Yanıbaşımızdaki "uzak"

Yanrbaslmrzdaki

_"Uz

k"

Arq.

Giir.

Dilek

OZHAN

KOCAK

6zet

Ntrri Bi)ge ('cylan'rn 2001 yrlrna ait tilmi "Uzak". _{istanbul'da rcklim} fbtografqrlrgr yaparak gcainen

lVlahrnut ilc. kasabadan Istanbul'a genrilcrdc Aalr;nrak igin eclen. akrabasr Mahmut'un yanrna yerlegetr Yr.rsLrl-un, bir

vcrdc birlc;cn hayatlannrn bir kcsitini sunnraktadrr. Yusuf'IstanbLrl'a bi.iyiik ideallcrle gelir. Kasabada ya;ayarnadrfr havirtr. kcnttc bir ycrlc-rde- bulacagrna cnrindir. Mahrnut rsc kenttin sunduklannr qoktrn tiiketmtptir: untudu ve

unrrluklanlll gergcklc-Stirccek llrsrtr olnrasrna raimcn hareke'te- gcgemcl'ccck kadar brkkrndrr.

Rtr iki zrt karakter etralinda geliq;en film. kent ya5arnrnda birbirine yakrnlagtrkga r.rzaklagan insanlan, tutnutlitrr. ha1'atlan anlatnraktadrr. Kent. sundugu tlrsatlar

\c

vaatlL'rle arzulann merkezrne ycrle;;irkerr. insan

yanrba;rnda duran bu vratlcr ilc briytilennri;tir. Film. aslrnda kcntli insanrn ttirn bunlardan uzak oldugunu. insanrn

gcrrt-siylc kLrrdulu aragsal iliqkinin ise. aynr iilgiidc insan ctkinliklcrini vc baSka hayatlarr birbrrindcn uzak, tcmassrz I'a5anra alanlarrna bdldtigiinii goslcriyor.

,\nahtar Kclimeler Kent, modernizm, rnekan

Abstract

Nuri Bilge Ceylan's movie "Distance" is about two people whose lives meet in a point in the city. Mahmut is an advertiscment photographer. Yusuf cames to Istanbul to work in ships and he starls to live with his relative. Mahmut. \'usuf'had had a lot of hopes bcfore he came to istanbul. tle planed to have a better life in the city that he

couldn't have in his torvn. Mahmut had already consumed ofters of the city, however he still has hope and he has

opportunity lo tum thcsr'hopes rnto reality. but he is too bored to do anthing to change hrs life.

T'hc nrovic rvhich inrproves around thcsc two opposite characters is abor.rt the people, their hopes and lives in thc city. n Ithough lhc charactcrs arc vcry closc to each other phsysically they are still distanced from each other.

C'it.v is placcd in the ccntrc of wishcs rvith rts opportunitie's and promises and people are impressed with its opportunitics. Actually rnovic points out that the pcople u,ho Irve in the citv is lar away from all these opportunies. And moreovcr thc'morie is about the pcople who ha'"'e not a contacl with olhers. who have distanced themselves with

othsrs.

Kcvrr ords

('ity. _rnodcrnrsrn, placc,

"...voksa reninin unrutlurtntrdan baska

huherc'isi

ytk

ntu'!

O

umutlar

ki

gelecekteki bir diinyunm isuretleritlir, anto .sudec'e var olantn knrr

giicli'le

hile

kola.t'lrkla c:ilehilecek kadar da

t tlt:tltrlttr. "

(iertrg Lukac's

Giriq

Bu

_Ealr;ntada

Nuri Bilgc

Ceylan':.n Uzuk

filmindc

modern insanrn, ona bigilen

cylcycn

vc

dontigtiircn

birey,

"ciznc" olmaktan aslrnda

nc

kadar

da "uzak"

oldulu,

filmin

kcndinc has anlatrm olanaklanyla bunu nasrl dile gctirdigi, sinemanrn ait olduEu

doncmc

tanrkhk

ederkcn

bunu

kcndi

anlatrm

dilini

kurmada

naslI

kullandr[r

incclcncccktir.

Filmin,

kcntli

insanrn

hcm

kcndisinden,

hem

dc

_{Aevresinden bu}

"mcrkcz"lcre

yabancrlagarak uzakla$maslna

vc

cdilgcnlcgmesinc

vurgular

yapan

gramcri.

bagvurulan

ilctigim

vc

sosyoloji kuramlanna

dcnk

dtigen

argtimanlarla aqrklanmaya gal | \;rlacaktrr.

