Bir Yazı Munasebetile
Lalııdc hamma cevap
Ş e h ir T iya tro su n u n sab ık a k t r i s l e rin d en C ah id e S o n k u 'n u n b ir m es - | le k d a şs v u k u b u lan b e y a n a tın a d a ir I ge çe n le rd e fık r a sutû nu rad a «Bir san- I a t telâk k isi» b a ş lık lı b ir y a z ı y a z -
m ıştım .
j
C ah ide S on ku , lm zasile b ir k a ç gün | sonra «Cum huriyet» in a şa ğ ı y u k a r ı ü ç sü tu nu n u işg a l ed e ce k b ir c e va p okud u m . U zu n sü tu n lara g ü ç s ığ d ır ı lan b u c e va p ta n a n lad ığım a g ö re Ca- h ld e h an ım , b en im n a d em e k is te d i ğim i a n lam ad ığ ı g ib i k en d isin i bu b ab d a te n v ir eden d e olm am ıştır.F ık ra m b ir te n k ld d eğ ild i. E ğ e r b u n u te n k ld o la ra k k a b u l ed iy o rla rsa b u na ö fk e le n m e m ek lcab ed erd i. S e n b ilh assa k a d ın a rtistle rin tiy a tr o m ü d ü rü ta ra fın d a n d a v e t ed ilm e le rin e m u a rız olm adım . D â ve tin s e k lin e it i ra z ettim ... L isan e n olsun k ale m e n o l sun m ü n akaşad a itid a l şa rttır. B una r ia y e t edilm ezse C ah ide h an ım ın im zası ile çık a n y a z ıd a o ld u ğ u g ib i b ir b irin i n a k z eden fik ir le r e v e m u g a lâ ta la ra sık sık te sa d ü f ed ilir. M eselâ b u y u r u y o r la r ki:» Y a z ıla r ın ız ı o k u m a k m u tad ım o lm ad ığ ı için son radan g ö s terdiler.» E v v e lâ b ir y a z ı itiy a d la o- k u n m az, a lâ k a u y a n d ıra c a k m a h iy e t te olu rsa o k u n u r. F a k a t: *ben y a z ıla r ın ız ı okum am .» d ed ik ten sonra buna Uç sü tu n c e v a p la m u k ab e le edilirse o y a z ıla r ın o k u n u ld u ğ u a n laşılır. B u sözü d o ğru o la ra k k a b u l e tse k dahi o k u y u c u la rım ın arasın d a k en d ile rin in b u lu nm am asınd an m ü teessir d eğ ilim d ersem y a la n sö ylem iş olu ru m .
E ğ e r C ah ide . S o n k u y a z ıla rım ı m un tazam an o k u m a k fır s a tın ı k a çırm am ış o lsa la rd ı id râ k k a b iliy e tle r i b ira z d ah a k e s k in le ş ir v e c e v a p y a z d ırd ık la rı zam an b ö y le m u g a lâ tlâra d ü şm ezlerd i.
B en im g a rip b ir şö h retim varm ıç. C id d i k im se le r b enim le fik ir m ü n a k a şasına p e k g irişm ek istem ezlerm iş. S ay ın m u arızım b u cid d i kim selerd en b iri olm ak fır s a tın ı da b u c e v a p la k a çırm ış o lu y o rlar. B ö y le ç ü rü k fik ir le r e d a y a n a c a k la rın a «söz güm üşse, sü k û t altındır.» m eseli İle h a re k e t b u y u rm u ş o lsa la rd ı o zam an y a ln ız gü zel b ir a k tris d e ğ il cid d i b ir a k tris o lm ak İm tiy azın a da «ahip b u lu n m u ş o lu rla r v e hazan a y a k la ş a n g ü z e llik le rin i c id d iy e tle te lâ fi im k â n ın ı e ld e etm iş o- lu rla rd ı.
