Avrasya UluslararasÄ± AraÅtÄ±rmalar Dergisi

(1)

AVRASYA Uluslararası AraĢtırmalar Dergisi Cilt : 7 Sayı : 16 Sayfa: 208 - 224 Mart 2019 Türkiye

AraĢtırma Makalesi

Makalenin Dergiye UlaĢma Tarihi:10.01.2019 Yayın Kabul Tarihi: 20.02.2019 AĠLE (EVLĠLĠK) KURUMUNUN OLUġUMUNU ETKĠLEYEN ZORLAYICI MADDĠ

UNSURLAR: BANDIRMA ÖRNEĞĠ

Dr. Öğr. Üye. Kemal YILDIZ ÖZ

GeliĢmiĢ ülkelerde aileye yüklenen önem ve anlam değiĢmekte, boĢanmıĢ anne ya da babası ile yaĢayan tek ebeveynli çocuklar, evlilik dıĢı doğmuĢ çocuklar, hiçbir ebeveyni tarafından kabullenilmeyen çocuklar gün geçtikçe artmaktadır. Bu toplumlarda devletin sosyal olma yönü genellikle fazladır ve aile kurumu dıĢında büyüyen çocukların bakımı ve büyütülmesiyle ilgili birçok sorumluluk devlet tarafından yerine getirilmektedir. Bu koruyucu mekanizmaya rağmen sağlıklı bir toplum için aile kurumunun gerekliliği de aĢikârdır. Sosyal devlet mekanizması olmayan veya iyi iĢlemeyen ülkelerde aile kurumunun önemi daha da fazladır. Çünkü bu toplumlarda aile, sosyal koruyuculuk görevi görmekte, toplumun birincil sosyal güvenlik çatısı olmaktadır. Türkiye’de de aile kurumu günden güne parçalanmakta, evlenen insan sayısı azalmakta, boĢanmalar ve aile kurmaksızın yaĢayan insan sayısı artmaktadır. Çoğunlukla örf ve adetler ya da mevcut düzenin dayattığı göstermelik tüketim alıĢkanlıkları tarafından belirlenen lüks evlilik ve ev kurma masrafları, bu masraflardan doğan tartıĢmalar, masrafların bir tarafa fazlaca yüklenmesi ya evlilikten kaçınmaya ya da yeni kurulmuĢ olan yuvaların sona ermesine yol açabilmektedir. Bu çalıĢmada evlilik masraflarının bireyleri nasıl etkilediği, sosyal politika açısından devletin ve sosyal nitelikli kurumların temel ve gerekli düğün ve evlilik masraflarına destek olmasının gerekip gerekmediği tespit edilmeye çalıĢılmıĢtır. Bu tespit için nicel araĢtırma yöntemlerinden olan anket kullanılmıĢtır. Konuyla ilgili algıları ölçen ölçeği de içeren anket, sahada uygulanmıĢ ve elde edilen veriler analiz edilmiĢtir. Sonuçta düğün ve evlilik masraflarının yeni bir aile kurma yolunda önemli bir maddi engel olduğu, tüketim alıĢkanlıklarından dolayı gereksiz harcamaların yapıldığı, düğün ve evlilik masraflarının ağırlığının genellikle erkek tarafında olduğu, devlet ve sosyal kuruluĢların temel ve gerekli düğün ve evlilik masraflarına yapacağı yardımlarla bu engelin hafifletilebileceği tespit edilmiĢtir.

Anahtar Kelimeler: Aile, Evlilik Masrafları, Düğün, Sosyal Politika

DIFFICULT FINANCIAL COMPONENTS THAT IMPRESS FAMILY (MARRIAGE) ESTABLISH: CASE OF BANDIRMA

ABSTRACT

In all developed countries, the importance and meaning attributed to the family is changing, and the number of single-parent children who live with their divorced parents, and children who born out of wedlock and children who don’t accepted by their parents are increasing day by day. In these societies, the social aspect of the state is generally high, and many responsibilities for the care and growth of children who growing out of the family institution are fulfilled by the state. Despite this protective mechanism, the necessity of a family institution for a healthy society is evident. In countries where there is no social state mechanism or not working well, the importance of the family institution is even greater. Because in these societies, the family acts as a social guardian and is the primary social security roof of the society. In Turkey, the family institution is broken day by day. The number of people getting married is decreasing, the number of people living without family establish is increasing. The cost of luxury

 _{Bandırma Onyedi Eylül Ünv. ĠĠBF, ÇalıĢma Ekonomisi ve Endüstri ĠliĢkileri,}

(2)

209 Dr. Öğr. Üye. Kemal YILDIZ

marriage and home establish, which is usually determined by customs or traditions or the exaggerated consumption habits, debates arising from these costs, overloaded costs to one side may lead to either avoiding marriages or ending the newly established nests. In this study, it has been tried to determine whether marriage costs affect individuals, and whether the state and social institutions should support basic and necessary wedding and marriage costs in terms of social policy. The questionnaire, which is one of the quantitative research methods, was used for this determination. The questionnaire, which includes the scale measuring the perceptions about the subject, was applied in the field and the obtained data were analyzed. As a result, it has been determined that the costs of weddings and marriages are an important financial obstacle on the way of establishing a new family, unnecessary expenses due to consumption habits, the weight of these costs are usually on the male side, and this obstacle can be mitigated by contribution to basic and necessary wedding and marriage expenses. State and social organizations can make this contribution.

Keywords: Family, Marriage Expenses, Wedding, Social Policy 1. GiriĢ

Aile evlilik ile kurulan bir kurumdur ve toplumların varlığını sürdürebilmesi için aile kurumuna ihtiyaç vardır. Ailenin sağlam bir Ģekilde kurulması, toplumun ve devletin bekası, huzuru ve güveni için oldukça önemlidir (Ünal, 2013: 589).

Ġnsanlık içinde bulunulan çağa göre çok hızlı bir Ģekilde değiĢmekte, bu değiĢimden aile kurumu da etkilenmektedir (Özkiraz ve ĠĢçi BaĢ, 2016: 87).

Tüketimin özendirildiği, her Ģeyin bir meta haline geldiği günümüzde rahat ve bolluk içerisinde yaĢama isteği bazı durumlarda gösteriĢe doğru evrilmektedir. Her ne kadar Türk Toplumunda bu kaygı geliĢmiĢ ülkeler seviyesine ulaĢmamıĢ olsa da, rahat ve bolluk içerisinde bir yaĢam isteği evlenmeyi zorlaĢtırıp, geciktirebilmektedir (Ağdemir, 1991: 3). Yine tüketim toplumuna dönüĢten dolayı tüketim bir değermiĢ gibi algılatılmakta ve bunun sonucunda insanlarda ortaya çıkan tüketme isteği ailelerin dağılmasında etkili olmaktadır (Ünal, 2013: 595).

