Cumhuriyet Üniversitesi Di Hekimli i Fakültesi Dergisi Cilt:7 Say :1-2004
* K r kkale Üniversitesi, Di Hekimli i Fakültesi, Endodonti AD, K r kkale, Türkiye. ** Selçuk Üniversitesi, Di Hekimli i Fakültesi, Endodonti AD, Konya, Türkiye.
KOMPOZ T REZ NLER N TAM R NDE FARKLI BOND NG S STEMLER N
KULLANILMASI
Yrd. Doç. Dr. Ali Erdemir* Dr. Ayçe Ünverdi Eldeniz** Doç. Dr. Sema Belli**
ÖZET
Kompozit restorasyonlar zaman içerisinde
onar lmaya ihtiyaç gösterebilir. Bu çal man n amac farkl dentin bonding ajanlar kullan larak kompozit rezinlerin kompozit restorasyonlara in vitro shear ba lanma dayan mlar n n de erlendirilmesidir. 5 cm uzunlu unda ve 2.5 cm çap nda 60 adet rezin blok haz rland . Bu bloklar üzerinde 3 mm derinli inde ve 5 mm çap nda aç lan kaviteler kompozitle dolduruldu. 24 saat sonra kompozit yüzeyleri 600, 800 ve 1200 nolu su z mparas yla haz rland . Örnekler her biri 15 örnek içeren 4 gruba ayr ld . Kompozit yüzeylerine her bir adesiv sistem uyguland ve 2.38 mm çap nda ve 3 mm uzunlu undaki silindirik ekilli plastik matriks içine kompozit rezin s k t r larak üst yap lar olu turuldu. Her örne in shear ba lanma dayan m 24 saat sonra 1mm/dak h zla universal test makinesi kullan larak ölçüldü. Ba lanma dayan m de erleri megapaskal olarak hesapland ve sonuçlar istatistiksel olarak Kruskal Wallis tek yönlü varyans analizi ve Tukey testi kullan larak analiz edildi. Farkl bonding sistemlerinin kullan lmas n n ba lanma dirençleri üzerinde farkl etkileri bulundu (p<0.05). Clearfil SE Bond ve Prime Bond NT kompozit rezinlerin tamirinde en güçlü ba lanmay gösterdi.
Anahtar Kelimeler: Kompozit, Tamir, Ba lanma
Dayan m .
SUMMARY
Composite restorations may need to be repaired by the time. The purpose of this study was to evaluate in vitro shear bond strength of composite resins to composite restorations using different dentin bonding agents. Sixty resin blocks with an internal diameter of 2.5 cm and height of 5 cm were prepared. Cavities with diameter of 5 mm and height of 3 mm prepared on these blocks were obturated with composite. Composite surfaces were polished with 600, 800 and 1200 grit waterproof polishing papers after 24h. Specimens were randomly divided into four groups, including fifteen teeth each. The composite surfaces were then bonded with each adhesive system and composite resins were added to the surfaces by packing the material into a cylindrical-shaped plastic matrix with an internal diameter of 2.38 mm and height of 3 mm. Shear bond strength of each sample was measured after one week using a universal testing machine at a crosshead speed of 1 mm/min. Bond strength values were calculated in MPa and the results were statistically analyzed using Kruskal Wallis one way ANOVA and Tukey tests. A significant difference was found among the groups (p<0.05). Clearfil SE Bond and Prime Bond NT showed strongest adhesion on repair of composite resins.
Key Words: Composite, Repair, Bond Strength.
