SUMMARY
Intesive care units are the main source of the widespread infections due to resistant micro-organisms. Therefore, financial expenses necessary for nosocomial infection control have been increasing day by day. In this study, antibiotic susceptibilities of gram negative bacteria isolated from the hospitalized patients in the intensive care unit (ICU) of our hospital between 1.1.2006 and 31.12.2006 were analyzed retrospectively. Most frequently isolated microorganisms causing infection were Acinetobacter baumanii, Pseudomonas aeruginosa, Klebsiella spp. and Escherichia coli. It seemed that gram negative bacteria isolated from ICU were significantly resistant to all antibiotic groups. Carbepenem, netilmicin and cefaperazone-sulbactam resistance in Acineto-bacter baumanii isolates were 73.4%, 32.8% and 46%, respectively. The most effective antibiotics against Pseudomonas aeruginosa strains were carbapenems, piperacillin-tazobactam, cefaperazone-sulbactam and amikacin. High level of extended spectrum beta-lactamase production was found ÖZET
Yo¤un bak›m üniteleri, dirençli mikroorganizma-larla oluflan infeksiyonlar›n ortaya ç›kt›¤› ve yay›l-d›¤› bafll›ca birimlerdir. Bu nedenle nozokomiyal infeksiyonlar›n kontrolü için yap›lan harcamalar giderek art›fl göstermektedir. Bu çal›flmada 1.1.2006 ile 31.12.2006 tarihleri aras›nda Dr. Suat Seren Gö¤üs Hastal›klar› ve Cerrahisi E¤itim ve Araflt›rma Hastanesi yo¤un bak›m ünitesinde (YBÜ) yatan hastalardan soyutulan gram negatif bakterilerin, çeflitli antibiyotiklere duyarl›l›klar› retrospektif olarak incelenmifltir. En s›k infeksiyon etkeni olan mikroorganizmalar; Acinetobacter baumannii, Pseudomonas aeruginosa, Klebsiella spp. ve Escherichia coli’dir. Yo¤un bak›m ünitesinden soyutulan gram negatif bakterilerin tüm antibiyotik gruplar›na karfl› belirgin derecede dirençli oldu¤u görülmüfltür. Acinetobacter baumannii kökenlerinde karbapenem direnci %73.4, netilmisin direnci %32.8, sefaperazon-sulbaktam direnci %46 iken, Pseudomonas aeruginosa kökenleri için en etkili antibiyotiklerin karbapenemler, piperasilin-tazo-baktam, sefaperazon-sulbaktam ve amikasin oldu¤u
‹ZM‹R GÖ⁄ÜS HASTALIKLARI HASTANES‹ YO⁄UN BAKIM
ÜN‹TES‹NDE 2006 YILINDA SOYUTULAN GRAM NEGAT‹F
ÇOMAKLARIN ANT‹B‹YOT‹K D‹RENÇ ORANLARININ
RETROSPEKT‹F DE⁄ERLEND‹R‹LMES‹
RETROSPECTIVE EVALUATION OF THE RATE OF ANTIBIOTIC
RESISTANCE OF GRAM NEGATIVE BACILLUS IN 2006 IN MEDICAL
INTENSIVE CARE UNIT OF IZMIR CHEST DISEASES HOSPITAL
Ayriz GÜNDÜZ 1 Meral COfiKUN1 Can B‹ÇMEN1 Günefl fiENOL1P›nar Ç‹MEN2 A. Kadri ÇIRAK 2 Hüseyin HAL‹LÇOLAR 2
Dr. Suat Seren Gö¤üs Hastal›klar› ve Cerrahisi E¤itim ve Araflt›rma Hastanesi, ‹zmir
1 Mikrobiyoloji Laboratuvar›, 2 Gö¤üs Hastal›klar› Klini¤i
Anahtar sözcükler: Yo¤un bak›m ünitesi, gram negatif bakteri, antibiyotik direnci Key words: Intensive care unit, gram negative bacteria, antibiotic resistance
in gram negative enteric bacteria. Piperacillin-tazobactam, cefoxitin and amikacin were also found as significantly effective against this group of bacteria in addition to carbepenems and cefaperazone-sulbactam gözlendi. Gram negatif enterik bakterilerde yüksek
oranda Geniflletilmifl Spektrumlu Beta Laktamaz (GSBL) varl›¤› saptand›. Karbapenemler ve sefa-perazon-sulbaktam›n yan›s›ra piperasilin-tazo-baktam, sefoksitin, amikasin bu grup bakterilere oldukça etkin bulundu.
mesi ile sa¤la nabilmektedir (6,7). Bunun için de sürekli bir sürveyans›n yap›lmas› zorun-ludur.
