Doç. Dr. Mu rat Koç, Ye ni Türk Ede bi ya tı’nda “İs tan bul Ada la rı”, Eren Ya yın la rı, İs tan bul 2010, 391 s.
Ya zar lar kent le rin hi kâ ye si ni an la tır ken ba zen ma ziy le bağ lan tı nok ta la rı bu la rak kent le ri ta ri hî ma ce ra la rıy la bir leş ti rir ler. Bu du rum da şeh -rin mi ma ri si işin içi ne gi rer. Mi ma ri bir ya pı ya bak tı ğın da bu ese rin ya pıl dı ğı dö nem, dö ne min ge nel at mos fe ri, mi ma ri yi ya pan şa hıs, dev rin pa di şa hı, mi ma ri et ra fın da ge li şen olay lar, idam lar, ri va yet ler kat man lı ola rak ya za rın üze rin de dur du ğu un sur lar ola bi lir. Ba zen de şeh -rin mu si kî ve eğ len ce ha ya tı, kah ve ha ne ler, çay ha ne ler, din un sur la rı; tür be ler, ca mi ler, me zar lık lar, ta bi at un sur la rı; ağaç lar, çı nar lar, sel -vi ler bir bü tü ne hiz met eder ce si ne bu hi kâ ye nin içi ne dâhil olur. Ya za rın ken te ba kı şı es te tik, şi ir sel ve ede bî de ola bi lir. Ken te zen gin bir kül
tür için den ba kar. Ba -zen ma ne vî ba zen nos tal jik bir ba kış açı sı ken ti yo rum la ma sı na kat kı sağ lar ken, ki -mi za man da ta ri hî ve coğ ra fî bil gi ler ışı ğın -da ken ti yo rum lar. Bir ba kar sı nız me kân lar, ka rak ter ler gi bi can la
-nır ve ade ta ka der gi bi tüm ya şan tı yı et ki ler. Bu du rum da A. Ham di Tan pı nar’ın coğ raf ya yı in san ka de ri nin mer ke zi ne oturt ma sı hiç de te sa -dü fî de ğil dir.1Ya zar İs tan bul ve İs tan bul için -de ki -de vam lı -de ğiş me yi, me kân-in san iliş ki si açı sın dan şöy le de ğer len di rir2:
Bu de ği şik lik ler hep bir den dü şü nü lün ce mu hay yi le miz de tıp kı bir gül gi bi yap rak yap rak açı lan bir İs tan bul do ğar. Şüp he siz
* Araş. Gör., Mar ma ra Üni ver si te si Fen-Ede bi yat Fa kül te si Türk Di li ve Ede bi ya tı Bö lü mü.
1 ‘Sa vaş ve Ba rış Hak kın da Dü şün ce ler”, Ya şa dı ğım Gi bi, haz. Bi rol Emil, Der gâh Ya yın la rı, İs tan bul
2006, s. 78.
2 Beş Şe hir, Der gâh Ya yın la rı, İs tan bul 2009, s. 121
Yeni Türk Edebiyatı Dergisi, Sayı 3, Mart 2011, s. 272-276
Serap Aslan
*“ISTANBUL ISLANDS”
her bü yük şe hir az çok böy le dir. Fa kat İs -tan bul’un ik lim hu su sî li ği, lo dos poy raz mü ca de le si, de ği şik top rak va zi yet le ri bu semt fark la rı nı baş ka yer ler de pek az gö rü -le cek şe kil de de rin -leş ti rir.