Hem dünyada hem de Türkiye’de boĢanma oranları gitgide artmaktadır. Aile gelirinin yeterli olmaması, harcamalardaki anlaĢmazlıklar ve aile iliĢkilerindeki olumsuzluklar boĢanmaların sebepleri arasında sıklıkla yerini almaktadır (Ünal, 2013: 593-594). Bu sebeplerin ailenin ilk kuruluĢ aĢaması olan evlilik hazırlıklarında da anlaĢmazlıklar Ģeklinde yansıdığı ve evlilik kurumunun kurulamadan sonlanmasına sebep olduğu söylenebilir.

Toplumların geleceği açısından aile kurumunun önemi ortadadır. Türkiye’de aile sayısı günden güne azalmaktadır. Aile kurumunun kurulması açısından düğün ve ev kurma masrafları önemli bir engel gibi durmaktadır. Bu engelin ortadan kaldırılmasına yönelik öneriler sunmak için, bu çalıĢmada lüks evlilik masrafları, ev kurumu için giriĢilen masraflar(kira, vadeli borçlar), masrafların yol açtığı tartıĢmalar, devlet veya devlet dıĢı kurumların temel ve gerekli düğün ve evlilik masraflarına desteğinin etkisi, evliliğin sosyal huzura katkısı, düğün masraflarının hangi tarafa ne Ģekilde yüklendiği, çalıĢan kariyer sahibi eĢ seçimi konuları hakkında bir alan araĢtırması yapılmıĢtır. ÇalıĢmanın ilk bölümünde aile kavramı, Türk aile yapısı, evlilik kavramı ve yuva kurma masrafları üzerinde durulmuĢtur. Ġkinci bölümde sahadan elde edilen veriler analiz edilmiĢ, son bölümde ise analizlerden elde edilen sonuçlar üzerinde tartıĢılmıĢtır.

(3)

Dr. Öğr. Üye. Kemal YILDIZ 210

2. Aile Kavramı ve Türk Aile Yapısı

Kan bağının yanında evlat edinme ve evlilik iliĢkileri ile kurulan birliklere aile denmektedir. Aile, tüm toplumlarda temel ve çekirdek bir unsur olarak kabul edilmekte, sağlam ve güçlü toplumun teminatı olarak görev yapmaktadır. Nitekim bu durum Anayasanın 41’nci Maddesinde “Aile Türk Toplumunun temelidir” denilerek vurgulanmıĢtır (Ağdemir, 1991: 1).

Bir baĢka tanıma göre ise aile, akrabalık bağı ile birbirine bağlı olan ve bu bağlılık içerisindeki yetiĢkinlerin çocuklara bakma görevi olan toplumdaki en küçük yapıdır. Ailenin ekonomik, psikolojik, biyolojik, hukuki ve sosyolojik yönleri olmakla beraber, geçmiĢten geleceğe maddi ve manevi mirası aktarma görevi de vardır (YaĢar Ekici, 2014: 209). Günümüzde aile deyince ilk akla gelen çekirdek aile yapısı, iki farklı kültürden gelen evlenme kurumuyla birbirine bağlanan, gelirlerini paylaĢan, aynı mekânda yaĢayan ve üstlendikleri roller ile yaĢadıkları toplumun kültürünü yansıtmaya çalıĢan bir kurumdur (Güler ve Ulutak, 1992: 53).

Türkiye’de aile kırsal ve köysel alanlarda geleneksel, Ģehirlerde ise çekirdek yapıda görülmektedir (Kongar, 1990: 82)

KüreselleĢme ile birlikte geleneksel Türk aile yapısında çözülmeler yaĢanmaktadır. Yeni kuĢaklarda boĢanma ve nikâhsız birlikteliklerde büyük bir artıĢ görülmektedir (Süleymanov, 2009: 7).

TÜĠK’in yayınlamıĢ olduğu son verilere göre; Türkiye’de 2016 yılında 594 bin çift evlenirken, bu sayı 2017 yılında 569 bin 459 olmuĢtur. Yani Türkiye'de evlenen çift sayısı yüzde 4,2 azalmıĢtır. Yine boĢanan çiftlerin sayısı 2016 yılında 126 bin 164 iken 2017 yılında yüzde 1,8 artarak 128 bin 411 olmuĢ, kaba boĢanma hızı binde 1,6 olarak gerçekleĢmiĢtir. Bu verilere göre boĢanmalar en hızlı Ġzmir, Antalya ve Muğla gibi ĢehirleĢme ve modernleĢmede önde gelen illerde gerçekleĢmektedir. Hakkâri, Bitlis ve ġırnak gibi ĢehirleĢme ve modernleĢmenin daha yavaĢ olduğu yerlerde de boĢanma hızı en düĢüktür. Evlenme oranı düĢmekle birlikte günden güne evlenme yaĢı da yükselmektedir. 2017 yılı verilerine göre; erkeklerin ortalama 28 kadınların da 25 yaĢında evlendiği bildirilmiĢtir. Türk aile yapısı da günden güne parçalanmakta ve geliĢmiĢ ülkelerdeki duruma benzer bir hal almaktadır (CoĢan, 2018: 269-288).

3. Aile Olmanın Ġlk Adımı Evlilik ve Yuva Kurma Masrafları

Eski çağlardaki geniĢ ataerkil ailelerin yerini ortaçağda küçük ataerkil aileler almıĢ, günümüzde ise demokratik aile formuna dönüĢmüĢtür. Ataerkil ailelerde liderin sorumluluğunda olan aile yükleri, modern ailelerde eĢler üzerine yüklenmektedir. Evlilik masrafları, aile yükünün ilk ve temel aĢaması olup, tüm insan topluluklarında yaygın bir davranıĢ olarak kendisini göstermektedir ve bütün güçlükler aile fertlerinin yardımıyla aĢılmaktadır (Ağdemir, 1991: 1,2).

Evlilik ile eĢler arasında devamlı bir yaĢam ortaklığı kurulmakta, evlilikle kurulan bu birlik tüzel bir kiĢilik oluĢturmasa da, tıpkı bir tüzel kiĢilik gibi yönetim ve görev paylaĢımı gerektirmektedir. Maddi ve manevi ihtiyaçlar eĢler arasında paylaĢılmaktadır (Gürpınar, 2013: 1294).

(4)

Türkiye’de her yıl yaklaĢık 590 bin kiĢi evlenmektedir (TÜĠK, 2017). Evlilik hazırlıklarının yoruculuğu ve stresi gibi süreçler eĢleri yormakta ve depresif yapmakta, hatta tükenmiĢlik sendromuna kadar götürebilmektedir. Her Ģeyden önce çiftler bu durumun geçici olduğunu bilmelidir ve birbirlerine karĢı muhabbeti sürdürmelidir (Canel, 2012:29).