Bu çal›flmada Dr. Suat Seren Gö¤üs Hastal›k-lar› ve Cerrahisi E¤itim ve Araflt›rma Hasta-nesi yo¤un bak›m ünitesinde yatan hastalar-dan soyutulan gram negatif mikroorganizma-lara ait direnç oranlar› bir y›ll›k süre içinde irdelenmifltir.
GEREÇ VE YÖNTEM
Ocak-Aral›k 2006 tarihleri aras›nda hastane-miz yo¤un bak›m ünitesinde yatan hastalar-dan elde edilen balgam, trakeal aspirasyon, bronfl ve bronkoalveolar lavaj materyelleri, kan, yara sürüntüsü, biyopsi örnekleri, plevra s›v›lar›, apse örneklerindeki üremeler de¤er-lendirildi.
Klinik örneklerden izole edilen ve Eosin Metilen Blue (EMB) agarda üreyen gram negatif mikro-organizmalar koloni görünümü, fleker fermen-tasyonu ve sitokrom oksidaz testleri gibi biyokimyasal reaksiyonlar yan›nda Cyristal (Becton Dickinson Diagnostic Instrument Systems, Towson, Md.) yar› otomatize tan›m-lama kitiyle de tür düzeyinde tan›mland›. Antibiyotik duyarl›l›klar›n›n saptanmas›nda Clinical and Laboratory Standards Institute (CLSI) disk difüzyon yöntemi kullan›ld› (8). Antibiyotik duyarl›l›k testlerinde sulbaktam-ampisilin, sefaperazon-sulbaktam, piperasilin, piperasilin-tazobaktam, amoksisilin-klavulanik asit, sefotaksim, seftriakson, seftazidim, aztreo-nam, imipenem, trimetoprim-sulfametoksa-zol, gentamisin, amikasin, netilmisin, sipro-floksasin, disklerine ait duyarl›l›klar de¤er-lendirildi.
G‹R‹fi
Nozokomiyal bakteriyel infeksiyonlar, yatan hastalar›n özellikle de yo¤un bak›m ünite-lerindeki hastalar›n en önemli morbidite ve mortalite nedenidir. Yo¤un bak›m hastalar› tüm yatan hastalar›n %5-10’unu oluflturma-s›na karfl›n hastanede kazan›lan infeksiyon-lar›n %20-25’i bu ünitelerde görülmekte ayr›-ca nozokomiyal infeksiyon oranlar› di¤er bö-lümlere göre 5-20 kat daha fazla oranlarda seyretmektedir (1-3).
Yo¤un bak›m infeksiyonlar›n›n geliflmesi için kona¤a ait haz›rlay›c› etmenlerin varl›¤› önem-li rol oynamaktad›r. Bu etmenler aras›nda malignite, savunma sisteminin bask›lanma-s›na yol açan altta yatan ciddi bir hastal›¤›n varl›¤›, a¤›r cerrahi giriflimler ve kona¤›n yafl› say›labilir. Uzun süre yo¤un bak›m birimin-de kalma, mekanik ventilasyon ile uzam›fl solunum tedavisi, uzun süreli antibiyotik kullan›m›, enteral beslenme, trakeostomi, endotrakeal tüp, damar içi kateterin varl›¤› infeksiyonlar için risk etmenlerini olufltur-maktad›r (4,5).
Hastanelerde genifl spektrumlu antibiyotik-lerin yayg›n kullan›lmas›, hem yo¤un bak›m infeksiyonu (YB‹) etkeni mikroorganizmala-r›n ve hem de bu mikroorganizmalamikroorganizmala-r›n anti-mikrobiyal duyarl›l›klar›n›n de¤iflmesiyle so-nuçlan›r (6). Bu birimlerde dirençli bakteri-lerle savaflta, personel e¤itimi, hasta izolas-yonu gibi önlemlerin yan›nda do¤ru anti-biyotik tedavisinin belirlenmesi en önemli basama¤› oluflturmaktad›r. Do¤ru antibiyoti k tedavisi ise infeksiyon etkenlerinin tuttu¤u vücut bölgelerinin, etken patojen türlerinin ve bunlara ait direnç paternlerinin
Tablo 1. Acinetobacter baumanni kökenlerinin antimikrobiyal ajanlara direnç oranlar›.
