TT~55ty/?
23 Eylül 1966 CUMHITRtvr'T
Dünya Futbol Kupası!
B abıâli yokuşunda O rhan K em al’e Tasladım dün. Hep sokakta raslaşırız onunla! H apishaneden çıkalı beri görm em iştim . Yüzüne baktım :
— Y aram ış galiba... dedim .
G ülüştük. A yaküstü lâflam av a başladık. Otuz beş gün tu tu k lu kalm ıştı. T ürkiye idi burası. D em okratik ve özgür T ü rk iy e. Ama T ü rk edebiyatına eser verm iş dünyada ün yapm ış nice sanatçı v arsa aşağı y u k arı hepsi b ir kere hapishanenin tad ın ı tatm ıştı. İş öylesine gelişm işti ki, hapishaneye girm em iş san atçılar, hapisha neden diplom alı o lan lar karşısında neredeyse k üçüklük d u ygusu na kap ılacak lard ı.
O rhan K em al’den a y rıld ık ta n sonra Abidin Dino geldi a k lı m a. Abidin Dino Fraıısada y aşam ak tad ır. Niçin o raya gitm iş? di yeceksiniz. Cevabı k ısa: Y aşam ak için. Ama b u rad ak i «yaşamak» kelim esi keyfetm ek anlam ına değil, h a y a tta kalabilm ek, çalışa bilm ek anlam ına. Abidin Dino gibi on parm ağında on san atı bu lunan kişi, yoksul T ürkiyede resm î m akam ların baskısıyla yaşıya- m ıyacak hale getirilm iş ve k ap italist F ransada sanatını sü rd ü r m ü ştü r. ün yapm ıştır, sergi açm ıştır, saygı görm üştür. Şim di de L ondra’da yapılan «Dünya F utbol K upası M açları» nın film ini h azırlam ak tad ır. Yirmi - otuz kişilik b ir büyük kadronun başın dadır. îk i saat sürecek filim ondokuz k am eray la çekilm iştir, re n k lidir, bu büyük işi Abidin Dino’ya em anet eden B atılı k a p ita list : — Söyle bakalım sen nesin? O rtanın solunda m ısın? Yoksa so lun solunda m ısın? Ilım lı m ısın, a şın m ısın? diye sorm am ıştır,
T ürkiyede oynanan kom edyanın b ü y üklüğü bu çeşit o lay lara b ir parça tepeden baktığım ızda b üsbütün sırıtm a k ta d ır. Dino’ya bu işi v e re n le r Batılı k a p ita listle rd ir. B izim kiler o k ap italistlerin karşısında su sta d u rm a k ta j b ir p arça vardım alm ak için olm adık m ask aralığ a k atlan m ak ta, öte yandan da T ü rk san a tç ıla rın a a ç tık la rı aşağılık savaşı sü rd ü rm ek ted irler.
Dino, üç yıl rejisö rlü k ve sinem a tekniği üzerine eğitim gör m ü ştü r. D ünya K upası M açları gibi m ille tle ra ra sı b ir olayı çek m ek görevi kendisine em anet edilen sanatçı acaba T ü rk iy ed e y a ra rlı olam az m ıydı? T ürk iy ed e y ıld a 250 - 300 filim çekilm ektedir. Demek ki, bu alanda elli - altm ış m ilyon lira dönüyor. P eki, sine m aya yatan bu k a d a r en erji, bu k a d a r em ek, bu k a d a r m asraf k a r şılığında elde edilen nedir?
H alkım ızı d aha da k aran lığ a götürecek, çocuklarım ızı kötü yönlere sürükleyecek yüzlerce, h a ttâ binlerce filim bugün p iy asa d ad ır. A rada iyi n iy etli kişilerin m eydana g e tird ik le ri filim lere ise olm adık çelm e atılm ak tad ır.
G eçenlerde M uhtar K ocataş’m p ro d ü k tö rlü ğ ü n ü , D oygu Sa- ğıroğlu’nun re jisö rlü ğ ü n ü yaptığı b ir film i özel o larak sey rettik . A dı: B itm iyen Yol. S an sü r heyeti bu film i tü m ü y le yasaklam ış. Niçin? Ç ünkü A nadoludan gelen yoksulluğun İstan b u l gecekondu
ların d ak i hay atın ı gözler önüne seriyor. Filim de gerçekleri acılaş tıra n b ir tek a b a rtm a y o k tu r. Tersine, gerçekleri daha da y u m u şa ta ra k y an sıtm ıştır rejisö r. A ydınlığa ve güzelliğe doğru gidişin savaşında im kânsızlıkla karşılaşan insanlarım ızın hikâyesi v a rd ır filim de...
H er yıl çevrilen yüzlerce film in arasın d a ah lâk sızlığ a p rim t a nıyan niceleri v ark en niçin bu filim y asak lan m ıştır? Bu sorunun içinde salt T ü rk sinem asının acıklı d u ru m u y o k tu r, T ü rk sinem a sını bugünkü u ta n ıla c a k düzeyde tu ta n gerçek ik tisad i ve siyasi seb ep ler y a ta r bu sorunun içinde...
Oysa d ünya sinem acılığı dev a d ım la rla gelişm ektedir. F ransa, İtaly a, A lm anya gibi ülkelerin sinem a san atın d ak i şö h retleri ö te den beri bilinm ekte idi. Şim di Ç ekoslovak ve B ulgar filim ciliği b ü tü n Batı ü lk elerin d e övgülere lâyık g ö rü lm ek ted ir. Bizler b u ra d a «sol fikir» evham ı içinde filim sa n sü r ed erk en , Ç ekoslovak, B ulgar, Rus filim leri çoktan k a p ita list dünyanın beyaz p e rd e le ri ne çıkm ışlardır. Biz de A nadoluda kovboy ve îsta n b u ld a gangster film i çevirerek, bu yolda A m erikan çikleti çiğnem ekteyiz. H er alan d a olduğu gibi dünyanın gidişine yabancı kalm aktayız. O ku
m a yazm a bilm iyen halkım ızın gözü önüne serdiğim iz beyaz p e r de, yoksul insanlarım ızı daha da k aran lığ a itm ek, d aha da a ld a t m ak yönünde y a tırım la rın aynasıdır.
M u h tar K ocataş’ın film i yasak edilir, O rhan K em al tu tu k la - n ır, Âşık Ihsani içerd ed ir, ve böylece hapis ü stü n e hapis ve yasak üstüne yasakla bu yıl da 3 m ilyon çocuğu ilk o k u l dışında b ırak ıp gelecek yıl 2,5 m ily ar bütçe açığıyla n u rlu u fu k la ra hazırlanıyoruz.
Abidin Dino’n un D ünya Futbol K upası film ini çok m erak ed i yorum . Abidin Dino’yu dışarı k a ç ıra n la r, bakalım çevirdiği film i içeri alm ak için kaç d o lar döviz ödem ek zo ru n d a kalacaklar?
Eğer filmi görürseniz, o rad a h e r seyredeceğiniz golün g erçek te hangi kaleye atıldığını da d üşününüz !
