ÜNAL Numarası: 084239021002 Ana Bilim / Bilim

Dalı

El Sanatları Eğitimi

El Dokumaları ve Örgüleri Eğitimi Bilim Dalı Danışmanı Yar. Doç. Dr. Meral AKAN

Tezin İngilizce Adı Applied to rehabilitation centers in the province of Konya, crafts, activities and these activities determine the contribution of research on special education

SUMMARY

Subject of research, traditionally carried out in Anatolia, to the present day by practitioners of handicrafts produced in the province of Konya, for use as a process of rehabilitation centers for training purposes. Applied to educational institutions that have been identified and crafts activities, crafts, activities, special education students on the effects of

social skills and physical development were evaluated.

As a result, evaluation of data received from schools, job training center or schools applied to better maximize their education, to contribute to students'physical development, aims to identify the right time and using the best ingredients to craft special education teachers' guidance, the Ministry of Education also necessary in this regard required to provide support.

(7)

İÇİNDEKİLER

1.GİRİŞ... 1

1.1.Araştırmanın Konusu ... 1

1.2.Araştırmanın Amacı ve Önemi ... 1

1.3.Araştırmanın Sınırları ... 2

1.4.Literatür Özetleri………..2

1.5.Konya İli Hakkında Genel Bilgiler………..5

1.6.El Sanatları Hakkında Genel Bilgiler………..6

1.7. Özel Eğitim ve Özel Eğitim Merkezleri Hakkında Genel Bilgiler……….7

1.7.1.Özel Eğitim Hakkında Genel Bilgiler………8

1.7.2.Özel Eğitim Merkezleri Hakkında Genel Bilgiler ………...………..8

1.7.3. Konya İlinde Bulunan Özel Eğitim Okulları ve Özel Eğitim Merkezleri………...…………11

2.MATERYAL VE YÖNTEM……….20

2.1.Materyal ve Yöntem………..20

3.ARAŞTIRMA BULGULARI………...21

3.1. Seçilen Pilot Okullar Hakkında Genel Bilgiler………..………21

3.1.1.Yeni Deha Özel Eğitim ve Rehabilitasyon Merkezi………21

3.1.1.1.Okulun Fiziksel Özellikleri Hakkında Bilgiler………..22

3.1.1.2.Okulun Personel,Öğrenci ve Velileri Hakkında Genel Bilgiler………...22

3.1.1.3.Okulda Uygulanan Dersler Hakkında Bilgiler………...23

3.1.1.3.1.Okulda Uygulanan İş Eğitimi Dersi Hakkında Bilgiler………...23

3.1.1.3.2.İş Eğitimi Derslerinin Öğrencilere Olan Katkısı……….…25

3.1.1.3.3.İş Eğitimi Derslerinde Karşılaşılan Sorunlar………...27

3.1.2. Özel Genç Aday Eğitim Uygulama Okulu Ve İş Eğitim Merkezi………...27

3.1.2.1.Okulun Fiziksel Özellikleri Hakkında Bilgiler……….….27

3.1.2.2.Okulun Personel,Öğrenci ve Velileri Hakkında Genel Bilgiler………....28

(8)

3.1.2.3.1.Okulda Uygulanan İş Eğitimi Dersi Hakkında Bilgiler………..30

3.1.2.3.2.İş Eğitimi Dersinin Öğrencilere Olan Katkısı……….31

3.1.2.3.3.İş Eğitimi Derslerinde Karşılaşılan Sorunlar………..32

3.1.3.Selçuklu Öğretmen Fatma Menekşe Eğitim Uygulama Okulu ve İş Eğitim Merkezi……33

3.1.3.1.Okulun Fiziksel Özellikleri Hakkında Bilgiler……….34

3.1.3.2.Okulun Personel,Öğrenci ve Velileri Hakkında Genel Bilgiler………....34

3.1.3.3.Okulda Uygulanan Dersler Hakkında Bilgiler………...36

3.1.2.3.1.Okulda Uygulanan İş Eğitimi Dersi Hakkında Bilgiler………...36

3.1.2.3.2.İş Eğitimi Dersinin Öğrencilere Olan Katkısı………..37

3.1.2.3.3.İş Eğitimi Derslerinde Karşılaşılan Sorunlar………...38

3.2.Okullarda Uygulanan El Sanatları Faaliyetleri Hakkında Bilgiler……… ………38

3.2.1.İş Eğitimi Derslerinde Uygulanan El Sanatları Faaliyetleri……….38

3.2.1.1. Hammaddesi Ahşap (Ağaç) Olan El Sanatları Faaliyetleri………..……39

3.2.1.2.Hammaddesi Kağıt Olan El Sanatları Faaliyetleri………...………43

3.2.1.3. Hammaddesi (Bitkisel, Hayvansal ve Kimyasal) Lif Olan El Sanatları Faaliyetleri…...43

3.2.1.3.1.Dokuma Türleri………....44

3.2.1.3.2.Örgü İşleri………44

3.2.1.3.3.İşlemeler………45

3.2.1.3.4.Dikiş İşleri……….45

3.2.1.4. Hammaddesi Kabuk, Saz, İnce Dal ve Sap Olan El Sanatları Faaliyetleri………….….48

3.2.1.4.1.Kabuklar………48

3.2.1.4.2.Bitkisel Meyve Lifleri………48

3.2.1.4.3.Saplar………49

3.2.1.4. Hammaddesi Cam Olan El Sanatları Faaliyetleri………..…...50

3.2.1.4.1.Takı ve Aksesuar Türleri………..50

3.2.1.5.Diğer Faaliyetler ……….………..……52

3.2.2.İş Eğitimi Derslerinde Kullanılan Araç ve Gereçler………..………..…52

3.2.2.1.İş Eğitimi Derslerinde Kullanılan Malzemelerin Temin Edilmesi……….52

4.DEĞERLENDİRME……….53

4.1.Özel Eğitim Merkezlerinde Uygulanan El Sanatları Faaliyetleri………..53

4.2.Özel Eğitim Merkezlerinde Uygulanan El Sanatları Faaliyetlerinin Öğrencilere Olan Katkısı…54 4.3.El Sanatları Uygulamaları Esnasında Görülen Sorunlar………54

(9)

4.4. El Sanatları Uygulama Eğitimi Veren Rehabilitasyon ve Uygulama Merkezlerinin

Donanımlarının değerlendirilmesi ……….…55

4.5.Okullarda İş Eğitimi Dersinde Uygulanan Faaliyetlerin, El Sanatları Açısından

Değerlendirilmesi………...56

5.SONUÇ VE ÖNERİLER………..57 6.KAYNAKÇA………..60 EKLER

Ek-1 Milli Eğitim Bakanlığı’nın Belirlediği Eğitim Modülü

Ek-2 Yeni Deha Özel Eğitim Merkezi Gelişimsel Tanımlama ve Değerlendirme Formu

Ek-3 Yeni Deha Özel Eğitim Merkezi Dönem Sonu Bireysel Performans Değerlendirme Formu Ek-4 Yeni Deha Özel Eğitim Merkezi Gelişimsel ve Eğitsel Değerlendirme Raporu

Ek-5 Rehberlik Araştırma Merkezinden Alınan Öğrenci Raporu Örneği

Ek-6 Özel Aday Eğitim Uygulama Okulu Ve İş Eğitim Merkezi Dönem Sonu Bireysel Performans Değerlendirme Formu

Ek-7 Milli Eğitim Bakanlığı’nın Yayınladığı İş Eğitim Dersi Amaçları

Ek-8 Pilot Olarak Seçilen Özel Eğitim Merkezleri Hakkında Bilgi Toplamak formu Örneği

Ek-9 Pilot Olarak Seçilen Özel Eğitim Merkezlerinde Uygulanan El Sanatları Eğitimi Hakkında Bilgi Toplamak İçin Düzenlenen Yarı Yapılandırılmış Anket Örneği

Ek-10 Kaynak Kişi Künyesi Örneği

(10)

1.GİRİŞ

1.1.Araştırmanın Konusu

Bu araştırma, Konya il merkezinde bulunan özel eğitim ve rehabilitasyon merkezlerinde uygulanan el sanatları faaliyetlerinin tespitini, bu faaliyetlerin özel eğitime olan katkısını konu almaktadır.

Çalışmada, Anadolu’da geleneksel olarak sürdürülen el sanatlarının, özel eğitim merkezlerinde eğitim amaçlı olarak kullanılması gözlenmiştir. Uygulanan el sanatları tespit edilmiş ve bu eğitim kurumlarında el sanatları faaliyetlerinin özel eğitim

öğrencilerinin sosyal beceri ve fiziksel gelişimleri üzerindeki etkileri

değerlendirilmiştir.

Aynı zamanda el sanatları faaliyetlerinin bu kurumlarda yer aldığı ders ve müfredatın Milli Eğitim Bakanlığı tarafından desteklenmesi, günümüzde bu faaliyetlerin öğrencilere uygulanış biçimi ve öğrencilere sağladığı yararlar incelenmiştir.

1.2.Araştırmanın Amacı Ve Önemi

Bu araştırmanın amacı; Konya’da bulunan özel eğitim okulları ve rehabilitasyon merkezlerinde uygulanan el sanatları faaliyetlerinin incelenmesidir. Araştırma daha önce bu konuda bilimsel nitelikte bir araştırmanın yapılmamış olması açısından önem taşımaktadır. Bir diğer amaç ise özel eğitim merkezlerinde iş eğitimi adı altında uygulanan el sanatları faaliyetlerinin, öğrencilerin eğitimlerine sağladığı katkıları belirlemek, faaliyetler sırasında karşılaşılan sorunları tespit ederek, öneriler ortaya koymaktır.