Uzaklara

Biiliinen Yaktnhklar

Uzak, yalntz yalayan

ve yeni

urnutlarla hayata tutunmaya gahgan

bir

rcklAm fotolrafgrsr ile yeni bir hayata baglamak igin kente hentiz gelmiq bir kasabahnrn birlcgcn hayatlannr, birbirine temas etmeden yagayan kalabahklann mckAnr olan kenttc bir araya

getirir ve bu kargrlagma halinden uzunca bir kesit sunar.

Kendine. dtiglerine ve umutlanna, dahasr bagka insanlara yakrn oldugu kadar, bir

o

kadar da

"uzak"

olan

filmin

kentli

kahramanr, iginc kapanrp yalnrzlagmrg, arzulannr

birey olma durumu

ile

dofallagtrrmrg ve

bencilli[ini bir

erdem olarak kabullcnmigtir.

Trpkr kalabahklar iginde benzcr hayatlar stiren ttirdeqlcri

gibi,

umutlan vc arnaglannt

iginde bulundu$u ortama

ve

koqullara gore bigimlendirmek

ve

yeniden tantmlamak

zorunda

kaldr[rnda,

daha

farkh

hayatlan

hayal

etmekten

bile

uzakttr.

Kagtntlmaz olandan daha farkhsrnr umut

ettifinde

ise,

bu

umuda ulagamayacak kadar btkktn ve

yorgundur. Benjamin, otomatlagan insanrn, hayatr

bilingli

olarak brittinli.igi.i olan bir

si.ireg olarak algrlanmaktan kagrndrgrnr,

boliik

porgtk,

bUtUnlUgU olmadan yagamaya

ydneldi[ini

sriyltiyordu.

Bir

bagka ifadeyle insan, hayatr

bir brittinltile

kavuqturmaktan

bilingli

olarak

kagarken, deneyimlerinin

bilingaltrna kadar

inmesi

engellenmekte,

insanrn giindelik etkinlikleri "irade drgr bellek" dtizeyinde kalmaktadrr (Benjamin, 1982,

s. 158). Mtidahale edemedifi

bir

hayatrn igine srkrgan ve edilgenlegen "modern insan", hizmet

etti[i

amaglar hakkrnda

biitiinlfiklii bir fikri

olmakstzrn yagarken, erdem olarak

kabul edilen

yalnzhk,

pargalan birbirinden ayran, kagrnrlmaz

bir

'uzak'lagma haline doni.igiir sanki. Kentli Mahmut, pargalanmrg

bir

hayatrn bilttinli.igtinti fotograflanyla bir

araya getirmeyi istese de, ashnda bunun faydasrz bir gaba oldu[unu da sezer, vazgeEer,

kabullenir.

Higbir

gey elle tutulur ve gergek

defildir.

Umut ise sanki yabancr

bir

dtig

gibi, bu

"hig"lifiin

iginde

bir

di[er

"hig"likten bagka

bir

gey ifade etmemektedir. Qiinki.i

kendisine

ait

olmayan

bir

hayatr ya$amaya mahkfim olan birey, bireysel tepkilerinin, sorgulamalannrn, dfkelenmelerin

hem

kcndi

varhlr

hem

de

toplumsal

hayat

igin ddniiqttiriicii ya da degigtirici bir etkiye yol agamayaca[rnr anladr[rnda, kabullenir ve bu

kabullenig tepkisizlik

ve

eylemsizligi de beraberinde getirir.

Artrk

fiziksel ve zihinsel

etkinlikleriyle

birey,

modernizmin

ona

bigti[i

6zgtir,

eyleyen

ve

dciniigtiiren bircy

olmaktan uzak, "ben kaygtstna dtigmtig" bireydir. (Touraine, 2002, s. 55) Mahmut, bir

sanatgr olmak istemig, ama

belki

de gtindelik hayatrn

gerekliliklerini

yerine getirmek zorunda oluqu onun, ucuz

bir

reklam foto[rafgrsr olmasrna neden olmugtur. Sanatgr

olmak

istemesi

bir

tesadtif

de[ildir,

gtinkii

farkrndadrr.

Sanatt yagadr[r

hayatr

anlamanrn,

onun

6znesi olabilmenin, eylemcnin

ve

direnmenin

bir

aracr

olarak konumlandrrmrg olsa da, saplandr[r bataktan grkabilecek giice ve iste[e sahip

de[ildir;

higbir

zaman Tarkovski

gibi hlmler

yapamayacafrnr, ya da kendine

ait

olan

bir

hayatr

fotolrafl ayamayacaftnt arttk anlamr gttr.