Türk Toplumunda eĢ seçerken ailenin onayı neredeyse bir zorunluluk gibidir. Hatta Türklerde evlilik, ailelerin evlenmesi Ģeklinde kabul edilmektedir (Bayer, 2013: 123). Yani evlilik, çiftlerin akrabalarını da kapsayan bir kurumdur (Özkiraz ve ĠĢçi BaĢ, 2016: 88). Bu sebeple evlilik hazırlıklarında yaĢanan bu olumsuz durum çiftlerin yakınlarını da içine alabilmektedir.

Taraflar arasında masraflar konusunda olumsuzluklar yaĢanabilmektedir. NiĢan, çeyiz, davetiye, düğün eğlencesi, ziyafet, gelin süsü, gelin ve yakınlarının saçı baĢı, kına gecesi, kültürümüzün baĢlıca düğün masraflarıdır (Çolak 2012: 167-178).

Bir baĢka masraf kalemi de takılardır. Eskiden oldukça yaygın olan baĢlık parasının büyük oranda kalkması, takının önemini artırmıĢtır. Genellikle bu yolla karĢılığı alınan bedelin meĢrulaĢtığı düĢünülmektedir. Taraflar çoğunlukla takıların ne olacağı konusunu konuĢmakta ve bu konuda sıkı pazarlıklara Ģahit olunmaktadır. Kız isteme olayı sonrası niĢan denilen evlilik sözünün verildiği çeĢitli masrafları içeren törenin maddi yükü de çoğu zaman erkek tarafına yüklenmektedir. Yine bir baĢka masraflı olay da düğün öncesi pazara çıkma adı verilen bir alıĢveriĢ etkinliğidir (Çopuroğlu, 2000: 185-187). Düğünler Türk Toplumunda beraberlik ve yaĢama sevincinin bir göstergesi olarak kabul edilmektedir. Eskiden açık alanlarda ve kırlarda yapılan düğünler ĢehirleĢme ile birlikte salon denilen ve kiralanan kapalı mekânlarda yapılmaya baĢlanmıĢtır (Berber, 2009: 10).

Evliliğin ilk aĢaması olan düğünde yapılan masraflar ile ilgili bilgi edinebilmek için sıkça düğün için kiralanan Ġstanbul The Marmara isimli düğün salonunun düğün kontrol çizelgesi incelenmiĢtir. Kontrol çizelgesindeki unsurlar Ģunlardır: Tören ve resepsiyon mekanlarının ayarlanması, gelinlik, aksesuar, duvak, ayakkabı, yemek servisi, düğün pastası, çiçek, fotoğrafçı ve kameraman, balayı yeri, masa sandalyelerin ayarlanması, düğüne ulaĢım araçları, davetiye, teĢekkür kartı, hediyeler, yüzükler, damatlık, sağdıç ve nedime kıyafeti, iç çamaĢır, nikah Ģekeri, dıĢarıdan gelen misafirler için kalacak yer, kuaför ve makyöz, orkestra ve anı defteri. Bu çizelgeden de anlaĢılacağı üzere Türk Kültüründeki bir düğünün maddi yükü çeĢitlidir ve oldukça ağır görünmektedir.

Asgari ücret netinin 1404 lira olduğu 2017 yılının Mart ayındaki düğün masraflarına iliĢkin olarak yapılan araĢtırmada bu masrafların toplamda ortalama 50 bin TL’yi bulduğu ifade edilmiĢtir. Masraf ayrıntılarına bakıldığında; gelinlik fiyatlarının bin TL’den 12 bin TL’ye, kına gecesi kıyafetlerinin 200 TL’den 2 bin 500 TL’ye, damatlığın 300 TL’den 12 bin TL’ye, 100 davetiyenin 75 TL’den 900 TL’ye, nikâh Ģekerinin 100 TL’den bin 100 TL’ye, küpelerin çiftinin 200 TL’den 800 TL’ye, gelin adayları için alınan bilekliklerin 200 TL’den 4 bin TL’ye, kolyelerin 500 TL’den 5-6 bin TL’ye, düğün salonu fiyatlarının 2 bin 500 TL’den 9 bin TL’ye, yemekli düğünün kiĢi baĢı yemek fiyatının 35 TL’den 65 TL’ye çıkabildiği, toplamda ise önemli bir maddi yük olduğu görülmektedir (Ensonhaber, 2017).

(5)

Tüm bu masrafları içeren niĢan, kına gecesi, düğün ve nikah merasimleri toplumun %90’ına yakın kesimi tarafından gerçekleĢtirilmektedir (Turğut vd., 2012: 142).

Yine yeni ev kurma iĢleminde genellikle kiraya ev tutulmakta ya da kredi ile yeni bir ev alımı yoluna gidilmektedir. TÜĠK’in hane halkı tüketim endeksine göre gelirin %24,7’si yani en çok harcama kiraya gitmektedir (TÜĠK, 2017). Diğer yol olan yeni bir ev alımı ise ya toplu parayı gerektirmekte ya da aylık taksitleri bir kiradan az olmayan ve uzun yıllar süren kredi masrafı Ģeklinde karĢımıza çıkmaktadır.

Ekonomik zorluklar, endüstrileĢme, iĢ bölümü ve geleneksel toplumun değiĢimi, çekirdek ailenin yaĢama savaĢını artırmıĢ, erkekle birlikte kadının da iĢ hayatına girmesine sebep olmuĢtur. Kadın evde çocuk bakan, temizlik yapan bir kiĢiden çok kariyeri olan birine dönüĢmüĢtür (Bayer, 2013: 125). Bu sebeple günümüzde soy, aile, kültür, fiziki güzellik, dindarlık, yaĢam Ģeklinin yanında maddi durum ve meslek de eĢ seçiminde önemli rol oynamaktadır (Çolak 2012: 153).

Sayılan bütün bu masraflar yeni kurulan ailelerin maddi borçlarını artırmakta, çalıĢan eĢ isteğini yükseltmektedir. Ancak çözümler bununla sınırlı değildir. Öncelikle fikir birliği yapabilmek ve sorunların çözümü yoluna gitmek evlilik kurumunu uyumlu hale getirir (Erbek vd. 2005: 39). Ekonomik değeri olan talepler ve ihtiyaçların belirlenmesi konusunda fedakârlık yapılması evlilik kurumunun yıkımını engeller (Ünal, 2013: 600).

Devletin ve sosyal tarafların temel ve gerekli düğün ve evlilik masraflarına desteği aile kurumunun daha kolay kurulmasını sağlayacaktır. Örnek verilecek olursa; Ġstanbul Düğün Salonu ĠĢletmecileri Odası (ĠSTDO) BaĢkanı Demir, düğün salonlarının kirasına ve düğün salonlarındaki masraflara iliĢkin 2017 yılında yapılan KDV indirimlerinin ve ÖTV'nin sıfırlanmasının bu salonlara olan talebi ciddi oranda artırdığını, düğün salonlarından alınan KDV’nin düĢürülmesinin fiyatları düĢüreceğini ve evlenecek çiftlere kolaylık sağlayacağını söylemiĢtir (Ensonhaber, 2017).