Antibiyotik Test edilen say› Dirençli say› Oran (%)
Piperasilin 224 219 97.7 Piperasilin-tazobaktam 190 176 92.6 Ampisilin-sulbaktam 82 74 90.2 Sefaperazon-sulbaktam 202 93 46.0 Aztreonam 194 192 99.0 Seftazidim 224 218 97.3 Gentamisin 226 210 92.9 Amikasin 212 172 81.1 Netilmisin 70 23 32.8 Siprofloksasin 191 3 98.4 Sefepim 157 152 96.8 Karbapenem 215 158 73.4
Tablo 2. Psedomonas aeruginosa kökenlerinin antimikrobiyal ajanlara direnç oranlar›.
Antibiyotik Test edilen say› Dirençli say› Oran (%)
Piperasilin 158 98 62.0 Piperasilin-tazobaktam 157 79 50.3 Ampisilin-sulbaktam 82 74 90.2 Sefaperazon-sulbaktam 144 71 49.3 Aztreonam 136 46 66.1 Seftazidim 159 93 58.4 Gentamisin 158 112 70.8 Amikasin 152 83 54.6 Netilmisin 52 35 67.3 Siprofloksasin 158 122 72.2 Sefepim 101 69 68.3 Karbapenem 167 84 51.5 BULGULAR
Yo¤un bak›m ünitesinden bir y›l içerisinde soyutulan sufllar ele al›nd›¤›nda, 2006 y›l› içerisinde klinik mikrobiyoloji laboratuva-r›na gelen 450 klinik örnekten 539 patojen gram negatif mikroorganizma (örneklerin %81.3’ünde tek, %19.7’sinde birden fazla) izole edildi.
Bu örnekle rin topland›¤› anatomik bölgelere göre da¤›l›mlar› incelendi¤inde 382’sinin (%85) solunum yollar›ndan, 28’inin (%6) k an, 28’inin
(%6) idr ar, 12’sinin ise (%3) yara örnekle-rinden üretildi¤i belirlendi.
En s›k infeksiyon etkeni olan mikroorganizma-lar s›kl›k s›ras›yla A. baumannii (n=238, %44), P. aeruginosa (n=167, %31), E. coli (n=54, %10), K. pnemoniae (n=53, %10) idi. Toplam 129 gram negatif enterik bakteri kökeni so-yutuldu. Acinetobacter baumannii kökenle-rinde karbapenem direnci %73.4, sefapera-zon-sulbaktam direnci %46 iken netilmisin direnci %32. 8 olarak saptand›.
Acinetobac-Tablo 3. Gram-negatif enterik çomaklar›n antimikrobiyal ajanlara direnç durumlar› (E.coli: 54, K.pneumoniae: 53).
Antibiyotik Test edilen say› Dirençli say› Oran (%)
Piperasilin 116 93 80.1 Piperasillin-tazobaktam 117 21 17.9 Sefaperazon-sulbaktam 115 3 2.6 Aztreonam 110 87 79.0 Seftazidim 123 94 76.4 Seftriakson 120 95 79.1 Gentamisin 120 71 59.1 Amikasin 121 16 13.2 Siprofloksasin 124 90 72.5 Sefoksitin 74 14 18.9 Trimetoprim-sulfametoksazol 118 93 78.8 Karbapenem 124 4 3.3 Sefepim 83 62 74.6
mikroorganizmalar›n o rtaya ç›k›fl› antibiyotik tedavisinde ciddi sorunlara yol açmaktad›r. Antibiyotik dirençli sufllarla geliflen infeksi-yonlarda daha uzun hastanede kal›fl süresi, mortalite riskinde art›fl, tedavi maliyetinin yükselmesi gibi sorunlar gözlenmektedir. Ayr›ca dirençli bakteriler di¤er hastane birim-lerine de bu ünitelerden yay›lmaktad›r (9, 10-12). Bu tür infeksiyonlar› engellemek için öncelikle YBÜ’lerdeki infeksiyon etken-lerinin ve bunlar›n direnç paternetken-lerinin orta-ya konmas› gerekmektedir.
