Frank Kapra, hayatı, filmleri, tarzı

r'*n,*,*'.

,ti**,,'

U.nV*,ri,

', i

_'li

FILIVIL,ERII

, :

"'

r^nZir*

,',

'

,

n*ao

SeN* '

.,t:';'l;l MarmnrailetiSim

Amerika'nrn en

iinlti

film

YaPtm-clsr

ve

y6netmenlerinden Frank

Capra, 19

Mayrs

1897 yrhnda,

Si-cilya'nrn Bisacquino

ktiytinde

dtin-yaya

geldi.

_Qok krsa

bir

stire

ItaI-ya'da yagadlktan sonra, 1903 MaYn

ayrnda, Sicilya'dan,

ailesiyle

bera-ber,

biiytik

umutlar

taqryarak

Yeni

Dtinya denilen Amerika'ya _{969 etti.}

Oldukga zor gartlar altrnda

gergekle-$en ve de Capra'mn

ilerideki

dtigtin-celerini de etkileyecek olan bu

yol-culu!u,

Capra, otobiyografisinde,

gdyle anlatrr:

"Herkes son derece sefildi,

olabi-leceliniz

en kcitti

yerdeydiniz...

Herkes hastaydr

ve istifra

ediyor-du..."(l).

Abisinin

yanlna,

Los

Angeles'a yerlegen Capra,

ilk

once,

190f

f-hnda

El

Sanatlarr

Yiiksek

Okulu'na

baqladr. 1915

yrllannda

ise, okulda

s abah temizlikgisi olarak gal4rrken,

sahne arkasr

iglerine

de

_Yardrmcr

olup, rgrkgr olarak okul tiyatrosgnd_a

galqtr.

Aynr

sene, ThrooP

Teknik

Okulu'na kaydolan Capra, gtizel

sa-natlar

biiltimiiyle

de yakrndan

ilgile-nerek, giirle tan4tt.:

"Hayatrmrn

en btiYtik

keqfiYdi,

dili

kegfettim, qiiri keqfettim.

Haya-trmrn

ddniim

noktasrydr.

Bir

qeyin

bu kadar giizel olacalrnr tahmin bile

edemezdim." (2)

Daha sonra, gazete satarak

haYa-trnr kazanan Frank Capra, 1918

yr-hnda

kimya mtihendisli[inden

me-zun oldu.

Bir

yandan

elitimini

siir-dtiren,

diler

yandan da gahgmak zo-runda kalan Capra,

Bu

ytllan

goyle anlatryor:

"Fakir olmaktan nefret ettim.

Ktt-. ' ii:,., ,'. .i,. ':

'

'

:

'::: ::::

.

'..

* tut***u

UhiVersitesi

lfrtilt

:

':niiimr"rl Doiiora O$rencisi, Igrk UniveJsitesi .dfretim Cdrevlisi

Marmnralletisim

le olmaktan'..Her zaman bir grkr.$ noktasr.aradrm. _{okumayr, teknik}

e!i-timi

denedim ama istedigim g-ey _{uu oegir,oi.}

nma^;"-;ffit;

_srhirli

harr_

yr

bulmugtum..."(3)

Bir

yrl sonra,

sihirli

hatrdiye adlandrrdrfr

_film

cltinyasrna figtiran ola_ rak _{da olsa vavas vava$ adrm atmay"}

_{bg-$hiltcip;;ti.n,,i}

yrl

sonra

I"n{j

fi I

!i

ride blsro

l

dy^TF;t

;i;

fi

;},_a;Eil,;y

nad,

_!,

J ohn

Ford'un 'The outcasts

of

poker Flat'

isimli

iil.i"JJ

_uLligiyi

_{canlan_}

drdr.

Di[er

filmrerde de

figiiranhk

yaparak

g.q;;;;i,Iu!tu"ruyu

_devam

eden _{Capra, pir t:T111_q1,tisa hikayeieri blU.lzperdeyJ}

akrarm aya _{9a_}

I qsa da, gabal an baqa'srzrr _{kla sonuglano,.}

_ei.i

_{nJio;;ia3'uuaq,'n}

a tu_ trlarak askerlere matematik t'ifretenycinetmen,

_l9l9

_yrhnda,

_{Tri_state}

Film

girketi'nde _{garrEmak i.izele Neuida'ya}

_giili

_;;

d"

_il;k"i

1920

yiltna

kadar. capra _{hikavelerinin izlerini taEryan}

_tii

_adet

_trsaiitm

_gevirdi.

ee_

q

i tli

Ji'

ry'qirr<etreiino. E

ur,siir.iil

;;;;;

#fi

;l#

#;r'o,un

capra,

1923 _{vd.nda, Helen}

lg*"tt

ile

yaptrgr

evlilkten io

ii,-rgzq

yrhnda,

Hal Roach sttidyolan

igin senarfo yaziayauusruor.

i6ietnientige

aorm

atmasl ise, I926 yrhnda Langdom-tarafinda_n,jTh"

_st

_{ong fuan'"(buEiti}

Adam)

adh

filmi

vonetmesiyle bagladr.. nartaaa

lurun?igr,

750 $la,

f

cr-llyrygo{da ufai< b.*

.ar az.i' aro"

i

up*r*,-i"E

"k'#tJ

iir$"

ertiler.

col umbia.