4. AraĢtırma Metodu ve Materyal

Bu araĢtırmada veri toplama aracı olarak anket kullanılmıĢtır. Anket sorularının hazırlanmasında ilgili yazındaki bilgilerden yararlanılmıĢtır. Anket ölçeği ile ilgili faktör analizi ve güvenilirlik testi gerçekleĢtirilmiĢtir.

Ankete katılanlar konu hakkında genel olarak bilgilendirilmiĢ ve gönüllü olarak katılımları talep edilmiĢtir. Anketler Balıkesir’in Bandırma Ġlçesinde yaĢayan her yaĢtan ve medeni durumdan insanlarla rastgele, yüz yüze, katılımcıların birbirinin cevaplarını denetleyemeyeceği bir Ģekilde uygulanmıĢtır. 150 kiĢiye anket verilmiĢ, 148 tanesi geri alınabilmiĢtir. 148 anketin ise 144’ünün veri niteliği uygundur. Bu anket sayısı %95’lik güven seviyesinde ±%10 hata payına göre yeterli görünmektedir. Tanımlayıcı nitelikte olan bu çalıĢmada elde edilen veriler aritmetik ortalama, frekans dağılımları, faktör analizi, çapraz tablo ve ki-kare ile analiz edilmiĢtir. AraĢtırmanın küçük bir gruba ve belli bir bölgede yapılmıĢ olması, araĢtırmanın baĢlıca sınırlılığı olarak söylenebilir.

Evliliğin kurulmasına yönelik yapmıĢ olduğumuz anket formu 2 bölümden oluĢmuĢtur; ilk bölümde katılımcıların cinsiyeti, evliliğe iliĢkin durumu, yaĢı, eğitimi, çalıĢıp çalıĢmadığı gibi durumlarını belirlemeye yarayan sorular bulunmaktadır. Ġkinci

(6)

bölümde, evlilik sürecinde maddi yükün kim tarafından ve nasıl karĢılandığı, kiĢileri en fazla zorlayan evlilik masrafının ne olduğunu tespit etmeye yönelik sorular sorulmuĢtur. Üçüncü bölümde ise evlilik masraflarının zorlayıcı yönlerinin tespiti ile bu zorlukları aĢabilmeye yönelik sorular sorulmuĢ, likert ölçek kullanılarak bu baĢlık altındaki algılara iliĢkin verilen ifadelere ne ölçüde katılıp katılmadıkları tespit edilmeye çalıĢılmıĢtır.

AraĢtırmanın veri değerlendirme iĢlemi betimleyici (deskriptif) frekans analizi yöntemi, çapraz tablo, faktör analizi, güvenilirlik analizi ve ki-kare testi ile istatistik programı kullanılarak gerçekleĢtirilmiĢtir.

5. AraĢtırma Bulguları ve TartıĢma 5.1. Tanımlayıcı ve Betimleyici Bulgular

AraĢtırmanın birinci bölümünde katılımcıların demografik ve evliliğe iliĢkin durumları belirlenmiĢtir. Ankete katılanların, %41’i kadın, %59’u erkek, %0,7’si ilkokul, %3,5’i ortaokul, %8,3’ü lise, %6,9’u önlisans, %54,9’u lisans, %25,7’si lisansüstü eğitime sahiptir. Anket uygulamasına katılanların yaĢ grubu incelendiğinde %5,6’sının 20 yaĢ altı, %50’sinin 20-29 yaĢ arası, %24,3’ünün 30-39 yaĢ arası, %13,9’unun 40-49 yaĢ arası, %6,3’ünün ise 50 yaĢ ve üzeri olduğu görülmektedir. Evliliğe iliĢkin durumları tablo 1’de gösterilmektedir.

Tablo 1. Katılımcıların Evliliğe ĠliĢkin Durumları

Sayı % Sözlü 7 4,9 NiĢanlı 5 3,5 Evli 54 37,5 Dul 2 1,4 Bekâr 76 52,8 Toplam 144 100

Burada evlilik yaĢayanlar ve evlilik süreciyle bir Ģekilde temas etmiĢler ve evlilikle hiçbir teması olmayanlar gibi bir ayrıma gidecek olunursa, bekârlar ve diğerleri gibi yarı yarıya bir gruplaĢmadan bahsedilebilir.

“Geleneğe göre tarafınıza yüklenen evlilik sürecindeki masrafları ne Ģekilde karĢıladınız” sorusu sadece bekârlar haricindeki katılımcılara sorulmuĢtur. Burada cinsiyet unsuru göz önüne alınmıĢ ve sonuçlar tablo 2’de cinsiyete göre verilmiĢtir.

Tablo 2. Evlilik Sürecinde Taraflara Yüklenen Evlilik Masraflarının Ne ġekilde KarĢılandığı Benim tarafım karĢıladı Benim tarafımın yapması gereken masraflara karĢı tarafın da katkısı oldu KarĢı taraf karĢıladı Toplam

(7)

Dr. Öğr. Üye. Kemal YILDIZ 214 % 77,4% 3,2% 19,4% 100% Erkek Sayı 27 8 0 35 % 77,1% 22,9% 0,0% 100% Toplam Sayı 51 9 6 66 % 77,3% 13,6% 9,1% 100%

Tabloya iliĢkin ki-kare testinde p değeri 0,003’tür. p<0,05 olduğundan cinsiyet grupları arasında anlamlı bir farklılık olduğu söylenebilir.

Hem erkek hem kadın katılımcılar evlilikte ya da evlilik sürecinde kendi taraflarına yüklenen masrafları %77 oranında kendi taraflarının karĢıladığını söylemektedir. Erkek tarafına yüklenen masraflara %23 oranına yakın kadın tarafının katkı yaptığı görülmektedir. Verilerden çıkan önemli bir sonuç da kadın katılımcıların % 20’si kadın tarafına yüklenen masrafların tamamının erkek tarafınca karĢılandığını söylemesidir. Hiçbir erkek katılımcı kendi tarafına yüklenen evlilik masrafının tamamen karĢı tarafça karĢılandığını söylememiĢtir. Özetle kadın katılımcıların önemli bir kısmı(%19,4) kendi taraflarının yapması gereken masrafların tamamının erkek tarafınca karĢılandığını, yine erkek katılımcıların önemli bir kısmı(%22,9) kendi taraflarına yüklenen masraflara kadın tarafının katkısı olduğunu söylemiĢtir.

“Geleneğe göre tarafınıza yüklenen evlilik masraflarını kim karĢıladı” sorusu sadece bekârlar haricindeki katılımcılara sorulmuĢtur. Burada cinsiyet unsuru göz önüne alınmıĢ ve sonuçlar tablo 3’te cinsiyete göre verilmiĢtir.

