Boğazın dişi bekçileri, Marmara’ya ışık saçıyor
Fenerin gelinleri
SEVİNÇ ve Feruze Lik hanımlar 30 yıl önce ge
lin olarak geldikleri Ahırkapı Feneri’nin bakıcı
lığını yapıyorlar. İşkodralı Sait Bey’le başlayan
bu kutsal görevi üç kuşaktan beri sürdüren Lik
ailesi, fenerin 107 yıllık emekçileri.
Yüksel AYTUĞ
M
A R M A R A D en izi'n in fırtınalı gecelerind e İsta n b u l lim a nına u la şm a ya çalışan gem iciler, A hırkapı F eneri'nin çakarını g ö rü r görm ez, d e rin b ir “ O h ” çekerler... K endilerine göz kırpan bu es ki dost, “ H o şg e ld in lz” d iy e re k, kucak lar d en izin çocuklarını...
U çsuz bucaksız denizin ortasında dal galarla boğuşan gem icinin gözleri soluk bir fener ışığı arayadursun, düşleri de d e n iz kızlarının h ayaliyle d o lu d u r hep... K im in e göre u ğ u rs u z d u r d e n iz kızları, ölüm g etirir... K im ine g ö re yse d e n izc i ye yol g österir, hayat kurta rır... Ahırka- pı F e n e ri’nde yaşayan d e n iz kızları ise gece-gü nd üz d em eden g e m ic ile re yol g österm ek için uğraşır, d u ru rla r...
KUŞAKLAR
UYKUSUZ GECELER:
İki elti, fe n e rin a y d ın la tm a siste m i ele k tro n ik h a le d ö n ü ş m e d e n ö n c e h e r g e c e 2.5 s a a tte b ir m e rd iv e n le rin tırm a n ıp , m ek a n izm ay ı k u ru y o rlard ı. "U ç yıl ö n ce s is te m d e ğ iş in c e biz d e r a h a t bir n e fes ald ık " d iy en b ak ıcılar, g ö re v le rin in b ü y ü k b ir s o ru m lu lu k d u y g u s u g e re k tird iğ in i b e lirtiy o rlarBOYU
B ah settiğim iz kişile r A hırkapı F e ne ri’ nin b ekçile ri S evinç ve F e ru ze Lik ha nım lar... Y aklaşık 30 yıl ö n ce Haldun ve
Feridun Lik adlı iki karde şle hayatları
nı b irle ştire re k, fenere g e lin olm uşlar... Ahırkapı F e n e ri’nin b ekçiliğ ini üç kuşak tan bu yana Lik ailesi üstlenm iş.. Fene rin ida re sini ilk kez 1880 yılında İşkod-
ralı S ait Lik alm ış... V efa tın da n sonra
yerine eşi Z ü lfiy e H anım ve eltisi M ak
bule vekalet e tm işle r. Son o la ra k da bu “ büyük soru m lu lu k istey en g ö re v i”
fen erin yeni g e lin le ri Sevinç ve Feruze
Lik devralm ış...
iki elti h ayatlarını adeta fen ere a da m ışlar. Ö m ü rle rin in çoğu 36 m etre y ü k se kliğin de ki fener kulesinin m erdivenle rini inip-çıkm akla geçm iş... Ç ün kü 1954 yılından bu yana kullanılan m ekanik sis tem in g ereği olarak, m e ka nizm a nın 2,5 saatte bir kurulm ası g ere kiyo rm u ş... Bu nedenle fenerin g elin le ri yılla r yılı “ H er
kesin sıcak yatağında m ışıl mışıl uyu duğu s a a tle rd e " 156 m e rd ive n tırm a
nıp, m ekanizm ayı kurm ak zo ru n d a kal m ışlar..
