Eşzamanlı ve homojen olarak oluşturulmuş örgüt kümelerinin yasallaşması Fransız Sokağı örneği

(1)

l.)qrzarnan

l

vc

tr-[ onrtli en

0 larak

Oluqturulnruq.

Orgiit

ldiimelerinin

Yasallaqrnast :

Franstz

Stlka$

Clrncfii

Dog.Dr.

Refika

BAKOGLU

Mannarct U.,

i.i.n.p.,

isletme

Brililmii,

Yrinetim ve OrganiTasyon

re'fika @ nrcU"ma rtt.ellLL.l

r

Ogr.Grv.Dr.

OlcaY Bige

A$KUN

Mannara

A.,

i.i.n.p.,

isletme Br)liimii, Ydnetim ve Organizasyon

o I c a)'b @ mctrm ara' e du' t t'

Dog.Dr.

Murat KASIMOGLU

Qanakkale Onsekiz

Mart

U.,

i.i.n.f

., isletme Br)l', Ydnetim ve Organizasyon

nt lca s i m o _II u @) c o m

4.sdaA

ANAHTAR SOZCUKLER

Kulutnsnllagltttl, \'asal lagttrit. Li;biEirnli lik' 0rgtiL

6znr

Kurumsallagma teorisinin en onemli kavramlanndan birisi yasallagma'drr' Orgiitsel

yasallagmanrn

bir gok

boyutu vardrr.

Yasallagma

olgtitlerin

varltklartnt

itirdtirmelerinde

onemli

bir

misyona sahiptir. Orgtitlerin gevreleri

ile

uyum sa$lamalal ve egbiEimli bir forma doniigmeleri, yasallaqma si.irecini olumlu yonde

etfileyen unsur olarak kabul edilmektedir. Yasallagmanln; normatif, zorlaytct ve

taklit geklinde olmak izere iig bigimde gerEeklegti$i goriilmekteclir. Bu ba$larnda

yasallagma konusu incelendiSinde genellikle tarihsel stireqte olugmug orgi.itlerin

yasallagma dinamiklerinin ortaya grkanldr$r gcizlemlenmektedir. Boylelikle asltnda

ieori

yeni

orgi..itlerin yasallagmalarrnrn daha diiqiik oldu$unu ancak

taklit

etme

yolgyia homojen orgi.it kiirnelerinin aynl anda olugturulmast durumunda yasallagma

,o.rnu ve boyutlaunln ne olaca$rna yonelik aErklama getiremcmektedir' Bu aqrdan

nadir

ve farkft

bir

drnek olan Beyo$lu'ndaki "Franslz Soka$t"ntn incelenmesi teorinin bu ydndeki eksikli[ini gidermede onemli bir igleve sahip olabilir. Bilindigi

gibi Fransrz sokaSr kurulduSu yerde tarihi gegmigi olmayan sadece 6 ay once i-istelik

i.d,

"""tuyir

olan sokakta" hornojen orgtit ktimeleri olarak aynr anda oluqturulmug

iqletmelerclen olugturulmug bir sokak ozelli$i gostermektedir. Franstzca isimlerle bir

tasar.rrn i-irtinii olarak Cezayir soka$r'nrn restore edilmesinden sonra aynt anda aErlan

bu

lromojen

orgtit

kt.imesinin zamanla yasallagrp yasallagamayaca$t

ve

e$er

yasallagptig isc bunun temel dinamiklerinin neler oldupu sorusu oldukEa ilginq gortinmektedir.

Bu

sorudan hareketle keqifsel

bir

gahqma olarak tasarlanan bu

Irogt,r,-r'run,n kurumsalhk

teorisine

katkr

yapma

potansiyelinin bulundu$u soylenebilir. Bura<lan hareketle yapmak istedi$imiz aragtrrma, kururnsalhk teorisinin taklit yoluyla aynr anda olugturulmug homojen orgtit ki.imelerinin yasallagmasr ve

clinamiklerine

yonelik boqlu[u

gidermeyi

amaglarnaktadtr'

Osmanlr imparatorlu$u'nun son ddnemlerinden itibaren "battltlagma" vizyonuna sahip bir t.ilkede

bu

soka$rn kurulmasr

ve

yasallagtrnlmak istenmesi

bir

Eok

aqtdan

(2)

Marnmra Universitesi

Ithai (yabancr

₎

_orgiitler_yasallagma_konusunda

_bir

_gok_agrdap

ulusal

olanl

_{dre

clezavantaja _{sahiptir. Bunu}_bir_de_yeni_olrna_{riski ile}_{ele alir$rmrzcla}

bu orgLitlcrin hayattil kalmalart

ve

varlrklannr _{st.irchjrebilmeleri}

_igin

_nelei

_yaptrklal

_ve

nasrl

yagachklal'r _onernli_ara$tlrnta_{sorulan olarak}_karqrmrzzr-

Erkrnaktai,r.

g,

_Ealr;macla6

ayclan beri hayatta olan ancak projeye baglama stiresi olarak daha uzup

tir

geEmigc

sahip olan bu formlarrn kendilerini yasallagtrrmak _igin

_bir

_gok_alanda_yaratrcrlrk

sureqleri geligtirerek eqbiEimli olma yoluna gitmeye gahgirklan gorLilmekteclir.

