TT- St.i v \ u
O
SAYFA:
IIIII
Cemil (Paşa) Topuzlu
M
EM LEK ET, ç o k t a n ın m ış v c ç o k sev ilm iş ş a h s iy e tle rin d e n b irin i d a h a k a y b e tm e k s u r e tiy le te lâ fis i m ü m k ü n o lm a y a n b ü y ü k b ir z iy a a u ğ ra d ı. C e rra h îd e k i k u d r e tin e , y a p tığ ı a m e liy a tta k i m u v a ffa k iy e tle rin e iz a fe te n O p e ra tö r u n v a n ı ile a n ıla n O rd in a ry ü s P r o fe s ö r C em il P a ş a k ıs a b i r r a h a ts ı z lığ ı m ü te a k ip 90 y a ş ın d a v e fa t e tti.Y a ş ın ın h e rk e s e n a sip o lm a y a c a k b ir h a d d e e riş m e sin e ra ğ m e n soıı d a k ik a la r ın a k a d a r a k lî m e le k â tın a s a h ip o ld u ğ u te y id e d iliy o r. B ııııa h iç h a y r e t e tm e d im . Ç ü n k ü m e rh u m n â d ir, h a ttâ e n d e r y e tiş e n z e k â a s h a b ın d a n id i.
C em il P a ş a y a ln ız iy i b ir d o k to r, m ü m ta z b ir lıo ca o la ra k k a lm a m ış t ı r . H a n g i işi d e ru h te e d e rse o n d a m u v a ffa k o lm a k k u d re tin i g ö s te rm iş tir . 1908 M e ş ru tiy e tin in ilâ n ın d a h e r k e s g ib i o d a m e m le k e tin h ü r r iy e t e k a v u şm a s ı u ğ ru n d a ç a lışm ış , m e slek i ıs lâ h a t y a p m ış , f a k a t İ t t i h a t v c T e - r a k k i ’n in k ö tü id a re s in e ta h a m m ü l e d e m e y e re k m u h a le fe te g e çm işti. 1912 d e S a d ra z a m K ıb r ıs lı K â m il P a ş a k e n d is in e İs ta n b u l S c h re m a n e tin i t e k lif e y le d i. C em il P a ş a Ş c h re m a tin e g e lir g e lm e z b i r ik in c i « İk tisa p A ğ a s ı H ü sey irt Bey» y e n id e n d ü n y a y a g elıp iş g ib i o ld u . İs ta n b u l'u n ç eh resi d e ğ işti, te m iz lik v e s ıh h î k a r a r l a r ı n ı n ta tb ik in d e ç o k titiz d a v ra n ıy o rd u .
İ s ta n b u l’u n m o lo z m e rk e p le ri v c s e m e rli y ü k b e y g irle ri o n u n z a m a n ın d a k a l d ı r ı l d ı . H ele b ü y ü k c a d d e le rin s ı k s ı k y ık a n m a s ı İs ta n b u l b a l k ı n ı h a y r e tle r e d ü ş ü rü y o rd u .
Ç alışm a ta rz ı b a şk a tü rl ü id i. M aiy e ti ile v c iş a sh a b ı ile ş a k a la ş ır, a la y e d e r, f a k a t iş g ö rü rd ü . H e rk e s o n u m a k a m ın d a z iy a re t e d e r v e d e r t le şird i. O d a s ın ın k a p ıs ı d a im a a r d ın a k a d a r a ç ı k d u ru r d u . C em il P a ş a n ın h a l te rc ü m e sin i y a z a n la r o n u s a n k i y a ln ız p a r k vo b u lv a r y a p m ış, g ib i g ö s te rirle r. H a lb u k i C em il P a ş a n ın ş e h re e ttiğ i h iz m e t y a z m a k la iü k e n m e z . İn ş a lla h b ir g ü n b u n la rı ru h u n u şâ d e tm e k ü z e r e b ir e r b ir e r y a za c a ğ ım .
. S ır ık la r a c iğ e rle ri, iş k c ııb e le ri ta k a r a k s iııc k b u lu tla rı a ra s ın d a «C clvclo!» d iy e s o k a k la rd a d o la şa n c iğ e rc ile re s ı r tla r ım l a te l d o la p la c iğ e r s a tt ır a n o d u r. Z a m a n ım la h a lk fr a n c a la gibi e k m e k y e rd i, s u su z lu k
d iy e b ir şey y o k tu .