Tablo 3. Taraflara Yüklenen Evlilik Masraflarının Kim Tarafından KarĢılandığı Tek baĢıma, kendi birikimimle Tamamen ailemin maddi gücüyle Hem kendi birikimim hem ailemin maddi gücüyle Toplam

Cinsiyet Kadın Sayı 2 8 20 30

% 6,7% 26,7% 66,7% 100%

Erkek Sayı 11 2 23 36

% 30,6% 5,6% 63,9% 100%

Toplam Sayı 13 10 43 66

% 19,7% 15,2% 65,2% 100%

Tabloya iliĢkin ki-kare testinde p değeri 0,008’dir. p<0,05 olduğundan cinsiyet grupları arasında anlamlı bir farklılık olduğu söylenebilir. Kadınlardan “tek baĢıma kendi birikimimle” diyen sadece 2 katılımcı varken, erkeklerden tamamen ailesinin maddi gücüyle evlendiğini söyleyen sadece 2 katılımcı vardır. Taraflara yüklenen masraflarda erkeğin sorumluluğu daha fazla görülmektedir.

(8)

Bu veriler değerlendirildiğinde; geleneğin taraflara yüklediği masraflar genellikle ilgili tarafça karĢılanmaktadır. Erkek tarafına yüklenen masraflara kadın tarafının pek desteği yokken, erkek tarafı kadın tarafına yüklenmiĢ olan masraflara da katkı sağlamaktadır.

Evlilik masrafları büyük oranda hem kiĢinin kendi birikimi hem de ailesinin maddi desteğiyle karĢılanırken, kadınların tek baĢına kendi birikimiyle evlilik masraflarını karĢılama oranı oldukça düĢüktür. Evlilik masraflarını tamamen ailem karĢıladı diyen erkeklerin oranı da oldukça düĢüktür. Evliliğin yükü daha çok erkek tarafı üzerindedir denilebilir.

“Ġnsanları fazlaca zorlayan ev kurma masrafı sizce hangileridir” sorusuna tüm katılımcıların cevap vermesi istenmiĢ, birden çok Ģıkkın iĢaretlenmesine izin verilmiĢtir. Katılımcılar tarafından toplamda 127 evlilik masrafı iĢaretlenmiĢtir. Bu veriler tablo 4’te verilmiĢtir.

Tablo 4. Ġnsanları Fazlaca Zorlayan Evlilik Masrafları

Sayı %

Cevap Verenler Arasındaki %

Takı 22 15,3 17,3

Mobilya, Beyaz EĢya 41 28,5 32,3 Düğün Salonu Kirası, Gelinlik, Damatlık ve Diğer Düğün Giderleri 13 9,0 10,2 Kira/Ev Kredisi 51 35,4 40,2 Toplam 127 88,2 100

Ġnsanları fazlaca zorlayan evlilik masrafının sırasıyla; %40,2 oranında kira veya ev kredisi, %32,3 oranında mobilya, beyaz eĢya, %17,3 oranında takı ve %10,2 oranında düğün giderleri olduğu söylenmiĢtir. Beraber yaĢanılacak barınak ve içinin döĢenmesi en büyük yükü oluĢtururken takı ve düğün masraflarının da payı azımsanmayacak derecededir.

Algılara yönelik geliĢtirilen ölçekle ilgili faktör analizi yapılmıĢ, bu analizde ölçek sorularının 7 faktöre ayrıldığı görülmüĢtür. Faktörler tablo 5’te gösterilmiĢtir.

Tablo 5. AraĢtırma Ġçin GeliĢtirilen Ölçeğin Faktör Analizi

Rotated Component Matrixa

Faktör Sorular (Bir

sonraki tablodadır)

BileĢenler

1 2 3 4 5 6 7

Gereksiz gösteriĢ olarak algılanabilecek düğün masrafları

1 ,855

(9)

Evlilikte eĢlerin iĢ ve kariyer sahibi olmasına iliĢkin beklentiler

3 ,777

4 ,741

5 ,675

Kira, ev kredisi ve borçlara iliĢkin tutumlar

6 ,918

7 ,880

Evlilik sürecini, zorlaĢtıran ve sona erdiren etkenler

8 ,791

9 ,745

10 ,662

Temel ve gerekli düğün ve evlilik masraflarına devlet ve devlet dıĢı sosyal tarafların desteğinin etkisi 11 ,815 12 ,888 Masrafların evlilik ve boĢanmaya etkisi 13 ,475 14 ,657 15 ,595 Düğün masraflarının taraflara yüklenme Ģekli 16 ,791 17 -,679

Extraction Method: Principal Component Analysis.

Rotation Method: Quartimax with Kaiser Normalization.

a. Rotation converged in 6 iterations.

Ölçeğin Cronbach’s Alpha değeri de 0,682’dir. Ölçeğin tek faktörlü olmaması ve çalıĢmanın sosyal bilimler alanında olması sebepleriyle bu güvenilirlik değeri kabul edilebilecek bir seviyededir denilebilir. Güvenilirlik analizine iliĢkin tablo aĢağıdadır.

Reliability Statistics Cronbach's

Alpha N of Items

,682 19

AraĢtırmada kullanılan ölçeğin soruları ve verilen cevaplar Ģu Ģekildedir. Ankette kullanılan likert ölçek “1. Hiç Katılmıyorum, 2. Katılmıyorum, 3. Ne Katılıyorum Ne Katılmıyorum, 4. Katılıyorum, 5. Tamamen Katılıyorum” Ģeklindedir.

Tablo 6’da görüldüğü üzere ölçek 7 faktöre ayrılmaktadır. Tablo 6. Ölçek Ortalamaları

Soru n Min Max Ortalama

Standart Sapma

(10)

1. Lüks gelinlik ve damatlık seçimi gereksiz

bir gösteriĢtir. 142 1 5 3,91 1,22326

2. Lüks düğün yeri seçimi gereksiz bir

gösteriĢtir. 144 1 5 4,14 1,10920

3. ÇalıĢan biriyle evlenmek tercihimdir. 143 1 5 3,86 1,19625 4. Sadece iyi bir geliri olan kiĢiler evliliğe

giriĢmelidirler. 143 1 5 2,27 1,19377

5. Düğün ve ev kurma masraflarını yaparken evleneceğim kiĢinin kariyerini göz önüne alıyorum.

142 1 5 3,19 1,24304

6. Kira/ev kredisi ödemek evlilik

olgusundan korkmama sebep olmaktadır. 143 1 5 3,04 1,24657

7. Vadeli borçlar evlilikten korkmama

sebep olmaktadır. 143 1 5 3,09 1,31035

8. Örf ve adetlerle belirlenen masraflar

çoğunlukla evlilik sürecini zorlaĢtırmaktadır. 144 1 5 3,85 1,15249 9. Düğün ve ev kurma masrafları

hakkındaki tarafların tartıĢmaları ayrılıkları artırmaktadır.

