XIII. Ulusal Perinatoloji Kongresi 13-16 Nisan 2011, ‹stanbul
Diabetik Gebelerde Beslenme ve Egzersiz
Doç. Dr. Özlem PataAc›badem Bak›rköy Hastanesi, ‹stanbul
Gestasyonel diabetes mellitus (GDM) gebelik s›-ras›nda en s›k gözlenen komplikasyonlar as›-ras›nda olup insidans› %7 civar›nda gözlendi¤i bildirilmekte-dir. Hepimizin bildi¤i gibi tedavinin amac› afl›r› fetal büyüme ve di¤er GDM’e ba¤l› maternal ve fetal komplikasyonlar› ortadan kald›rmakt›r. Tedavide ilk seçenek diet ve egzersiz olup yeterli cevap al›namaz-sa insülin tedavisinin gerekli oldu¤u bilinmektedir. Gestasyonel DM de en uygun diet konusunda maale-sef ki iyi düzenlenmifl optimal çal›flma yoktur. Hangi DM tipi olursa olsun, altta yatan, yetersiz insülin fonk-siyonu oldu¤u bilinmektedir. Diabeti olan olgularda amaç basit glukoz içeren a¤›r yemeklerden kaç›n›l-mas› ve üç ana ö¤ün ve 3 ara ö¤ün tercih edilmesi-dir.1,2
Yemeklerde karbonhidrat (CHO) içeri¤inin %50 den fazla olmamas›na dikkat çekilmektedir. Protein ve ya¤ içeriklerinin ise yaklafl›k yar› yar›ya olmas› önerilmektedir. Obes olmayan GDM olgular›nda ge-belik öncesi kilolar›na göre ayarlanan 30kcal/kg /gün’lük diet ideal olurken, obes kad›nlarda (VKI >30kg/m2) ise %30-33 kalor› k›s›tlamas› ve gebelik
ön-cesi kilolar›na göre 25kg/kg/günlük kalori ayarlama-lar› önerilmektedir. Bu k›s›tlama, hiperglisemi ve TG düzeyini düflürüken ketonuriyi önleyecektir. Özellik-le dietteki karbonhidrata ba¤l› kalori miktar›n› %35-40’a düflürülmesi ile makrosomi ve sezaryen oranlar›-n›n yaklafl›k olarak yar› yar›ya düflürüldü¤ü bilinmek-tedir.2,3
Glukoz, fetal geliflim aç›s›ndan primer enerji kay-na¤›d›r. GDM’da diet önerilirken amaç hiperglisemiyi önlemektir. Bu ise insülin sekresyonu ve plasentadan salg›lanan insülin resistans›n› dengede tutarak sa¤la-nabilmektedir. Karbonhidrat içeren dietler tüketildi-¤inde kan glu seviyesinde yükselme, en üst noktaya ulafl›m ve daha sonra düflüfl gözlenir. E¤er yiyecekler, kan glukoz seviyesinde yavaflça yükselme meydana getiriyor ve yavafl sindirim ve absorbsiyona neden oluyorsa bu g›dalar düflük glisemik indeksi olan g›da-lar (Sebzeler, meyveler), di¤er taraftan bir g›da kan
glukoz seviyesinin h›zla artmas›na neden oluyorsa bu g›dalara ise yüksek glisemik indeksli g›dalar olarak s›-n›fland›r›lmaktad›r. Bu etkilerin GDM’de diet seçenek-lerinde önemi büyüktür. Çünkü GDM’da yemek son-ras›, kan flekeri yüksek tutuldu¤u takdirde afl›r› fetal büyümenin oluflaca¤› unutulmamal›d›r.4,5Yüksek
gli-semik indeksi bulunan g›dalar ile düflük gligli-semik in-deksi bulunan g›dalar karfl›laflt›r›ld›¤›nda düflük glise-mik indeksi olan g›dalar ile postbrandial kan flekeri-nin daha düflük tutuldu¤u bilinmektedir. Düflük glise-mik indeksi olan besinlerde (örne¤in tah›ll› ekmek gi-bi) yüksek glisemik özeli¤e sahip g›dalara göre (beyaz ekmek, patates gibi) kan glikoz sal›n›m›n›n daha kon-trollü oldu¤u bilinmektedir.5
Diabet kontrolü bir ekip iflidir. Periodik aral›klar-la dietisyen kontrolleri, metabolik kontrolü artt›ra-cakt›r. ‹deal olan gebe bir kad›n›n dietinde fetal bü-yüme aç›s›ndan yeterli g›da sa¤larken, afl›r› kilo al›m›-n›n önlenmesidir. Belirgin g›da k›s›tlamas› ise ketozis ile uyumludur. Bu da özellikle fetal psikomotor geli-flim aç›s›ndan engelleyici etkiye sahiptir.2,4,6