Türkiye ve dünya üzerinde yapılan araştırmalar, özel eğitimde el sanatları eğitiminin sürekliliğine ve önemine değinmektedir. Buna bağlı olarak rehabilitasyon merkezlerinde el sanatları faaliyetlerinin tarihi süreçlerden günümüze kadar kullanılan bir eğitim ve rehabilite yöntemi olduğu söylenebilir. Bu çalışma ile el sanatları eğitiminin özel eğitime ihtiyacı olan çocukların sosyal yaşantısındaki gerekliliği vurgulanmıştır.

(11)

Ayrıca bu çalışma Konya ili özel eğitim merkezlerinin yapılandırılması, Milli Eğitim Bakanlığı özel eğitim müfredat programlarının geliştirilmesi ve Mesleki Eğitim Fakültelerinin el sanatları programındaki öğrencilerinin yönlendirilmesi için yapılacak olan çalışmalara ışık tutması açısından büyük bir önem taşımaktadır.

1.3.Araştırmanın Sınırları

Araştırma Konya il merkezinde bulunan iş eğitim ve rehabilitasyon

merkezlerini kapsamaktadır. Çalışma konuyla ilgili olarak kapsamlı çalışan üç özel eğitim merkeziyle sınırlandırılmıştır. Bu merkezler Yeni Deha Özel Eğitim ve Rehabilitasyon Merkezi, Genç Aday Özel Eğitim Uygulama Okulu Ve İş Eğitim Merkezi, Selçuklu Öğretmen Fatma Menekşe Eğitim Uygulama Okulu ve İş Eğitim Merkezidir. Bu araştırmanın verileri 07.04.2010 ile 30.11.2011 tarihleri arasında gerçekleştirilen çalışmalarda toplanmıştır.

1.4.Literatür Özetleri

ARLI, Mustafa, “Kullandıkları Ham Maddeye Göre El Sanatlarının Sınıflandırılması”, III. Milletlerarası Türk Folklor Kongresi Bildirileri, Cilt:V, Ankara,1987.

Geçmişten günümüze kadar gelen el sanatlarının tanımından ve bulunduğu bölgeye göre kullanılan ham maddelerinden bahseden bir araştırmadır. El sanatlarını hammaddelerine göre sınıflandırılarak incelemiştir.

SHİNN, R., Mark,Currıculum-Based Measurement,Assesing Special

Children, New York,1989.

Bu eser özel eğitim okulları için müfredat programları düzenlemelerinden

bahsetmektedir. Araştırmada özel eğitim öğrencilerinin eğitimlerinde uygulanan ölçme ve değerlendirme konusunda yönlendirmeler yapılmıştır.

BAKER,M.,Janice,ZİGMOND,Naomi,”Are Regular Education Classes Eguip ped

To Accomodate Students With Learning Disabilities?”,Exceptıonal

(12)

Bu araştırmada öğrenme engelli ilköğretim öğrencileri üzerinde uygulanan kaynaştırma eğitiminden bahsedilmiştir. Araştırmada sonuçlar gözlem, görüşme, veli ve öğretmenler üzerinde uygulanan anketlere dayandırılarak desteklendirilmiştir. ASLANAPA, Oktay, Türk Sanatı El Kitabı, İstanbul,1993.

Türk Sanatı hakkında El Kitabı özelliği taşıyan bu eser, Türk sanatının bütünlüğü ve devamlılığını ortaya koymaktır. Son yıllarda yayımlanmış araştırmalara ve birbirinden uzak ülkelerde bin yıldan uzun sürede meydana getirilen Türk eserlerine yer verilmiş ve bu eserler arasındaki ortak özellikler ve kültür birliği fotoğraflarla desteklenerek aktarılmıştır.

SARI, Hakan, Özel Eğitime Muhtaç Öğrencilerin Eğitimleriyle İlgili Çağdaş

Öneriler, Ankara,2002.

Bu çalışma, özel eğitim öğrencileri ve bu öğrencilerin eğitimleriyle ilgili olarak öğretmen ve ebeveynleri yönlendirebilecek bir kaynaktır. Özel eğitim ve erken çocuklukta özel eğitim alanı, özel eğitime gereksinim duyan öğrencilerin kaynaştırılması, kaynaştırma ortamlarında sunulan eğitimin bireyselleştirilmesi ve iş birliği gibi konular üzerinde durmaktadır.

ATAMAN, Ayşegül, Özel Gereksinimli Çocuklar ve Özel Eğitime Giriş, Ankara, 2003.

Bu eser, özel eğitim gereksinimi olan bireyler ve bu bireylerin eğitimlerinde uygulanacak yöntemler hakkında bilgiler vermektedir. Çocukları ön plana çıkartarak, tıbbı tanılama aşaması üzerinde duran, kaynaştırma eğitim alanlarını kapsayarak bu konuda detaylı bilgiler veren bir araştırmadır.

SZE, Susan, “Effects Of Orıgamı Constructıon On Chıldren Wıth Dısabılıtıes”, Educatıon,Dunleayv.319,Niagara ,2004.

Bu araştırma engelli çocuklar üzerinde uygulanan origami sanatının çocuklarda nasıl bir gelişim sağladığından bahsetmektedir. Köy okullarında yapılan bu araştırmada dikkat eksikliği olan öğrenciler, işitme engeli olan öğrenciler ve hafif

(13)

zihinsel engelli öğrenciler üzerinde tespitler yapılmış, sonuçlar bir tabloda gösterilmiştir.

STRİKER, Susan, Çocuklarda Sanat Eğitimi, Çeviren: Akın, Azize, Epsilon Yayıncılık, İstanbul, 2005.

Sanatın küçük çocuklar için önemini vurgulayan bir eserdir. Okulöncesi dönemde sanatla ilgilenmenin çocuğun kendini ifade etmesine yardım ettiği gibi, karalamalar ve serbestçe yapılan çizimlerin ileride yapacağı okuma ve yazma çalışmalarına temel oluşturduğundan bahseden bu çalışma, yaşanmış küçük hikayeler ile desteklenerek, kitabın anlaşılmasında kolaylık sağlamıştır.

DERELİ,E.,ARAL,S., “El Sanatları Eğitiminin Rehabilitasyon ve Özel Eğitim Kurumlarında Uygulanması Sonucunda Gözlemlenen Davranış Değişiklikleri Üzerine Bir Çalışma, “XVII.Ulusal Eğitim Bilimleri Kongresi,Sakarya,2008.

Bu çalışma özel eğitimi veren kurumlarda bu alanda yapılan çalışmaların değerlendirilmesi ve değerlendirme sonuçlarından elde edilen bilgilerden oluşmuştur. Bu bilgiler; ilgili kurumlarda yapılan gözlem, inceleme ve kurum çalışanlarının görüşlerinden bahsetmektedir. Çalışma içerisinde el sanatlarının bu eğitimi alan bireyler üzerindeki etkileri gözlemlenmiş ve ifade edilmiştir.

GÖKAY,M.vd., “Kültürün Geleceğe Aktarılması ve Sanat Eleştirisi”,II.Uluslararası

Türk El Dokumaları (Tekstil)Kongresi ve Sanat Etkinlikleri,Konya,2009,s.299.

Bu çalışmada ilköğretim öğrencilerinin, yaşadıkları şehri, kültürünü tanımaları amacıyla kendi yörelerine ait halı ve kilimleri sanat eleştirileri yöntemi ile incelenmelerinden bahsedilmektedir. Yaşadıkları bölgelerde bulunan kilim ve halılarda uygulanan motifler hakkında öğrencilerin fikirlerinin alınması ve sanat tarihi bilgilerini kullanmalarına yardımcı olduğunu gösteren bir çalışmadır. Araştırma öğrencilerin ses kayıtları ve gözlem formlarının sonuçlarıyla desteklenerek anlatılmaktadır.

(14)

KIRCAALİ, İftar, Gönül, Zihinsel Engelliler ve Eğitimleri, Ankara, 2009.

Bu kaynakta zihin engelinin tarihçesi, tanımları, nedenleri, zihinsel engelli bireylerin özelliklerinden bahsedilmektedir. Yazar eserinde zihinsel engeli bireyin tanımını koyma ve değerlendirmeleri konusunda izlenmesi gereken yöntemleri açıklayarak anlatmıştır.

1.5.Konya İli Hakkında Genel Bilgiler

Fotoğraf No:1 Konya Haritası1

Konya ili Anadolu Yarımadası’nın ortasında bulunan İç Anadolu Bölgesi’nin güneyinde, şehrin kendi adı ile anılan Konya bölümünde yer almaktadır. İlin topraklarının büyük bir bölümü İç Anadolu’nun yüksek düzlüklerine rastlar. Güney ve güneybatı kesimleri Akdeniz Bölgesi’ne dâhildir. Konya, coğrafi olarak 36º 41 ve 39º 16 kuzey enlemleri ile 31º14 ve 34º26 doğu boylamları arasında yer alır. Yüzölçümü 38 257 km²(göller hariç)’ dir. Bu alanı ile Türkiye’nin en büyük yüzölçümüne sahip ilidir. Ortalama yükseltisi 1016 m’dir. İdari yönden, kuzeyden Ankara, batıdan Isparta, Afyonkarahisar, Eskişehir, güneyden İçel, Karaman, Antalya, doğudan Niğde ve Aksaray illeri ile çevrilidir.