YAZAN:
Refi’ Cevad ULUNAY
-N
C ah ide Son ku , b iz m u h arrirlerin bir gazeted e a n g aje e d ilm e k için «m üret- tip çıra k ları» ile ça ğ rılm ağ a a lış tığ ı - m ızı sö y lü y o r . M ü rettip ç ır a k la r ı b ir gazeted e h ad e m e lik v a z ife s i y a p m a z la r. O n lar sa n 'a t n am zetlerid ir. Y e t i şe ce k le r, y a v a ş y a v a ş y ü k s e le c e k le r - d ir; o n la r v a s ıta s iy le ça ğ ırıls a k b ile biz b u n u h a y siy e tim izi k e s re d e c e k b ir v a k a o la ra k k a b u l etm e y iz. B ir ga - zete, m u h a rrirleri, m u h ab irleri, fo to ğ - ra fç ü a r ı, k lişe c ile ri, m ü rettip le ri, m a k in istle ri h attâ k a p ıc ıla r ile b ir aile d em ektir. B u a iled e h e rk e sin k e l l i n e g ö re şe re fi, m e v k ii v a r d ır v e h ep i - m izin b irb irim ize m uh taç o ld u ğu m u zu b ilir v e k a b u l e d e r i ?
C a h id e h an ım ın b u y u r d u k la r ı gibi A v ru p a d a sa n 'a tk â rla r — t a n ın m ış .o l m a k ş a rtiy le — elle rin d e İstida ile t i y a tr o tiy a tr o d olaşm azlar. F a k a t k e n d ile rin e y a z ıla n d a v e tiy e le r d e h iç b ir zam an y e rle rin in boş k a ld ığ ı s ö y le n m ez. M üdürün b ö y le b ir söz sa rfe tm e - si a n ca k k e n d ile rin e k a r ş ı c ç m ile k â r b ir cü m le k u lla n m a k için olu rsa m a z u r gö rü leb ilir. R esm i v e y a n lm resm i m a h iy e tte b ir d a v e tiy e d e b ö y le c ü m leler y e r b u lam azlar.. A m a C ah id e H an ım ın d e d ik le - ri g ib i b u iltifa t b en im «asla ta k d ir e d e m iy e ce ğ im b a z ı sebeplerden» ile r i g e liy o r sa b u h u s u s ta k i b ilg isizliğ im in m azu r g ö rü lm esin i r ic a ederim . Z ir a ben b ir sa n 'a tk ârd a y a ln ız ‘ san 'at kıym eti» a ra y a n b ir adam ım . O «ba zı sebepleri» b ilem em . B ilm em . B il m ek de istem em .
T a lim a tn a m e y e g e lin c e : Y en isin in , esk i ta lim a tn a m e yü zü n d e n m üesse - ş e y i te r k e d e n le r t e k r a r tiy a tr o y a a v d etlerin i tem in İçin y a p ıld ığ ın ı y in e k en d ile rin d e n ö ğ ren d ik . S im d i b u sö zü d e t e 'v il e d iy o rla r.
S a y ın s a n a tk â r ım ız ın k ü ç ü k tiy a t-
\ ro lar h a k k m d a k i fik ir le r i de y a n lış -
! tır. İşin k ö tü sü b u h atad a d ev a m e d i y o r la r v e d iy o rla r k i: «Ben o d ü ş ü n c e d e y im k i cep tiy a tr o la r ı y e n i y e t i şen d eğ e rle rin , y e n i san a t c e re y a n - la rın m o rta y a çık m a sın a v e s ile olan b ir n e v i sa n 'a t lâ b o ra tu a rla r ıd ır. B u rad an m em le k et h esab ın a b ü y ü k ve y e n i k a za n ç la r e lb e tte yetişeb ilir.»
B u n d a n e v v e lk i yazım d a da a rze t- : tiğ im v e ç h ile k ü ç ü k tiy a tr o la r k ı y m etta r p ır la n ta la rı, in c ile ri ih tiv a e - den m ü ce v h e r k u tu la rın a b e n zer. O n la r d eğ e r y e tiştirm e zle r v e lâ b o ratu a r filâ n d e ğ ille rd ir. M eselâ V iy ö K o lo m - b iy e , L 'Ö v r, A lb e r I, D onu ilh ... B u n la rın h ep si C a h id e h an ım iç in b ire r lâ b o ratu a rd a n ib a r e ttir v e P it o e f’ler, D ü le n 'le r, L u v l J u v e 'le r , G a sto n B a ti ler, J iro d u 'la r, K o k t o ’la r, L ü n y e P o e '- ler, K o p o ’ia r M arsel A ş a r l a r B u rd e '- le r h ep b u lâ b o ra tu a rla r d e y a p ıla n s e ru m la rd ır.