Genel olarak gram negatif nonfermentatif türler ve Enterobactericeae üyeleri YBÜ’de en çok problem oluflturanlard›r. Bu bakteri-lere ait direnç profillerini bölgesel ve global olarak dökümante eden çeflitli sürveyans çal›fl-malar› mevcuttur. Bunlar aras›nda Intensive Care Antimicrobial Resistance Epidemiology (ICARE, 1994-2000), Meropenem Yearly Sus-ceptibility Test Information Collection Program (MYSTIC, 1997-2000), ICU Surveillance Study (ISS, 1990-1993, 1994-2000) ve SENTRY Prog-ram (Europe, 1997-1998) say›labilir (13-17). SENTRY sürveyans program› ve MYSTIC çal›flmalar›nda yo¤ un bak›m ünitelerinden ter baumannii kökenlerinin çeflitli
antibiyo-tiklere direnç oranlar› Tablo 1’de yer almak-tad›r. ‹kinci en s›k etken olan P. aeruginosa kökenleri için en etkili antibiyotiklerin karba-penem grubu, piperasilin-tazobaktam, sefa-perazon-sulbaktam, amikasin oldu¤u gözlen-di. Pseudomonas aeruginosa kökenlerinin çeflitli antibiyotiklere direnç oranlar› Tablo 2’de yer almaktad›r. Yo¤un bak›m ünitesin-den soyutulan gram negatif enterik bakteri-lerde yüksek oranda GSBL (%75) varl›¤› sap-tand›. Karbapenemler ve sefaperazon-sulbak-tam yan›s›ra piperasilin-tazobaksefaperazon-sulbak-tam, sefoksi-tin, amikasin bu grup bakterilere oldukça etkin bulundu (Tablo 3).
TARTIfiMA
Yo¤un bak›m ünitelerinde yatan hastalarda genifl spektrumlu antibiyotiklerin s›k uygu-lanmas› sebebiyle dirençli bakterilerle kolo-nizasyon ve infeksiyon geliflimi hastanelerin di¤er birimlerine göre daha yüksek oranlar-da olmaktad›r (6,7). Ayr›ca bu ünitelerde yatan hastalar›n kliniklerinin a¤›r, savunma mekanizmalar›n›n bozuk ve invaziv giriflim-lerin uygulan›yor olmas› ile birlikte dirençli
çal›flmam›zda GSBL üretimi %75 olarak bu-lunmufltur. ‹ki çal›flma aras›ndaki farkl›l›¤›n önceki çal›flman›n hastane genelini temsil etmesinden de kaynaklanabilece¤i düflünül-müfltür.
Hastanemiz YBÜ’den en s›k soyutulan gram negatif mikroorganizma olan A. baumannii kökenlerinin direnç paternleri incelendi¤in-de karbapenemlere, üçüncü kuflak sefalo-sporinlere, aminoglikozid ve kinolonlara karfl› ço¤ul dirence sahip oldu¤u ve netilmisin (%32.8 direnç) ve sefaperazon-sulbaktam›n (%46 direnç) bu grup bakterilere en duyarl› antibiyotikler oldu¤u izlendi.
Türkiye’de yap›lan çok merkezli bir çal›fl-mada Acinetobacter kökenleri için direnç oranlar› daha düflük seviyede bulunmufl iken, YBÜ’leri kapsayan di¤er iki çal›flmada bizim çal›flmam›za benzer flekilde Acineto-bacter türlerinin tüm kökenler aras›nda en s›k etken oldu¤u, antibiyotiklere karfl› ço¤ul direnç gösterdi¤i ve en etkili antibiyoti¤in netilmisin oldu¤u bildirilmifltir (22-24). Hastanemizde 2003 y›l›nda yap›lan bir çal›fl-mada karbapenem direnci Acinetobacter türleri için %40 olarak bildirilmifltir. Bizim çal›flmam›z ile karfl›laflt›r›ld›¤›nda üç y›ll›k bir zaman zarf›nda karbapenem direncinin %73 düzeylerine ç›kt›¤›, sefaperazon-sulbak-tam direncinde ise pek bir farkl›l›k olmad›¤› gözlenmifltir (25). Karbapenem ve beta-lak-tam ajanlara karfl› direnç oranlar›n›n yüksek-li¤inin karbapenem grubu ajanlar›n s›k kul-lan›lmas›ndan kaynaklanabilece¤i düflünül-müfltür. Yap›lan çeflitli çal›flmalarda YBÜ’lerde salg›nlar s›ras›nda izole edilen P. aeruginosa ve A. baumannii izolatlar›nda karbapenem grubu antibiyotiklerde dahil olmak üzere çoklu antibiyotik direnci görüldü¤ü bildiril-mifltir (18-20).