(15)

Konya ili ovaları Türkiye tarımı ve hayvancılığı açısından ayrı bir öneme sahiptir. 2

Konya’nın 31 ilçesi bulunmaktadır. Bunlardan üçü şehir merkezini meydana getirmektedir.

Konya’da 2007 istatistiklerine göre nüfus sayısı 1019755’dir.3

1.6.El Sanatları Hakkında Genel Bilgiler

El sanatları geçmişten günümüze kadar sürdürülen, aynı toplumdaki insanların duygularını, düşüncelerini adet ve geleneklerini yansıtan faaliyetlerdir.

İnsanoğlunun gelişim süreci incelendiğinde, ortaya çıkan el sanatlarının ihtiyaçları karşılamak üzere üretildiği anlaşılmaktadır. El sanatları ilk dönemlerde insanların günlük ihtiyaçlarını karşılamak için giyinme, barınma gibi daha sonraki dönemlerde ise süsleme ve süslenme gibi kişisel zevk ve isteklerini karşılamak amacıyla üretilmektedir.4

Plastik sanatlar içerisinde el sanatları önemli bir yer tutmaktadır. El sanatları sanat tarihçileri literatürün de Halk sanatı olarak incelenmektedir. Halk sanatı köy ve kasabalarda insanların evlerinde uyguladıkları sanatlardır.

Anadolu da insanlar, yün, pamuk, tiftik, keten gibi hammaddelerden yaşamsal ihtiyaçlarını elde etmek için gereken malzemeleri üretmiştir. Ahşap, maden, cam, deri, toprak, kemik ve boynuz gibi maddeleri de beceriyle şekillendirip mutfak araçlarını, tarım ve hayvancılıkta kullanacağı aletleri, mobilyasını ve süslerini tasarlayıp üreterek ve ürettiğini kullanarak yaşamını sürdürmeye çalışmışlardır.

Türklerin Anadoluda uyguladığı el sanatları arkeoloji ve sanat tarihi

incelemeleri, mimariye bağlı olanlar ve ham maddelerine göre

sınıflandırabilmektedir. En kapsamlı tasnif şekli ham maddelerine göre sınıflandırmak olarak belirlenmiştir. Hammaddelerine göre el sanatları;

2_{KONYALI İbrahim.,Hakkı,Konya Tarihi,Konya,2007,s.35-70.}

3_{04.05.2010, “Konya ilçeleri ve nüfus tespiti”, http: //www. coğrafya.gen.tr/tr/ konya/ilceler.html.}

(16)

1. Hayvansal ve bitkisel liflerden elde edilen el sanatları,

2. Hammaddesi taş olan el sanatları,

3. Hammaddesi toprak olan el sanatları,

4. Hammaddesi ağaç olan el sanatları,

5. Hammaddesi metal olan el sanatları,

6. Hammaddesi cam olan el sanatları,

7. Hammaddesi kâğıt olan el sanatları,

8. Hammaddesi deri ve hayvansal atıklar olan el sanatları,

9. Hammaddesi kemik ve fildişi olan el sanatları,

10.Hammaddesi ince dal, sap ve ağaç olan el sanatları,5

El sanatlarının sağladığı faydalar şu şekilde özetlenebilmektedir:

İnsanların ekonomik gelirlerine katkıda bulunarak yaşam standartlarını

yükseltmelerine fayda sağlamaktadır.

İnsanlar arasında kültür ve sanat alışverişine katkıda bulunmaktadır.

İnsanların duygu ve düşüncelerini ortaya çıkarmalarına yardımcı olmaktadır.

Çevrede bulunan doğal malzemelerin değerlendirilmesine olanak sağlamaktadır.

Yüzyıllar boyu devam eden geleneklerin yaşatılmasına katkıda bulunmaktadır.

1.7.Özel Eğitim Ve Özel Eğitim Merkezleri Hakkında Genel Bilgiler

Toplumda normal insanlar dışında yaşamsal becerilerini yerine getiremeyen, çevrelerinden destek alarak yaşamlarını sürdüren insanlar bulunmaktadır. Özel

5

ARLI, Mustafa, “Kullandıkları Ham Maddeye Göre El Sanatlarının Sınıflandırılması”, III. Milletler

(17)

eğitim merkezleri gözleri görmeyen, işitemeyen, yürüyemeyen, kekeleyen, algılama güçlüğü olan, akranları gibi davranamayan, fazla hareketli veya durgun yaşayan, herhangi bir rahatsızlığından kaynaklı yaşam becerilerini tam olarak yerine getiremeyen bireylere, özel eğitim merkezlerinde özel eğitim uygulayarak daha rahat bir yaşam sürdürmelerini sağlamaktadır. Özel eğitim, günümüzde normal devlet okullarında, rehabilitasyon merkezlerinde ya da özel okullarda uygulanabilmektedir6.

1.7.1.Özel Eğitim Hakkında Genel Bilgiler

Türkiye de her yıl doğan 1,3 milyon civarındaki çocuktan yaklaşık 150.000 diğerlerinden farklı bakım, ilgi, eğitim ve sağlık hizmetlerine gereksinim duymaktadır. Bunların çoğunluğu engelli çocuklardır.

Özel eğitim; çoğunluktan farklı ve özel gereksinimli çocuklara sunulan, üstün özellikleri olanları yetenekleri doğrultusunda kapasitelerinin en üst düzeye çıkmasını sağlayan, yetersizliği engele dönüştürmeyi önleyen, engelli bireyi kendine yeterli hale getirerek topluma kaynaşmasını ve bağımsız, üretici bireyler olmasını destekleyecek becerilerle donatan eğitimdir 7

1.7.2.Özel Eğitim Merkezleri Hakkında Genel Bilgiler

Özel gereksinimleri nedeniyle özel bakım ve eğitim gerektiren çocukların gelişim dönemi aile için bir zorluk yaratmaktadır. Aileye bağımlılık, ailenin yaşamına getirdiği sınırlılıklar, ömür boyu bakım, sürekli hastalık kaygısı, mali kaygılar ve beklenenden farklı bir çocuğa sahip olmak gibi durumlar insanları destek eğitimine zorlamaktadır. Özel eğitime gereksinimi olan çocukların aileleri kuşkusuz diğer ailelere göre eğitim, moral, sosyal, ekonomik açıdan daha fazla desteğe gereksinim duymaktadır. Bunun için çocuklarımızı hayat şartlarında yaşıtlarıyla rekabet edebilecek düzeyde yetiştirmenin gerekliliği ortaya çıkmaktadır. Bu durumlar da devreye giren özel eğitim okulları, özel eğitim merkezleri ve özel iş eğitim merkezleri çocuğun daha iyi eğitilmesini ve gelişimini sağlamaktadır.

6_{ATAMAN, Ayşegül, Özel Gereksinimli Çocuklar ve Özel Eğitime Giriş, Ankara,2003,s.19.}

(18)

Özel eğitim; örgün eğitimin verildiği okulların özel alt sınıflarında, kaynaştırma sınıflarında, kaynak odalarda ve ayrıca Özel Eğitim ve Rehabilitasyon Merkezlerinde uygulanmaktadır.

Ayrıca aileler rehberlik araştırma merkezlerine bireysel olarak da başvurabilmektedirler. Kendi yaşıtlarından eğitim düzeyi olarak geride kalan; kendi yaşıtlarının yararlanabildiği eğitim ortamından yeterince yararlanamayan çocukların gerekli olan özel eğitimi alabilmeleri için öncelikle ilçelerine bağlı bulunan Rehberlik araştırma merkezleri’ ne başvurmaları gerekmektedir.

Bu merkezler, özel durumları olan çocukları sağlık taramasından geçirerek, çocukların durumlarına en uygun eğitimi sağlamak için, çocuklara verdikleri raporlar ile yönlendirmeler yapmaktadırlar. Veliler bu raporlar doğrultusunda çocuklarını normal okul veya normal okul ve destek eğitimine yerleştirmektedirler. Normale yakın bulunan çocuklar, devlet okullarında kaynaştırma eğitimi altında yetiştirilirken,

daha fazla eğitime ihtiyaç duyan çocuklar özel eğitim kurumlarına

yönlendirilmektedirler.

Ülkemizde uygulanan örgün eğitim istatistikleri tablo 1 de görülmektedir. Tablo:1 Ülkemizde Uygulanan Örgün Eğitim İstatistikleri.8

Ülkemizde yaklaşık 312,856 okulda 706,575,848 öğrenci eğitim almaktadır. Milli Eğitim Bakanlığının yayınladığı tabloya göre özel eğitim 278 okula ve 10.559

8_{04.09.2010, “Türkiye’de ki Okulların Tablosu”,}_{www.tubitak.gov.tr/tubitak_content_files/vizyon}

2023/eik/EK1.pdf

OKUL SAYISI ÖĞRENCİ SAYISI (bin)

Okul Öncesi Eğitim 25.904 690,951

Ortaöğretim 2,831 2,463,923

Özel Eğitim 278 10,559

Özel Öğretim 6,121 2,601,925

(19)

öğrenciye sahiptir. . Bu anlamda özel eğitime gereksinim duyan çocukların eğitimleri konusunda devletimize de önemli bir sorumluluk düşmektedir.