Film

girketi nin. yoneticisi Fiarry

i,;il

ii;

;;I.;;;

i mzar adrk_

tan ardrndan, , vaptrEr_'The

younger

Generation'

(Dahi--G"ng

_Nesil)

gibi filmlerin kazindrfr

bagarrda,isonra.

_cap.a'nin

;;s;da

_oranrrh

glT*

yiikseldi.

_uryl

_{stire-gegitri}

_filmlere

_rtiru

_{aian-yo,ietmen, sam}

Bnqk^!1'19 _{beraber, columbia nin 'The Submarine'}

iij"rii"riri

isimli

ilk

sesli

filmini

gekti:

.

_"Holywood'daki herkes sesten korkuyordu, fakat ben daha rince al_

91gr* kimya derslerinden ses dalgalan h-akkrnd.h

triq"y,lihyo.ou."

A)

^.

litq

gahgmalarrna arahksz devam eden Capra, lg32 yrhnda Robert

$isf

1n'in^ senaryos un a y azdrpl

walter

Hus ton'un

uii

u*i".ryr

c

anlan-drrdrlr'{pg{can

Madness'

(Amerikan

Apralrrgr)

_uairiir.i

;;d._il-sanlartn

Mali

Kri_z yrllannda _{bankalarla nasrl m"iicaOete ettiEiiri anlatan}

ou tltm.onaltr

yrl

sonra.gevrilecek 'It's

_awonderful

_Life,

_(Muhtegem

ltuyltisimli

filme de.ilhamtaynalr-oldu.

1933

yrtrnda'Lady pirr

a

Day' (B-ir

giinltik

kadrn) ile daha da tinlenen ydnetmen, _{4 oscar}

adayh-lryla

btiyi.ik balan kazandr.

-

1934 yrhnda ise,

clark

Gable ve claudette

colbert'in

bagroliinti

pay-lagtrfr,

ve de

bir

capra

klasigi

olarak kabur edinen,

'It

Happened

bne

Night' (Bir

gecede oldu)

_{isimli film biiyiik}

_{bagarr elde}

_etti.

_Filmin

_iq

yapmayacalrna inanan

columbia

Film.$irketin-de herkesi ikna ermeye

Tec^!-ur kalan capra, daha-sonralan panikleyip

filmi

durdurmaya gah{sa

da,

film

cohn'un _{hergeyi daha dnceden planlamasr nedeniyre cievam}

_Lr

colum-Marmarailetisim

bia'daki insanlann takrm ruhu ve de Capra'nrn coEkusu sayesinde

film

baqanyla tamamlandt.

"Night

Bus"

isimli

hikayeden esinlenen senary.osuyla,

It

Happ-ened

One

Night

filmi,

Ellen

Andrews isimli

zengin-bir krzrnPeter Warne

isimli

d'rg muhabirle olan hikayesini

anlatrr.

Ellen, New York'dan

ba-basrmn ti zet dedeltifl erine yakalanm adan Miam i'ye gitm eye I

ahqm.akta-dr.

Peter, Ellen'rn tiim

ukaiahlr

ve de Ermankhlrna

ralmen

ona

taham-miil

etmeyi bagarrr ve

de

zengin

kr4

_{la-yatt-alaf{}

kahnacalrn3

_9i'

dersler verirken krz daona

kalplle

ilgili

daha

delerli bilgiler

6Eretir.(5)

Film

en

iyi film,

en

iyi

yonetmen, en

iyi

erkek aktcir ve aktris ve de en

iyi

senaryo dahnda 5 adet Oscar

kazandr-Frank Capra,

1936

yrhnda

ise,

'Mr

Deeds Goes

to Town'

(Bay

Deeds gehre^Gidiyor)

iiimli

filmi

gekti. Garry.Cooper ve de Jean

Art-hur'un

bynadrlr

film,

'Opera

Hat'(Opep

_$apkasr)

isimli,

ve de New

iotf.'Oufii

bir "operadan milyonlarca dolar miras kalan

bir

tebrik

kartt

qairinin

hikayesinden esinlendi.