G R ,
Restoratif di hekimli inde kompozit rezinlerin kullan m bonding sistemlerin ve resin sistemlerin mekanik ve fiziksel özelliklerindeki geli melerle rutin hale gelmi tir. Bununla beraber anterior ve posterior bölgede çok geni kullan m alan na sahip kompozit rezinlerin zaman içerisinde yüzey bozulmas , kenar s z nt s , k r lma ve renk de i imi gibi sorunlardan ötürü de i tirilmesi veya onar lmas gündeme gelebilir.1-3
Özellikle polisaj i lemine özen gösterilmedi i zaman kompozit dolgu yüzeyinde pürüzlülük, leke ve plak birikimi olu acak ve zaman içerisinde tamiri kaç n lmaz olacakt r.2
Derin kavitelerde ve pin tutuculu restorasyonlarda, dolgunun tümüyle de i tirilmesi, di in pulpas nda yeni bir travmaya neden olabilir. Ayr ca restorasyonun onar m de i tirmeye göre daha az zaman al c ve daha az maliyete sahiptir. Birçok ara t r c böyle durumlarda
Cumhuriyet Üniversitesi Di Hekimli i Fakültesi Dergisi Cilt:7 Say :1-2004
8
kompozit dolgular n kompozit rezinlerle onar lmas nönermi ve onar m i leminden sonra, rezinler aras ba lanma kuvvetinin klinik olarak kabul edilebilir s n rlar içerisinde oldu unu belirtmi lerdir.4,5
Hunter ve arkada lar6 yapt klar bir çal mada 2.
s n f kavitelerde yap lm amalgam ve kompozit restorasyonlar n sökülmesinden sonra, kavite hacminin art n incelemi lerdir. Ancak kompozit restorasyon sökülmesinde, amalgam restorasyon sökülmesine göre, di dokular nda daha fazla madde kayb oldu unu bildirmi lerdir. Ara t rmac lara göre, di e güçlü bir biçimde ba lanma gösteren kompozitin, di dokular ndan ay rt edilmesi güç oldu u için, sökülme i lemi s ras nda kavite boyutlar daha fazla geni lemektedir.6 Bu da restorasyonun tamamen
yenilenmesi yerine tamirinin tercih edilmesi gerekti ini gösterebilir. Fakat onar m; ba ar s zl n nedenine, geni li ine ve kalan restorasyonun kalitesine göre yap lmal d r. Birçok aç dan zarara u ram bir restorasyonun yenilenmesi gerekebilir.3
Kompozit tamiri ile ilgili çal malar ara yüzdeki ba lanma kuvvetlerinin, tamir edilecek restorasyonun ya na,7-9 yüzey özelliklerine,9,10 polimerizasyon
ortam na11 ve bonding ajan kullan m na7-10 ba l
oldu unu göstermektedir. Ayr ca tamir i leminde kullan lacak bonding ajan n viskositesi ve slatma özelli i, kompozitin k vam ve içerdi i doldurucular n özelli i ba lanma kuvvetlerinde etkili oldu u bildirilmi tir.8,11 Tüm bu ara t rmalar n sonucunda;
restorasyonun ya n n artmas , yüzey pürüzlülü ünün artmas , bonding ajan n viskositesinin azalmas ve yüzeye bir kontaminasyon olmas yla ba lanma kuvvetlerinin azald bulunmu tur.7-11
Bu çal man n amac mikrohibrit dolduruculu bir kompozit rezin materyalin ayn cins kompozit rezin materyale makaslama kuvvetleri kar s nda ba lanma dayan m üzerinde dört farkl bonding ajan n etkisini incelemektir.
MATERYAL VE METOD
Bu çal mada mikrohibrit dolduruluculu bir kompozit rezinin (Clearfil AP-X, Kuraray Co, Ltd, Japan) ayn materyalle onar m yap l rken restorasyon maddelerinin birbirlerine olan ba lanma dayan mlar dört farkl bonding ajan kullan larak kar la t r ld .
5 cm boyunda ve 2,5 cm çap ndaki plastik kal plara otopolimerizan akrilik rezin (Self Curing, Vortex,
Netherland) yerle tirilerek 60 adet akrilik rezin blok haz rland . Sertle tikten sonra bu akrilik rezin bloklar üzerinde 3 mm derinli inde ve 5 mm çap nda kaviteler aç ld . Bu kavitelere mikrodolduruculu bir kompozit (Clearfil AP-X, Kuraray Co, Ltd, Japan) kondanse edildi ve kompozit rezin 40 sn. k (HILUX, Benlio lu Dental Inc, Ankara, Türkiye) ile polimerize edildi. I k yo unlu u en az 400 Mw/cm2 idi. haz rlanan örnekler 24
saat boyunca %100 nemli ortamda 37 oC deki etüvde
bekletildikten sonra kompozit yüzeyleri s ras yla 600, 800 ve 1200 nolu metal z mparalar ile sulu ortamda z mparaland . Örnekler rastgele 15 örnekten olu an 4 gruba ayr ld .