Aslında 2916 sayılı Özel eğitime muhtaç çocuklar kanunu ile Özel eğitim ile ilgili 573 sayılı kanun hükmündeki kararnamede (K.H.K.) bu çocukların eğitimleri

için birçok düzenlemeler olduğu görülmektedir. Çocuk yaşıtlarıyla

karşılaştırıldığında öğrenmede büyük bir güçlüğü varsa, bir bölgedeki okulda yaşıtlarıyla sağlanan eğitsel fırsatlardan yararlanmasında kendisini engelleyen bir durumu bulunuyor veya yeterli gelmiyorsa, Yaşı büyük olmasına rağmen kendisine özel gereksinimleri için uygun bir program bulunmuyorsa özel eğitime muhtaç bir çocuk demektir.9

Bir bireyin özel eğitime ihtiyaç duyup duymadığını anlamak için farklı uygulamalar yapılmaktadır. İlköğretim yaşına gelmiş bir çocuk için ilk tespiti okul müdürleri yapmaktadırlar.

Okul Müdürleri her öğretim yılı başında sınıf öğretmenlerine bir duyuru yaparak sınıflarında, üst üste sınıfta kalmış, okuma-yazma ve dört işlemi başaramamış, öğrenme güçlüğü çeken, bütün gelişiminde akranlarına göre gerilik gösteren, dikkat ve algılama güçlüğü içinde bulunan, ortopedik özürü, görme veya işitme kaybı olduğundan şüphe ettiği öğrencileri belirleyerek bir liste yapmasını istemektedir. Bu gereklidir, çünkü özel eğitime muhtaç çocukların belirlenmesinde sınıf öğretmeninin kanaati tanılama sürecinde çok önemlidir. Okul Müdürlüğü okul genelinde oluşturduğu listeyi il Rehberlik ve Araştırma Merkezine bildirerek adı geçen öğrencilerin incelemesinin yapılmasını istemektedir.

İl Rehberlik Araştırma Merkezlerinde uzman ekip tarafından yapılan IQ testleri ve diğer değerlendirmeler sonucunda çocuğun özel eğitime gereksinim duyup duymadığına karar verilmektedir. Sonrasında sağlık kurulu raporu vermeye yetkili olan hastanelerin çocuk nörolojisi, çocuk psikiyatrisi departmanlarından alınan özel eğitim alabilir (bireysel-grup) raporuyla özel eğitim ve rehabilitasyon merkezlerine başvurabilmektedirler.

9_{SARI, Hakan, Özel Eğitime Muhtaç Öğrencilerin Eğitimleriyle İlgili Çağdaş Öneriler,}

(20)

Kaynaştırma eğitimi; engelli öğrencilerin engel derecesine göre ortaya çıkan ihtiyaçları, okullarında veya sınıflarında karşılanmak üzere, ailesinin de görüşleri alınmak şartıyla normal okullarda akranlarıyla birlikte eğitilmesidir. Yasal düzenlemelere göre kaynaştırmanın üç türü vardır. Bölgesel kaynaştırma, sosyal kaynaştırma, fonksiyonel kaynaştırma.

1.Bölgesel kaynaştırma;

• Özel üniteler normal okullar içerisine yerleştirilerek,

• Özel okul ve normal okullar, aynı alanı paylaşarak kaynaştırma.

2.Sosyal kaynaştırma; Çocuklar özel sınıf ve ünitelere devam ederek normal okulun

diğer sınıflarına devam eden çocuklarla yemekhane ve sosyal alanlarda birlikte yemek yemeleri, oyun oynamaları ve okul dışındaki aktivitelere katılmaları.

3.Fonksiyonel kaynaştırma; Özel gereksinimli çocukların bölgesel ve sosyal

kaynaştırma içeriğini de yerine getirmesi açısından diğer çocuklarla birlikte, aynı eğitim programlarına katıldıkları durumlarıdır.10

Günümüzde Özel eğitim merkezlerinde eğitim gören öğrencilerin gerek sosyal beceri gerek fiziksel beceri yönünden kendilerini geliştirmekte oldukları görülmektedir.

1.7.3.Konya İlinde Bulunan Özel Eğitim Okulları Ve Özel Eğitim Merkezleri

Konya Özel eğitim kurumlarının bağlı olduğu Rehberlik ve Araştırma Merkezleri ilçelere göre ayrıldığında sekiz ilçede bulunmaktadır. Konya merkez olarak Selçuklu, Meram, Karatay olarak üç ilçeye ayrılmaktadır. Bu üç ilçeye bağlı olarak toplam 36 özel eğitim ve rehabilitasyon merkezi bulunmaktadır. Bunların dışında Konya iline bağlı olarak 4 ilçede 7 adet özel eğitim hizmeti veren okul ve her ilçede bir adet Rehberlik Araştırma Merkezi bulunmaktadır. Konya’da bulunan rehberlik araştırma merkezlerinin bulunduğu ilçeler;

(21)

Karatay, Meram, Selçuklu, Akşehir, Beyşehir, Cihanbeyli, Ereğli, Seydişehir’dir.

Milli Eğitim Bakanlığı'nın Özel Eğitim Rehberlik ve Danışma Hizmetleri Genel Müdürlüğü'ne bağlı Psikolojik Danışma ve Rehberlik Hizmetleri Dairesi Başkanlığı'nın 4 şubesinden biri olan Rehberlik ve Araştırma Merkezleri Şubesi, eğitim öğretim kurumlarındaki rehberlik ve psikolojik danışma hizmetlerinin etkin ve verimli bir şekilde yürütülmesine ilişkin çalışmalarla, bölgesindeki özel eğitim gerektiren bireylerin tanılanması ve bu bireylere yönelik rehberlik ve psikolojik danışma hizmetlerini yürütmek amacıyla her il merkezi ile nüfus ve hizmet gereklerine göre ilçelerde merkezler açar. Bakanlıkça açılan bu merkezlere RAM (Rehberlik ve Araştırma Merkezi) denir.11

(22)

Konya’da bulunan, özel eğitim hizmeti veren devlet okulları, 4 ilçede toplam 7 adet devlet okulu olarak tespit edilmiştir. Okullar tablo 2 de görülmektedir.

Tablo:2 Özel eğitim hizmeti veren devlet okulları.12

S.NO İLÇE ADI ÖZEL EĞİTİM OKULUNUN ADI

ÖĞRETİM DURUMU

Gündüzlü Yatılı

1 SELÇUKLU Konevi İşitme Engelliler İÖO x x

2 SELÇUKLU Konevi İşitme Engelliler Meslek Lisesi x

3 SELÇUKLU Görme Engelliler İÖO x x

4 SELÇUKLU Öğrt.F.Menekşe Eğt.Uyg.Ok.ve İş Eğt.Merk. x

5 AKŞEHİR Nasrettin Hoca Eğt.Uyg.Ok.ve İş Eğt. Merk. x

6 EREĞLİ K. Demirel Sevgi Eğt.Uyg.Ok.ve İş Eğt.Merk. x

7 MERAM Bilim ve Sanat Merkezi x

Konya Meram İlçesinde Bulunan Rehabilitasyon Ve Özel Eğitim Merkezleri

Diltem Eğitim ve Rehabilitasyon Merkezi

Konya Meram'da hizmet vermektedir. Konya Meram'da Zihinsel ve bedensel özürlüler için eğitim faaliyetleri yürütmektedir. Kurum yetkilisi Mustafa Diltem’dir. Kurumda iş eğitimi dersi uygulanmamaktadır. Adres: Armağan Mahallesi İsmail kaya sokak no:7 Meram/Konya 0 332 3246438

Doğangül Eğitim ve Rehabilitasyon Merkezi

Konya Meram'da hizmet vermektedir. Konya Meram'da Zihinsel ve bedensel özürlüler için eğitim faaliyetleri yürütmektedir. İş eğitim dersi uygulanmamaktadır. Adres: Durunday Mahallesi Kırbağlar Sokak no:12 Meram/Konya. 0 332 3251767

(23)

Dört Mevsim Eğitim ve Rehabilitasyon Merkezi

Konya Meram'da hizmet vermektedir. Konya Meram'da Zihinsel ve bedensel özürlüler için eğitim faaliyetleri yürütmektedir. İş eğitim dersi uygulanmamaktadır. Adres: Yunus Emre Mah. Keçili Sok. No:9 Meram Konya 0 332 3232222

Gökçem İletişim Eğitim ve Rehabilitasyon Merkezi

“Konya down” olarak da bilinen Gökçem eğitim merkezi, özellikle down çocuklar üzerinde eğitim vermektedir. Kurumda iş eğitim dersi uygulaması yapılmamaktadır. Adres: Yunus Emre Mahallesi Bilginer Sokak No.15 Meram/ Konya 0332.324 12 00

Kommes Eğitim ve Rehabilitasyon Merkezi

1997 Yılında Sosyal Hizmetler Ve Çocuk Esirgeme Kurumuna bağlı olarak

işitme ve Konuşma alanında Konya da açılan ilk rehabilitasyon merkezidir. Kurumun

uyguladığı eğitim içerisinde iş eğitim dersi bulunmamaktadır. (2010 güz dönemi kapanmış olan bir kurumdur.)Adres: Melikşah Mahallesi Kılıçkaya Sokak No: 13 42090, Meram/Konya 0 332 324-37-25

Meram Anadolu Eğitim ve Rehabilitasyon Merkezi

Konya Meram'da Zihinsel ve bedensel özürlüler için eğitim faaliyetleri yürütmektedir. İş eğitim dersi uygulanmamaktadır. Adres: Kozağaç Mahallesi, öksüz sokak, no:12 Meram/Konya 0332 3290622

Meram Efor Eğitim ve Rehabilitasyon Merkezi

Konya Meram'da Zihinsel ve bedensel özürlüler için eğitim faaliyetleri

yürütmektedir. Kurum 2010 Yaz dönemi kapanmıştır.