“ Bu g ö rev e b a şladığ ım ızdan beri gece dışarı çıkabildiğim iz günlerin
sa-YORÜCU GÖREV:
F ener bakıcılığı hayli y o ru cu bir m eslek. Sevinç ve F eru ze Lık h a n ım lar fe n ere ılk- geldiK İerı g ü n le rd e 156 m erd iv en i şark ılar s ö y le y e rek çıkıyorlarm ış. (Fotoğraflar: G ü rsel GUTAN)FENERİN
TARİHÇESİ
K
AYITLARA göre AhırkapıFeneri'nin yapılması ilk kez bir deniz kazasıyla gündeme gelmiş. 1750'li yılların başın da Mısır’dan gelen bir yelken li, fırtına nedeniyle Kumkapı’- da karaya oturmuş. Dönemin padişahı 3. Osman yanına sad razamı Sait Paşa’yı da alarak olay yerine gelmiş ve kurtarma çalışmalarına bizzat nezaret et miş.
Kazaya uğrayan gemici lerden biri padişaha "Burada bir fener yapılıp da kandiller ya narsa, bu kazalar olmaz hün karım " demiş. Bunun üzerine 3. Osman, Kaptan-ı Derya Sü leyman Paşa’yı Ahırkapı’da bir fener inşa edilmesi için görev le n d irm iş .
Ahırkapı Feneri imparatorluk döneminde Fransızlara verilen imtiyazlar çerçevesinde Fran sız Fenerler idaresi tarafından yaptırılmıştır. İlk günler ateş ve yağ kandilleri kullanılırken, da ha sonra mekanik sisteme ge çilmiş. Son birkaç yıldan bu ya na ise sistem tamamen elek tronik hale dönüştürülmüş.
yısı parm akla sayılacak kadar a z ” di
yen boğazın d iş i b e k ç ile ri, yine de ha y a tla rınd an . m e m nu n olduklarını ifade e diyorlar. "İş im izin m anevi değeri her
şeyin ü s tü n d e ” diyen bevin ç ve Feru ze L ik ’ in anılar dağarcığında bir çok acı
ve tatlı o la y var. B unların içinde ken di lerini en fazla h eyeca nla nd ıran ise bu runlarının dibinde infilak eden petrol yük lü in d e p e n d e n ta tan keri o lm uş... D iler sen iz bu deh şe t gecesini onların ağızın- d an d in le ye lim :
____________
DEHŞET
__________
GECESİ
“ Korkunç b ir p atlam ayla y erim iz den fırladık. B ulunduğu m u z lojm anın cam ları kırılarak, içeri savruldu. Aynı zam anda bir sıcak dalgası odanın İçi ne doldu. D ışarı çıktığ ım ızd a bir
an-bar kapağı ile bir kaç insan vücud u nun d ö nerek d e n ize doğru düşm ekte olduğunu g ö rdük... Bu görüntü aylar ca gözüm üzün ö nün den g itm e d i...”
A nıla r arasında m utlu o la yla r da v a r dı kuşkusuz... Ö rne ğin , b ir gece şarap yüklü b ir m o tordan düşen fıçılar sahile vurm uş... E line tası alan sahile koş m uş... Şarabın etkisi kısa zam anda ken d in i g österm iş ve tüm m a ha lle sabaha k a d a r “ R io k a r n a v a lın a ta ş ç ık a r ır c a s ın a ” g ülü p e ğlenm iş.
S evinç ve Feru ze Lik hanım ların gö
revi kim i zam an ç ile li, kim i zam an ne ş e li, a n c a k h e p s in d e n ö n e m lis i
" k u ts a l" bir görev.. F enerin g elin le ri
şim dilerde görevi çocuklarına devretm e nin hazırlığı içindeler. Üç kuşaktır boğazı aydınlatan Lik ailesi, anlaşılan bundan son ra da “ Y aln ız de n izc ile rin en bü
yük dostu o lm a y a ” devam edecek.
Kişisel Arşivlerde İstanbul Belleği Ta h a To ros Arşivi