Çğer bu garip mtUâbazayı şahne Ue
a lâ k a s ı o lm ay a n b ir şa h ıs ta n d in le miş o lsa k b e lk i ta b ii g ö r ü r d ü k . F a k a t Ş e h ir T iya tro su n d a « Y erin in b a ş k a ld ı ğına» «5k ile ş e v k İle im an e d e n b ir a k tris in b u k a d a r g a le te kap ılm a sın a h a y r e t e ttik .
C e h il ik i tü rlü d ü r : B a sit v e m ü r e k k ep . C e h l-i-b a s it esh ab ı, b ilm ez v e b ilm ed iğ in i b ilir. C e h l-t-m ü re k k e p as h a b ı ise h em b ilm ez, h em b ilirim s a n ır. B ö y le s in s ş a ir ls r ı
C e h lin o l m erteb esi sehl olm az d erler.
C a h id e S o n k u «N am ık K em al» f i l m ini m ey d an a g e tirm iş o lm ak la ifti - h ar e y le d iğ in i s ö y lü y o r . K e n d ile r i is - te d lk le ri k a d a r İftih a r ed e b ilirle r. F a k at, söz aram ızd a, b u film e m u v a ffa k olm uş n aza zile b a k a m a y ız. Z aten e se rin b â r iz h a ta la r ın ı b e lirtm iştik .
B u c e v a b ım ı b itir ir k e n n a z ik b ir n o k ta y a tem as e tm e k isterim : C ah ide H an ım ın y a z ıs ın d a : ‘ B a z ı m ü cb ir se - h e p lerle u zu n zam an b u m em lek etten u za k y a ş a m a k zo ru n d a k a ld ığ ın ız i - çln ...» v e y a h u t ‘ F a k a t em in olunuz, şö h rete ih tiy a c ın ız y o k . M alûm se - h ep ten d o la y ı b u m ille t a d ın ız ı asla u n u tm aya cak tır.» g ib i b a 'z ı İm âlar, te lm ih le r v e g e v e le m e le r v a r. B en , ne zam an b ir k a le m m ü n akaşasın d a m u a rızım ı k ıs k ıv r a k yafcalasam , bu g ü lü n ç ta r iz le k a rş ıla ş tığ ım olu r. C ah id e H an ım da a y n ı o yu n a m ü ra c a at e d iy o r v e b e n im siy a s e t fır tın a s ı ile « M en fây-ı ih tiyari» y İ te rc ih e y le d iğ im i bana h a tırla tıy o r. B e n , V iy a na k ap ısın d a n H ab eşistan a k a d a r u - zan an a ltı a s ır lık b ir İm p arato rlu ğu n inkar azın d a m u k a d d e ra tım b a z ı m ülâ- h azd îarla ona b a ğ la m a k v a z iy e tin d e k a la n y ü z e lli k iş id e n b iriy im . H atâ v e y a s e v a p ... O n un m ad di, m an evi n e ta y ic in l de s in e y e ç e k tim . B u g ü n b ü tü n m ed en i h a k la rım a m alik v e y a ln ız k s ie m l ile ge çin e n b ir ada - m im . C a h id e H an ım ın k ü ç ü c ü k k a - fa sın ın İd rak sizliğ in d e n doğar, b u a- c e m iliğ in in h e sab ın ı h a k k ım olm akla b e rab e r, b ir m ah k em e h u zu ru n d a aslâ so rm a y aca ğ ım . Z ir a b u k a b il in sa n la r ı k ü ç ü k lü k le r ile haşh aşa b ıı akm ayı tercih ederim . E ğ e r b en de onun gibi h a re k e t e tse y d im k ale m im le duru su la rd a şin a v e r lik ed eceğim e, bu lan ık suda k ıy m e tli v e tâd id e b a lık a v la r dım . B u k a d a r ım b ile sö ylem ekten ezâ d u y d u ğ u m a in an m ala rın ı rica e- derim .
“
■'» V î
Kişisel Arşivlerde İstanbul Belleği Ta h a To ro s Arşivi