Melikşah Mah. Meram Yeni Yol Cad. No:104 Meram 0332 3241314

Nazar Boncuğu Eğitim ve Rehabilitasyon Merkezi

Konya Meram'da Zihinsel ve bedensel özürlüler için eğitim faaliyetleri yürütmektedir. Kurumda iş eğitim uygulaması bulunmaktadır.

(24)

Adres: Yaka Mahallesi yaka caddesi Meram/Konya no: 224 (033) 2325005

Orkide Eğitim ve Rehabilitasyon Merkezi

Konya Meram'da Zihinsel ve bedensel özürlüler için eğitim faaliyetleri yürütmektedir. Kurumda iş eğitim dersi uygulanmamaktadır. Adres: Aşkan Mahallesi Avanos Sokak No:8 Meram/Konya No:8 Meram / KONYA Telefon:(0332)32324

Özüm Eğitim ve Rehabilitasyon Merkezi

Konya Meram'da Zihinsel ve bedensel özürlüler için eğitim faaliyetleri yürütmektedir. Kurumda iş eğitim dersi uygulanmamaktadır. Adres: Gül bahçe Mahallesi Akkul Sokak No:1 Meram / KONYA Telefon:(0332) 3273159

Saygı Eğitim ve Rehabilitasyon Kursu(Konya Ş.B.)

Konya Meram'da Zihinsel ve bedensel özürlüler için eğitim faaliyetleri yürütmektedir. Kurum da iş eğitim dersi uygulanmamaktadır. Adres: Necip Fazıl Mahallesi Halkalı Sokak No:7 Meram/KONYA (0332 )324 50 44

Saygı Eğitim ve Rehabilitasyon Merkezi Konevi Şubesi

Konya Meram'da Zihinsel ve bedensel özürlüler için eğitim faaliyetleri

yürütmektedir. Kurumun üç şubesi bulunmaktadır. İş eğitim dersi

uygulanmamaktadır. Meram/KONYA

Selçuk Üniversitesi Tıp Fakültesi Eğitim ve Rehabilitasyon Merkezi

Konya Meram’da Fizik tedavi merkezi olarak bir süre hizmet vermiştir. İş eğitimi dersi uygulanmamıştır. Kurum 2010 kış dönemi kapanmıştır. Adres: Yunus Emre Mahallesi, Serin yol sokak Meram tıp fak. Fizik tedavi hastanesi. Yanı Meram/Konya 0 332 3247292

(25)

Sinerji Eğitim ve Rehabilitasyon Merkezi

Konya Meram'da bedensel özürlüler için eğitim faaliyetleri yürütmektedir. Kurumda sadece fizik tedavi uygulaması yapılmaktadır. İş eğitimi dersi uygulanmamaktadır. Adres: Yunus Emre mah. Akkiraz sok. no:4, Meram, Konya 0 332 323 17 87

Turkuaz Eğitim ve Rehabilitasyon Merkezi

Konya Meram’da Zihinsel ve bedensel özürlüler için eğitim faaliyetleri yürütmektedir. Kurumda iş eğitim dersi uygulanmamaktadır. Adres: Hacı Şaban mah. Ateşbaz Sokak no:53 Meram/Konya 0 332 3244 731

Turuncu Yaşam Eğitim ve Rehabilitasyon Merkezi

Konya Meram’da Zihinsel ve bedensel özürlüler için eğitim faaliyetleri yürütmektedir. Kurumda iş eğitim dersi uygulanmamaktadır. Adres: Ekmekkoçu Mahallesi Bölüm Sokak no:14 Meram/Konya 0 536 846 80 86

Yeni Anıt Eğitim ve Rehabilitasyon Merkezi

Konya’da Zihinsel ve bedensel özürlüler için eğitim faaliyetleri yürütmektedir. İş eğitim dersi uygulanmamaktadır. Adres: Necip Fazıl Mahallesi Orta Irmak Sokak no:9-3 Meram/Konya 0 332 3236670

Yeni Deha Özel Eğitim ve Rehabilitasyon Merkezi

Konya Meram’da Zihinsel ve bedensel özürlüler için eğitim faaliyetleri yürütmektedir. İlk kurulduğu yıllarda bu kuruma bağlı bir iş eğitim merkezi bulunmaktadır. Öğrencisinin azalma sebebi ile iş eğitim merkezi kapanmıştır. İş eğitimi dersi alan 12 öğrenci rehabilitasyon merkezi kısmına aktarılmıştır. Şu anda kurumda bulunan öğrenciler iş eğitimi dersi almaya devam etmektedirler. Milli eğitimden bağımsız olarak iş eğitimi uygulaması yapılmaktadır. Adres: Yunus Emre Mahallesi Sancaklıbey Sokak no:33 Meram / Konya 0 332 3237454

(26)

Yeni Portakal Çiçeği Eğitim ve Rehabilitasyon Merkezi

Konya’da Zihinsel ve bedensel özürlüler için eğitim faaliyetleri yürütmektedir. İş eğitim dersi uygulaması bulunmamaktadır. Adres: Kürden mah/Yaka cad/no/161 Meram/Konya 0 332 325 22 00

Yeni Sevgi Bağı Eğitim ve Rehabilitasyon Merkezi

Konya’da Zihinsel ve bedensel özürlüler için eğitim faaliyetleri yürütmektedir. İş eğitimi dersi uygulanmamaktadır. Adres: Güngören Mahallesi eski kantar yanı Kadınhanı/Konya 0 332 3231023

Yeni Yaka İletişim Eğitim ve Rehabilitasyon Merkezi

Konya Meram’da Zihinsel ve bedensel özürlüler için eğitim faaliyetleri yürütmektedir. İş eğitimi dersi uygulanmamaktadır. Adres: ala vardı mah. Kurum s.no:4 Meram/Konya 0 332 323 28 88

Ziçev Konya Özel Makbule Ölçen Özel Eğitim ve Rehabilitasyon Merkezi

Konya Meram’da Zihinsel ve bedensel özürlüler için eğitim faaliyetleri yürütmektedir. İş eğitimi dersi uygulanmamaktadır. İş ve işçi bulma kurumuyla yapılan görüşmeler sonucunda olumlu bir sonuç çıkarsa sanat ve uygulama merkezi adı altında iş eğitimi uygulamaya başlayacaklardır. Görüşmeler devam etmektedir. Adres: yaka caddesi, no:59 meram, Konya 0 332-325-29-33

Konya Karatay İlçesinde Bulunan Rehabilitasyon Merkezleri

A.Celalettin Çiltaş Eğitim ve Rehabilitasyon Kursu

Konya’da Zihinsel ve bedensel özürlüler için eğitim faaliyetleri yürütmektedir. İş eğitim dersi uygulanmamaktadır. Adres: Hacı cemil mah. Âşık Mehmet yakıcı cad. no:11 Karatay / Konya 2358586

(27)

Tuğra Umut Eğitim ve Rehabilitasyon Merkezi

Konya ‘da Zihinsel ve bedensel özürlüler için eğitim faaliyetleri yürütmektedir.

İş eğitim dersi uygulanmamaktadır. Adres: Gaziosmanpaşa Mahallesi özü toprak sokak no:26 Karatay/Konya 0 332 3573242

Konya Selçuklu İlçesinde Bulunan Rehabilitasyon Merkezleri

Büyük İnci Tanesi Eğitim ve Rehabilitasyon Merkezi

Konya’da Zihinsel ve bedensel özürlüler için eğitim faaliyetleri yürütmektedir.

İş eğitim dersi uygulanmamaktadır. Adres: Erenköy mah. Barış sok. no:26

Selçuklu/Konya 332 246 05 55

Çare Eğitim ve Rehabilitasyon Merkezi

İş eğitim dersi uygulanmamaktadır. Adres: bedir mah. Hadimi cad. no:43

Selçuklu/Konya 332-245 60 60

Emineller Eğitim ve Rehabilitasyon Merkezi

İş eğitim dersi uygulanmamaktadır. Adres: Hocacihan 100.yıl mah. Parıltı sok. Güzel yalı villaları no:18 Selçuklu /Konya 0332 257 12 67

İdeal Dünya Eğitim ve Rehabilitasyon Merkezi Selçuklu Şubesi

İş eğitim dersi uygulanmamaktadır. Adres: Melikşah Mahallesi meram yeni yol

caddesi no:84/1-2 Meram/Konya 3247748

İkinci Cemre Eğitim ve Rehabilitasyon Merkezi

İş eğitim dersi uygulanmamaktadır. Adres: Buhara mah. Gurbet sok. d:3 Selçuklu merkez, Selçuklu, Konya 332 244 05 52

(28)

İlkay Eğitim ve Rehabilitasyon Merkezi

İş eğitim dersi uygulanmamaktadır. Adres: Hoca cihan 100.yıl mahallesi ölmez

sokak güzel yalı sitesi no:5 Selçuklu/Konya

Kaya Uyuşum Eğitim ve Rehabilitasyon Merkezi

İş eğitim dersi uygulanmamaktadır. Adres: Yenişehir mah. Hastane cad. no:3

Selçuklu merkez, Selçuklu, Konya 332 237 07 90

Öz Utku Eğitim ve Rehabilitasyon Merkezi

İlk kurulduğu yıllarda iş eğitim dersi uygulanmıştır. Veliler tarafından ilgi görmediği için kapatılmıştır. İş eğitim dersi uygulanmamaktadır. Adres: Aydınlık evler mah. Soyhan sok. no:5 Selçuklu merkez, Selçuklu, Konya 332 251 85 78