Yusuf, otuzlu yaglanna kadar kasabada yagamlg, igsiz

kaldrlr

igin istanbul'a, bir

yandan para kazanmak,

diler

yandan da dtinyayr gezmek

igin

gemilerde gahgmaya

gelmig,

hayalleri

ve

umutlan

olan

bir

tagrahdrr.

Yusuf

istanbul'a, uzak

akrabast

Mahmut'un yanma haber vermeden gelir ve onun evinde gegici

bir

siire, ig bulana kadar kalmaya baglar. Baqlangrgta "davetsiz

misafir"ini

srcak

bir

kargrlamayla

kabul

eden

Mahmut

paylagr,

iletigim kurar ktsa

bir

stire

igin,

ama

hemen sonra

evdeki

"yabancr"dan srkrlmaya, ondan uzaklagmaya baqlar.

_{Qtinkti Mahmut'un}

gevresiyle

kurdulu

aragsal

iligki

gemberi, misafiri

Yusufu

epey drq geperlerine, oldukga uzak bir

Baglangrgta

ig

bulabilmek

igin

gaba harcayan Yusuf,

ig

bulmakta zorlanrr ve

izlemeye bagladr[r Mahmut

gibi bir

hayatr dtiqlemeyc baglar. Onun

gibi

kendi iginin

sahibi olmak, rahat yagamak, gezmek

ve

istedigi kadrnla

birliktc

olmak

ister. Oysa

Yusufun

ozendigi her geye sahip olan Mahmut igin hayat artrk, yaganmaya dcfimeyecek

kadar anlamslz

vc

stradandtr.

Film

boyunca Mahmut'un hayatrnr <iylcsine yagadrgr

izlcnimi cdiniriz;

qehir drgrna fotograf gekmek

igin

dylesine grkar, oylesine

bir

bara

gidip

bir

qcyler

iger,

6ylesinc

film

izler,

kadrnlarla ciylesine

birlikte olur.

Ufruna hayattntn

birgok

yrhnt

harcaml$

ve birgok

bedel

cjdemck zorunda kalmrg oldugu

lbto[rafgrhk bilc, onun igin artrk

bir

qey ifade etmemektedir. Ya ycni

bir

qey olmahdrr hayatrnda ya da

o

yeni

biri, bir

bagkasr olmahdrr artrk.

Bu

brkkrnhk

ve

srkrntr veren

hayata,

bir

bagkast,

bir

ydnetmen

olarak anlam

katabilecektir

belki

de,

oysa

Dostoyevski'nin Yeraltr Adamr'nrn

soyledifi

gibi

insan, "satrang oyunlan

gibi

hedefi degil, hcdefe giden yolu sever", ama

difer

yandan "...aradr$rnr bulacafr igin odii patlar.

Qiinkti

bulursa arayacak bagka

bir

geyi kalmayaca[rnr hissetmektedir. (Dostoyevski, 1999,

s.49)

Mahmut igin bu araylg, hayata tutunabilmenin aracrdrr aynrzamanda.

Bir

giin Tarkovski gibi

bir film

yapmayr baqardrfrnda, yaqamak igin yeni

bir

neden bulmak zorunda kalacalrnr hissetmekte, belki de bilmektedir.

Tagrah Yusuf

ile

kentli

Mahmut, gimdi

ve

gelecelin

bir

bitmig, tamamlanmrg

hali

gibidir.

Yusuf sanki umutlan ve hayalleri olan yrllar rinceki Mahmut'tur; Mahmut

ise her geyi yagamrq, doyuma ulagmrg

ve

hayattan higbir beklentisi kalmamrg, kentli

insantn

brkkrnh[rnr

tagryan

biridir.

Mahmut karakteriyle

birgok

benzerlik taqrdr[rnr

ifade

cden

Nuri

Bilge

de

hayata

kargr karamsarh[mr

gu

scizleriyle

ifade

eder:

"...insanltfirn

gelecegi

igin

gok

aydrnhk duygular

taqryan

biri

de[ilim.

Bunu

da dtinyanrn gidigatrndan once kendi ruhumdan biliyorum". (Selguk, 2004)

Stntrstz zevk peginde gegirilen

bir

hayatrn insanr brkkrnlagtrrdrlrndan soz eder

Simmel.

