Otozomal resesif geçişli tekrarlayan Larsen sendromunun prenatal tanısı

(1)

Perinatoloji Dergisi • Cilt: 11, Say›: 1-2/Mart-Haziran 2003 52

arsen sendromu kollajen dokular› etkileyen, multipl eklem dislokasyonlar›, anormal yüz, vertebra anomalileri ve boyun instabilitesi ile tan›-nan bir hastal›kt›r (1). Transvajinal ultrason ile en erken 15. haftada tan›nabilir. Genellikle otozomal dominant geçifllidir. Hastal›¤›n otozomal dominant formunda erken tan› ve uygun tedavi ile baflar›l› sonuçlar al›nabilmektedir. Nadir görülen ölümcül seyreden formu da mevcut olup bu form otozomal resesif geçifl gösterir.

OLGU

Hastam›z N.Y. 28 yafl›nda birinci dereceden ku-zeni (teyze o¤lu) ile evli olup soygeçmiflinde bir özellik saptanmam›flt›. Obstetrik anamnezinde sa¤-l›kl› 7 yafl›nda bir k›z çocu¤u sahibi oldu¤u ve 1 y›l önce 32. gebelik haftas›nda iken ultrasonografik olarak Larsen sendromu tan›s› alm›fl; kardiyak mal-formasyon ve pulmoner problemler nedeniyle 6 ayl›kken kaybedilen bir k›z çocu¤u oldu¤u ö¤renil-di. Hastan›n ve eflinin fizik muayenesi normal iö¤renil-di. Perinatoloji poliklini¤imize ilk kez 16. haftada bafl-vuran hasta ultrasonografi ile de¤erlendirildi. Ultra-sonografik incelemede fetusta deprese burun köp-rüsü, dizde hiperekstansiyon, diz ve dirsek eklem-lerinde dislokasyon (Resim 1), bilateral club-foot

Otozomal Resesif Geçiﬂli

Tekrarlayan Larsen

Sendromunun Prenatal Tan›s›

Oluﬂ AP‹, Yasemin KARAGEY‹M, Birol CENG‹ZO⁄LU, Orhan ÜNAL, Cem TURAN

Kartal Dr. Lütfi K›rdar E¤itim ve Araﬂt›rma Hastanesi, Kad›n Hastal›klar› ve Do¤um Klini¤i ÖZET

OTOZOMAL RESES‹F GEÇ‹ﬁL‹ TEKRARLAYAN LARSEN SENDROMUNUN PRENATAL TANISI

Amaç: Larsen sendromu multipl eklem dislokasyonu ve karakteristik yüz ile tan›nan genellikle otozomal dominant geçiflli bir hastal›kt›r. Otozomal resesif geçifl nadir görülür ve ölümcül seyreder. Prenatal tan› alm›fl otozomal re-sesif geçiflli, tekrarlayan bir Larsen sendromu vakas› sunulmufltur.

Olgu: Birinci dereceden kuzen olan, sa¤l›kl› anne babadan oluflan aile daha önce Larsen sendromlu bebek do¤ur-ma öyküsü nedeni ile perinatoloji poliklini¤imize baflvurdu.16 haftal›k gebeli¤i olan hastada ultrasonografi bulgula-r› ile Larsen sendromu düflünüldü. Genetik dan›flma sonras›, daha önceki bebekte hastal›k ölümcül seyretti¤i için ailenin gebelik terminasyonu yönünde karar vermesi üzerine gebelik sonland›r›ld›.

Sonuç: Ölümcül seyreden, otozomal resesif geçiﬂli formu daha nadir olan Larsen sendromu prenatal olarak tan›-nabilen bir hastal›kt›r. Akraba evlili¤i otosomal resesif geçiﬂli hastal›klar›n görülme s›kl›¤›n› artt›rmaktad›r. Anahtar kelimeler: Larsen sendromu / otozomal resesif / prenatal tan›

SUMMARY

PRENATAL DIAGNOSIS OF A RECURRENT LARSEN SYNDROME CASE WITH AN AUTOSOMAL RECESSIVE INHERITANCE

Background: Larsen syndrome is a heterogenous disorder of multiple joint dislocations and characteristic facial changes which is inherited with an autosomal dominant pattern mainly. The autosomal recessive pattern of inhe-ritance is a rare entity and is the potentially lethal form. We present a family in which recurrence of the syndrome with an autosomal recessive inheritance was diagnosed prenatally.