İş te İs tan bul bu de vam lı şe kil de mu hay yi -le mi zi iş -let me sih riy -le bi ze te sir eder. Tan pı nar’ın be lirt ti ği gi bi, İs tan bul baş lı ba şı na bi ze te sir eden bir kent gö rü nü mü arz eder ve bu ne den le dir ki bir çok şa ir ve ya za rın di lin de ve ka le min de çok çe şit li şe kil le re bü rü ne rek ba zen bir araç ba zen de bir amaç ha li ni alır. Ye -ni Türk Ede bi ya tı’nda “İs tan bul Ada la rı” ad lı ça lış ma nın sa hi bi Mu rat Koç da mi ma ri, mu si -kî ve ede bi yat üs tad la rı nın İs tan bul’la il gi li eser le ri ni –şe hir den alı nan il ham lar la yi ne şeh -re– fark lı sa nat mal ze me siy le ya pıl mış bi rer met hi ye ka bul et mek le be ra ber ya zar ve şa ir ler ta ra fın dan İs tan bul’u an lat ma nın ge rek li gö rül -dü ğü nü ça lış ma sın da şu söz ler le di le ge ti rir:
Geç miş ten gü nü mü ze İs tan bul’u iş le mek ya zar la rı mız için zo run lu bir ge le nek, şeh re üs tad la ra ma ne vî bir borç me se le si ka bul edil miş tir. Her bi ri İs tan bul’u ya şa dı ğı de ği şim ler ara sın dan seç me ye ve ese ri ne ak set tir me ye ça lı şır. Ki mi bu şeh rin geç mi şi -ne, ki mi ya şa dı ğı ana vur gun dur. Ki mi de ge le cek te bu şeh rin ken di si ne du yur du ğu şey le ri kay be de ce ği kor ku suy la eser ve rir. Tek bir or tak nok ta var dır: hep si İs tan bul’u ya zar lar. Ba zen ya za ma dık la rı bir İs tan bul da olur. O za man yi ne bir ek sik lik ol maz, çün kü bu de fa ken di ni an la tan İs tan bul olur. (s. 8)
İs tan bul ede bî eser ler de sa de ce sos yal, kül tü rel ve mi ma ri cep he le riy le yer al maz el bet te. İs tan -bul coğ ra fî ger çek li ği; de ni zi, lo do su, ada la rı, te pe le ri vs. ile de me tin ler de dir. İs tan bul, bün ye sin de ba rın dır dı ğı bü tün un sur la rıy la öy le si -ne de rin ve ge niş bir kay nak tır ki bu kay na ğın kol la rın dan bi ri de İs tan bul Ada la rı’dır. İs tan bul’un bir par ça sı olan Ada lar, ta biî gü zel -li ği, sos yal ha ya tı, aş kın ve ha tı ra la rın me kâ nı
ol ma sı gi bi hu su si yet le ri nin ya nı sı ra ya zar ve şa ir le ri mi ze sağ la dı ğı an la tım çe şit li li ği ile de Tan zi mat son ra sın da ki eser le ri miz de yer alır. Kâ ğıt ha ne, Bo ğa zi çi, Çam lı ca, Ya ka cık, Kar tal, Pen dik gi bi say fi ye yer le rin den son ra şeh rin keş fe di len son say fi ye si olan Ada lar’ın ede bi ya -tı mı za yan sı ma sı el bet te ka çı nıl maz dır. Ye ni Türk Ede bi ya tı’nda “İs tan bul Ada la rı” ad lı ça lış ma, ta biî ve kül tü rel zen gin li ği, coğ ra fî ko nu -mu, ta ri hî ma ce ra sı gi bi yön le riy le bir kül tür şeh ri olan İs tan bul’un ede bi ya tı mı za yan sı yan se rü ve nin de “İs tan bul Ada lar”ını mer kez alan bir ça lış ma ola rak dik kat çe ker.
Ada lar’ın, şeh rin sos yal ha ya tın da ki ye ri ni 19. yüz yıl da al ma sı se be biy le, Di van ve Halk ede -bi ya tın da –sa de ce -bir kaç şi ir de ge çen Ada is mi dı şın da– Ada lar’la il gi li şi ir le re rast la ya ma dı ğı -mı zı be lir ten Mu rat Koç, ça lış ma sın da, Türk ede bi ya tın da 19. yüz yıl da baş la yan Ada se rü -ve ni nin akis le ri ni in ce le miş tir.
Prof. Dr. Bi rol Emil’in tav si ye siy le baş la dı ğı bu ça lış ma da Koç, Ye ni Türk Ede bi ya tı’nda İs tan bul Ada la rı ko nu su nun tam ola rak araş tı rıl ma dı ğı nı, mev cut ça lış ma la rın ma ka le, de ne -me, an sik lo pe di mad de si ve an to lo ji şek lin de ol du ğu nu be lir tir. Ya za rın, ça lış ma sın da, mev -cut kay nak lar dan ya rar lan mak la bir lik te, ede bî me tin ler den ha re ket et ti ği, Türk ede bi ya tın da bir me kân ola rak geç miş ten gü nü mü ze Ada’nın ru hu nu, ya zar ve şa ir le ri sevk et ti ği sa nat kâ ra ne il ham ve çağ rı şım la rı or ta ya koy ma yı amaç -la dı ğı an -la şıl mak ta dır. Ya zar, bir me kân o-la rak Ada’nın eser ler için de ki fonk si yo nu na, ese rin kur gu sun da oy na dı ğı ro le, ya zar ve şa ir le rin an -la tım ve ifa de şe kil le ri üze rin de ki yön len di ri ci vas fı na de ği nir.
