AKALAR — AKAMAS
y r f
<3l%UŞr
rak değiştirdikleri bir yazı sistemi de varsa da, bu yazı henüz okunamamıştır. Akalar M. Ö. 1400 sıralarında Girit'i aldıktan sonra memleketleri olan Hellas, kültür merkezi ol muştur. Bu kültür buradan Ege'ye yayılmış, fakat Dorlar'ın salgınından sonra büsbütün silinmiştir.
Akalar'ın adı, Hellas’ın tarihî devirlerinde, Pelopon- nesos’un yalnız kuzey kıyılarında bulunan bir yere alem olarak görülmektedir (bk. AKHAİA).Bu devirlerdeki Aka- lar’ı Akhaialılar diye anmak daha doğrudur. Bunlar kültür bakımından kendilerini gösterememişlerse de hârb ve siyaset bakımından ün kazanmışlardır. Burada kurdukları on iki şehitlik konfederasyon (bk. AKHAİA BİRLİĞİ) Roma'mn Hellas’ı almasına kadar devam etmiştir.
AKALEFLER (Acalephae): bk. SKİFOZOA (Scy-
phozoa).
AKALIN, Besim Ömer Puşa (1862 - 1940), büyük
Türk hekimi. İstanbul'da doğmuştur. 1885 te Askerî Tıb biye okulundan yüzbaşı
olarak çıkmıştır. 1886 da Fakülte kadın hasta lıkları kliniğine sınavla müderris yardımcısı se çilmiştir. Bir müddet sonra bilgisini artır" mak üzere Paris'e git miş ve orada profesör Boudin’in yanında çalış mıştır. Memlekete dön dükten sonra, o sırada ölen profesör Vahit Bey’in yerine geçmiştir.
Memleketimize mo dern ginekolojiyi geti renlerden birisi de odur. Akalın, sadece bir bilim adamı olarak değil,
kadın ve çocuk ölümünü azaltmak için büyük teşebbüslere girişmiş bir insan olarak da önemli bir ad kazanmıştır. İlk doğumevlerinin yapılmasında, fennî metotlarla ebe yetiştirme kuramlarının meydana gelişinde büyük bir rol oynamıştır.
Akalın 1888 de Meclisi Sıhhiyye-i Umumiyye ve Meclis i Tıbbiyye-i Mülkiyye’ye üye seçilmiştir. 1909 da bu sonuncu meclise başkan olmuştur. Bu sıralarda pek sönük bir durumda bulunan Hilâl-i Ahmer Cemiyeti (Kızılay) ni diriltmeye muvaffak olmuştur. Bu kurumu, birçok defalar milletlerarası kızılhaç kongrelerinde başariyle temsil etmiştir.
1911 de Tıp Fakültesi başkanı, 1919 da Darülfünun emini olmuştur. Memleketimizde Çocuk Esirgeme Kurumu ile Süt Damlası’nın da ilk kurucularındandır.
A. r.n büyük küçük elliden fazla eseri vardır. Başlıcaları: Sihhatnüma-yı İzdivaç, Sihhatnüma-yı Elfal,
Sihhamiima-yt Aile, Sihhatnüma-yı Tenasül, Çocuk Büyüt mek, Seririyat-ı Vilâliye, Emraz-t Nisa, Hı f z ı Sıhhat, Tabih-i Etfal, Türk Çocuğu Yüfamaltdtr, Türk Çocuğunu Nasıl Yaçatmalı.
1899, 1900, 1904 ve 1906 yıllarında yayımladığı
Nevsal-i Afiyet adlı hekimliğe ait yıllık, hekimlik tarihini
aydınlatacak birçok bilgileri taşır.
Akalın, Büyük Millet Meclisi’nin beşinci ve altıncı dönemlerinde Bilecik milletvekili olarak bulunmuştur.
AKALİFA (Acalypha), sütleğengillerden (Euphorbi- aceae) tropikal memleketlerde yetişen bir bitki cinsi. Bu
B E S İM Ö M E R A K A L IN
305
cinsten çiçeklikleri kırmızı püsküller gibi sarkan Acalypha
hispida sıcak serlerde süs bitkisi olarak yetiştirilir.