Fiziksel aktivitenin glukoz hemostaz›n›, insülin sensitivitesini direkt ve indirekt olarak etkileyerek çe-flitli mekanizmalarla düzenledi¤i bilinmektedir. Ayr›-ca ya¤ olmayan doku miktar›n› azaltarak uzun dö-nemde de etkisi oldu¤u bilinmektedir. Gebelik önce-si bafllanan egzerönce-siz programlar› ile GDM olas›l›¤›n›n azalabilece¤i ayr›ca gebelik s›ras›nda ortaya ç›kan GDM’da insülin ihtiyac›n› geciktirebilece¤i veya mik-tar›n› azaltaca¤› üzerinde durulmaktad›r. Gestasyo-nel DM önlenmesinde egzersizin de önemli rolü var-d›r ve GDM riskini azaltaca¤› unutulmamal›var-d›r.4,7
Ayr›-ca sadece gebelikte de¤il gebelik öncesi diet ile GDM insidans›n›n azalabilece¤i de birçok çal›flma da göste-rilmifltir.8,9
Sonuç olarak, Gestasyonel DM da ilk seçenek diet ve egzersizdir. Kiflinin gebelik öncesi kilosuna göre 1900-2400 cal/gün’lük diet ve CHO miktar›n›n %30-40’lara kadar azalt›larak kalori miktar›n› ayarlanmas› gerekmektedir. Seçilen CHO’l› g›dalar›n ise yüksek lif Perinatoloji Dergisi 2011;19(Suppl 1): S45-S46
içeren g›dalar ve glisemik indeksi yüksek CHO’lar olarak seçilmesi önerilmektedir.6Diet tedavisi ve
eg-zersizin uygun flekilde yap›ld›¤› takdirde farmakolo-jik tedaviyi geciktirece¤i ise unutulmamal›d›r.10
Kaynaklar
1. Williams Obstetrics-23rd ed. Ed. By F Gary Cunningham. Chapter 52p:1110-1120
2. Creasy&Resnik’s maternal fetal medicine: principle and practice/editors, Robert K Creasy, Robert Resnik, Jay D Iams: Asc ed. Thomas R Moore, Charles J Lockwood-6th ed. Chapter 46: pp953-988
3. Major CA, Henry MJ, De Veciana M, et al: The effect of car-bonhydrate rstriction in patients with diet-controlled gesta-tional diabetes. Obstet Gynecol 91:600 1998
4. Crowther TJ, Middleton P. Dietary advice in pregnancy for preventing gestational dabetes mellitus . Cochrane Databa-se of Systematic Review 2008, Issue 2.Art. No CD006674. DOI:10.1002/14651858. CD006674.pub2.
5. Mosses RG, Luebcke M, Davis WS, Cleman KJ, Tapsell LC, Pe-tocz P, et al. Effect of low glisemic index diet during preg-nancy on obstetric outcomes. A. J. Clin. Nut2006;84,49:807-12. 6. Pridjian G. Benjamin TR. Update on Gestational Diabetes.
Clin N Am 37(2010), 255-267, 2010.
7. Weissberger T, Wolfe L, Davies G, Mottola M. Exersice in the prevention and treatment of maternal-fetal disease: a revi-ew of the literature. Applied Phisiology, Nutrition and Meta-bolism 2006;31(6):661-74.
8. Mosses GR, Barker M, Winter M, Petocz P, Brand-Miller JCB. Can a low glysemic Index raduce the need for insulin in gestational diabetes mellitus
9. Zhang C, Liu S, Solomon C, Hu F. Dietary fiber intake, die-tary glycemic load, and the risk for gestational diabetes mel-litus. Diabetes Care 2006:29:10:2223-30.
10. Tobias DK, Zhang C, Van Dam RM, Bowers K, Hu. B Frank. Phycical activity before and during pregnancy and risk of gestational diabetes mellitus. Diabetes Care34:223-229, 2011.
Pata Ö, Diabetik Gebelerde Beslenme ve Egzersiz