Araş tır ma, “Ön söz” ve “Gi riş”ten son ra beş bö lüm den mey da na gel mek te dir. Gi riş bö lü mün de ilk ola rak –ko nuy la il gi li kay nak lar ışı ğın da– Ada lar’ın ta ri hî ve coğ ra fî du ru mu na, sos -yal ha ya tı na kı sa ca yer ve ril miş tir. Ar dın dan Dün ya ede bi ya tı na yan sı yan “Ada” kav ra mı üze rin de ana hat la rıy la du rul muş tur.
kı yas lan dı ğın da İs tan bul Ada la rı’nın ede bi ya ta yan sı ma sı nın üç nok ta da fark lı lık gös ter di ği ni be lir tir. Bun lar dan il ki mu hay yel de ğil, coğ ra fî açı dan ger çek me kân lar ol ma la rı dır. İkin ci si müs ta kil de ğil, bir iç de niz de, bir şeh re ve onun ya şan tı sı na bağ lı ada lar ol ma la rı dır. Üçün cü fark lı lık ise ya zar la rın ge zip gör dük le ri, bir müd det ya şa dık la rı me kân lar ol ma la rı dır. Koç, İs tan bul Ada la rı’nın “Ta rih için de ki ma -ce ra sı”, “Ta biî gü zel li ği”, “Sos yal ha ya tı” ve “Aş kın ve ha tı ra la rın me kâ nı” ol mak üze re Ye ni Türk Ede bi ya tı’na dört özel li ğiy le yan sı dı ğı -nı söy ler. Ye ni Türk Ede bi ya tı’nda Ada lar’ın Te sa dü fî de ğil, Va ro luş çu bir me kân ola rak yer al dı ğı nı be lir tir ken ede bî eser ler de Ada lar’ın ro lü ne de de ği nir ve bu ro lün fark lı yan sı ma la -rı üze rin de ki tes pit le ri ni okur la pay la şır. Ya zar, te zin bö lüm le ri ni tas nif ko lay lı ğı sağ la -ya ca ğı dü şün ce siy le tür le re gö re tes pit et miş tir. Tür ler ise or ta ya çı kan mal ze me ye gö re ken di için de te ma tik ola rak sı nıf lan dı rıl mış tır. Ada -lar’ın ede bi ya tı mı za yan sı ma sı bel li nok ta lar et ra fın da top la nıp de ğer len di ril miş tir. Yi ne bu bö lüm de me kânin san bağ la mın da baş lan gı cın -dan be ri Ada lar’ın, İs tan bul in sa nı için ca zip ge len yön le ri üze rin de du rul muş tur.