Longfellow Deeds, kiiEtik bir kasabada ya$ayan ve.de tebrik

kartlan-na

duylusal

giirler yazan bir adamdrr. Aniden, _{Deeds'e, _uzaktan} amcasl otan

tiii

akra6asrnrn trafik kazasrnda dlmesi sonucunda 20 milyon dolar

miras

kalrr. Film,

Deeds'in 'Benim bu paraya

ihtiyacrm yok

ki,

bana

neden braktr?'sdzleriyle mesaj iletirken,

difer

insanlann parayr elde

et-rnef igln

nasrl

bir

ufiaE iginde olduklarrnt ve de en sonunda Deeds'in

parayinasll

_{elinden Erklrdrgrnr}

komik

ve de

ironik bir dille

anlatrr. Bu

iii*d",

Deeds, mahkemede ehndeti biitiin parayr evsizlere ve de fakirle-re vermeyi inangla savunacak kadar giiglii bir karakreri simgeler.

Film,

gegitli kigiler tarafindan elegtirildi en onemli eleqtiri de Frank Capra'nin Gary Coper'tn seksi cazibesini ortadan kaldrrarak ona

gocuk-su -bir imaj

verdili

yolundaydr.(6)

1939 yrhnda ise, Capra, senary,osunu Sidney Buchmann

tn

y..az!1Et

ve de

Jein

Arthur ve

de

Jimmy-stewart'm

baq

roliinti

oynadr[r 'Mr.

Smith Goes ro Washington'

(Bly

Smith Washington'a

gidiyor)

isimli

filmi

Eekti ve de Jefferson Smith

isimli

bir senatdriin hayatrnr bey.azper--.

deye aktardr.

Film,

1932

yrhnda gevrilen.'Merry-Go-Round'

isimli

filinle

benzerlik gdsterir.

o

filmde,

idealist

bir

asker,

washington

DC'ye gdnderilir ve

bir

sanat$riin tgrunu sayesinde aqamalar kat eder.

'Mr.- Smith Goes to

Town'

da ise, Jefferson Smith, aynlan

bir

senato-riin

yerine gegmesi amacryla Washington DC'y9 gtinderi_It1. Fakat

ken-dini,

yolsuiluktar

ve

politik

dtiEmanhklar iEinde bu_Iu1.

Ummadrfr

bir

qekilde Amerikan Politikasr hakkrnda

elitim

alr

ve de diiqmanlannl

$a-$lrficl

yerlerde bulur.

Bu tilmde

de, dtirtist

bir

insamn, yalan kangmrg

Marmrtra iletisim

_ cap1a, 1939 yrhnda Columbia'dan ayrrrdr ve de Robert Riskin ile

be-raber

'Frank

capra

_laprm"

isimli

kenai yaprm girketini

_kurdu.

_Daha

sonra da

ilk

olarak 1922

yilnda

century

dergisinde yayrnlanan

'A

Re-putation' ($ohret)

_isimli

_{hikayeden esinienilen "The Li-fe and Death}

_of

John Doe" (John Doe'nun ya$aml ve

6liimii)

isimli

senaryoyu

yazdiar.

Hi\?y",

daha

sonra,

James Stewart'rn

D.B. Norton

isiinti

bk

gv.re

sahibini yenen John

willoughby

adh eski bir _{baseball oyuncusunu}

can-landrrdrlr _{'Meet John Doe' (John Doe'yla Tanrg)}

_isimli

_filme

_doniigtti.

Film,

James Stewart'rn haricinde Barbara Stanwyck'in de

bir

yidrz

haline gelmesine neden oldu.

Film, John

willoughby isimli

iqsiz

bir

oyuncunun, bayan

bir

gazere

yazarr _{tarafindan yarahlan ve de medeniete' karqr}

_intihar

_cdecEginin

aqftlayan ha.ya]i bir kahraman olan John Doe

isimii

birinin

yerine"geg-mesi amacryf_a ige ahnmasryla _lraglar. John Doe kendisini

potitit

g*irra-n

u!runa kullanan zengin

bir

fabrikatdrtin hizmetinde bulur.

reiroi

po-piilerliligil

in

gevres inde olu$an _.bu

politik

m akinenin fagis t am aglairnr

keqf'eden _{Doe, isyan eder ve de dogruyu s6yler.}

.AhgrlagelmiE Riskin-_Capra karakterinden aynlan Long John

willo-yFhby, _{9op..u'1tl_.9-u}

dedifi gibi "iyi

ya ga

kotii

oldugu UEtti olmayan"

bir

_Eahsiycttir.

willoughby

en sonunda, kendisini Doe olduEuna ve de

in tihar mektuplarrnr gergekten kendi.sinin yazdrlrna in

anmiya

b aqlar.

Sonunda,

ironik

olan ise, gergek

bir

intihai

mektubunu yazniasrdri.lg;

Bes 1I1r son bulunmasrna rafimen, filme,

diler

capra

filmlerinde

oldu-gu gibi baqansrz bir intihar girigimiyle son

verildi.