Üçboyut Eğitim ve Rehabilitasyon Merkezi

İlk başlarda iş eğitimi dersi uygulanmıştır. İlgi görmeyince kapatılmıştır. Bu eğitim bir süre sonra velilere yönlendirilmiştir. Rekabet ortamı ve diğer kurumların da bu eğitimi uygulamaya başlamasından dolayı rahatsızlık duyan kurum bu eğitime son

vermiştir. Adres: Rauf Denktaş cad. Kılıçaslan mah. Haydar Bey

sok. no:15/a Selçuklu / Konya 235 00 35

Üstün Değişim Eğitim ve Rehabilitasyon Merkezi

İş eğitim dersi uygulanmamaktadır. Adres: Hoca cihan 100.yıl mahallesi Öztaş

Sokak no:8 Selçuklu/Konya 0 536 2668115

(29)

Yediveren Eğitim ve Rehabilitasyon Merkezi

İş eğitim dersi uygulanmamaktadır. Adres: Dumlupınar Mahallesi Osman sultan

caddesi. No:1 Konya merkez / Konya 248 50 50

Yeni Sevgi Bağı Eğitim ve Rehabilitasyon Merkezi Selçuklu Şubesi

İş eğitim dersi uygulanmamaktadır. Adres: Rauf Orbay Mahallesi Doluçay Sokak

no:73 Selçuklu / Konya 2496767 13

2.MATERYAL VE YÖNTEM

Materyal

Konya şehir merkezinde faaliyet gösteren özel eğitim ve rehabilitasyon merkezleri içerisinde iş eğitimi dersi uygulanan, üç ayrı merkezin, (Yeni Deha özel eğitim ve rehabilitasyon merkezi, Genç Aday Eğitim Uygulama Okulu Ve İş Eğitim Merkezi, Selçuklu Öğretmen Fatma Menekşe İş Eğitim Ve Uygulama Okulu) fiziki yapısı, personeli, eğitimcileri, öğrencileri, derslerin işleyiş biçimi, uygulanan eğitim programları içerisindeki iş eğitimi dersinin yoğunluğu, uygulanan faaliyetlerin tespiti ve bu eğitimin öğrencilere katkısının incelenmesi araştırmanın materyalini oluşturmaktadır.

Yöntem

Araştırma öncesinde literatür taraması yapılmıştır. Konya il merkezinde bulunan Özel Eğitim ve Rehabilitasyon Merkezleri tespit edilerek iş eğitimi uygulanan merkezler seçilmiştir. İlgili merkezlerde alan araştırması yapılmıştır. Araştırma nitel araştırma türlerinden eylem araştırmasına uygundur. Özel eğitim merkezlerinde çalışan 9 personele yarı yapılandırılmış bilgi formu uygulanarak görüşmeler gerçekleştirilmiştir. Araştırma için özel eğitim merkezlerinde çalışan 15

13_{08.05.2011, “Konya’da Bulunan Özel Eğitim Ve Rehabilitasyon Merkezlerinin Listesi”}

http://www.webrehberi.biz/3.2-3-13/konyadaki-ozel-egitim-ve-rehabilitasyon-merkezlerinin-listesi.aspx.

(30)

öğretmene, 11 sorudan oluşan açık uçlu bir anket uygulanmıştır. Cevaplar, bulgular ve değerlendirme bölümünde uzman görüşleri doğrultusunda yorumlanmıştır. Veriler betimsel analiz yöntemine uygun olarak incelenmiştir. Gözlem, araştırmacının kendi gözlemlerine dayalıdır. Bu gözlemler bulgular bölümüne yorumlanarak aktarılmıştır. Görüşme kayıtları çözümlenerek yazıya geçirilmiştir.

Her okul içerik olarak farklı bir el sanatı faaliyetini sürdürmektedir. Bu nedenle tek bir ölçek ile değil, içeriğe bağlı olarak değerlendirmeler yapılmıştır. Öğrencilerin gelişim raporları görülmüş, öğrencinin okula ilk geldiği gün ile son durum arasındaki gelişim raporları ile karşılaştırılarak gelişim durumları tespit edilmiştir. Raporların okul dışına çıkarılması okul prensiplerine aykırı olduğu için gözlemler okul içerisinde yapılmıştır. Araştırma içerisinde sadece rapor örneklerine ve sonuçlarına yer verilmiştir. Elde edilen nitel veriler 5 başlık altında değerlendirilmiştir. Bu başlıklar;

Özel eğitim merkezlerinde uygulanan el sanatları faaliyetleri, özel eğitim merkezlerinde uygulanan el sanatları faaliyetlerinin öğrencilere katkısı, el sanatları uygulamaları esnasında görülen sorunlar, el sanatları uygulama eğitimi veren rehabilitasyon ve uygulama merkezlerinin donanımlarının değerlendirilmesi, okullarda iş eğitimi dersinde uygulanan faaliyetlerin, el sanatları açısından değerlendirilmesidir.

Araştırma çekilen fotoğraflarla desteklenerek belgelendirilmiştir. Fotoğraflar çekilirken öğrencilerin özel haklarına saygı duyularak kurallara uyulmuştur.

Tüm bu verilerden elde edilen bulgulardan sonuca ulaşılmış ve sonuçlar yorumlanarak öneriler ortaya konulmuştur.

3. ARAŞTIRMA BULGULARI

3.1.Seçilen Pilot Okullar Hakkında Genel Bilgiler.

3.1.1.Yeni Deha Özel Eğitim ve Rehabilitasyon Merkezi

Yeni Deha Özel Eğitim ve Rehabilitasyon Merkezi, eğitim uygulamaları içerisinde İş eğitimi (el sanatları eğitimi) uygulayan rehabilitasyon merkezlerinden

(31)

birisidir. Araştırmada bu kurumun Konya’daki Rehabilitasyon merkezleri içerisinde iş eğitimi dersine devam eden tek rehabilitasyon merkezi olduğu tespit edilmiştir. Bu sebeple Konya il merkezinde bulunan rehabilitasyon merkezleri arasında araştırmaya örneklem oluşturacak özelliği 1. sırada taşımaktadır.

Fotoğraf No:2 Yeni Deha Özel Eğitim ve Rehabilitasyon Merkezi

3.1.1.1.Okulun Fiziksel Özellikleri Hakkında Bilgiler,

2007 yılında Konya Meram ilçesinde kurulan Deha Özel Eğitim ve Rehabilitasyon Merkezinin kurucusu Veli Çoban’dır. Okul kurulduğu yıldan bugüne kadar birçok eğitim alanında hizmet vermektedir. Milli Eğitime bağlı özel bir eğitim merkezi olarak işlevini sürdürmektedir. Kurumun bir prefabrik bina içerisinde 15 sınıfı bulunmaktadır. Bu sınıflar;

1 fizik tedavi uygulama sınıfı, 2 grup dersleri uygulama sınıfı,

13 bireysel eğitim uygulama sınıfından oluşmaktadır.

3.1.1.2.Okulun Personel, Öğrenci ve Öğrenci Velileri Hakkında Bilgiler

Okul içerisinde 36 personel çalışmaktadır. Bunlar,1 uzman, 13 öğretmen,1 müdür, 3 fizik tedavi uzmanı,1 psikolog, 2 yemek ve temizlik personeli, 4 muhasebe ve idareci personel,3 şoför ve 3 hostesten oluşmaktadır. Okul öğretmenleri ve diğer personel bireysel başvurularıyla işe alınmaktadırlar. Deneyimleri, eğitim düzeyleri ve özel yetenekleri doğrultusunda değerlendirilmektedirler.

Okul öğrencileri farklı özelliklere sahip özel eğitim öğrencilerinden oluşmaktadır. Bu öğrencilerin yaşları, 1 ve 65 yaş arasında değişiklik göstermektedir.

(32)

Toplam 240 öğrenciye sahip olan bu kurumda her öğrencinin kendi özelliklerine göre eğitim uygulamaktadır.

Okulun öğrenci velilerinin ortalama eğitim düzeyleri ilköğretim mezunudur. Çocuklarının özel durumu hakkında çok fazla bilgiye sahip olmasalar da, kurum tarafından uygulanan aile eğitimi ile bilgilendirilmektedir. Maddi geliri düşük ailelerdir.

3.1.1.3.Okulda Uygulanan Dersler Hakkında Bilgiler

Okulda bireysel eğitim ve grup eğitimi olarak iki şekilde uygulama yapılmaktadır. Bireysel eğitimde öğrenci ve öğretmen ikisi bir sınıf içerisinde olmak üzere gerçekleştirilen eğitimdir. Grup eğitimi ise öğretmen ve en az 2 öğrencinin bir arada tek sınıf içerisindeyken uygulanan eğitimdir. Okulda uygulanan eğitim, Milli Eğitim’in modüler sistemine göre uygulanmaktadır. Okulun eğitim sistemi belirli

aralıklarla Milli Eğitim Bakanlığı’ndan gelen müfettişler tarafından

denetlenmektedir. Okulda uygulanan eğitim programları 4 ana başlık altında toplanmaktadır.

• Zihinsel Engelli Programı

• Bedensel Engelli Programı

• Yaygın Gelişim Bozukluk Programı

• İşitme Engelli Programı

Okulda bir öğrenciye toplam haftada 2 saat bireysel ders uygulanmaktadır, grup dersi alan öğrenciler grup dışında, haftada 2 saat de bireysel uygulama dersi almaktadırlar. Bu öğrenciler Rehberlik Araştırma Merkezi’nden aldıkları raporlarına göre belirlenmektedirler. Okul içerisinde bir ders saati 45 dk. Olarak uygulanmaktadır. Kurumda uygulanan dersler Milli Eğitim Bakanlığı’ndan alınan modüller çerçevesinde uygulanmaktadır.