“Ro man ve Hi kâ ye ler de Ada lar” baş lık lı I. Bö -lüm, kah ra man la rın Ada lar’a gi diş se bep le ri ne gö re ken di için de alt bö lüm le re ay rıl mış tır. Kah ra man la rın Ada lar’a gi di şi te sa dü fî de ğil, ru hî bir ih ti yaç tan doğ mak ta, kah ra man lar me kâ nı ken di duy gu ve dü şün ce le ri nin pen ce re sin den gör mek te, bu ye ni me kân da kar şı laş tık la rı olay la rı fark lı bir göz le de ğer len dir mek te dir ler. Ada pey za jı nın ade ta bir ro man ki şi si gi -bi kah ra man adı na üst len di ği gö rev ler den de bu bö lüm de söz edi lir. Koç, ro man ve hi kâ ye ler de Ada lar’a gi diş le sağ la nan yer de ği şik lik le ri nin ese re bir ha re ket ka ta rak du ra ğan lı ğı kır dı ğı nı be lir tir. I. Bö lüm’de Ada lar’ın kah ra man la rın ha ya tın da, duy gu ve dü şün ce dün ya la rın da tut -tu ğu yer ve Ada lar’a gi di şi do ğu ran se bep ler on iki alt baş lık al tın da top lan mış tır: “Aşk, Eğ len -ce ve İn zi va nın Me kâ nı”, “Ka çış Me kâ nı,
“Harp Zen gin le ri nin Me kâ nı: Bü yü ka da”, “Me kâ nın Şi i ri ye ti: Bur ga za da ve Sa it Fa ik”, “Ha tır la ma nın Me kâ nı”, “Sür gün ve Ha pis Me kâ nı”, “Ada lar’da ki Sos yal Ha ya tın Fark lı Gö -rü nüş le ri”, “Ada lar’ın Ya ban cı Mi sa fir le ri”, “Ada Va pu run dan İn san Man za ra la rı”, “Ütop ya Me kâ nı: Ha yır sı za da”, “Ada lar’ın Mis yo ner Yü zü: Bi zans Ko le ji”, “Te da vi Me kâ nı”. Te ma -tik bir sı nıf lan dır ma olan bu alt baş lık lar ro man ve hi kâ ye ya za rı nın me kân al gı sı nı, duy gu ve dü şün ce le ri ni ifa de et me de me kâ nı/Ada’yı na sıl bir va sı ta ha li ne ge tir di ği ni gös ter me si ba kı -mın dan ay rı ca önem li dir.
Ro man ve hi kâ ye ler de Ada lar, da ha çok, eğ len -ce ve in zi va nın me kâ nı ola rak kar şı mı za çı kar. Ta biî gü zel li ği ve ge nel at mos fe riy le in sa nı aş -ka da vet eder. Kah ra man lar aşk do la yı sıy la ada ta bi atı nı fark lı bir göz le gö rür ve de ğer len di rir -ler. Ada ve ya şa nan aşk öz deş le şir. Sev gi li ye has un sur lar la ada ta bi atı nın un sur la rı ara sın da pa ra lel lik ler ku ru lur. Aşk bit tik ten son ra Ada lar, aş ka da ir ha tı ra la rı si ne sin de sak lı tut tu ğu için kah ra man la rın gön lün de ay rı bir yer tu tar. Koç, bu du ru mu, me kâ na ba kış ve de ğer len di riş te asıl et ke nin in sa nın için de bu lun du ğu ruh ha li ola rak vur gu lar. Ada lar ba zen de bu tür eser ler -de, bu lun du ğu or tam dan mem nun ol ma yan, kar şı laş tı ğı so run lar la baş ede me yen in san la rın ka çıp sı ğın dık la rı bir me kân dır. Bu yer de ğiş tir -me ki mi za man ha ya lî bir se ya hat ten iba ret tir. Ha ya lî ya hut mad dî bir ka çış me kâ nı ola rak Ada lar’a sı ğı nan in san, ya ken di ni ye ni bir ma -ce ra nın için de bu lur ya da ara dı ğı mut lu luk ve hu zu ra ka vu şur. Ada bir de di ko du mu hi ti ola rak da ro man ve hi kâ ye ler de ye ri ni alır. Harp zen gin le ri nin eğ len ce le ri, ser vet le ri, güç ve ik ti dar -la rı Ada -lar’da bi rer de di ko du ko nu su olur. Koç, Ada lar’ın ba zı ro man ve hi kâ ye ler de, hem ha tır la ma nın hem de he sap laş ma nın me kâ nı ola bi le ce ği ni be lir tir. Bu du rum da ba zen ya zar ha ya tı -nın fark lı dö nem le rin de ki ada ya da ir ha tı ra la rı se çip bul ma ya ça lı şır ba zen de ya za rın fik tif dün ya nın için de şe kil len dir di ği kah ra ma nı için ada, bir ha tır la ma ve he sap laş ma me kâ nı olur.
