SAYFA
V
CUM HURİYET 16 MART 2007 CUMA
KÜLTÜR
kultur@cumhuriyet.com.trBaha’nın m ahpusluk yıllan
1940-50 arası Bursa Cezaevi
’rıdeki Nâzım Hikmet’i karşımıza
getiren
‘Mavi Gözlü Dev
’ikinci haftasında
SUNGU ÇAPAN
Biket İlhan'm yönettiği filmde, Nâzım Hikmet’i Yetkin Dikinciler canlandırıyor.
T
rajik yaşamöyküsü, efsaneleşmiş kişiliği ve Türkçenin sesini dünya ya duyuran eserleriyle çeşitli kuşaklan et- kileyegelmiş büyük Şair Baha’yı beyaz perdede ilk kez vatandaşlarıyla buluştu ran filmi ben de gördüm ikinci haftasın da. 1951 ’de başka bir filme konu olacak bir biçimde İstanbul’dan kaçmak zorun da kalarak sığındığı, ama baskıcı iktida rına yalakalık yapmadığı Sovyetler Bir- liği’nde bile muhalif durumuna halel ge tirmeden düşündüklerini özgürce dile ge tirerek yaşamış, yazmış, âşık olmuş ve yurt özlemini duygu yüklü, içten dizelere dök müş olan, Türk dilinin en evrensel şairi Nâzım H ik m et’in (1902 Selanik -1963 Moskova) dramatik yaşamının 1940-1950 arasındaki o hapislerde geçen çileli yıl ları üstüne kotarılmış, sınırlı bütçesine ve kısıtlı koşullara karşın yer yerbelge-Yönetmen: Biket İlhan/ Senaryo: Metin Bel gin/ Kamera: Clauio Bolivar/ Müzik: Cem İdiz/ Oyuncular: Yetkin Dikinciler, Dolunay Soysert, Özge Özberk, Rıza Sönmez, Ferit Kaya, Uğur Polat, Suna Keskin, Ahmet M ümtaz Taylan, Si nan Tuzcu, Nihat İleri/ Türkiye 2006 (Kenda).
selce bir özenle görüntülenerek 2. Dün ya Savaşı tedirginliğinin yansıdığı, ka ranlık ve kasvetli bir dönem atmosferini yaratmanın da üstesinden geldiği söyle nebilecek bir film Mavi Gözlü Dev. An cak orduyu isyana kışkırttığı gerekçesiy le 28 yıl ağır hapse mahkûm olarak 193 8’de cezaevine giren Nâzım’ın 1940’ta nakle dildiği Bursa Cezaevi’ndeki trajik yılla rına odaklanan senaryosunun zaaftan, şa irin mahpusluğunun görsel karşılığını ço ğu kez bulan, ama akıcı bir tempoya eri şemeyen, söz ağırlıklı, donuk ve teatral anlatımı, filmin başanlı oluşunu
engelli-Kültür • San at «w w ww .perareklam .com .tr «w
“ZULFU LIVANELI’NIN AYNİ ADLİ ROMANINDAN’
TALAT
OZGU
M U R A T
BULUT
NAMAL
AN
(0 2 1 2 ) 2 9 3 8 9 7 8
mutluluğa yolculuğu.