Brkkrnhk

halinde qeyler anlamlannr

ve

de[erlerini,

dolayrsryla <inemlerini

yitirirler.

Brkkrn insanlar igin her qey donuk ve gridir, higbir gey dilerinden daha fazla tercih

edilir

degildir, gtinkii "kentler, brkkrnhgrn asli mekanlandlr". (Simmel, 2003, ss.

9l-92)

Kentli insana tizgti bu brkkrnhk hali, Mahmut karakteriyle ifadesini bulur. Aynr mekdnda sohbet edebilecegi, pek gok geyi paylaqabilece[i

bir

insan olmasrna rafmen, onunla tek kelime konugmaz, annesinin telefondaki sesine bile katlanamaz,

bir

kadrnla

birlikteligi,

krsa stireli ve kargrhkh

bir

fayda iligkisinin dtesine gegemez. Stirekli, gi.iniin

birinde olmak istedifii yonetmenin

filmlerini

izleyen Mahmut, gelece[e dair hayali

bir

arzvya kendini adamtg, artrk de[igimin olmadr[r srradan

bir

hayatr bu umutla yaganrlrr krlmak ister gibidir.

Modern

kent

hayatrnda

her

geyin

bir

deferi

vardrr

ve bu

delerlerin

dlgtisti "olanca

renksizlili

ve kayrtsrzhfryla

btittin

de[erlerin ortak paydasl" olan paradrr. Bu nedenle kentli insan etrafrndaki her insanr

iligki

kurmak zorunda

oldufu

kimseler olarak

gdrtir. (Simmel, 2003, ss. 88, 92) Mahmut igin akrabasr Yusuf, higbir

deferi

olmayan,

ona

herhangi

bir

fayda

sa[lamayacak, aksine

ona

yiik

olacak "herhangi"

biridir. Yusuf un evinde kalmasr, egyalannr kullanmasr, "6zel hayatr"na ddhil olmasr

bir

si.ire sonra onun igin katlanrlmazbir hal alrr. _Qiinkii modernizm,

"birey"i

ortaya grkmasr igin ytireklendirmip, ama onu aragsal akhn

ydnlendirdi[i bir

diinyanrn,

kurdulu

her

iliqkiyi

trpkr kapitalizmin temelindeki

gibi

akrlcr

ve

faydacr

bir

iliqkiye

indirgeyen "kendi" olmayr bencillikle

bir

tutan

"birey"ine

ddndiirmtigttir. insanm gevresiyle

kurdulu

her

iligki, "birey"in

kendi yalnrzhprna kapanmasrna

ve "dteki"

ile

aragsal olmayan ttim

baglalnr

koparmastna

vc

onunla araslna tncsafclcr koymastna

yol

agrnr5trr. Modcrn

kiilttinin

"cizgtir" bircyi. ancak kcndi kurtuluguttun vc ya$ama garantisinin ozgtrrliigiinii driqiiniir olmugtur. Bunun sonucLl olarak insanlar dondi-rklcri kcndi diinyalarlnda

"bircy"

olmanrn

bcncillifini

yagarkcn, bagka diinyalara kayttstz kalnir;;lardrr.

(Taylor,

1995, ss.

t0-22)

Kente Yaklagtrkqa

Artan

Uzaklrklar

Filn.

bu

iki

ana karaktcr ctrallnda.

kcul

r,c kasaba hayattttttt zttltgtrtt cla gdzlcr dntinc scrcr. Kcndisiylc _acvrcsi arasrna mcsalc koyan vc qclrcsittc yabanctla;an kcntli insan, yarattrgr

"stcrilizc"

ya$anra alanrna, kcndi kontrol

cttifi

dtinyastna hiqbir _Scyirt

-qirmcsine,

rltidahalc

ctnrcsinc, di.izcnin aksatrtastna, bozultnasttta katlanatnaz. Oysa

tagrah igin cvine gclcn akraba olsun olmasrn hcrhan,tli

bir

insan "tann misafiri"dir. O, cn

rahat yerdc yatar,

ona

sandrklarda

misallr igin

aynlan

ett

tcmiz

cgyalar

vc clr

iyi ycmcklcr sunulur.

Yusuf isc.