'

Frank

capra,

1945 yrhnda, Sam Briskin,

william wyler

ve de

Geor-ge Stevens ile beraber Liberty Films adh

film

yaprm girlietini kurdu.

ye-ni

qirketin amblemi Capra'nrn

'why

we

figlit?r

(Neden savagryoruz?)

is.imli sava6

filmlerinin

simgesi olan _Ealan bir _{ozgi.irliik Eanrydi.}

$irteti-nin

de katkrlarryla Frank

capra,

1946 yrhnda, tini.ine

tin

l<atan ve de

film

diinyasrnrn

klasikleri

arasrna giren, 'It's a

wonderful

Life',

(Muh-tegem Hayat)

isimli

filmi

gevirdi.

ikinci

Dtinya Savaqr'ndan sonra, Frank Capra,

Hollywood'un belli

baqh

film

sti.idyolannrn kendisini _{artrk daha fazla ycinetmen olarak}

be-nimsemediklerini dtiEiinerek, Amerika'yr terk etmeyi ve de

ingiliz film

endi.istrisi adrna gahgmaya karar

vermigti. Ikinci

Dtinya

Savaqr'ndan

bitmesinin hemen ardmdan

okudufu,

"The Greatest

Gift"

(En

Biiyiik

hediye)

isimli

hikayeden esinlenen ydnetmen,

9

senaristin yardrmryla

Amcrika'da kalarak, 'It's a Wonderful

Life'isimli filmi

gekmeye karar

verdi.

James Stewart ve de Donna Reed'in baqroltinti

oynadr[r

film,

doldufiundan beri Bedford Falls

isimli

kasabasrndan, macera ve

seya-hat dolu bir yagam iEin ayrrlmayr diiEtinen George Bailey'nin yaqam

MarmarailetiSim

GetrrgeBaileyhernekadar-gehirden.aynlmakistesede,riiyalannda

O"uu,ofi"nufk ve

mati-tJOiiie.

atilnda

kaldilrnr

ve de ailesi ve arkadaqlan

iq'i"l;;;l"ror.ruttni

rtutiir*.

o

e1madan fasabanrn nasrl olacafirnr

g6s-ilir"

frii

melek sayesinde

fikirleri

defiqir ve de hayatr kurtulur.

"..GeorgeBailey'ninhayali'Buiinliisahnede'Clarence'kopriiden

atlayarak

intihar

etineye

kirar

veren

filmin

kahramanr George'u, hig

;,;

gil;it

oroo

gonu-iirz

eitiietet. -layatln her zam an yas am ava

defer

oldu[una ikna

etmefJ;+il

bu

bilim

kursunun klasik bir aracrdrr'

Al-manlar

Birinci

Di.inya Savaqr'nr kazanmaiaydr ne olurdu?

Bu

karaba-;;;;^c";rs"

saile'v]

[ft;$ili"

iir.rie,

kairsrnrn

bir

fahiqe, eehrin de

lanetli Potter'rn

"ton'oiotf.

Ettiuti*t

altlnda ezilmiq olacalrnr

g6riir"'"(9)

Bedford Falls,

iitopik bir

Amerikan

gehri gortintii^siindedir,

ve

de

h^lk;;a;f"iif.

tii

[6VO"n

ziy',de, savaq sonrast Amerikan toplumunun

o zeuiklerini tagr*

ai.iiJr. cipio,

y aE

adifr

rop lumun gerEeklerin

i

b ey az

perdeye baqanYla aktarm tEttr'

Filmin

gekimi srasmda, Frank Capra ile John Wayne

tartlsr'Wly-n".^Hri.-g.'iO"'tn

"duiuittophe of

Su^ccess"

isimli

kitabrnda Capra'ya olan ofkesini g6Yle dile getirir:

"O .... ahp, milyonlarca paigall-pgJtip, okyanusa atrp' ait

oldufu

Si-cilya'ya gidi'$ini idemek isterdim. " ( 10)

Amerika'da meydana gelen ve de Borsa'nrn yrkrlmast anlamrna gelen

ru"ri

iG,

vJr^.r,ion

roniu, Amerikan halkr

de[eryargrlan

ve de

davra-rto

t

iqi*f6ri

agrsrndan geqitli

defiljmlerl?

_.viit

yift,ggldl:

Ekonomide mev,tana eelen qatlak, insinlarrn-rekabet,

bireycilik

konulanndaki eski

n"i"t^""iO""ilirinin'kokten

deli gmesine yol agtt. Tqm bu srralarda isc,

iirj^""".

ir.lva

ue

Nari

Almaniair'nda

m-eydana gelen-faqizm tehdidi

;tiffi"

tiift';kieydi.