Çal›flmam›zda, E. coli ve K. pneumoniae sufllar›nda en etkili anti biyotiklerin s›kl›kla en s›k soyutulan gram nega tif bakteri P.
aeru-ginosa iken bizim çal›flmam›zda A. baumannii en s›k soyutulan bakteri olmufltur (15,16). Ülkemizde yap›lan baz› çal›flmalarda da P. aeruginosa’n›n yerini Acinetobacter türleri-nin ald›¤› bildirilmektedir (18-20). Bu bakte-rinin antibiyotiklere en fazla direnç gelifltiren tür olmas› ve çevre koflullar›na çok daya-n›kl› olmas› gibi nedenlerle tedavide çok ciddi sorunlara yol açmaktad›r.
Amerika’da yap›lan çok merkezli Intensive Care Unit Surveillance (ISS) çal›flmas›nda P. aeruginosa için 3. kuflak sefalosporinlere direnç %71.4-98, antipseudomonal penisilin-lere direnç %69.4-93 oran›nda bildirilmifltir (17). Bizim çal›flmam›zdaki seftazidim (%58.4), piperasilin (%62.0), piperasilin-tazobaktam (%50.3) direnç oranlar› bu çal›flmaya göre daha düflük düzeydedir. SENTRY program› sonucunda P. aeruginosa için direnç oran-lar›nda co¤rafik bölgeye, hastane tipine, ser-vise, hasta gruplar›na ve infeksiyon yerine göre farkl›l›klar saptanm›flt›r (16).
Hastanemizde 2000 y›l› kökenleri ile yap›l-m›fl olan bir çal›flmada hastane genelinde P. aeruginosa di¤er gram negatif türlere göre anlaml› oranda yüksek düzeyde soyutulmufl, bu kökenlerde karbapenem direnci %14.6-17.3 olarak saptanm›flt›r (21). Bizim çal›fl-mam›zdaki karbapenem direnci (%51.5) be-lirgin derecede daha yüksektir. Tüm gram negatif bakteriler içinde di¤er antibiyotik gruplar›na direnç %15-40 aras›nda iken sefaperazon-sulbaktam direnci %8 düzeyin-de belirtilmifltir. Bizim çal›flmam›zda Entero-bactericeae türlerinin sefaperazon-sulbaktam ve karbapenemlere direnç oranlar› %2.6 ve %3.3 iken nonfermentatiflerde sefaperazon-sulbaktam için %46-49.3 karbapenem için %51.5- 73 olarak bulunmufltur.
Üçüncü kuflak sefalosporinlere %32-52 oran-lar›nda direnç gözlenmifltir. GSBL üretimi %21.3 düzeyinde bulunmufltur (21). Bizim
düzeyinde bulunmufltur. Yine ayn› çal›flmada imipenem direnci P. aeruginosa’da %28.9, sulbaktam-sefaperazon için %27.9, pipera-silin-tazobaktam için ise %22.7 olarak belir-lenmifltir (Deniz Gür’den al›nm›fl yay›nlan-mam›fl veri; Flora derg, Vol; 11 Ek: 2). Sonuç olarak, gram negatif nonfermentatif bakterilerdeki karbapenem direnci ile E. coli ve K. pneumoniae kökenlerinde GSBL varl›-¤›na ba¤l› beta laktam direnci yan›nda yük-sek kinolon ve gentamisin direnci bu çal›flma-n›n dikkat çekici sonuçlar›d›r. Bu çal›flmadan elde edilen veriler dikkate al›nd›¤›nda, yo¤un bak›m infeksiyonlar›nda özellikle empirik antibiyotik seçiminde dikkatli olunmas›, bu kritik hastane biriminde hastane infeksiyon-lar›n önlenmesi, dirençli izolatinfeksiyon-lar›n yay›l›m›-n›n engellenmesi için tüm prosedürlere titizlikle uyulmas›n› zorunlu k›lmaktad›r.