144 1 5 3,57 1,11931

10. Düğün ve ev kurmanın ilk aĢamasındaki masraflar evlilik kurumunda daha faydalı yerlerde ve zamanlarda kullanılabilir.

143 1 5 4,07 1,00054

11. Temel ve gerekli düğün ve evlilik

masraflarına devlet katkı yapmalıdır. 142 1 5 4,17 1,14421

12. Temel ve gerekli düğün ve evlilik masraflarına devlet dıĢında katkı yapan dernek/vakıflar da olmalıdır.

142 1 5 3,77 1,22847

13. Düğün ve ev kurma masrafları daha az

maliyetli olsaydı daha erken evlenirdim. 141 1 5 2,75 1,41371 14. Temel ve gerekli düğün ve evlilik

masraflarına devlet ve vakıf/dernekler katkı yaparsa boĢanma oranı azalır.

142 1 5 2,96 1,27947

15. Temel ve gerekli düğün ve evlilik masraflarına devlet katkı yaparsa evlilik yaĢı düĢer.

143 1 5 3,65 1,17640

16. Düğün ve ev kurma masrafları daha çok

erkek tarafına yüklenmektedir. 139 1 5 3,58 1,27298

17. Düğün ve ev kurma masrafları taraflara

eĢit yüklenmektedir. 142 1 5 2,50 1,19542

Önermelere verilen cevaplara bakıldığında; lüks düğün yeri ve lüks gelinlik damatlık masrafları katılımcılar tarafından gereksiz bir gösteriĢ olarak görülmektedir. Örf ve adetlerle belirlenen bu tür masrafların evlilik sürecini zorlaĢtırdığı ve bunlara yapılan harcamaların daha faydalı yerlerde kullanılabileceği güçlü bir Ģekilde ifade edilmektedir. Taraflar arasında bu masraflardan çıkan tartıĢmalar, çoğu katılımcıya

(11)

göre ayrılıkları artırmaktadır. ÇalıĢan biriyle evlenme genellikle tercih sebebiyken, evlenilecek eĢin gelir seviyesinin çok iyi olması olmazsa olmaz bir Ģart değildir. Evlilik masraflarının genel olarak erkek tarafına yüklendiğine iliĢkin genel bir kanı vardır.

Temel ve gerekli düğün ve ev kurma masraflarına devletin katkısı, hatta vakıf ve derneklerin de katkı yapması talep edilmektedir. Bu soruya temel ve gerekli ibaresi özellikle konulmuĢ, soru algılanırken her bir katılımcının zihninde lüks unsurunu dıĢarıda bırakması amaçlanmıĢtır. DıĢarıdan yapılacak bir desteğin lükse değil de temel gereksinimlere olması gerektiği vurgulanmıĢtır. Evlilik masraflarına yapılacak destek sonucu evlilik yaĢının düĢeceği düĢünülmekle birlikte, evlilik masraflarının daha düĢük olması durumunda daha erken evlenileceği düĢünülmemektedir. ÇeliĢkili gibi görünen bu sonucun asıl sebebi, kadın katılımcıların devlet desteğiyle evlilik yaĢının genel olarak düĢeceğine inanmaları, ancak evlenme masraflarının daha erken yaĢta evlenmelerine engel olduğuna inanmamaları sebebiyledir. Nitekim bu konuda kadın ve erkek katılımcılar arasında önemli bir fark olup, çalıĢmanın ilerleyen kısmında bu fark gösterilecektir. Evlilik masraflarına dıĢarıdan destek yapıldığında boĢanmaların azalacağı düĢünülmemektedir.

Önermeler ile çeĢitli değiĢkenlerin iliĢkisinin incelenmesinde;

Lüks düğün, gelinlik ve damatlık masraflarının gereksiz olduğu her yaĢ grubu, her eğitim seviyesi ve her iki cinsiyet açısından aynı oranda ifade edilmiĢtir.

5.2. Hipotezlere ĠliĢkin Bulgular

Hipotez 1: Evliliğe iliĢkin durum ile evlilik kurumunun sosyolojik görevi arasında anlamı bir ĠliĢki vardır.

Evlilik kurumunun Türk Toplumundaki sosyolojik rolü hakkında fikir edinebilmek için “evlilik kurumu önemlidir, sosyal barıĢ ve huzuru artırır” önermesine kiĢilerin ne ölçüde katıldığı likert ölçekle sorulmuĢtur.

Tablo 7. Evlilik Kurumunun Önemi Sosyal BarıĢ ve Huzura Katkısı

N Min Max Ortalama

Standart Sapma Evlilik kurumu önemlidir,

sosyal barıĢ ve huzuru artırır

142 1 5 4,0282 1,08467

AraĢtırmanın sonucuna göre 4-Katılıyorum’u geçen bir ortalamayla aile kurumu halen Türk Toplumunda sosyolojik açıdan önemli görülmektedir.

Evliliğin önemi ve sosyal barıĢı artıracağına olan katılım, cinsiyet, yaĢ, eğitim gibi değiĢkenlerde önemli bir farklılık göstermez iken, evlilik süreciyle bir Ģekilde temas etmiĢ olanlar(sözlü, niĢanlı, evli, dul) ve bekârlar arasında önemli farklılık tespit edilmiĢtir. Bu değiĢkenlerin ki-kare testinde p<0,05’tir. Dolayısıyla hipotez 1 doğrulanmıĢtır.

(12)

219 Dr. Öğr. Üye. Kemal YILDIZ Value Df Asymptotic Significance (2-sided) Pearson Chi-Square 26,195a 4 ,000 Likelihood Ratio 28,565 4 ,000 Linear-by-Linear Association 13,965 1 ,000 N of Valid Cases 142

a. 2 cells (20,0%) have expected count less than 5. The minimum expected count is 1,42.

Tablo 8. Evliliğe ĠliĢkin Durum Ġle Evlilik Kurumunun Sosyolojik Görevi Arasındaki ĠliĢki Hiç Ka tıl m ıy o ru m Ka tı lm ıy o ru m Ne Ka tı lıy o ru m Ne Ka tı lm ıy o ru m Ka tı lıy o ru m Ta m am e n Ka tı lıy o ru m To p la m

Evlilik süreciyle bir Ģekilde temas etmiĢ olanlar(sözlü, niĢanlı, evli, dul)

Sayı 2 4 3 15 43 67 % 3,0% 6,0% 4,5% 22,4% 64,2% 100% Bekâr Sayı 1 8 24 21 21 75 % 1,3% 10,7% 32,0% 28,0% 28,0% 100% Toplam Sayı 3 12 27 36 64 142 % 2,1% 8,5% 19,0% 25,4% 45,1% 100%

Evlilik süreciyle bir Ģekilde temas etmiĢ olan(sözlü, niĢanlı, evli, dul) katılımcılar %22,4 katılıyorum, %64,2 tamamen katılıyorum, toplamda %86,6 oranla, bekârların oranı olan %28 katılıyorum, %28 tamamen katılıyorum toplam %56 oranının çok üstündedir. Evlilik süreciyle bir Ģekilde temas etmiĢ olan kiĢilerin evliliğin olumlu bir sosyal iĢlevi olduğuna inançlarının daha fazla olduğunu, bu inancın bekâr ve daha genç kiĢilerde azaldığı görülmektedir. Aile kurumunun günden güne çözülmesi ile bu veri birbirine paralellik arz etmektedir.