Tiim

hu geligmeler, insantann giderek anri-fa$isr

il;d

dn,au"rinod

torn tinis t po-ptiler gi.igler altrnda bi rleqmesi ne neden

;li;:C;dh*irit

utt, bir yan'dair _{, N4.}

i

Kriz'in

yol aEtrfr kigise.l

kimli-Ei"

t"VU""f.uunrn

ne kadar

rchlikeli oldu[unun

falk-rn1.yanrken,

bir

vandan da btiyijyen fa5izmin karqrstnda Amerika'nrn hayati

prensipleri-irikil;;

intlyi.tntn

ne kadar (inemli old_u!.unun bilincine vardrlar. Bu

utirJ"n 0",

Amerikan

mitotojisini

ve de

ktiltiiriinti

insanlara aktarmak

'ofd*qo

_{tinem tegkil etmekteyOi v9 de} Frank- Capr.a bu temalarr oldukqa

tifingii

ve de yetenekli bir qet<itOe beyaz perdeye.

+9"ll

baqansnt

gds-i"toi]tt

1)

_eogu

elegtirmen, Capra'nin sosyal.giirii$rinii.komiinist ya da

Kaoitilist

otaiat

tanrmlasa da; otuzlarda gektigi

golu filmde,

Amerikan

Vo _'gln bu

gtri.tiyan

deferlerine cjnem verdifii gtiriiltirken,

filmleri,

en

belir-t,it

gekilde, Rm-eritan ideallerini ya da Amerikan

milliyetgilifini

sa-vundu.

MarmnrailetiSim

gdriildtilii

izere, _{Frank Capra da, bu}

_volun

_ekonomik

_kriz

zamanrnda, insanlann

_milliyetgi

_uir

_kinirit

_tazanriair

_yorunda

_{oiu-io."rajlar}

ver_

,r"y.

gahgmrgtrr. p.1pra-'Tn

filmleri

Amerika'run

,ili

_{ti.likrerinin}

_ne

kadar

gtiqlii

ve

etkili ordulu

hakkrnda

dkt;];J;"'oilrg",1

_{12) cap_}

ra'nrn Amerikahlar-r, hayatiannda sadece _{sevgr, onur ve de iiretken ol_}

mak iqin _{biraz da ntikreye sahip oran insanrard"an}

_oGu..

Cupra filmreri_

lin

Eo!u, varandaq ormanrn demokratil

f";4.#"

_i"

_fit".aer.

_{ozer_}

likte,

II.

Diinva savagr _{ndan sonra,}

_uuii

riir

_yii;;;ra,

;;Eu

Amerika-h,

Frank Capra

firmine

,on

J"i.."'asinao',i..-dil;;'il,

_iyi

_ve

_de

ahsrlm rs Amerikan

_{deferrerinio;}

_;ril

_l;kil#,

_tiiriii'r

_r'in

ve de

b tiytiven faEizm in

olava

aur! r degeil";"

k;;wdiyi

_,n

_ti-ttiin

_{krlm aya}

Ealr$mrqrrr. Amerika nin

kqgik

in"sanra.nrn

_{deligebilir yazgiarm}

_{yan_}

s r tm asrndan dolavr, _{capra" filmr eri Capracorn}

ism iyre btittinii,Em

iii#.

li

1T

l:ii

nde, C3p i1, Am'erikan

niir,

_"u?rrag

u uen ;, e,o

i;;;

""

b u ki.is

iik

rnsanlarrn go[undan _{n9f19t etmigrir. B.r1.}

_".iapra{;"it

i'c;ira

tortuiu):

dur.(13) Daha dnce de

beliruilim

gibi,

iik

b.$r;il;;"ffi"9ogu

filmde,

halk korku ve de panik

_{igindedir. Fitmteriningofu,}

_mari'b

_ii

_knzi, ya da

bundan.orraya qrkan uanieda ya da

igi.

uran gokiilr,tiyti _{ve de}

sonugran-s.

_"1". olprs-r1r,

'Mr

smith GGs

to

washingio"'d;[i

_rtut-iiin

_ve ,rr,s

a

wonderful Life'daki

b anka m tifettiE

inin

q

"fii;iri.

i,

Ti,G;i",

film inde,

Antarktika'da mevdana geren_kazodun

_,nn.o

_{meydana g'eren kaybolma}

korkusu

_{va da}

'fhe Miricte

woman;

_rir.i"d"

_,ir;,rg

_?H

_sirk

_{yangr_}

nrndan sonra orraya grkan panik gibi_capra

ril.r*i,-puiil-ve

korkuyu

yansrtrrken, insanlara unuttuklar-ve de sbsyal

otir"nrlrrigi

ortaya grka_

ran

fikirleri

de ortayaatmakta _oldukga

_bgan

_{saflamrgtu."sonralan}

ise,

fakir

halktan nefreieder ve de

zengil

hlrifqy;E;;fi;ilyor

_gibi

go-riinen Capra,srnrfsrz bir insan

haliie

germigtii.

a#;il^ti

_,ti,

filmle-ri, Amerikan

ktilttirti

rarafindan iiretilriese dL, bu

drtiiitu.ui*dan

ttike_

tilmiglerdir.