AKADLAR AFM M A YADROM 444 1 ATM ALTUNtZADE CAPfTOİ. SPECTRUM 14 SS4 77 70 ATAKÖY ATRIUM S59 96 62 ATAKÖY GALERIA PREST1ÛE
ATAŞEH1R ATAŞEHİR AVCILAR AVŞAR BAĞCILAR SİTE BAHÇEUEYLER HOUDAYPL£X BAHÇELİ EVLER KADİR HAS BAKIRKÖY AVŞAR BEYUKDÜZU ATM MH BEYOĞLU AFM FTTAS BEYOĞLU ALKAZAR
ETİLER AFM AKMERKEZ FLORYA CINEMARINE ISTIN YE CINEMALL KADIKÖY REXX
KADIKÖY CIHEBONUS (TEPE NAUTILUS) KAYACIK BOĞAZİÇİ
ÛMRANiYE AFM CARREFOUR VEGA ANKARA AFM ANKAMALL ANKARA BAHÇEUEVLER BÙYÙLÛFENER
IA ARIPLEX REŞATBEY 457 81 «¿ADAMA METROPOL 233 27 OCUMfTAlYA MU LAURA 324 40 M AKTAU A «GAPO l 237 01 31 . . CINEMALL 252 52 34 DİYAftSAMA DIlAN 222 31 6ÛEDİRNE CARMEN 213 50 8SEDİRMC CARMEN 2 225 65 95ESWOM« ARI 231 24 12.... , 33539 39 MERSİN CEP 327 87 87M81SİN CMEMAU. 331 00 77.URDU MU MI6ROS233 M 4 0 OROU CINEWORLD 212 04 5&Rİ2E PEMBE Kİ
M M 'e -4RAEM22S 214 65 ’ " " 444 1 AFM 11:10/13:50/16:30/19.10 / 21:50 5806580 11:15/13:45/16:15/18.45/21:15 323 5880 11 CO / 13:45 /15:30 /19:15 / 22.00 / Cuna-Ctew 23:20 336 01 12 11130/13:30/164»/18:30/21«) 339 85 85 11:45 /14:15 / 16:45 /19:15 / 21:45 / Cuma-C.t®» 09.15 42519 15 11:45/ 14:00/16:30/ 191)0/21:30 322 51 00 11:30/ 144X3/ 16:30/19:00/21:30 362 51 00 12:45/ 15:00 / 17:45/ 19:30 / 21:45/ Cuma-C.tesi 00:00 353 06 53 11.-00 / 13:30 / 16:15 / 194» / 21:45 / Cuma-C.tesi 00.30 444 1 AFM 11:00/13:30/ 16:30/ 19:30 ; 22:15/Cum a-C.tw004» 28666 05 11:00/13:45/16:30/19:15 / 21:30 444 1 AFM 11:20/14:00/16:40/19:20 / 22:00/Cuma-C.tesi 23:30 247 9665 11:30/144»/ 16:30/ 194»/2130 444 1 AFM 11:10 /13:50/16:30/19:10 / 2030/21:50/Cuma-C.te* 23:10 444 1 AFM 11:10/13:45/ 1650/ 18:55 / 21:30/Cuma-C.»esi00:10 2129296 1150/13:50/1650 / 16:50 / 21:20
ANKARA CINEBONUS ARCADtUM 241 12 41 ANKARA CINEMAGIC 441 17 40 ANKARA ERYAMAN KC GÖKSU 280 82 00 ANKARA ERYAMAN TÜZE OPTİMUM 280 38 18 ANKARA KAVAKLIDERE 468 71 93 ANKARA KIZILAY BOYÛLÜFENER 425 01 00 ANKARA K1Z1URMAK . 425 53 93 ANKARA METROPOL 425 74 78 ANKARA MOVIEPOL 49611 66
B
IA SİNEPLANET 261 72 53 AFM FORUM BORNOVA TURKMALL 373 03 50 AFM E GS BORNOVA 373 73 20 AFM MAVİŞEHİR 324 42 64 AFM ORKİDE 48922 00 DENİZ 381 64 61 R PALMİYE AVŞAR_____________________ 277 48 00 1 14» / 1 350 / 16:15 / 194» / 21:45 / Cuma-C.tesi 00.00 1150 / 144» / 16:30 / 1 94» / 2 150 1 355 / 15:50 / 18:15 / 20:40 / 2 34» 1 1 5 0 / 1 350/16:20/1850/2150 11:30 / 144» / 16:30 / 194» / 21:30 11:15 /13:45/16:15/18:45 /21:15 114» / 13:30 / 164» / 1850 / 214» 1150/13:50/1650/18:50/2 150 11:45 / 14:15 / 16 45 /19:15 /20 45 114» /13:10 / 1550 / 1750 / 194» / 21:15 / Cuma-C tew 004» 114»/13:15 / 164» / 18:45 / 2150 / Cuma-C.tes. 00:00 10:50 / 13:30 / 16:10 / 19:00 / 21:40 11:00 / 13:15 / 164» /18:45 / 21:30 / Cuma-Ctesi 23:15 1150/14:15 / 17.00 / 1950 / 224» 12:15 / 14:45 / 17:30 / 19:00 / 20:30 114» 713:30/ 164» 7 18:30/21:1510 taDOrtZLİ TÜZE PEKDEMİR 212 32 62UİYAMAJUR i KOCAELİ N-CITY 325 20 OO KOCAELİ OUTLET EURlMAGI
yor baştan belirtmek gerekirse, bütün o titizce düzenlenmiş, neredeyse bire bir gerçekçi çerçevelemelerine, incelikli sa nat yönetimine ve şairin tıpatıp benzeri Yetkin D ikinciler’in sürüklediği oyuncu luğuna karşın.
