1956, Türkiye’de “ Fuzülî Yılı,, olacaktı, çünkü, büyük şairimizin fâni hayâta vedâının dört yüzüncü yılıydı. 1956 nın ilk haftalarında “ FuzûH’nin Vücut Y apısı,,, “ Fu- zûlî ve Mozart,, yazılarımla, bunu memleket efkârına haber vermiş tim.
Hüzünle kaydedeyim ki o büyük yılın ilim âlemimizde uyandırdığı hareket, lâyık olduğu ölçünün bin de birini teşkil etmedi.
Şimdi 1957 dir ve bu yıl da, Fu- zûlî’nin şiiri gibi yüksek bir sanat şahikasının “ Süleymâniye Câmii- nin„ halk hizmetine açılışının 400 üncü yılıdır.
Gördüğümüz ilk hazırlıklar, bu hâdisenin sönük geçmiyeceğini müjdeliyor. Buna sebep aramayı nız: Süleymâniye Câmii sadece bir sanat ve ilim eseri değil, bir îmân binâsıdır. îmân ise halkın malıdır ve Türk halkı, târihin her çağında kendi malı olan her yüce şeye sâ dık kalmayı bilmiştir.
Sr
Süleymâniye yılının ilk güzel te- zâhürü, “ Siileymâniyede Bayram Sabahı,, şiirinin Hürriyette inti şârıdır. Bu şiir, bizim niçin Süley mâniye gibi âbideler yaratır bir millet olduğumuzu terennüm eden mısralariyle, o aziz hâtıraya yakı şır bir sanat şâhikasıdır.
Süleymâniye yılının ikinci güzel vak’ası, yıllardan beri, ciddî ve metodlu bir çalışma ile, halk hiz metine arz i<pn hazırlanan Sülev- maniye Kütüphanesinin açılış tö renidir.
Bu tören geçen hafta, 25 Nisan 1957 de yapıldı. Gerek umumi kü tüphane, gerek bîr “ çocuk kütüp hanesi,, hâline getirilen, eski "Sıb- yan M ektebi,,, hâdisenin İlmî ve mânevi kıymetine lâyık bir alâka gösteren Maârif Vekili tarafından açıldı:
~k
O gün Süleymâniye'de özel bir rûhânîlik' vardı. Ulu camiin kanat lan altında, bu yer, bir kitan sara yı değil bir kitap mabedi gibiydi. Kütüphanenin, sessiz çalışmaya çok uygun, küçük hücreler ve re vaklarla çevrili orta bahçesinde yeşil bir çam, kısa zamanda bir çınar heybetiyle büyümüş, yeri gölgeliyordu.
Bu yeşil ve beyaz iklimde ilimle îmânın birleşmesinden doğan, m a nevî bir rüzgâr esiyordu.
Her tarafta 400 yıl evvel dün yâya hükmeden bir medeniyetin sıcak hâtırası, temiz kültürü, ince ve zarif sanatı ve mimarı dehâsı, ışıklı akisler hâlinde idi.
Nihad Sami
B A N A R L I
■
gibi “ Süleymâniye Kütüphanesi, bütün unsurlariyle, hattâ, modern kuruluş ve işletilişiyle bir “ klâsik Şark kütüphanesi., karakterinde idi. Çalışmalar, kütüphanecilik il minin en yeni metodlariyle yapılı yor fakat bu metod ve sistem ye nilikleri, çevrenin, târihi ve ruha nî ilim hayâtı ve ilim iklimiyie çok iyi anlaşıyordu.
isr
Maârif Vekili: “ Dünyâ sanat ve medeniyet târihinde emsalsiz bir mevki işgal eden Süleymâniye Â- bideler Manzumesinin bu bölü münde Süleymâniye Kütüphanesi ni böylece kurmak ve bunu, m o dern İlmî zihniyete ve ileri kütüp hanecilik tekniğine göre. Kanunî Sultan Süleyman adına, Süleymâ niye Kütüphanesi olarak, ilim âle minin istifadesine arzetmek, şüp hesiz, Maârif Vekâletine düşen e- saslı bir vazifeydi
Bu kütüphanenin bugün dikkat ve alâkanıza arzedilmiş umumî durumu, binalarının târihî ve mî- mârî değerleri yanında, m odem ilim zihniyetini ve ileri kütüpha necilik anlayışını temsil etmekte dir.,, diyordu.