Burada yasalla;rna _stjrecindeki_en_onemli_belki

_a.

_t"[

_avantaj

ise TLirk toplumunun

20rJ yilt aqkrn bir srireg igerisinde "Fransrz krilttiri.i" ire kurcrugu t,agarL.

Ozetlc. I-iteratiire baktr$rmrzda drgritlerin yagamlanna _{devant eclebilmelcri}_igin

baqart ve bagartstzhk stireglerini ycinlendiren _{faktorlerin incelenmesi'e}

fonelik bir

gok qalrqrnanrn _{son yrllarda}_yaprlmasr_dikkat_gekmektedir.

ozcllikle

'etotoli

vc

kurumsalletgma _{teorisi bu}_baSlamda_{bir birini}_{deitekleyen onemli}

Eahgrnalar

a

inrza

atmtqlardtr' Bizde bu _Eahqmadaekolojik _{ve kurumsal teorinin}_gahqma_alanrna

-9rrcn

yasallagma

_stirecinin

_yabanct

_kiiltijr

_{dinamiklerince}

rlietiien

orgrirlerdcki

yansrrnerlannr _anipirik_bir_gahqmayla_{ortaya koymaya}_gahgaca[rz.

KAYNAKqA

''\Sljr;Olt l'I{,13.li. _{CIllBS, ll.W.:}'l'/tt: _l)orthle

_-

_e.dge_{rl'ot',gttrti;rttrrtrtt.ri.} _{lt:gitrttr*irtt,}

{}rgalriznfion Science.

i.

I9!)0.

Dll\'lAGClo,P'^l' l)OWLiLl,.W.W.:

_{'lte:

_{irart {:ogt:}

_{t't:t,i.\iit:,d:}_{l4.srtrilittrtitl} t,:'rtttrorlt{tisrtt

_ond

_{colle<:lit,t:}

_{rutiotutlifl,}

_in

_{orEuni::.ct.lirtru.rl}

/,it,lt{t.

Aprrric:tp Strcioltgic;rl l{eview', -1lJ:l ₄₇

-

_160._|9g3.

D{}vv[-lN{.;'J"

_I}l;R[rFEIt.

_.].;

()rguni:.rttional _{!eqftitnru'l,:,Sot:irtl}_vctlrtt.s.

t*tt!

o t' g a n i : r t t i tt t u L l: e: huvior, Paci{ic sociological _Revierv

.

| ()l 5 .

I:1,'\irt"N-\N.

_[4.'l'..

_{lrl{l-if-ifulAN J.}:r.; 'l'ltr:}

_[,,pulatiotr

er:olr,g), r;i. ,1";4a7111;..tirtt.r.

Arnerir::rn _{.lounurl of}_{Sociolo gy, g2.}_ll)71.

llr\Vl:14AN,li';\.1

l'-rtlktvi; the leod.err:fi,linurtic' i.r,rtnrrtrlsl.ti,snt _{urrd (tlrt.\:}

_**()

_,(:tL.

t,,t'l<.t'ts. Arie*inisl;r:rfive Sciene _{euar:terly, 3g,}_{I99_i.}

ivll:YljJt.J.W.. ROWz\N. 11.; Irtstittttionr.tl _{rtrgari1atittns:}_I;,ortrtol_st4!(tttr(:_4.r

4t.t.!lt

rrntl ce rt:nt(lr.t, ..\meric:rn _Journal_{of Sociotogy.}_g3,

_lgll

.

SIN(;H..I.V..'ftlCKHl{^ _{.D.j.. HOUSij,}

_It.J.;

_{Orgatti:cttiorutl}

lt:giti4tnc1, t;tnrl tlt<t l ic l; i l i t.t, *t' n (t,t,, e s s" z{dnlinisfrative Science

euarterlv, 3 1 . 1 9g6.

SLICIi&'1AN. N.f.C, Mcrnaging legitinrctr.1,: Srrrtegit: rtntl in.rtitutirnutl ,1t7.trortt:ltt.t.

Acadenr_v _{of l,Ianagenrenf}_{Ii. evierv,}_{20, 1gg5.}