KAYNAKLAR
karbapenemler olmak üzere, amikasin, sefaperazon-sulbaktam, sefoksitin ve piper-asilin-tazobaktam oldu¤u saptand›. Bu köken-lerde %75 oran›nda GSBL üretimi, %72.5 kinolon ve %59.1 oran›nda gentamisin direnci bulundu. GSBL s›kl›¤› YBÜ’de genifl spektrumlu penisilin veya sefalosporinlerin kullan›m› ile do¤ru orant›l›d›r. GSBL tafl›yan bakteriler ço¤u zaman de¤iflik direnç meka-nizmalar› ile beta-laktam d›fl› antibiyotiklere de (aminoglikozidler ve kinolonlar gibi) direnç gelifltirebilirler. GSBL enzimi bakteriye 3. kuflak sefalosporinlere, aztreonama ve genifl spektrumlu penisilinlere karfl› direnç sa¤lar-ken; sefoksitin, beta-laktamaz inhibitörleri ve karbapenemler bu enzimden etkilenmez-ler. Ülkemizde 1196 gram negatif hastane kökeninin incelendi¤i çok merkezli H‹T‹T ça-l›flmas›nda E. coli ve K. pneumoniae köken-lerinde GSBL s›kl›¤› s›ras›yla %26 ve %32.3
intensive care units in Europe. JAMA 1995; 274: 639-45.
8. Clinical and Laboratory Standards Institute. Performance standards for antimicrobial susceptibility testing; 15th informational supplement. M100-S15, Wayne, Pa, 2005. 9. Fridkin SK, Gaynes RP. Antimicrobial
resis-tance in intensive care units. Clin Chest Med 1999; 20: 303-16.
10. Widerstrom M, Monsen T, Karlsson C, Wistrom J. Molecular epidemiology of meticillin-resistant coagulase-negative staphylococci in a Swedish county hospital: evidence of intra-and interhospital clonal spread. J Hosp Infect 2006; 64(2):177-83.
11. Spencer RC. Epidemiology of infection in ICUs. Intensive Care Med 1994; 20 suppl 4: 2-6. 12. Cosgrove SE, Kaye KS, Eliopoulous GM,
Carmeli Y. Health and economic outcomes of the emergence of third-generation cephalo-sporin resistance in Enterobacter species. Arch Intern Med 2002;162(2):185-90. 13. Streit JM, Jones RN, Sader HS, Fritsche TR. 1. Akal›n H. Yo¤un Bak›m Ünitesi ‹nfeksiyonlar›:
Risk Faktörleri ve Epidemiyolojisi, Hastane ‹nfeksiyonlar› Dergisi 2001; 5: 5-16.
2. Eggimann P, Pittet D. ‹nfection Control in the ‹CU, Chest 2001; 120 (6): 2059-93.
3. Özsüt H. Yo¤un bak›m ünitesinde infeksiyon sorunu: dirençli bakteriler ve antibiyotik kul-lan›m›. Hastane ‹nfeksiyonlar› Dergisi 1998; 2: 5-14.
4. Salto¤lu N, Öztürk C, Taflova Y, ‹ncecik fi, Paydafl S, Dündar H‹. Yo¤un bak›m ünitele-rinde infeksiyon nedeniyle izlenen hastalar-da etkenler, risk faktörleri, antibiyotik direnci ve prognozun de¤erlendirilmesi. Flora 2000; 5 (4): 229-37.
5. Bibero¤lu K. Yo¤un bak›m infeksiyonlar› tan›mlar epidemiyoloji ve risk faktörleri. Yo¤un Bak›m Dergisi 2003; 3: 73-80.
6. Albrich WC, Angstwurm M, Bader L, Gartner R. Drug resistance in intensive care units. Infection 1999; 27(Suppl 2): 19-23.