Mahn-rut'un

cvinc ycrlc;tigindc

cvin

kullanrlmayan cn rcnksiz odasrnda ycrdc yatmak, sigarasrnr balkonda igmck zorundadtr. Telcvizyonu isc

sadecc Mahmut evde olmadr[rnda gizlicc izleycbilmcktcdir. O, trpkr

filmin

bir ycrindc

Iuzapa yakalanan kiigtik f-arc gibi, cvin istcnmeycn yabanctstdlr'

Yusufun

gcldigi yer

olan ta;rada, hayatrn

ritmi

kentc oranla gok daha yava$,

iligkilcr

daha az karmagrk, alrgrldrk, anlagrlrr ikcn, kcnt hayatr daha hrzlr. daha karmagrk,

iligkilcr

{c

bir

o kadar anlagrlmazdtr. Tagra hayatrndaki

iligkilcr,

Simmcl'in de bclirtti$i gibi "ruhun daha bilingsiz katrnanlarrnda kok salmtqtrr; cn kolay qckildc gcliqtiklcri ycr.

kcsintiyc

uframayan alrgkanlrklann

diizcnli ritmidir":

oysa,

"binlcrcc

farklt

bircydc

fark|

_Eekillerdc

viicut

bulan mctropol

tipi

kigilik, tchdit cdici

scyri

vc

aykrrrhklanyla

kcndisini

k6ksriz

brrakacak

dr;sal

qcvrcsinc

kargr koruyucu

bir

organ

gcligtirir:

Yrircfiylc

degil, zihniylc

tcpki

gostcrir". (Sirtimcl, 2003, ss. 86-87) Kenttc ya$ayan

insan zihnini drgandaki tchlikelerc karqr

bir

kalkan

gibi

kullanrr. Kasabada oldugu gibi

kcnttcki insan da hcrkesi tanryrp. hcrkcslc olumlu

iligki

kurrnaya kalkmrg olsaydr, yani

siirckli

kr-rrdu[u drgsal

iligkilcrc

duygusal olarak yanrt vcnnek duntmunda kalsaydr,

psikolojik

olarak btiyi.ik

bir

yrkrnia

ugrardr.

Bu

kalkanrn zorttnlulufu,

insanlartn

birbirlcriyle

ytizeyscl

iligkilcr

kurmasrna, her zaman

bclirli bir

mcsat-cyi korumastna ncdcn

olur

vc

yakrn temas durumunda

hcr

an kavgaya

vc

netictc

dontigcbilccck bir

yabancrhk ve tiksinmc liissi yaratrr. (Sirnmcl, 2003. s. 93)

Yusufun

Mahmut'u

sofuk vc

mcsafcli gormcsine, Mahmut'un

isc

Yusuf-un

yaptrfr hcr

gcydcn rahatsrz olrnasrna. varlt$tntn

bilc

onu ktzdtrtnastna ncdcn olan bu

zihinscl kalkan. yogun vc kannaq;rk kcnt gcrgckligi

ilc

tcrs oranttda

bir

tcntasstzlrgr da

ortaya

grkarrr. Kcl-rt, btiytidrikgc

artan

bir

bircyscllcgmcyc ne

dcn oldufu

gibi,

varoluglannt

kanrtlamak

igin

insanlann. bulunduklan ortatna

uyan

bar;ka ba;ka

kimlikfcr

cdinmclcrini, birdcn |-azlayttzi bir arada tagtmalartnt da gercktirir. Nuri Bilgc Ccylan.

bir

sdylcgisindc bu durumunu goylc ifadc cdiyor: "$ehirdc yagamak insana bir

takrnt

rollcri

oynamayr zorunlu krhyor vc bu

rollcri

oynamaksa baztlartmrz igin hig de

kolay

de[il.

Birtakrm maskcleri clbisc dc$igtirir

gibi

grkartp takmakl Toplumsal hayat,

insan

iligkilcri

gok agrr

olabiliyor

bazrlan

igin. Bcnim

gordiifiim

kadanyla Mahmrtt

karaktcri

boylc

bir

insan. Insan

iligkisini

kendisindc dLrygu

yiikii

brrakntayacak bir

haf

rf-liktc

yaq;ayabilen

bir

insan

dc-Eil.

Dolayrsryla

dtgart

grktrgr zantan

bayagr

yiiklcnmig, dohnug olarak

cvc

doniiyor.

Ama

yinc dc

yalmz

kalabildifi vc

bu

ytikti

hayatrn ona

dayattrfr

rollcri

oynarrak,

ycni ytizlcr

_{_eiynrck zoruncla kalmadr$r, bir}

baqkasr

dcfil

dc kcndi

olabildigi

tck _{rnahrcm alan oldugundan,}

yusuf

_{bu mahrcmiycti} bozan biri olarak o cvdc istcnmcnrcktcdir.