Mu rat Koç’a gö re bu eser ler de Ada lar da ha çok ruh dün ya sın da tut tu ğu yer açı sın dan de ğer len -di ri lir. O, bu du ru mu şöy le ifa de eder:
Ta biî gü zel li ği, de ği şen renk ve şe kil le ri, bu ra da ya şa nan lar ya za rın ha fı za sın da par -ça par -ça be li rir ve fark lı im ge ler le ya zı ya dö kü lür. (s. 228)
Ada lar ki mi za man da ya ban cı ko nuk la rı ağır -lar. İs tan bul’a ge len ve ya fark lı se bep ler le bir sü re bu ra da ya şa yan ya ban cı lar Ada lar’a il gi gös te rir ler. Bu du rum da ya zar lar, ba zı ro man ve hi kâ ye le rin de ya ban cı kah ra man la rın İs tan bul’da ki ma ce ra la rı na ka rı şan Ada lar’a yer ve -rir ler. Ada lar ta biî ya pı la rı iti ba riy le özel lik le ve rem has ta la rı için bir şi fa me kâ nı dır. Bu se -bep le ba zı eser ler de Ada lar’a gi di şin se be bi bu has ta lık tan kur tul mak için dir.
Mu rat Koç, Ada lar’ın ro man ve hi kâ ye tü rün -de ki eser le re na sıl yan sı dı ğı nı bu şe kil -de or ta ya ko yar ken araş tır ma nın as lî ko nu su me kâ nı, hi -kâ ye ve ro man lar da di ğer un sur lar la be ra ber bü tün için de ka zan dı ğı ma na ve önem ba kı mın -dan da ele al mış tır.
“Ye ni Türk Şi i rin de Ada lar ya hut Ada lar’ın Şi i ri” baş lık lı II. Bö lüm’de Ada lar’ı ko nu alan şi -ir ler üze rin de du ru lur. Ya za rın tes pi ti ne gö re Ada lar şi ir de da ha çok aş kın, ha tı ra la rın me kâ nı ola rak kar şı mı za çı kar. Ba zı şa ir ler, şa ir ol -ma la rı nın se be bi ni Ada lar’a bağ lar ken Ada lar ba zen de ai le çev re si ve dost lar la ya şa nan gün le ri si ne sin de ba rın dır ma sı se be biy le önem ka za nır ve şi i re ak se der. Koç, şa ir le rin me kânin san mü na se be ti ni bi rin ci el den, ya ni ken di duy gu ve dü şün ce le ri va sı ta sıy la, aş kın ve ha tı ra la -rın in sa nı sü rük le di ği zen gin çağ rı şım lar la ele al dık la rı nı be lir tir. Bu bö lüm ken di için de “Aş kın Me kâ nı”, “Ha tı ra la rın Me kâ nı”, “Aşk, Ha tı ra ve Ta bi at Üç lü sü Ara sın da Ada lar’ın Mev -sim le re Gö re De ği şen Çeh re le ri” ol mak üze re üç alt baş lık tan olu şur.
“Men sur Şi ir ler de Ada lar” baş lık lı II I. Bö -lüm’de men sur şi ir ler de Ada lar’ın uyan dır dı ğı
şa i ra ne his le re ve bir me kân ola rak ada tas vi ri -ne de ği nil miş tir.
“De ne me ler de Ada lar” baş lık lı IV. Bö lüm’de Ada lar’ın de ne me tü rün de ki eser le re na sıl yan -sı dı ğı üze rin de du rul muş tur. Koç, ya zar la rın de ne me le rin de Ada lar’ın ta ri hî ma ce ra sı nı, ta -biî ya pı sı nı, sos yal ha ya tı nı ve ken di le rin de uyan dır dı ğı an lık dik kat ve ta has süs le ri an lat -ma yo lu na git tik le ri ni be lir tir.
“Ha tı rat ve Mek tup lar da Ada lar” baş lık lı V. Bö lüm’de çe şit li za man lar da Ada lar’da ya şa -yan ve ya gü nü bir lik ge zi ler le Ada lar’a ge len ya zar la rın bu ika met dö nem le rin de ha yal ve ha fı za la rın da yer eden Ada man za ra la rı nın sa mi -mi duy gu ve dü şün ce ler eş li ğin de mek tup ve ha tı rat tü rün de ki eser le ri ne na sıl yan sı dı ğı na yer ve ri lir.