Case: The clinically unaffected parents who were first cousins applied to our perinatology department with a his-tory of a previously affected child with a lethal form of Larsen syndrome. Prenatal diagnosis of Larsen syndrome was established in relevance to the ultrasonographic findings of the 16-weeks old fetus. Genetic counselling was given to the family and the family decided for the termination of the pregnancy due to the previously lethal form of the disease.

Conclusion: The autosomal recessive pattern of inheritance is the rare and potentially lethal form of Larsen syndrome which may be diagnosed prenatally. Marriage between consanguineous parents increases the inciden-ce of the syndromes with an autosomal reinciden-cessive inheritaninciden-ce

Key words: Larsen syndrome / autosomal recessive / prenatal diagnosis

Yaz›ﬂma Adresi: Oluﬂ Api

Açelya Sok. No: 12 / 2. Posta Kodu: 34865 Dragos / Kartal / ‹stanbul

(2)

Oluﬂ Api ve ark., Otozomal Resesif Geçiﬂli Tekrarlayan Larsen Sendromunun Prenatal Tan›s› ₅₃

(Resim 2), ekstremitelerde k›sal›k ve hipertelorizm (Resim 3) saptand›. Anne ve baban›n tekrar mu-ayenesi yap›l›p anamnez tekrarland›; bir özellik saptanmad›. Fetusta Larsen sendromunun otozo-mal resesif geçiﬂli ve ölümcül seyreden formu

ol-du¤u düﬂünüldü. Aileye verilen genetik dan›ﬂma sonras› gebelik 16. haftada ailenin de iste¤i üzeri-ne sonland›r›ld›. Aile otopsiye onay vermedi. Ölü fetusun fizik ve radyolojik muayenesinde ultraso-nografik muayenede saptanan bulgulara ek bir bulgu saptanmad› (Resim 3, Resim 4, Resim 5), cin-siyeti k›z idi.

(3)

Perinatoloji Dergisi • Cilt: 11, Say›: 1-2/Mart-Haziran 2003 54

TARTIﬁMA

Larsen sendromunda saptanan ana bulgular hi-pertelorizm, deprese burun köprüsü, yar›k damak, spina anomalileri, dizde hiperekstansiyon, clubbed feet, diz-dirsek-omuz eklemlerinde dislokasyondur (2). Nadiren yar›k dudak, trakeomalasi, kalp de-fektleri, hidrosefali de tabloya eﬂlik edebilir (3, 4). Bizim olgumuzda ultrasonografi ile deprese burun köprüsü, dizde hiperekstansiyon, clubbed feet, diz-dirsek eklemlerinde dislokasyon ve ekstremite-lerde 3 haftal›k k›sal›k saptanm›ﬂt›r.

Tan› transvajinal ultrasonografi ile en erken 15. haftada konabilir (2, 5). Vakam›zda da 16. haftada yap›lan transabdominal ultrasonografik inceleme ile tan› konmuﬂtur.

Larsen sendromu genellikle otozomal domi-nant; nadiren otozomal resesif geçifllidir. Ölümcül seyreden formu da otozomal resesif geçiflli oland›r (6). Bu formda Larsen sendromundaki bulgulara ek olarak servikal omurga anomalileri özellikle at-lanto-aksiyel eklemde dislokasyon, katarakt, üst ekstremite k›sal›¤› da saptan›r (7, 8, 9, 2). Ölüm ne-deni genellikle pulmoner hipoplazidir. Olgumuzda da otozomal resesif geçifl düflünülmüfltür. Aile anamnezi ve anne - baba muayenesi normal olan vakam›zda 32. gebelik haftas›nda ultrasonografi ile Larsen tan›s› konup 6 ayl›kken kardiyak

malfor-masyon ve pulmoner enfeksiyon nedeniyle kay-bedilmifl bebek öyküsü mevcuttu. Anne ve baba-n›n 1. derece akraba olup etkilenmemifl olmalar›, bir önceki fetusta görülen formun kardiyak ve pul-moner problemler ile seyredip ölümcül sonuçlan-mas› nedeniyle, prenatal tan› koydu¤umuz Larsen sendromunun otozomal resesif geçifl gösteren ölümcül form oldu¤u düflünülmüfltür. Akraba evli-li¤inin otozomal resesif geçiflli formun görülme s›k-l›¤›n› artt›rd›¤› sonucuna var›lm›flt›r. Literatürde birinci dereceden kuzen olan etkilenmemifl anne -babadan do¤an otozomal resesif geçti¤i düflünülen Larsen sendromlu iki k›z kardefl bildirilmifltir (10). Bizim vakam›z da bu olguya benzemektedir. Akra-ba evlili¤i böyle nadir görülen otozomal geçiflli hastal›klar›n görülme s›kl›¤›n› artt›rmaktad›r.