Hipotez 2: Cinsiyet ve çalıĢan birisiyle evlenme isteği arasında anlamı bir iliĢki vardır.

(13)

ÇalıĢan birisiyle evlilik tercihi eğitim düzeyi, yaĢ ve medeni durum açısından bir farklılık göstermemekle birlikte, erkek ve kadın katılımcılar arasında farklılık vardır. Bu iliĢkinin ki kare testi sonucu p<0,05’dir. Dolayısıyla hipotez 2 doğrulanmıĢtır.

Chi-Square Tests Value Df Asymptotic Significance (2-sided) Pearson Chi-Square 38,419a 4 ,000 Likelihood Ratio 44,761 4 ,000 Linear-by-Linear Association 31,007 1 ,000 N of Valid Cases 143

Tablo 9. Cinsiyet ve ÇalıĢan Biriyle Evlenme Ġsteği Arasındaki ĠliĢki

Hiç Ka tı lm ıy o ru m Ka tı lm ıy o ru m Ne Ka tı lıy o ru m Ne Ka tı lm ıy o ru m Ka tı lıy o ru m Ta m a m e n Ka tı lıy o ru m To p la m Kadın Sayı 1 1 1 18 37 58 % 1,7% 1,7% 1,7% 31,0% 63,8% 100% Erkek Sayı 7 12 25 22 19 85 % 8,2% 14,1% 29,4% 25,9% 22,4% 100% Toplam Sayı 8 13 26 40 56 143 % 5,6% 9,1% 18,2% 28,0% 39,2% 100%

Tablo 9’da görüleceği üzere kadın katılımcıların neredeyse tamamı çalıĢan biriyle evlenmeyi tercih ederim derken, erkek katılımcıların toplamda %22,3’ü çalıĢan biriyle evlenmeyi tercih etmeyeceğini söylemiĢ, %30’una yakını da bu konuda kararsız kalmıĢtır. Bu sonuçlar Türk Toplumundaki evi geçindirme görevinin erkeğe ait olduğu kanısının güçlü bir biçimde devam ettiğini göstermektedir.

Hipotez 3: Düğün ve ev kurma masraflarının yükü ile evlenme yaĢı arasında anlamı bir iliĢki vardır.

(14)

Cinsiyet değiĢkeni ile farklılık gösteren iki önerme daha mevcuttur. Bunlardan ilki düğün ve ev kurma masraflarının daha az olması halinde daha erken evlenilmesi durumudur. Bu iliĢkinin ki kare testi sonucu p<0,05’dir. Dolayısıyla hipotez 3 doğrulanmıĢtır. Chi-Square Tests Value Df Asymptotic Significance (2-sided) Pearson Chi-Square 11,607a 4 ,021 Likelihood Ratio 11,654 4 ,020 Linear-by-Linear Association 9,170 1 ,002 N of Valid Cases 141

Tablo 10. Cinsiyet ile Düğün, Ev Kurma Masrafları ve Erken YaĢta Evlenmenin ĠliĢkisi Hiç Ka tı lm ıy o ru m Ka tı lm ıy o ru m Ne Ka tı lıy o ru m Ne Ka tı lm ıy o ru m Ka tı lıy o ru m Ta m a m e n Ka tı lıy o ru m To p la m Kadın Sayı 22 14 9 7 6 58 % 37,9% 24,1% 15,5% 12,1% 10,3% 100% Erkek Sayı 12 21 18 14 18 83 % 14,5% 25,3% 21,7% 16,9% 21,7% 100% Toplam Sayı 34 35 27 21 24 141 % 24,1% 24,8% 19,1% 14,9% 17,0% 100%

Tablo 10’da görüldüğü üzere düğün ve ev kurma masraflarının daha az olması halinde daha erken evleneceklerini ifade eden erkek katılımcıların toplam yüzdesi (%38,6), kadın katılımcıların toplam yüzdesinin (%22,4) neredeyse iki katıdır. Erkekler, masrafların hafiflemesi durumunda daha erken evlenmeye meyillidir.

Hipotez 4: Yüklenilen düğün ve ev kurma masrafları ile taraflar arasında anlamı bir iliĢki vardır.

(15)

Bu önermelerden ikincisi ise düğün ve ev kurma masraflarının daha çok erkek tarafına yüklendiğine iliĢkin kanıdır. Bu iliĢkinin ki kare testi sonucu da p<0,05’dir. Dolayısıyla hipotez 4 doğrulanmıĢtır.

Chi-Square Tests Value Df Asymptotic Significance (2-sided) Pearson Chi-Square 14,733a 4 ,005 Likelihood Ratio 14,898 4 ,005 Linear-by-Linear Association 14,006 1 ,000 N of Valid Cases 139

Tablo 11. Cinsiyet ile Düğün ve Ev Kurma Masraflarının Yüklendiği Taraf Arasındaki ĠliĢki Hiç Ka tı lm ıy o ru m Ka tı lm ıy o ru m Ne Ka tı lıy o ru m Ne Ka tı lm ıy o ru m Ka tı lıy o ru m Ta m a m e n Ka tı lıy o ru m To p la m Kadın Sayı 11 8 11 18 9 57 % 19,3% 14,0% 19,3% 31,6% 15,8% 100% Erkek Sayı 4 6 9 36 27 82 % 4,9% 7,3% 11,0% 43,9% 32,9% 100% Toplam Sayı 15 14 20 54 36 139 % 10,8% 10,1% 14,4% 38,8% 25,9% 100%

Tablo 11’de görüldüğü üzere “Düğün ve ev kurma masrafları daha çok erkek tarafına yüklenmektedir” önermesine her iki cinsiyetin katılma oranı yüksek olmakla birlikte, erkeklerin bu önermeye katılma oranı yaklaĢık %30 daha fazladır.

Netice itibariyle toplumda yaygın olarak dile getirilen evlilik masraflarının büyük yükünün erkeğe yüklendiği kanısı araĢtırma sonuçlarıyla doğrulanmaktadır.