“So nuç” bö lü mün de ise me se le ye de vir ler ve ne sil ler açı sın dan ba kı la rak, İs tan bul Ada la rı’nın Tan zi mat son ra sın da fark lı de vir ve ne sil le re men sup ya zar la rın eser le ri ne na sıl ak set ti ği ve bu eser le rin İs tan bul’un zen gin li ği ni or ta ya koy ma da ki ro lü kı sa ca özet len miş tir. Ya za -rın bu ko nu da ki gö rüş le ri şöy le özet le ne bi lir:
Gö rül dü ğü gi bi İs tan bul Ada la rı Tan zi mat son ra sın da fark lı de vir ve ne sil le re men sup ya zar la rı mı zın eser le ri ne zen gin bir şe kil de ak set miş tir. İs tan bul’un ken di için de ki zen -gin li ği ni bu eser ler sa ye sin de bir kez da ha gör me im kâ nı bu lu yo ruz. İs tan bul bun dan son ra da kül tür ve sa na tı mı zı bes le me ye de vam ede cek, ta ri hî ma ce ra sı, ta biî gü zel li ği, za ma nın şeh re kat tı ğı de ğer le rin ge tir -di ği fark lı çağ rı şım lar la ede bî eser ler de yer ala cak tır. (s. 370)
Te zin muh te va sı nı oluş tu ran ede bî eser ler ve araş tır ma nın ha zır lan ma sı sı ra sın da fay da la nı -lan di ğer eser ler ol mak üze re ol duk ça ge niş bir bib li yog raf ya ve di zin de eser de yer al mak ta dır. Me tin le rin in ce len me sin de “Tas vi rî tah lil” me to du na baş vu rul muş, aday la il gi li tas vir ve de -ğer len dir me le ri içe ren en ti pik ve ka rak te ris tik me tin ler zik re dil miş tir. Ada lar ese rin bü tün lü ğü
içe ri sin de sem bo lik de ğer ler ka za na rak ya za rın ifa de im kân la rı nı ge niş le tir. Ya zar bu me tin ler va sı ta sıy la oku yu cu ya, Ada lar’ın, ya zar ve şa ir -le ri mi zin duy gu ve dü şün ce dün ya la rın dan dil ve ifa de dün ya la rı na na sıl ak set ti ği ni gös ter me -yi amaç la mış tır.
Ça lış ma, Re ca izâ de Mah mut Ek rem, Ab dül hak Hâ mid Tar han, Ah met Mid hat Efen di, Meh met Ce lâl, Ha lit Zi ya Uşak lı gil, Meh met Ra uf, Ah -met Hik -met Müf tü oğ lu, Tah sin Na hit, Ömer Sey fet tin, Ah met Ra sim, Ya kup Kad ri Ka ra os -ma noğ lu, Ha li de Edib Adı var, Yah ya Ke -mal, Gü zi de Sab ri Ay gün, Se lâ hat tin Enis, Şü kû fe Ni hal Ba şar, Fa ruk Na fız Çam lı bel, Ah met Ham di Tan pı nar, Ab dül hak Şi na si Hi sar, Se lim İle ri, Or han Pa muk, Be şir Ay va zoğ lu gi bi Türk ede bi ya tı için bü yük öne mi ha iz bir çok ya zar ve şa i rin eser le ri ni ih ti va et me si iti ba riy le İs -tan bul Ada la rı’nın Ye ni Türk Ede bi ya tı tür le ri için de ki ta ri hî ma ce ra sı na ışık tut muş tur. Eser, me kân in ce le me si de ol du ğu için ya zar, ça lış ma sın da me kânin san mü na se be ti ni he
men her bo yu tuy la ver me yi amaç la mış ve ama cı na ba şa rıy la ulaş mış tır. Me kânin san mü na se -be ti nin ya nı sı ra me kân de ği şik lik le ri nin ese rin rit min de, olay ör gü sün de ve en tri ka sın da oy na -dı ğı rol üze rin de de dur muş tur.
Eser de, me kân un su ru nun ha yat tan ede bi ya ta olan yol cu lu ğu an la tı lır. Me kâ nın kur gu dün ya sı na et ki si, ese rin bü tü nün de ki ro lü, ya za rın ifa -de im kân la rı na olan te si ri ça lış ma da ıs rar la üze rin de du ru lan hu sus lar dır. Mu rat Koç, ça lış -ma sın da, ya zar ve şa ir le ri mi zin eser le ri ne ko nu olan Ada lar’ın ru hu nu or ta ya koy muş tur. Ye ni Türk Ede bi ya tı’nda “İs tan bul Ada la rı” ad lı ça -lış ma bun dan son ra ki me kân ça -lış ma la rı için de ay rı ca bir kay nak ni te li ğin de dir.