,, _,

"Oly1t.?:11 J1p_!q

9 g,g u.

_!f

m d9, Capra'nr n kahram anl an Amerikan p o_

trrrK _{ou$uncelennl ve Hrnstiyanlar'rn'komEunu sev' prensibini}

savunan

idealist kigilerden olugmaktaydr.,yukarrdf _{da, anlatirgrm goE"}

_film

_de

,rl9qg

"

gili,

tahram an gocuks u bir mas um iye r i ginde irm aiin'a ragrne,r,

ahlaki.deferleri g<iktinti.iye u[ramrg topluma kargr

_{fikirlerini orgtirie}

_{sa_}

vunabiliyordu. Kadrn kahraman.is.e,

!iig1ti,

rekibeti

seven

u"

i"

enerji

dolu

insanlardan oluguyordu.

itt

_{tragtaida, erkek katrramanr grkarlair}

ufruna

kullansa

da,

daha sonraran

kendini

onun

ideilisf

oiinyisinu

adaptq edebiliyordu. _{En sonunda ise, erkek kahramanr kugkuya otigttigti}

anda _{destekliyordu. Bunu da, erkek kahramanrn en zor zamairrnda,}

_oia

agkrnr ilan ederek ba6-arryordu. Bu

filmlerin

gofunda, dramatik

bi, iti$ki

sdz konu_sudur.(14)

Bu

bir

tiggendir,

golunlulla,

giizel

ve de

*asurn

Pir g."lg krz, soylu-ama ruhsal olarak giiZti kapalr

6ir

geng adam ve de

her ikisinden de daha fazla sclfistike yaqh ve de bilge b'ir ailam arasrnda

olu$turulan-gcirtinmeyen ama hissedilen

bir

_{tiggen. igte bu ya$h adam,}

Marmnrailetisim

ornefin, 'Mr.

Deeds Goes to

Town'filminde,

Lo-ngfellow Deeds,

n*-.i[fi-

g"leneklerine oldukEa baEl bir inszun simgeliyordu- Babe

Be-n"ili-f.uOtn'kahraman- ise, baqta D-eeds'in

g

zete makalelerinde gtkan

iiir."vti"tivrt

outgu

g"gt"d"'

d-aha

sonralul,

gazete..'lthitt:ll"

de

des-teEini alarak genq

adurt

kurtanp, onun diinya g6rti;tini'i

b.enimsemigti-;:;4, ffi"?"

i.'riras

peginde

kotq

adlmlar

bu

iliqkiler

iiggenini basanvla vansrtrrlar-

guni

ek olarak,"filmde,

Mali

Kriz-strastnda

igsiz-iil";;bi;il"rt-0"

uurgotanmrq,

iizellikle

fakir halka mal

dafrumr

plant

;;rii;;;iltt

yJrL,

riisirel yardrm ve de

giiniillti

isbirlili

gibi

gelenek-.

"i

n-

"iif.un'0.

gr.f

".i

uorgirl

an-

aya galiErlm I E trr. Filme

ge nel olarak 6uf,rf,frgtndu, Cafira;nrn bu iygu]am1ya t aigt

grktrfr

fikri

olu.lsa da,

fa-r.ir[i"

i"rorm

konusunun ne-k-ada. olumlu

oldu[u

mesajr verilmeye

Ea-hqrlmrgtrr.(15)

'Mr.

Smith

Goes

to

Washington'

filminde

ise,

Capra,

''Amerika-nizm"

olgusunun <izii

haklmaa6

Otigiincelerini seyircilere aktarrr' Bu

iir*6.

nfin"ttrn,

italya, ispanya ve de

Almalya'qa

ortaya.grkan faEist

ir;;;k;r't"t

.1|g;;"il;

"'rkt Rmerit an hikayelerini

tekrar su yiiziine

gftar-;;;

E"lt$t-stt. eiit", II.

Diinya.Savagttnrn ortaya grkm.asrndan

iki

ay

sonra izlenime

runot.uq,

Amerika'nrn

refah

vcde

gticiin zenginlerin

;"k"lila;;imasr

giuitendi

problemleri olmasrna

rafmen

_]o11maya

dg-lei-oofirif s"tenjkl".i

ve i<ieatte.i

oldufu

konusunda

hakl

bilinglendi-iii.