S o k a k b a ş la rın d a saç m a n g a lla r ü z e r in d e k u z u p ü r y â n ı, k u z u s a r m a sı y a p ıp g e le n e g e çe n e sa ta n e sn a f, iizerir.e • m ily o n la s in e k k o n a n b u ı s k a r a l a ı ı y a p a m a z o ld u la r. B ir g ü n b e ra b e r G a la ta ’d a n g e ç iy o rd u k . C em il P a ş a s e y y a r ıs k a r a c ı- ıım m a n g a lın ın - ü s tü n d e n yk ız a r tm a y ı e liy le a ld ı v c o ra d a k i ç ö p te n e k e s in e a t t ı . P tiry a n c ı b ıç a ğ ın ı k a p ıp ü s tü n e h ü c u m e tti. P a ş a g ü ld ü : — B en d e n s o n ra g e le n in d e lıenirn g ib i h a r e k e t e d e c e ğ in i b ilse m s a n a m â n i o lm a z d ım . D edi, y ü rü d ü . C em il P a ş a y ı İs ta n b u l tu tu y o rd u . O k a d a r k i İtt ih a tç ıla r , B â b - ı- Â li y i b a sıp H a rb iy e N â z ın N âzım P a ş a y ı ö ld ü re re k K â m il P a ş a h ü k ü m e tin i d e v ird ik te n v e b u s u re tle ik tid a r ı e le a ld ık ta n s o n ra , k e n d ile rin e m u h a lif o ld u ğ u n u b ild ik le ri lıald c C em il P a ş a y ı — ric a ile — y e rin d e ib k a e ttile r.
F a k a t İ tt ih a t v c T e ra k k i m e m le k e ti B irin c i D ü n y a H a rb in e s ü r ü k le y in c e m e se le d eğ işti.
E n v e r P a şa H a rb iy e N â z ın id i, C em il P a ş a y ı ç a ğ ırttı.
— İs ta n b u l'u n v e c iv a rın b ü tü n d e ğ irm e n le ri v e f ı r ı n l a r ı v e şe h ird e g ıd a n â m ın a ııe v a rsa e ih e t-i-a s k e r iy e y c a ittir . H a ric e b ir d irh e m u n v c g ıd a m a d d e si v e rilm e y e c e k tir.
C em il P a şa h a y re tle so rd u :
— B en İs ta n b u l h a lk ın a n e y e d ire y im ?
E n v e r P a ş a n ın v e rd iğ i c e v a p C em il P a şa y a n e y a p m a sı lâ z ım g e ld i ğ in i a n la tm ış t ı. E n v e r P a ş a y a :
— O h a ld e p a şa h a z re tle ri, d ed i, siz İsta n b u l h a lk ıu a o d e d iğ in iz şe y i y e d ire c e k b ir Ş e h re m in i b u lu n , b en i m a z u r g ö rü n ü z . •
C em il P a ş a n ın is tifa s ı b ö y le o lm u ş tu r.
M ü ta re k e d e t e k r a r Ş c h re m a tin e g e tirild i. F a k a t b u ik in c i m e m u ri y e ti — tü r l ü im k â n s ız lık la r d a n d o la y ı — b irin c is i k a d a r p a rla k o lm a d ı.
M ü ta re k e d e n so n ra A v ru p a 'd a b u lu n d u ğ u s ır a d a çok s ı k g ö rü ş ü rd ü k . B ir g ü n N is’te çöp k a m y o n la rın ı g ö rü n c e :
— Beıı, d ed i. E m a n e tte b u lu n d u ğ u n ) s ır a d a A v ru p a 'd a n çö p ü y a k a n v e g ü b re y a p a n d e m ir çöp a ra b a l a r ı g e tirtm iş, f a k a t iş le tm e ğ e v a k it b u la m a m ıştım . B en d e n s o n ra k ile r b u n la ra b a k m ış la r , b ir t ü r l ü n c o ld u ğ u n u a n la y a m a m ış la r, b ile n le r d e sö y lem em iş, p e k ta b iî o la r a k b a n a d a s o r m a d ıla r. D ep o d a ç ü rü d ü g itti.
İşte b u g ü n d e fn e d ile n C em il P a şa b ö y le b ir a d a m d ı. A llah o n a r a h m e t etsin .
ı ı m ı ı ı ı ı i H i i H i ı m ı ı ı ı ı ı i M i t i H i ı ı t t ı ı ı m m i M i ı t i M m ı m m t ı ı m M i H i ı ı ı ı ı ı ı ı ı ı ı ı < ı ı ı ı m m ı ı ı ı t ı m t ı i M i ı ı ı ı ı n m ı ı ı ı i ! i ı ı \ ' '