Filhakika Süleymâniye Kütüp hanesinin tasnifi ve tecdidi yolun daki çalışmalar 1927 de başlamış 1950-56 yıllarında ise m etod ve sürat bakımından bir kemâl dev resine girmişti. 1950 den bu yana, kütüphaneye, restorasyon, tamir, tesisat, istimlâk masrafı olarak yarım milyonu aşan bir tahsisat sarfedilmiştL Yekûnu 72.000 ni bulan hârikulâde zengin ve dünyâ ölçüsünde kıymetli “ yazma,, ların otuz bin kadarı tasnif edilerek u- mumî istifâdeye âmâde kılınmıştı.
- f c
“ Kütüphanenin ilmi ve teknik' çalışmalarından alınan neticeler, kendi tabii muhiti içinde sistemli şekilde yetiştirilmiş genç neslin eseri,, idi. “ Bu nesil, modern bir ilmi zihniyet ve vazife aşkı ile ça lışmış ve muvaffak olmuştu. Genç ler bununla da kalmıyarak klâsik Şark kütüphaneciliğinde mühim konu teşkil eden “ Mecmuat - ül Resâil,, lerin tasnifinde oriinal bu luşlar yapmışlar: İslâmî ilimlerin yepyeni bir tasnif şemasını m ey dana getirerek, bunu Dewey siste mine tatbik etmeğe ve bu suretle Şarkiyat mevzuunda ilim âlemine yenilikler getirmeğe,, muvaffak ol muşlardı.
Maârif Vekili, ayrıca: “ Şükürler olsun, bugün artık Türkiyede bir kütüphanecilik mesleği ve onun ü- niversite menşeine dayanan salik- leri vardır; burada gördükleriniz, onların sabırlı ve mütevazı çalış - malarının mahsulüdür.,, diyordu, j
★
Süleymâniye Kütüphanesinde
j
kolleksiyonları ihtiva eden rutu- j betli yerlerdeki parazitlerle müca dele edilmiş; bunların, kâğıda, mü rekkebe, tezhibe, minyatüre, meşi ne yaptıkları ve yapacakları mentî tesirler hesaba alınarak, bilhassa rutubeti muayyen bir nisbete in dirme, tecrid, uzun vadeli bakım, temizlik ve havalandırma yolların da çalışılmıştır.Açılan “ sergi,, nin böyle iyi k o runmuş kitaplarla süslü nefis bir cild kısmı, nefis yazmaları, Türk hat ve tezhib sanatının nice şâhe- serleri, minyatürler, mikrofilm ve fotokopi kısımları vardı. Bu so nuncular, aynı zamanda kütüpha nenin diğer dünya kütüphanele riyle ilmi münasebetler yolundaki çalışmaları bakımından ehemmi
yetliydi. • ^
★
Kütüphanede asil yüzlerini gör düğümüz kız ve erkek genç ele - manlar bizde temiz bir hayatı il me, kitaba, halk hizmetine vakfet miş çehrelerin ışıklı intihamı bıra kıyordu.
Maârif Vekili sayın Tevfik İleri: “ Süleymâniye Kütüphanesinin da ha şimdiden memleket ufuklarını aşmış, mânevi değerini işaret ede rek sözlerime son verirken Muh teşem Kanunî Sultan Süleymamn rahmetle andığımız aziz ruhunun da şu anda bizimle beraber oldu ğuna kaani bulunuyoruz.,, diyor du. Bu sözleri duyanlar ve bu ha- ! vada dolaşanlar arasında, ecdad ; ruhları, sanki, hissolunur hal-
j
deydi. Süleymâniyenin bânİ3İ, mimarı ve burada kitap yaz mış, kitap okumuş nice T ü m ler, bu açılışta beraberdiler. Dışarıda eski ve ilim âşıkı. Müslü man cedlere asırlarca gölge ve se rinlik vermiş bir âşinâ vekariyle yeşil dallar oynaşıyordu. Nisbeten yeni dikilmiş bu ağaç, o dekor i- çinde nasıl tarihî bir rçehre almış- isa; aynı dekor ve atmosfer içinde j çalışan genç kütüpsanecilerin hat-
j
tâ sergiyi dolaşan ziyaretçilerin duruş ve bakışlarında da aynı ata- jlardan miras kalmış, tarihî hir ışık parlıyordu.
Süleymâniye Kütüphanesinin, Türk ilmi için, eski ve büyük hamleleri gibi, uğurlu ve faydalı \ olmasını temenni ediyorum, Kütüphanenin bilgili ve çalışkan
iüdürü Halit Dener’in söylediği
Kişisel Arşivlerde İstanbul Belleği Ta h a T o ro s Arşivi