Birinci grupta hava spreyi ile kurutulan kompozit yüzeyine 20 sn boyunca primer (SE Primer, Kuraray Co., Japan) uyguland . Hava spreyi ile kurutulduktan sonra bonding ajan (SE Bond, Kuraray Co., Japan) uyguland ve 10 sn. k ile polimerize edildi (HILUX, Benlio lu Dental Inc, Ankara, Türkiye).
Nkinci grupta kurutulan kompozit yüzeyine bonding sistemi (Prime & Bond NT, Dentsply, Germany) 20 sn boyunca uyguland . Hava spreyi yard m yla çözücünün fazlas uzakla t r ld ve 10 sn. k uyguland .
Üçüncü grupta kurutulan kompozit yüzeyinde bonding sistemi olarak AQ Bond (Sun Medical Co., Ltd. Japan) kullan ld . Birinci kat bonding sistem 20 sn. boyunca uyguland ktan sonra 3-5 sn. hava ile kurutuldu. Nkinci kat bonding sistem ayn ekilde uyguland ve 5-10 sn. hava ile fazlas uzakla t r l p 10 sn. k uyguland .
Dördüncü grupta kompozit yüzeyi tamamen kurutulduktan sonra bonding sistemi olarak N-Bond (Heraeus Kulzer, Inc. Germany) kullan ld . Kompozit rezin yüzeyine 3 kat N-Bond uyguland . 30 sn. beklendi ve fazla bonding materyali hava ile uzakla t r ld ve 20 sn. boyunca nland .
Her bir bonding ajan uyguland ktan sonra örneklerin yüzeyine 2,38 mm çap nda ve 3 mm uzunlu unda kompozitler yap lmas n sa layan özel bir ba lant aparat na (Ultradent Products Inc, SJ, Utah) yerle tirildi. Kompozit rezin (Clearfil AP-X, Kuraray Co, Ltd, Japan) bu kal plar içine bonding ajanlar uygulanm kompozit yüzeyine kondanse edildi. Materyalin fazlas uzakla t r ld ktan sonra k tabancas yla 40 sn. boyunca polimerizasyon sa land .
Ba lant aparat uzakla t r ld ktan sonra haz rlanan örnekler 24 saat boyunca %100 nemli ortamda 37 oC
Cumhuriyet Üniversitesi Di Hekimli i Fakültesi Dergisi Cilt:7 Say :1-2004
9
Test Cihaz na (Testometric Co Ltd., U.K.) ba land vecihaz n h z 1 mm/dk’ya ayarlanarak örnekler k r l ncaya kadar kuvvet uyguland . Ba lanma direnci Newton olarak ölçüldü ve ba lanma alan tespit edildikten sonra megapaskal (MPa)’a dönü türüldü.
Elde edilen veriler istatistiksel olarak Kruskal Wallis tek yönlü varyans ve Tukey testleri kullan larak analiz edildi.
BULGULAR
Ayn kompozit materyallerin birbirine ba lanmas nda 4 farkl bonding ajan n n kullan m yla makaslama kuvvetlerine kar olu an ba lanma dayan mlar na ait verilerin ortalama, standart sapma, minimum ve maksimum de erleri Tablo I’de sunulmaktad r.
Ayn harfi ta yan ortalamalar aras nda istatistiksel olarak fark yoktur (p>0.05).
Adeziv Sistemler n Ortalama ± Standart Sapma
(MPa) Minimum Maksimum Clearfill SE Bond 15 37.56 ± 3.92a 32.11 44.67
Prime&Bond NT 15 35.71 ± 3.74a 31.17 42.09
AQ Bond 15 30.76 ± 3.46b 25.98 37.93
-Bond 15 29.18 ± 3.21b 22.63 34.36
Tablo I. Kompozit restorasyonlar n tamirinde farkl adeziv
sistemlerle kullan lan kompozit rezinlerin shear ba lanma dayan mlar n n ortalama, standart sapma, minimum ve maksimum de erleri (MPa).