_{ti Zl f}

if fr

in f.uft.u-anr,

Jefferson Smith, s.oYldrnr,

Amerika'ntn

en

;ti.;ftilil

ioyadrna sahip olmastna. ek olarak, demokrasinin

kurucu-,ouiu OtA"sbsir", ve Oe

iit*"Ot

masumiyetten erkeklife-gegi$i.gok gtizel

;;f

_{;kt"ki;ffig"r*.}

sr"it5,

filmde

diferleri

tarafrndan Don Kiqot olarak

.upiiftt

ve de S'enattii paine'nin Jeffeison Smith'i yargrlama stireci

igin-i"t"i

r""i.

G;AiEi;i

ug*tuot gt sahnede, S m ith, isa'ya benzetilir' ( 1 7)

ftfr"

"ur

zamanda]Rm"rit un

Mitti

tvtatqt, ya

da di_Eer kahramanltk

q*-iril;;;;.diEino"n

dolayr da,

mtizifi

iayesinde insanlardaki

milli-yetEilik duygulanm pekiEtirme amacl giider'

'It's a

Wonderful

Life'

ise

II.

Dtinya savaqr'ndan hem-en sonra

gcis-1ed;;

gitdiEind*

dolayr, insarltqr bq.larika hikayeyle gok fazla

ilgil^en-."riqi*aitl

nUyUt olasrlkla,

film,

filmin

baqrol oyuncusu Jimmy

S-te-;;;ifi

G;diigitnOun

aktardrlr nedenlerden dolayr

ilk

baqlarda

ralbet

gdrmedi:

,'insanlar _{hayatlan hakkrndaki en tinemli,sgru-yu-.s9ryak}

-igin

f.?zr

deEillerdi: 'Hayat ya;amaya

defer mi'l',

Frank'in

kalbi

insanlarrn

filmi

."ii"t.et

ici;

kuvrirklara

girmemesinden dolayr gok

krrrldr'

'Bi'itiin

6"itfipi*

ve de

btitin

bildiklJrimi

bu filme harcadrm' dedi "(

l8)

Frank Capra,

filrn

igin konugmasrn? qgylg

dryt.o

eder:.''Bu dahafaz-la eEitim iqin para bulimayan ya da iEterini kaybeden ki-qilere

bir

geyler

;i;ru"

Uii

fifin

olacak."(i9)

Capra, ne kadar coqku

dolu

olursa olsun,

Marmnrailet$im

sonrasl

psikololileri

_{ile do_!rudan orantlhydr. insanlar,}

komedi, western

ya da benzeri _{filmrer.istegi iginaeyoi,}

_*"inrani;;;

_{bilr,korojiyi}

tize_

rinden arm aran o ldukga -uzu _n s ti r:ou.'

Dolay,s;tli',

_{\6 de} _

ql

_{yrr larrnda}

film

{ada iE yapmadr, ve de

orrailurunamadr

amaoitra sonralan,

film

rnsanlann havatrannr etkilemeye bagiadr

_{u. o"}

prunr.6ui*,n,n

_hikayeyi

ilk

kez okudu E u ansa.g* i gi g it i,'.;'

iirlnran

_{n rrei iam}

iiiluir.ruyucafr

ve

hoqtanacalt "

_bi,

_ttasit

rraii"E'i"roi.''-capra'nrn

II.

Dtinya savagl srrasmda

_{yaptllr filmler}

_{de kayda}

defer-{ily.

yrjnerrn en, t

liuu

propagandas, yai,ni

ak'u;;rl.;;;un

un Savas B.(iliimii'nd9

iq9

Up]amigtri.

"Capra'nin

yaptr!,n,n

t6rrin,

drrqrir"

L't

bdvte bir

teklifi

reddeui[inden _dorayr,

_k;;iilir;

_il;;,riru

orarak itan

edilmiq ve kara risteye ihnmrqtrr.

iupiunrn

_{mari kri'z iirasrnaa}

_yaptrlr

filmler

de prooasan<ia

_{niteliliiag,mift-adrr}

ue de-

r,rrt",liilirligi

_iqinde

o ld u kr a

n

tar.oiro'e iilken _i

ffi

_,

ffi

$*ffi

_*.*E

*

"mio

J

h

esal ra, iee_

1r'

Bu d1i1e.m{e

v3pltgl,'whv

we

fight?'fiIfti,-oil;;iffi

_askerlerine, s.avgmak igin istedikleri _{cesaieti ve}

_di

_halkrn

_o"ii"gili"

"*alannda

ol_

dufu

_{yoniinde bir belgesel}

_nitelili

_de

tagrmaktaorr."nu-iirmreri izleyen

bir kiqi, bu riir bir s.enaryoyu yazrirak _{igiri n"}

r.uil;;;y;r;rf

_edildigini

aqrkga giirebilir. (20)

ozet olarak berirmek gerekirse,

_caprl

_{her ne kadar}

_iyi

_kalpri

oldukla-'

kadar .B.l-vtit Kenne ya;ama r onu,u uiut;r-

;l;

t"n1.*""rarr(2

1 ) sa_

yesinde halka

_{milliygtgitili duygula'igeren}

_mesajlu,

_il"ttiv."

de, filmle_ rinde, ktig tik kas abida

yugv'"n"rnrinli"n

m as um duy

gula'na

daha gok

yer..verrneye.