(33)

3.1.1.3.1.Okulda Uygulanan İş Eğitimi Dersi Hakkında Bilgiler

Yeni Deha Özel Eğitim Ve Rehabilitasyon Merkezinde Uygulanan İş Eğitim Dersi;

Okulda iş eğitimi dersi Milli Eğitimin Belirlediği Modüler programına göre uygulanmaktadır ( Bkz. Ek-1).

Milli Eğitim Bakanlığı modüler programında görülen ders içerikleri ek-1 de görülen alan öğretmenleri ile gerçekleştirilmektedir. İş eğitimi dersi tabloda kırmızı renk ile işaretlenmiş olan derslere destek eğitimi olarak uygulanmaktadır. Bu dersi uygulayan öğretmen el sanatları eğitimi öğretmeni (iş eğitimi öğretmeni)olmasına rağmen Milli Eğitim Bakanlığı’nın modüler eğitim tablosunda görülmemektedir. Milli Eğitim Müdürlüğü iş eğitimi derslerini sadece iş eğitim merkezlerine yönlendirdiği için bu gibi kurumlara iş eğitimi için ehliyet verilmemektedir. İş eğitimi dersi bu okulda destek eğitim adı altında gayri resmi olarak devam etmektedir.

Bu okulda uygulanan, iş eğitimi dersini düzenli olarak alan öğrenci sayısı 12 dir. Bu öğrenciler sabah ve öğlen olarak iki gruba ayrılmıştır. Sabah gelen öğrenci sayısı 6 kişidir. Öğrencilerin yaşları 12 -30 yaş aralığındadır. Öğrencilerin engellilik özellikleri farklılık göstermektedir. Bu öğrenciler bu okulda iş eğitimi dersleri dışında engelleriyle ilgili olarak haftada 2 saat ders almaktadırlar. Bu dersler fizik tedavi, Türkçe, matematik, işitme, dil eğitimi ve öz bakım becerileri olarak değişmektedir. Öğrenciler iş eğitimi dersinde bir ürünü ortaklaşa çalışarak süslemektedirler. Grup çalışmalarında öğrenciler iş bölümü halinde, bir fabrika üretim bandı sisteminde etkinliği gerçekleştirmektedirler. Boyarken, yapıştırırken, keserken nelere dikkat edecekleri konusunda öğretmenleri tarafından öğrencilere bilgi verilmekte aynı zamanda gözlemlenmektedir. Derslerde özel bir durum olmadığı sürece iş eğitimi öğretmeni dışında ikinci bir öğretmen bulunmamaktadır. Çocuklar fiziksel engellerinden dolayı desteksiz çalışamamaktadır. Bu gibi durumlarda öğretmeni öğrencilerine destek vermektedir. Süsleme işlemi gerçekleşirken öğrencilerin birbirleriyle sohbet etmeleri ve yardımlaşmaları öğrencilerin sosyalleşmelerine katkı sağlayacağından buna ortam hazırlanmaktadır.

(34)

Derslerde öğrencinin isteklerini rahatlıkla söyleyebileceği bir ortam sağlanmaktadır.

İş eğitimi dersinde üretilen ürünler okul içerisindeki diğer öğretmenlere veya velilere satılarak gelir elde edilmektedir. Ayrıca bu ürünler yılsonunda düzenlenen geleneksel okuma bayramında sergilenerek öğrencilerin özgüvenlerinin gelişmesine yardımcı olmaktadır.

Fotoğraf No:5 Yeni Deha Özel Eğitim Ve Rehabilitasyon Merkezinde uygulanan iş eğitimi dersinden bir görünüm.

3.1.1.3.2.İş Eğitimi Derslerinin Öğrencilere Olan Katkısı

İş eğitimi uygulanan çocukların engel özellikleri farklı olduğu için kazanımlar da öğrenciden öğrenciye göre değişmektedir. Okula ilk gelen öğrenci için önce uzman kişiler tarafından gelişimsel tanımlama ve değerlendirme formu (kaba değerlendirme formu) doldurulmaktadır (Kaba değerlendirme formu bkz. Ek-2). Bu form doldurularak rehberlik ve araştırma merkezine gönderilmektedir. Öğrenciler rehberlik araştırma merkezlerinde gözlendikten ve bir takım testlerden geçirildikten sonra uzman kişiler tarafından özel eğitim dersleri alıp almamasına karar verilmektedir. Rehberlik ve araştırma merkezinin onayı doğrultusunda her ay öğrencinin gelişimsel ve eğitsel değerlendirme raporuyla gelişim takipleri yapılmaktadır (Performans değerlendirme formu bkz. Ek-3). Öğrenci gelişimleri her altı ayda bir Rehberlik ve Araştırma Merkezine raporla bildirilmektedir (Performans değerlendirme raporu bkz. Ek-4).

(35)

Bu okuldaki iş eğitimi dersi uygulamalarının öğrenciye katkısı yukarıda

görülen raporların izlenmesiyle tespit edilmiştir. Öğrenci gelişimlerinin

değerlendirilmesi okulda bulunan uzman kişilerle birlikte yapılmıştır. Görülen raporlarda etik kurallar sebebi ile öğrencilerin kimlik bilgileri gizli tutulmuştur. Raporlarda ulaşılan sonuçlar aşağıda verilmiştir.

• Fiziksel engeli olan öğrenciler (bedensel engelli bireyler) fizik tedavi uygulamasına destek olarak bu dersi almaktadırlar. İş eğitimi dersinde yaptıkları faaliyetler sayesinde ince motor gelişimleri desteklenmektedir. İnce motor gelişimi; küçük kas hareketleridir. Görsel algılama, çizim becerileri, tutma-bırakma, el becerileri, el ve göz koordinasyonu sağlama programlarıdır.14

• Görme engelli olan öğrenciler, sosyal beceriler, bağımsız hareket becerileri, psikomotor becerileri uygulamalarına destek olarak iş eğitimi dersi almaktadırlar. Öğrenciler bu eğitim sayesinde toplum içerisinde kolaylıkla sosyalleşebilmektedirler. Çevrelerine uyumlu bireyler olmasını hedefleyen bu davranışlar öğrencilerin gelişim raporlarında belirtilmektedir. Öğrencilerde psikolojik etkiler de sağlamaktadır. Kendilerine olan öz güvenlerini arttırmaktadırlar. Arkadaşlarıyla uyum içerisinde çalışmayı, yardımlaşmayı en önemlisi de toplumdan dışlanmadan yaşayabileceklerini öğrenmektedirler.15

•Zihinsel engelli öğrenciler, psikomotor gelişimi, toplumsal yaşam becerileri ve sosyal hayat becerilerine destek sağlamak için bu eğitimi almaktadırlar.

•Yaygın gelişimsel bozukluklar sergileyen öğrenciler(otistik,….vs.

gibi)eşleme becerileri,oyun ve müzik,sosyal beceriler eğitimine destek olarak bu dersi almaktadırlar. Öğrencilerin diğer öğrencilerle olan iletişimleri, el becerileri, kendilerine olan öz güvenlerinde gelişim olduğu gözlemlenmektedir. Bu bilgiler iş

14

24.07.2010 Tarihinde, Okulun Fizyoterapisti Ömer Küçükapan ile yapılan karşılıklı görüşmelerden elde edilen bilgilerdir.

15_{04.07.2010 Tarihinde, Okulun psikologu Duygu Demirağ (}_1985.Konya_{) ile Yapılan Karşılıklı} Görüşmelerden Elde Edilen Bilgiler ve Öğrencilerin Her Ay Yazılan gelişim raporlarının incelenmesiyle elde edinilen bilgilere dayanarak elde edilen sonuçlardır..

(36)

eğitimi dersi almaya başladığından bugüne kadar tutulan gelişim raporları incelemeleri sonucunda elde edilmiştir.16

3.1.1.3.3.İş Eğitimi Derslerinde Karşılaşılan Sorunlar

•İş eğitimi dersinde karşılaşılan sorunların başında velilerin maddi

durumlarının yetersiz oluşundan kaynaklanan malzeme sağlanmasındaki zorluklardır.

•Öğrenciler gergin olarak derse katıldıklarında, tek öğretmen sınıf kontrolünü sağlayamamaktadır. İkinci bir öğretmen ya da stajyer öğretmene gerek duyulmaktadır. Fakat imkânlar sınırlıdır.

•Öğrencilerin yaşları, engel durumları göz ardı edilerek gruplar

oluşturulmaktadır. Bu durumda öğrencilerin faaliyetlere katılımları hem

öğretmenlere hem de öğrencilere problem yaşatmaktadır.

•İş eğitimi için bir ders programının olmaması, bazen derslerin boş geçmesine neden olmaktadır.

•Velilerin bazıları bu dersi gereksiz gördüğü için önemsememesi, öğrencinin

diğer derslere yönlendirilmesini istemesi öğrencilerin eğitiminde sıkıntı

yaratmaktadır.

•Öğretmenin derslerde çok dikkatli olması gerekmektedir. Öğrencilerin

malzeme ve araç gereç kullanımını sürekli denetlemesi gerekmektedir. Bu gibi durumlarda grup eğitimi zor sağlanmaktadır.