En

ba)rnda

Yusuf

igin

kcnt btiyrikliigri

vc

srnrrsrzlrgryla,

bilinniczlcri

vc csrartyla, ycpycni

bir

umut,

bir

gclcccktir. Btiyi.ik

bir

hcyccanla dolagmr;;trr istanbul'un sokaklartnt. sahillcrini, gargrlannr. istanbul'u _{igindc barrndrrdr$r insanlairyla tanlmaya,}

anlantaya galt$mtgtlr. Fakat higbir gcv. unrclugu

-qibi olmaz. Gcmilcrdc ig birlrrp, dtinyayr

sczcrllt-yccck. Mahntut

gibi

yagayatttayacak. kcntc

ait

olamayacak

vc bir giin

unrut

olarak

sanldrgr ama anlayanradtfu

bu

diinyayr

artrk

anlanraya

ve

ona

ait

olnraya Ealrgnlaktan vazgcacccktir.

(tlnkii

kcnttc

hcr

gcy, _{yanrbagrmrzda uzanrp alacagrmrz}

kadar

yakrnkcn,

_{kcnt, vaat ettiklcrini onu}

_islcycnlcrc

_gonildi.igri

_kadar

_corncrtgc dafrtnlamaktadrr.

Mahmut

isc,

yakrnrndaykcn f'ark

ctmcdigi,

duymadrgr, grirmcdigi Yusuf-u,

bclki

dc

o

uzaklagtrktan, onun bo;;lugu hayatrna "dolduktan" _,onru

_lark

_cclcr.

vc ciylcsinc yagadr[r hayata kaldrgr ycrden dcvam cdcr.

Sonuq

Nuri

Bilge

_{ceylan, filme ismini}

_veren

"uzak"lr[rn,

"onun

ruhuyla nesneler,

insanlar vc ti.im dtinyayla arasrndaki

bir

uzakhk"

oldulunu

_{sciylilyor. (Said, 2004) Kent}

btiyiidiikgc' mesafcler ve insanlar birbirlcrinc _{yaklagtriga, bircysellegme ve ..<itcki"lerle}

aramrzdaki

uzaklrk

da

o

_{derccc artmrgttr. Qcvrcsiyle kurdugu aragsal}

_iligki,

_insan

ctkinliklerini

bir

fayda

iliqkisinin

dcrccclcriyle _{tcmassrz alanlara boicrken,}

'bir

_btittin

olarak ya$anamayan hayat,

bizi

baqka _{hayatlan gdrmekten, onlara temas ctmekten dc} uzaklaqtrnyor. Uzak, bu mcsafclerin, yalnrzh$rn, tcrkedilmiqligin krsa, ama garprcr bir

kcsitini

sunarkcn,

kentli

insanrn

kcndi

elleriyle

pargalara

_{ayrrdrlr uzaklkiara}

_igaret cdiyor.

Kaynakqa

Bcnjamin,

Waltcr.

( 1982). Estetize

_Edilmig

_Yaqam.

_{Ankara: Dost}

_Kitabcvi

Yayrnlan

Dostoycvski, Fiyodor ( 1999).

yeraltrndan

Noflar, _{istanbul: Cumhuriyct Dtinya}

Klasikleri

Lukacs, Gcorg. (2003). _{Roman Kuramr. istanbul:}

Simmel,

Gcorg.

(2003)"Metropol

_ve

_Tinsel

Qatrgma, istanbul: ilctigim yayrnlan.

Taylor' Charlcs. ( 1995).

Modernlifin

Srkrntrlan. istanbul: Aynntr yayrnlarr. Tourainc, Alain. (2002).

Modernli[in

Elegtirisi, istanbul: yapr Krcdi yayrnlarr Selguk, Ash. (2004).

"Nuri

Bilge

ccyran

ilc

sciyrcgi ,Uzak; Dtinya Turunda". Cttmhurivet Gazetesi

tp://www ilm.con rCSS

Mctis Yayrnlan.

Havat". Modern

Ktiltiirde

nvctlnterv h 4 Temmuz

2004). Ozgtivcn, Fatih' (2003).

_{"Nuri Bilg.}

_C"ytun

_lf.

_rcigGr

yolculuklar..,,,

yi,rtibir

Mimarlrk Dergisi,

S:12,

Tcmmuz 2004)

Said,

s.F.

(2004).

_{"Modcrn Mastcr}

_in

_thc

_ord

_Stylc",

_Dairl,

_Teregraph,