Nlk iki grupta uygulanan SE Bond ve Prime Bond NT bonding sistemleri, di er iki grupta uygulanan AQ Bond ve N-Bond bonding sistemlerine göre istatistiksel olarak anlaml bir fark gösterdiler (p<0.05). SE Bond makaslama kuvvetlerine kar en yüksek ba lant y sa larken Prime Bond NT ile aralar nda istatistiksel olarak anlaml bir fark bulunamad (p>0.05). N-Bond en dü ük ba lanma dayan m gösterirken AQ Bond ile aralar nda istatistiksel olarak önemli bir fark bulunmad (p>0.05).
TARTI,MA
Klinikte defektli kompozit restorasyonlarla kar la t m zda, restorasyonu yenileme karar vermeden önce defektin büyüklü ünün ve bulundu u bölgenin durumuna ba l olarak restorasyona bir tamir ans tan man n, hem di hekimi hem de hasta için oldukça tatmin edici sonuçlar sa layabilece i birçok ara t r c taraf ndan belirtilmi tir.1-11 Bunun için bu
konuda yap lan birçok çal mada onar m i lemlerinde iki rezin aras ndaki kimyasal farkl l n,1,12,13 yüzeye
uygulanan i lemlerin4,8,14,15 ve dolgunun yap m
zaman n n7,8,13 ba lanmay önemli ölçüde
etkileyebilece i bildirilmi tir.
Ara t r c lar1,12,13 dolgu s ras nda kullan lm rezin ile
onar mda kullan lacak rezin aras ndaki kimyasal yap farkl l n n ba lanma kuvvetine etkisi ile ilgili yapt klar çal malarda farkl sonuçlara ula m lard r. Chan ve Boyer13 çal malar nda benzer kimyasal yap daki
kompozit rezinlerin daha güvenilir bir ba lanma olu turdu unu bulurken, Gregorg ve arkada lar1 ise,
rezinler aras ndaki kimyasal yap farkl l n n ba lanma kuvvetini etkilemedi ini bildirmi lerdir.
Çal mam zda, dolguda kullan lm olan kompozit rezinin kimyasal yap s ba lant y etkilememesi aç s ndan hekim taraf ndan biliniyor varsay lm ve ayn kompozit rezin tamir i leminde kullan lm t r.
Onar m çal malar nda kompozit dolgunun kimyasal yap s kadar yüzey i leminin de önemi vard r. Bolay ve Köprülü’nün14 yüzey i lemine göre yapt klar onar m
çal mas nda en yüksek ba lanma gücü, frezle pürüzlendirilmi , bonding ajan uygulanm örneklerde tespit edilmi tir. Ara t r c lar bu çal malar nda onar lacak yüzeye asit ve bonding ajan uygulanm örnekler ile sadece bonding ajan uygulanm örnekler aras nda ba lanma dayan m aç s ndan istatistiksel olarak anlaml bir fark bulamam lard r. Bulucu ve arkada lar15 ise onar m yap lacak olan kompozit
yüzeylere yüksek bir ba lanma elde edebilmek için asit uygulamas n n önemli oldu unu bildirmi lerdir.
Boyer ve arkada lar8 kompozitlerin onar lmas ndan
önce, onar lacak yüzeye sadece ba lay c ajan sürülmesinin gerilme dayan kl l n artt rd n savunurken, Puckett ve arkada lar4 ise çal malar nda
onar lacak yüzeyin a nd r l p ba lay c ajan uygulanmas yla en iyi sonuçlar elde ettiklerini bildirmi lerdir. Çal mam zda, tüm örneklerde test yap lacak yüzeyler z mpara ile pürüzlendirilmi ve daha sonra ba lay c ajan uygulanm t r.
Kompozitlerin onar m i leminde zaman faktörü de ba lanmada rol oynayan di er bir etkendir. Birçok ara t r c , dolgu yap ld ktan sonra geçen süre uzad kça ba lanma kuvvetlerinde azalma oldu unu bildirmi lerdir.7,8,13 Bu çal mada ise zaman faktörü göz
ard edilerek, sadece farkl bonding ajanlar n ba lanmaya etkisi ara t r lm t r.