• Öğrenciler hem engellerinden dolayı, hem de toplumdan dışlandıkları için daha hassas olmaktadırlar. Bu nedenle öğretmenin öğrencilerle ilgilenirken sürekli sevecen ve sabırlı davranması gerekmektedir.

16_{04.07.2010 Tarihinde, okulun müdür yardımcısı Asiye Soyluoğlu ile yapılan karşılıklı}

(37)

3.1.2.Özel Genç Aday Eğitim Uygulama Okulu ve İş Eğitim Merkezi

3.1.2.1.Okulun Fiziksel Özellikleri Hakkında Bilgiler

Okul 2007 tarihinde Sille civarında kurulmuştur.9 ay önce okulun adı resmi olarak Aday (Atak) olarak değiştirilmiştir. Okul 700 m² lik bir alan üzerine kurulmuştur. Okulun 200 öğrencisi bulunmaktadır. Tek bina içerisinde 17 sınıfı bulunmaktadır. Bu sınıfların;

14’ü bireysel eğitim, 3’ü iş eğitim atölyesi

1’i okulöncesi olarak kullanılmaktadır.

Fotoğraf No:3 Özel Genç Aday Eğitim Uygulama Okulu Ve İş Eğitim Merkezi

Okulun 24 personeli bulunmaktadır. Okulda 2 eğitim programı uygulanmaktadır, zihinsel engelliler ve öğrenme güçlüğü çekenler eğitim programı. Eğitim Milli Eğitim Bakanlığı’nın modül programına uygun olacak şekilde uygulanmaktadır. Öğrencilerin eğitim şeklini R.A.M (Rehberlik ve Araştırma merkezi) den aldıkları raporlar belirlemektedir. Öğrencilerin durumları gelişim raporlarıyla her yıl RAM’a bildirilmektedir. Dersler 45 dk.olarak uygulanmaktadır.

(38)

Diğer öğrenciler ise haftada iki saat ders almaktadırlar. Okulda dersler haftanın 5 günü 00:09-17:30 arası uygulanmaktadır.

3.1.2.2.Okulun Personel, Öğrenci ve Velileri Hakkında Genel Bilgiler

Okulda 2 uzman,11 öğretmen,1müdür,1halkla ilişkiler,1 psikolog,2 muhasebe,4 şoför ve 2 temizlik personeli bulunmaktadır. Personel bireysel başvuru ile işe alınmaktadır.

Okulun 200 adet öğrencisi bulunmaktadır. Bu öğrenciler farklı özelliklere sahip öğrencilerdir. Genellikle zihinsel engelli ve öğrenme güçlüğü çeken öğrencilerdir. Bu öğrencilerin 100 tanesi iş eğitimi alan öğrencilerdir. Öğrencilerin eğitim, kırtasiye malzemeleri velilerden istenmektedir. Öğrenci yaş aralığı 03-40 yaş arasında değişiklik göstermektedir. Okulda eğitim RAM’dan öğrencilere verilen raporlar doğrultusunda sürdürülmektedir.

Okulun öğrenci velilerinin eğitim düzeyleri çoğunluk olarak ilköğretim mezunudur. Çocuklarının özel durumları hakkında çok fazla bilgiye sahip değillerdir, Maddi gelirleri düşük ailelerdir.

3.1.2.3.Okulda Uygulanan Dersler Hakkında Bilgiler

Okulda dersler Milli Eğitim Bakanlığı’nın modülerine göre uygulanmaktadır. Ders içerikleri RAM’dan alınan raporlar doğrultusunda çocukların özelliklerine göre yönlendirilmektedir. Okulda bireysel eğitim ve grup eğitimi olarak iki şekilde uygulama yapılmaktadır. Bireysel eğitimde öğrenci ve öğretmen ikisi bir sınıf içerisinde olmak üzere gerçekleştirilmektedir. Grup eğitimi ise 15’şer öğrenci ile bir sınıf içerisinde grup oluşturularak uygulanmaktadır. Okulda uygulanan eğitim programları 2 ana başlık altında toplanmaktadır.

• Zihinsel Engelli Programı

(39)

Okulda bir öğrenciye toplam haftada 2 saat bireysel ders uygulanmaktadır, (Bireysel olarak uygulanan dersler zihinsel engelli programı ve öğrenme güçlüğü programı) grup dersi alan öğrenciler ise toplam haftada 5 gün, 3’er saat olarak iş eğitimi dersi almaktadır. Bu öğrenciler RAM’dan aldıkları raporlarına göre belirlenmektedirler. Bir ders saati 45 dk, teneffüsler 15 dk. Olarak uygulanmaktadır.

3.1.2.3.1.Okulda Uygulanan İş Eğitimi Dersi Hakkında Bilgiler

Okulda iş eğitimi dersi Rehberlik ve Araştırma Merkezlerinden gönderilen, çocukların kişisel özelliklerine göre düzenlenmiş raporlar doğrultusunda işlenmektedir. Raporlarda bulunan ihtiyaçları kısmı öğrencinin eğitim alanında neye ihtiyaç duyduğunu belirlemektedir. Raporun en altında bulunan amaçlara göre, öğrencilerin eğitimleri yönlendirilmektedir (Rehberlik ve Araştırma Merkezinden gönderilen rapor örneği bkz. Ek-5).

Öğrencilerin gelişimleri eğitim performansı formundan takip edilmektedir. Öğrencilerin derslerde gösterdikleri başarıları bu formlara işlenerek bu formlar dönem sonunda rehberlik ve araştırma merkezlerine yollanmaktadır. Öğrencilerin kazanımlarına göre rehberlik araştırma merkezi durumunu değerlendirerek eğitime devam edip etmemesi konusunda rapor hazırlamaktadır. Eğer öğrencide gelişim saptanmışsa, öğrencinin raporunda yeni amaçlar belirleyerek öğrencinin eğitimine devam etmesi belirtilmektedir (Öğrencinin performansının değerlendirme formu bkz. Ek-6).

Okulda iş eğitimi dersi, öğrenci raporunun amaçlar bölümündeki işlem basamakları takip edilerek uygulanılmaktadır. İş Eğitimi dersi günde 3 saat, haftanın 5 günü olarak uygulanmaktadır. Dersler gün içerisinde 4 grupla işlenmektedir. 3 atölyede dört ayrı grup gün içerisinde iş eğitimi faaliyetlerini sürdürmektedir. Bu gruplardan saat09:00-12: 00 arasında gelen öğrenciler en ağır engeli olan öğrencilerdir. 10: 00-13: 00 arası orta düzey,13: 00-16: 00 karma düzey,16: 00-17: 45 ilköğretim kaynaştırma grubu olarak gelen öğrencilerden oluşmaktadır.

Ahşap işçiliği atölyesinde genellikle zihinsel engelli erkek öğrenciler

(40)

uğraşmaktadırlar. Diğer iki atölyeyi ise karma gruplar oluşturmaktadır. Bu gruplar Süsleme, boyama, yapıştırma, örgü örme, nakış, oya, ebru, dikiş gibi faaliyetler üzerine çalışmalar yapmaktadırlar. Öğretmen öğrencinin engeline yeteneğine göre öğrenciyi yönlendirmektedir. İş eğitimi dersleri için önceleri ders programı yapılmışsa da çocukların engelli oluşu ve gelişimlerinin yavaş olması nedeni ile bu programa uyum sağlanamamıştır. Öğrencilere iş eğitimi dersi dışında iş eğitimi öğretmeni tarafından renk bilgisi ve yön bilgisi öğretilmektedir.

Öğrencilerden ahşap atölyesinde bulunanlar grup çalışmalarını ortaklaşa yaparken diğer gruplar bireysel çalışmaktadırlar. Boyarken, yapıştırırken, keserken nelere dikkat edecekleri konusunda öğretmenleri tarafından öğrencilere bilgi verilmektedir, aynı zamanda öğrencilerin kendilerine zarar vermemeleri için önlem alınmaktadır. Dersler bir tek öğretmen ile sürdürülmektedir. Ders içerisinde

öğrencilerin birbirleriyle sohbet etmeleri ve yardımlaşmaları öğrencinin

sosyalleşmesine etki edeceği için buna ortam hazırlanmaktadır. Derslerde öğrencinin isteklerini rahatlıkla söyleyebileceği bir ortam sağlanmaktadır. İş eğitimi dersinde üretilen ürünler kermeslerde, sergilerde, okul gecelerinde teşhir edilerek satışa sunulmaktadır. Okula gelen ziyaretçilere, okul içerisindeki diğer öğretmenlere ve velilere pazarlanarak iş eğitimi dersi için gelir elde edilmektedir.

3.1.2.3.2.İş Eğitimi Dersinin Öğrencilere Olan Katkısı

İş eğitimi uygulanan çocukların engel özellikleri farklı olduğu için kazanımlar da öğrenciden öğrenciye göre değişmektedir. Okula gelen öğrenciler R.A.M. dan aldıkları raporlar doğrultusunda yönlendirilmektedir. Öğrencilerin gelişim raporları her dönem başında okul tarafından R.A.M. a bildirilmektedir.

Bu okuldaki iş eğitimi dersi uygulamalarının öğrenciye katkısı yukarıda görülen raporların izlenmesiyle tespit edilmiştir. Öğrenci gelişimlerinin değerlendirilmesi okulda bulunan uzman kişilerle birlikte yapılmıştır. Görülen raporlarda etik kurallar sebebi ile öğrencilerin kimlik bilgileri gizli tutulmuştur. Raporlarda ulaşılan sonuçlar aşağıda verilmiştir.