C
e z a e v in d ebI
ra t e ş b ö c e ğI
Yaşamının, 1938 öncesi hapislikleriy le birlikte toplam 15 yılı aşkın bir bölü münü (af beklentisi ya da cezasının tem yiz edileceği vaatleriyle maruz kaldığı psikoloj ik baskılara direnerek ve bunalım lara, korkulara kapılarak) ‘içerd e’ geçi ren, aklı fikri karısı Piraye’de (D olunay Soysert) olan komünist şairin hapse tı- kılmazdan önce çeşitli gazetelerde yaz dığı, film ve seslendirme yönetmenliği yaptığı, senaryolar yazdığı, iki çocuklu Piraye Hanım’la evlendiği 1930’lu yıllar daki bildiğimiz hallerini siyah-beyaz ge riye dönüşlerle veren filmin başında, Çankırı’dan nakledildiği Bursa Ceza- evi’nde anlayışlı müdürden (Uğur Polat) aldığı 28 yıllık cezasının onandığı habe riyle yıkılıyor Mavi Gözlü Dev. H erak- lit deyişini her ekaliyet diye anlayıp de mek ki azınlıktan söz ediyorsun, o hal de sen bölücüsün, diyen o malum sorgu cu polis zihniyetinin egemen olduğu dü zende tüm basılı kitapları toplatılır, adı piyasadan silinmeye uğraşılırken Nâzım, Kemalistlerle işbirliği içinde diyen par tisince de dışlanıyor. Ama herkese yar dım ettiği, çevresindeki karanlığı ateşbö- ceği gibi aydınlattığı cezaevinde, yaz- manm-çizmenin dışında sürekli ürete rek hikâyeler yazan R aşit K em ali (ya zar O rhan K em al - Rıza Sönm ez), bı yıkları yeni terlemiş köylü delikanlı İb rahim (ressam Balaban - Ferit Kaya) gi bi birtakım çıraklar yetiştirdiği, yeni bir dünya yaratıyor kendine çok geçmeden.B l R DEVİN SANCILARI
Yine de sığmadığı bir kafese tıkılmış bir devin çabalayış ve sancıları bir türlü dinmiyor. Alman ordularının zaferlerinin dinlendiği radyo haberleriyle savaşın dehşetini hissettiren, sinir bozucu siren lerin eşliğinde, kumar iptilasına esrar du- manlanmn karıştığı hapishaneyi okula çe virip dokuma tezgâhında ipek üreten, çe şitli dişleriyle oyalanan, küçük tavşan ya da kuş bakan, yaşama sevdalısı, tutkulu Nâzım’ın sadece şiir yazmakla, resim yapmakla kalamayarak genç çıraklarına klasik müzik de dinlettiği, annesi res sam C elile H a n ım’in (Su na K eskin) açık görüşe geldiği, avluda dan-dun fut bol oynadığı, en çok da karısının hapis hane ziyaretleriyle moral bulduğu yılla ra bizi götüren film, giderek Şair Ba ha’nın yavaş yavaş çıldırmanın eşiğine ayak bastığını da vurguluyor. Onu en çok yaralayansa karısıyla arasının açılması. Çözüm, ona tutkun dayı kızı M ünevver (Ö zge Ö zberk). Düşünmenin suç sayıl- madığı bir dünya isteyen “ k om ü nist, h üm anist ve rom an tik ” şairin dört du var arasındaki yalnızlığına karşı çeşitli dişleri yaparak, çevresine ışık saçarak ve Piraye’nin ziyaretleriyle avunarak geçir diği Bursa Cezaevi yıllarını renkli, hap se düşmezden önceki halini de siyah-be yaz geriye dönüşlerle yansıtan, zaman za man aralara sıkıştırılmış bildik Nâzım
dizeleriyle de donatılmış, epeyce titizle nip özenilmiş, ama sonuçta Şair Baha’nın dramının içini yeterince doldurduğu söy lenemeyecek Mavi Gözlü Dev’i, ilginç So kaktaki Adam uyarlamasının ardından Kayıkçı ve Aym Karanlık Yüzü gibi iyi niyetli, fotoromanımsı filmler yapmış yönetmen B iket İlhan imzalamış.