Ay›r›c› tan› dislokasyon ve hiperekstansiyona yol açan sendromlar: arthrogryposis multipleks, Pena-Shokeir sendromu, Trizomi 18 ile yap›lmal›-d›r. Ayr›ca alt ekstremitelerde hareket azl›¤›na yol açan nörolojik anomaliler ve kas hastal›klar› da göz önünde bulundurulmal›d›r.

Erken tan›, uygun tedavi ve periyodik kontrol-ler ölümcül seyretmeyen formlarda iyi sonuçlara yol açmaktad›r (2, 11, 12). Aktif ortopedik yard›m, boyun stabilitesinin sa¤lanmas› ve trakeomalasinin tedavisi gereklidir.

Sonuç olarak ölümcül seyreden otozomal rese-sif geçiﬂli Larsen sendromu nadir görülmesine ra¤-men akraba evlilikleri bu formlar›n görülme s›kl›¤›-n› artt›rmaktad›r. Aile anamnezi olan veya yak›n akraba evlili¤i olan ailelerde bu tip sendromlar yö-nünden dikkatli olunmal› ve antenatal bak›mda de-tayl› ultrasonografik muayenenin prenatal tan› yö-nünden çok de¤erli bir araç oldu¤u unutulmamal›-d›r.

KAYNAKLAR

1. Mostello D, Hoechstetter L, Bendon RW, Dignan PS, Oest-reich AE, Siddiqi TA. Prenatal diagnosis of recurrent Larsen syndrome: further definition of a lethal variant. Prenat Di-agn 1991; 11(4): 215-25.

2. Benacerraf BR. Ultrasound of Fetal Syndromes. New York, Churchill Livingstone, 1998; 150-1.

3. Liang CD, Hang CL. Elongation of the aorta and multiple cardiovascular abnormalities associated with Larsen syndro-me. Pediatr Cardiol 2001; 22(3): 245-6.

4. Caksen H, Kurtoglu S. Larsen syndrome associated with se-vere congenital hydrocephalus. Genet Couns 2001; 12 ( 4 ): 369-72.

5. Tongsong T, Wanapirak C, Pongsatha S, Sudasana J. Prena-tal sonographic diagnosis of Larsen syndrome. J Ultrasound Med 2000; 19(6): 419-21.

6. Becker R, Wegner RD, Kunze J, Runkel S, Vogel M, Enteza-mi M. Clinical variability of Larsen syndrome: diagnosis in a father after sonographic detection of a severely affected fetus. Clin Genet 2000; 57(2): 148-50.

7. Le Marec B, Chapuis M, Treguier C, Odent S, Bracq H. A case of Larsen syndrome with severe cervical malformati-ons. Genet Couns 1994; 5(2): 179-81.

(4)

Oluﬂ Api ve ark., Otozomal Resesif Geçiﬂli Tekrarlayan Larsen Sendromunun Prenatal Tan›s› ₅₅

8. Johnston CE, Schoenecker PL. Cervical kyphosis in patients who have Larsen syndrome. J Bone Joint Surg Am 1996; 78(4): 538-45.

9. Petrella R, Rabinowitz JG, Steinmann B, Hirschhom K. Long term follow up of two sibs with Larsen syndrome possibly due to parental germ line mosaicism. Am J Med Genet 1993; 47(2): 187-97.

10. Knoblauch H, Urban M, Tinschert S. Autosomal recessive versus autosomal dominant inheritance in Larsen

syndro-me: report of two affected sisters. Genet Couns 1999; 10(3): 315-20.

11. Rodriguez A, Asenjo B, Dominguez R, Lemaire R. Larsen syndrome: multicenter study of 12 new cases. Diagnosis, planning and results of treatment. Acta Orthop Belg 1994; 60(3): 259-73.

12. Rochelson B, Petrikovsky B, Shmoys S. Prenatal diagnosis and obsteric management of Larsen syndrome. Obstet Gynecol 1993; 81: 845-7.