7. Vincent JL, Bihari DJ, Suter PM, et al. The prevelance of nosocomial infection in
of gram negative isolates from intensive care units in Turkey: comparison to previous three years. J Chemother 2000; 12: 294-8. 21. Biçmen C, Senol G, Eris FN, Florat N.
Antibiotic susceptibility and carbapenem resistance of gram negative bacilli recovered from varios specimens of hospitalized patients in a training hospital for chest diseases. Türk Mikrobiyol Cem Derg 2004; 34: 37-45.
22. Study Group: Aksaray S, Dokuzo¤uz B, Güvener E, Yücesoy M ve ark. Surveillance of antimicrobial resistance among gram-negative isolates from intensive care units in eight hospitals in Turkey. J Antimicrobial Chemother 2000; 45: 695-99.
23. Palab›y›ko¤lu ‹, Tulunay M, Ünal N ve ark. Bir Reanimasyon Ünitesinde Hastane Hastane ‹nfeksiyonu Etkenleri ve Antibiyotik kulla-n›m›. Flora 2000; 5: 110-5.
24. Kiremitçi A, Durmaz G, Akgün Y, Kiraz N, Aybey A, Yelken B. Anestezi yo¤un bak›m ünitesinde çeflitli klinik örneklerden üretilen mikro-organizmalar ve çeflitli antibiyotik direnç profilleri: 2003 y›l› verileri. ‹nfeksiyon Derg 2006; 20(1); 37-40.
25. fienol G, Böncü M, Ç›rak AK, Özkan SA. Bir gö¤üs hastal›klar› hastanesinin medikal yo¤un bak›m›nda hastane kökenli pnömoniler: ‹nsidans risk faktörleri ve etkenlerin anti-biyotik dirençleri. Solunum Derg 2006; 8(4): 143-54.
Assessment of pathogen occurrences and resistance profiles among infected patients in the intensive care unit: report from the SENTRY Antimicrobial Surveillance Program (North America, 2001). Int J Antimicrob Agents 2004; 24: 111-8.
14. Fridkin SK, Hill HA, Volkova NV, Edwards JR, Lawton RM, Gaynes RR, McGowan JE Jr. Temporal changes in prevalence of anti-microbial resistance in 23 US hospitals. Emerg Infect Dis 2002; 8: 697-701.
15. Garcia-Rodriguez JA, The MYSTIC Programme Study Group, Jones RN. Antimicrobial resis-tance in gram-negative isolates from Euro-pean intensive care units: data from the Meropenem Yearly Susceptibility Test Infor-mation Collection (MYSTIC) Programme. J Chemother 2002; 14: 25-32.
16. Fluit AC, Verhoef J, The European SENTRY Participants, Schmitz FJ. Frequency of iso-lation and antimicrobial resistance of gram negative and gram-positive bacteria from patients in intensive care units of 25 European university hospitals participating in the European arm of the SENTRY Anti-microbial Surveillance Program 1997-1998. Eur J Clin Microbiol Infect Dis 2001; 20: 617-25. 17. Neuhauser MM, Weinstein RA, Rydman R, Danziger LH, Karam G, Quinn JP. Antibiotic resistance among gram-negative bacilli in US intensive care units. JAMA 2003; 289: 885-88.
18. Zer Y, Bayram A, Balc› ‹. Yo¤un bak›m ünite-sinde yatan hastalara ait trakeal aspirasyon örneklerinden en s›k izole edilen bakteriler ve çeflitli antibiyotiklere direnç durumlar›. ‹nfeksiyon Derg 2001; 15: 307-10.
19. ‹nan D, Saba R, Keskin S ve ark. Akdeniz Üni-versitesi yo¤un bak›m ünitelerinde hastane infeksiyonlar›. Yo¤un Bak›m Dergisi 2002; 2: 129-35.
20. Yucesoy M, Yulug N, Kocagöz S, Unal S, Çetin S, Çalangu S. Antimicrobial resistance
Yaz›flma Adresi: Dr. Ayriz GÜNDÜZ
Dr. Suat Seren Gö¤üs Hastal›klar› ve Cerrahisi E¤itim ve Araflt›rma Hastanesi,
Mikrobiyoloji Laboratuvar› 35110 Yeniflehir / ‹ZM‹R Tel: 0 232 433 33 33 / 2276
@yahoo.com