Yıllardır M em et F u a t’ın derleyip ya yımladığı kaynak eserlerden, K em al Ta- hir, Orhan Kemal, Balaban’ın anılarına dayanan ve Nâzım Hikmet’in Bursa Ce zaevinden Vâ-Nû’lara Mektuplar gibi kitaplarından okuyup öğrendiğimiz Şair Baha’nın (özel) yaşamını (daha doğrusu yaşamından 10 yıllık çileli bir dönemi) donuk bir anlatımla görüntüleştirmenin ötesine geçemeyen bu film, yine de Nâ zım Hikmet’i beyazperdeye taşıyan ilk film oluşu nedeniyle görülmeyi hak edi yor kuşkusuz. Dünya çapında yürütülen bir af kampanyasının ve sağlığı iyice bo zulmuş şairin giriştiği bir açlık grevi ey leminin sonucunda 15 Temmuz 1950’de özgürlüğüne kavuşan, Memleketimden insan Manzaraları başyapıtının yanı sı
ra Saat 21-22 Şiirleri, Kemal Tahir’e Ha pishaneden Mektuplar, Oğlum Canım Evladım Memedim, Dört Hapishaneden vb. gibi kitaplarını da hapiste yazan, as la teslim olmamış ama aşkta çok suç iş lediğini Münevver’e itiraf eden, yaşarken efsane olmuş Nâzım Hikmet’in çileli ya şamından bir kesit aktaran Mavi Gözlü Dev, zengin malzemesinin kırık dökük bir sinematografiyle işlendiği, oldukça ki tabi kaçmış, Nâzım’ı pek bilmeyen seyir ciyi havada bırakan belirsizliklerle do lu, melodrama da meyleden bir dönem filmi. Ama en azından Nâzım rolünde ki Yetkin Dikinciler’in iz bırakan oyu nunu seyretmek adına kuşkusuz yine de görülesi bir film sonuçta. Ve sinema mızda bir ‘ilk ’.
ANKARA AFM ANKAMALL 444 1 AFM ANKARA ARMADA 2191600 ANKARA BATI 418 83 23 ANKARA CINEBONUS (BİLKENT) 2661627 ANKARA ERYAMAN KC GÖKSU 280 82 00 ANKARA KIZILAY BÛYÜLÜFENER 425 01 00 ANKARA KIZILIRMAK 4255393 ANKARA METROPOL 4257478 ANKARA MİTHATPAŞA GÖSTERİ M. 431 8515 İZMİR AFM FORUM BORNOVA 373 0350 İZMİR AFM ORKİDE 489 2200 İZMİR CINECITY KİRA 3865888 İZMİR KARACA 4458713 İZMİR PALMİYE AVŞAR 2774800 ADANA ARIPLEX REŞATBEY 45781 43 ADANA CINEBONUS (MI TEPE) 271 02 62 ADANA METROPOL 2332700 ANTALYA AFM G-MALLLARA 316 73 88 ANTALYA MEGAPOL 2370131 ANTALYA P İŞ T İĞ E 312 06 43 BALIKESİR SAN ÇARŞI____________ 241 22 65
11:10 /13:45 /16:20 /18:55 / 21:30 / Cuma-C.tesi 00:10 14:15 /16:45 /19:15/21:45 / Cuma-C.tesi 00:00 11:30/17:30 13:15/15:45/18:30 / 21:15 11:00/13:25/15:50/18:15 / 20:40 11:30/14:00/16:30/19:00 / 21:30 11:30/14:00/16:30/19:00 / 21:10 11:30/14:00/16:30 /19:00 / 21:30 12:45/15:45/18:45/21:00 11:00/13:20/16:00/18:45 / 21:30 10:30/13:00/15:45/18:45 / 21:15 11:30/14:00/16:30/19:00 / 21:30 Cuma-C.tesi 00:00 12:15/14:30/16.45/19:00 / 21:15 12:00/14:15/16:30/18:45 / 21:30 12:00/14:20/16:40/19:00 / 21:15 11:00/15:15/18:30/21:45 12:00/14:15/16:45/19:00/21:30 15:30/18:30 / 21:15 13:00/15:30/18:00 / 20:30 14:15/16:45/19:15/21:45 14:45/17:00/19:20/21:40 11:45/14:15/16:45/19:15 / 21:45 11:30/14:10/16:50/19:35 / 22:25 11:15/12:30/13:45/15:00/16:15 17:15 /19:00/21.O0/Cuma-C.tesi 23:45 11:15/13:45/16:15/18:45/21:15 11:00/13:30/16:00/18:30 / 21:00 17:00/19:30 / 22:00 11:30/14:00/16:30/19:00 / 21:30 11:10/13:50/16:30/19:10 / 21:55 11:00/13:30/16:00/18:30 / 21:15 11:30/14:15/17:00/19:45 / 22:30 11:45/14:00/15:00 /16:15 /17:15 /18:30 /19:30 / 21:00 10:40/13:30/16:20/19:10/22:00 11:15/13:50/16:20/18:50 / 21:30 11:15/13:45/16:15/18:45 / 21:15 11:00/ 14:45/17:00/19:15 / 21:30/Cuma-C.tesi 22:45 / 00:00 11:00/17:15/19:30 / 22:00 / Cuma-C.tesi 00:30 10:45/13:30/16:15/19:00 / 21:45 11:15/13:45/16:30/19:15 / 21:45 11:30/14:00/16:30/19:00 / 21:30 11:15/13:50/16:30/19:10 / 21:40 11:00 /13:30 /16:10 /18:50 / 21:30 7 Cwıa-C.tesi 00:20 11:30 /14:00 /16:30 /19:00 / 21:30 / C JtaC .tesi 00:00 BODRUM CINEMARINE BURSA AFM CARREFOUR BURSA BURÇ BADEMLİ BURSA BURÇ CINEDROME ÇANAKKALE AFM DENİZLİ BELEDİYE S.M DİYARBAKIR DİLAN EDİRNE CARMEN 2 ESKİŞEHİR ARI ESKİŞEHİR TÜZE GAZİANTEP PRESTIGE KAYSERİ PARK MARS KIRKLARELİ CINEMA PLAZA KOCAELİ N-CITY MANİSA ÇINAR CENTER MERSİN CEP MUĞLA MAX ORDU CINEWORLD SAFRANBOLU ATAMERKEZ SAMSUN KONAKPLEX TRABZON AFM MİRAP4RK UŞAK CINENS 317 00 01 452 8300 549 24 77 221 48 06 2141066 264 44 80 22231 60 213 50 85 231 24 12 231 42 92 220 7658 223 20 10 214 8288 3252000 2320562 327 87 87 2140003 212 0458 712 60 10 431 24 71 321 00 06 227 7222 12:00/15:00/17:15/19:30 / 21:45 10:45/13:15/15:45/18:30 / 21:15 11:15/13:45/16:15/18:45 / 21:15 11:15/13:45/16:15/18:45 / 21:15 10:45/13:15/16:00/18:45 / 21:30 12:30/14:45/17:00/19:15 / 21:30 11:30/13:30/15:30/17:30/19:30 / 21:30 11:30/13:45/16:00/18:15 / 21:00 12:00/14:30/16:45/19:00 / 21:15 11:40/14:10/16:40/19:10/21:40 12:00/14:15/16:30/18:45/21:00 14:20/16:45/19:15 / 21:45 12:00/14:15/16:30/19:00 / 21:30 11:45/14:00/16:30/18:45 / 21:00 12:15/14:30/16:45/19:00 / 21:00 11:30/14:15/16:30/19:00 / 21:30 11:00/15:00/17:15/19:15 / 21:30 13:30/16:00/18:15 / 20:30 11:30/14:00/16:30/19:00 / 21:30 12:00/14:15/16:30/19:00 / 21:15 11:00/13:30/16:00/18:45 / 21:30 14:15/16:30/18:45 / 21:00 ACARKENT COLISEUM 485 0036
ALTUNİZADE CAPITOL SPECTRUM 14 554 77 70 ATAKÖY ATRIUM 559 98 62 BAĞCILAR SİNEMA MERKEZİ 4360808 BAHÇEUEVLER HOLIDAYPLEX 441 21 09 BAHÇEUEVLER KADİR HAS 442 13 84 BAKIRKÖY AVŞAR 583 46 02 BE) LİKDÜZÛ AFM MİGROS 444 1 AFM BEYLİKDUZÜ BEYLICIUM FAVORİ 873 62 62 BEYOĞLU AFM FİTAŞ 444 1 AFM BEYOĞLU ALKAZAR 293 24 66 CADDEBOSTAN AFM BUDAK 444 1 AFM ETİLER AFM UPT0WN 444 1 AFM KADIKÖY REXX 33601 12 KOZYATAĞI CINEPOL 362 5100 LEVENT KANYON CINEBONUS 3530853 MALTEPE AFM CARREFOUR 5151212 MECIDİYEKÖY MEGAPLEX (CEVAHİR AVM) 380 1515 PENDİK GÜNEY 354 13 88 TEŞVİKİYE AFM GRANDE PUNTO 224 05 05 ÜMRANİYE AFM CARREFOUR VEGA 444 1 AFM &YTİNBURNU CINECITY OLMUM 54696%
Kişisel Arşivlerde İstanbul Belleği Taha Toros Arşivi