AKALİNOPTER (Achalinoptera), kelebeklerden, arka
kanadları ile ön kanadlarını biribirine bağlıyan ve arka kanadda bulunan ve frenulum denilen sert bir kıla malik olmıyan bir grup. Eski yazarlar tarafından çok kere gün düz kelebekleri için kullanılan bu terim yerine bugün ropalosera (Rhopalocera) terimi kullanılmaktadır. Kelebek lerin frenatlar (Frenatae) alttakımına bağlı olan bu grupa
Papilionidae, Pieridae, Nymphalidae gibi familyalar girerler.
AKALlPTERLER ( Acalypterae), çiftkanadlılar (Dip-
tera) takımına bağlı sinekler (Muscaria)in bir grupu. Bu grupa bağlı sineklerde kanadların altında bulunan, halter (diğer böcek takımlarında bulunan arka kanadların artıkları) leri örten kanad pulcukları (squamulae) körelmiştir veya hiç meydana gelmemiştir. Bu grupa Holomelopa bilimsel adı da verilmiştir. Bu grupa bağlı bellibaşlı cinsler şun lardır: Dacus, Chlorops, Scatophaga, Ceratitis, Drosopbila.
AKALtSSOS, eski Anadolu'da doğu Lykia bölgesin
de bir şehir. A. İdebessos ve Korma ile bir siyasî birlik teşkil ediyordu. İlk hıristiyan devrinde bir piskoposluk merkezi idi. Yıkıntıları, Alakır çayına karışan bir derede bulunan Kozağacı'mn (Antalya İli, Finike ilçesi) yöresinde bulunmaktadır.
AKALKERLER (Acalcarea), bir çeşit sünger (Spon-
gioria). Bunların iskeletlerini meydana getiren iğnecikler (spicula) de kireç yoktur. Acalcarea terimi bugünkü sün ger sisteminde kullanılmamaktadır. İskeletlerinde kireç bu lunan süngerler ise calcarea (Calcispongiae) takımına bağ lıdırlar.
AKALKOT, Hindistan’ın Bombay İlinin Dekkan kısmında, Britanya yönetimi altında, küçük bir devlet. Ala nı 498 mil kare olup, nüfusu 81250 kişidir (1921). iklimi serindir.
AKALLİYETLER MESELESİ: bk. AZLIKLAR MESELESİ.
AKAMANTİON veya AKAMANTİA DORYLAİON.
Eskişehir yöresinde yıkıntıları bulunan Dorylaion şehrine verilen ikinci ad. Bu ad, şehrin efsanevî kurucusu olduğu sanılan Tlıeseus oğlu Akamas'ın adından gelmedir.
AKAMANTİS, Kleisthenes'in Attika'da kurduğu on
phyle'nin, yani yersel bölümlerin biri. Adı Theseus ile
Phaidra'nın oğlu Akamas'ın adından gelmedir. Perikles'in yurdu olan Kholargos bu phyle'ye giriyordu. Miletos’ta da aynı adı taşıyan bir phyle vardı.
AKAMAS, üç Yunan efsane kahramanının adı.
1 — Antenor ile Athena rahibesi Theano'nun oğlu, Troia savaşında Dardanlar’m bir önderi. Kardeşi Arkhilo- khos ve Aineias ile birlikte hususiyle Akhailar’ın gemilerine karşı yapılan saldırışta başarı göstermiş, sonra Meriones ta rafından öldürülmüş.
2 — Eussoros’un oğlu, Troia savaşında Trakyalılar'- ın önderlerinin biri. Telamon oğlu Aias tarafından öldü rülmüştür.
3 — Attika kıralı Theseus ile Phaidra'nın oğlu. Tro ia savaşından önce Diomedes'le birlikte, Helena'nın geri verilmesini istemek için, Troia’ya gönderildiği sırada Pri- amos’un kızı Laodike ona âşık olmuş; onların birleşmesin den doğmuş olan Munitos’u Aithra (b. bk.) Troia’da bü yütmüş. A., kardeşi Demophon ile birlikte Troia savaşına