Cumhuriyet Üniversitesi Di Hekimli i Fakültesi Dergisi Cilt:7 Say :1-2004
10
Çi neme kuvvetleri s ras nda di lere gelen kuvvetlerçok yönlüdür. Ancak literatüre bak ld nda restorasyon materyallerinin tamirinde ba lanma dayan m testlerinde daha çok makaslama kuvvetlerinin kullan ld görülmektedir. Gerçe e uygunlu u ve restorasyonlar n tamir ba ar s n daha çok makaslama kuvvetlerinin tehdit etti i dü ünülerek bu çal mada bu tip kuvvetlere kar ba lanma dayan mlar ara t r lm t r.
Bu çal man n sonucunda SE Bond ve Prime Bond NT bonding ajanlar ile kompozit restorasyonlar n tamirinde en güçlü ba lanma dayan m elde edilmi tir. AQ Bond ve N-Bond kullan lan örneklerde daha dü ük ba lanma dayan m görülmü tür. Bu çal man n sonuçlar na göre, bu çal mada göz ard edilen faktörlerinde göz önüne al narak bu konuda daha detayl ara t rmalar n yap lmas gereklidir.
KAYNAKLAR
1. Gregory WA, Pounder B, Bakus E. Bond strengths of chemically dissimilar repaired composite resins. J Prosthet Dent, 64: 664-8, 1990.
2. Köprülü H, Gürgan S, Trito lu M. Proflaktik polisaj i leminin farkl kompozit üzerine etkisinin in vitro incelenmesi. H Ü Di Hek Fak Derg, 16: 112-4, 1992.
3. Özgünaltay G, Dayangaç B, Önen A, Dayangaç B. Kompozit rezinlerin onar lmas nda zaman faktörünün gerilme dayan kl l na etkisi. E Ü Di Hek Fak Derg, 13: 121-4, 1992. 4. Puckett AD, O’hara JW. Strength of posterior composite repairs using different composite/bonding agent combination. Oper Dent, 16: 207-10, 1991.
5. Miranda FJ, Duncanson MG, Dilts WE. Interfacial bonding strengths of paired composite systems. J Prosthet Dent, 51: 29-32, 1984.
6. Hunter AR, Treasure ET, Hunter AJ. Increases in cavity volume associated with the removal of class 2 amalgam and composite restorations. Oper Dent, 20(1): 2-6, 1995.
7. Boyer DB, Chan KC, Reinhardt JW. Build-up and repair of light-cured composites bond strength. J Dent Res, 63: 1241-4, 1984.
8. Boyer DB, Chan KC, Torney DL. The strength of multilayer and repair composite resin. J Prosthet Dent, 39: 63-7,1978. 9. Tezvergil A, Lassila LVJ, Vallittu PK. Composite-composite repair bond strength:effect of different adhesion primers. J Dent, 31: 521-5, 2003.
10. Shahdad SA, Kennedy JG. Bond strength of repaired anterior composite resins: an in vitro study resins. J Dent, 26: 685-94, 1998.
11. Causton BE. Repair of abraded composite fillings. An in vitro study. Brit Dent J, 139: 266-88, 1975.
12. Mitsaki-Matsou H, Karanika-Kouma A, Papadoyiannis Y, Theodoridou-Pahine: An in vitro study of the tensile strength of composite resins repaired with the same or another composite resin. Quintessence Int, 22: 475-81, 1991.
13. Chan KC, Boyer DB. Refair of conventional and microfilled composite resins. J Prosthet Dent, 50: 345-50, 1983.
14. Bolay V, Köprülü H. Farkl kompozit-ba lay c ajan birle imleri kullan larak onar lm posterior kompozitlerin k r lma direnci. E Ü Di Hek Fak Derg, 13: 125-30, 1992.
15. Bulucu B, Yolda O, Özer M. Kompozit onar m nda klinik ba ar y etkileyen ko ullar. O M Ü Di Hek Fak Derg, 1,2: 11-4, 1999.
YazDEma Adresi: Yrd.Doç.Dr.Ali Erdemir K r kkale Üniversitesi Di hekimli i Fakültesi Endodonti Anabilim Dal 71200, K r kkale Tel: +90 318 224 49 27 Fax: +90 318 224 69 07