-gah S m rgtrr. Hayarr,

bir

H

ollywooo uagiri

_nit<ayes

i

getiin-dedir. Bazr

filmleri,

zamarunda dcinemin tir,

tatim;'tr"L;

y"rtinden

ge_

rekli itibarr giilpege de,.bugrin bu filmler-

t;6;til;

_;'grrig."ri

_{ru_}

yesinde geniq ki tlelere-ula$arak, _{bijytik b9Eeru}

#r"r"lr"f,.r"i.

_S"*E

olarak. _{.cLptu_,'sihirri hahi diye tarirm}

_ladrtr

_rin"o'u"rn

_;;"

sihirbazr_ drr, ve de "krrk yrhmr _{verdim'i122) dedigl}

_dililt;bril"

"^rr

dahiyane

bir bigimde

'sihirli

_{bir hahya'}

_nLn1"ii.

-"

"sinema

sihirli

bir hahydr. plastik

_film

_{Eeritlerinden driilmtiE ve mo_}

tifleri

biitiin

sata adamlarinrn generik

_{$ifr;init;iii"i,}

_ui.

_t.rr...

_{ve de}

insanollunun _{umutlannr, hayallerini ve ae}

_{tortirtannoan}

oiugun abraka_

dabrasryla

_{sihirli bir}

_hah...ve

_{de ben}

_tiniimti

_{onun sihrine}

borqlu_

yum..."(23)

DIPNOTLAR

I

Capra,

F.

1971

2

Capra,F.l97l

3

Capra,

F.

l97l

4

Capra,

F.

1971

5

Carney,

R.

1989

6

Kale,

P.

1999

Marmnrailetigim

7

www.geocities'com/Hollywood/Smith'html

8

www.iet.ruu.nVhist/ams/xroads/capral'htm

9

Marv,

H.

1997

10

Mcliride,

1992 I

I

Poasue,

L.

1994

12

Ne'Jitz,

A.

1994

13

Hunter, S. 1998

14

Hunter, S. 1998

15

Maland, J.

C.

1980

16

Meskers,

L.1999

I7

Maland, J.

C.

1980

18

Stewart, J. 1991

19

Stewart, J. 1991

ZO

www.mdle.com/ClassicfilmsiBTC/directl 8'htm

2l

Ttirkoflu, N.

1995

22

Capra,

F.

l97l

23

Capra,

F.

1971

KAYNAKLAR

Canra

Films.

1 www. let.ruu. nVhist/am s/xro ads/-c tPra I'

htT

ail;;,

_-

F;;;tlrgzr).

An

Autobiographv of

Frank capra'

Macmillan Co.

Ca.n"v, R

(1986)

The

Films of Frank

Capra'

Cambridge:

-

Cambridge UniversitY Press'

Cetttlng,

Wei

iigqt.

ropllism

and Capra Legacy'

Wesport'

eonnecticut: Greenwood Press'

ganlon,

Mii

_ttggl>.

Capra, Smith

and

Doe'

Basrlmam4

vtit

"t

Lisans reri.^American Studies,

university

of

Virginia,

Hunter, siEphen

(lggg).

"Auteur of

corn"

The washington

Post,2

Ocak 1998.

McBride,

Joseph. Frank

Capra: The

Catastrophe

of

Success'

New

York:

Simon&Schuster'

It

hanneied

_''

One Century, Frank Capra' www'md1e'com/

ClassicFilms/ BTC/

directl8'htm

Maland, C.J.

(1980). Frank

Capra'

New

York'

i;;k;;;,

Goti

(tqqg)- Frank capra&The Americ-an Mvth'

www. geocities.com/Flollywood/Makeup/8 I 56

Newitz,

Annilee (1994).

"It's Fun...

But It

Takes _Q9u11Se:

Remembering Frank capra's

America.

Bad subiecrs,

v.11.

Ocak/$ubat 1994.

Poasue.

L

0994).

Another Frank Capra'

Cambridge'

src;;,

Jur..

tiggt).

"Frank capra's

Merry

christmas to

All."

Reader's Dis,est.

Arahk

1991.

Tiirkoflu,

Nurgay

(i995).

"Hayal Perdesinde

Asrrlk

Ritiiel:

"

t 9401aidin'Giintimiize-Sinem a", V arh k D e r gi s i.

Aralk-

Oc ak