(16)

Aile, genel olarak tarihin ilk dönemlerinden bugüne küçülerek gelen bir kurumdur. Bugünkü modern toplumlarda çekirdek ailenin bile parçalandığını söylemek mümkündür. Bu parçalanmada, sosyal, kültürel ve ekonomik birçok etken aktif rol oynamaktadır. ModernleĢme ile birlikte tüketim, konforlu yaĢam hatta gösteriĢ vazgeçilmez değerler olarak telakki edilmeye baĢlanmıĢtır. Dünün kanaatkâr insanının yerini tüketen, daha fazla rahatlık ve gösteriĢ peĢinde koĢan insanların aldığını söylemek yanlıĢ olmayacaktır. ĠĢte bunun yansıması olarak aile kurmanın ilk aĢaması olan düğün ve evlilik için gerekli diğer masraflar insanların sırtında büyük bir yük olarak durmaktadır. Bu masrafların tek baĢına evlilik sayısını azalttığını söylemek yerinde bir tespit olmayacaktır. Ancak evlenmek isteyen ve evlilikte geciken insanların önünde bir engel olduğu da inkâr edilemez.

Evlilik masraflarının aile kurmada bir engel olduğunu söyleyebilmek için öncelikle o toplumda aile kurumuna değer atfedildiğini tespit etmek gerekir. Bunun için bu çalıĢmada aile kurumuna atfedilen değer ölçülmüĢ, ailenin halen gerekli ve önemli bir unsur olduğu tespit edilmiĢtir. Ancak genç bekârlar arasında aile kurumunun öneminin azaldığı görülmektedir. Buna göre aileye verilen önemin tıpkı modern toplumlarda olduğu gibi günden güne azaldığı söylenebilir.

ÇalıĢma doğrultusunda; ailenin kurulması için gereken masrafların büyük bir yük olduğu, bunların içinde örf, adetler ve tüketim mantığıyla yüklenen bazı gereksiz masrafların olduğu, bu masrafların evliliği geciktirebildiği, hatta taraflar arasında olumsuzluklara sebep olabildiği, hem aile kurulurken hem de kurulan ailenin geçiminde ataerkil bir anlayıĢın mevcut olduğu, evlilikte çalıĢan kadınla evlenme isteği günden güne artmakla birlikte evinde oturan kadın isteğinin de önemli seviyede olduğu, kira, ev kredisi ve mobilya beyaz eĢya masraflarının en büyük maddi yükü oluĢturduğu, devletin ve sosyal tarafların evlilik kurulurken temel ve gerekli düğün ve evlilik masraflarına desteğinin önemli olduğu hususları tespit edilmiĢtir.

Devletin ve sosyal tarafların doğrudan veya devletin yeni evlenenlerin masraflarına vergi indirimleri gibi dolaylı destekleri evlilik sayısını artırmasa bile evliliklerin azalma hızını yavaĢlatabilir. Aileye önem verilen toplumlarda evliliğe engel olan diğer etkenlerin de tespit edilip, önlemlerin artırılması gereklidir. Yine devlet yapacağı yardımlarla evlenen kiĢileri rehabilite edebilecek/evliliğin manevi değerini ortaya koyacak programlar da yapabilir. Böyle manevi destelerin yapılması durumunda etkisinin ne olacağı baĢka bir çalıĢma ile ortaya konulabilir.

KAYNAKLAR

AĞDEMĠR, S. (1991), Aile ve Eğitim, Aile ve Toplum, 1(1), 1-3.

BAYER, A. (2013), DeğiĢen Toplumsal Yapıda Aile, Şırnak Üniversitesi İlahiyat

Fakültesi Dergisi, 4(8), 101-129.

BERBER, O. (2009), Türk Kültüründe Eğlence Ve Birlik Unsuru Olarak Düğünler,

(17)

CANEL, A. N. (2012), Evlilik ve Aile Hayatı, Aile ve Sosyal Politikalar Bakanlığı, Ġstanbul.

COġAN, B. (2018). Dünyada ve Türkiye’de Sosyoekonomik Bir Problem Olarak Tek Ebeveynli Aile Olgusunun Çok Boyutlu Değerlendirilmesi, Sosyal Politika Çalışmaları

Dergisi, 18(41), 259-294.

ÇOLAK, A. (2012), Hadis Temelli Anadolu Düğün Âdetleri, Gümüşhane Üniversitesi

İlahiyat Fakültesi Dergisi, 1(1), 147-188.

ÇOPUROĞLU, Y. C. (2000), Fırat Havzası Evlilik Kültürü I: Düğün Öncesi, Fırat

Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 10(2), 163-193.

ENSONHABER, 25.12.2018 http://www.ensonhaber.com/evlilik-hazirliklarinin-maliyeti-50-bin-lirayi-buluyor-2017-03-25.html adresinden alındı.

ERBEK, E., BEġTEPE, E., AKAR, H., ERADAMLAR, N. ve ALPKAN R. L. (2005), Evlilik Uyumu, Düşünen Adam, 18(1), 39-47.

GÜLER, D. ve ULUTAK N. (1992), Aile Kavramının Tarihsel GeliĢimi ve Türk Toplum YaĢantısında Aile, Kurgu Dergisi, 11, 51-76.

GÜRPINAR, D. (2013), EĢlerin Evlilik Birliğinin Giderlerine Katılma Borcu, Journal of

Yaşar University, 8(Özel), 1293-1339.

KONGAR, E. (1990), “Türkiye’de Aile: Yapısı, Evrimi ve Bürokratik Örgütlerle

İlişkileri”, Aile Yazıları, Temel Kavramlar, Yapı ve Tarihi Süreç, Aile AraĢtırma

Kurumu BaĢkanlığı Yayınları, Ankara.

ÖZKĠRAZ, A., ĠġÇĠ BAġ G. (2016), Osmanlıdan Günümüze Türk Toplumunda Aile Yapısı ve BoĢanma, KMÜ Sosyal ve Ekonomik Araştırmalar Dergisi, 18(30), 87 – 95.

SÜLEYMANOV, A. (2009), ÇağdaĢ Türk Toplumlarında Aile ve Evlilik ĠliĢkileri, Aile ve

Toplum, 5(17), 7-17.

TURĞUT, M. vd. (2012), Türkiye Aile Yapısı Araştırması Tespitler, Öneriler, Aile ve Sosyal Politikalar Bakanlığı, Ġstanbul

TÜĠK (2017) Hane Halkı Tüketim Endeksi. TÜĠK (2017), Evlenme ve BoĢanma Ġstatistikleri.

Ünal, V. (2013), Geleneksel GeniĢ Aileden Çekirdek Aileye Geçis Sürecinde BoĢanma Sorunu ve Din, Uluslararası Sosyal Arastırmalar Dergisi, 6(26), 588-602.

YAġAR EKĠCĠ, F. (2014). Türk Aile Yapısının DeğiĢim ve DönüĢümü ve Bu DeğiĢim ve DönüĢüme Etki Eden Unsurların Değerlendirilmesi, The Journal of Academic Social

Avrasya UluslararasÄ± AraÅtÄ±rmalar Dergisi

Avrasya UluslararasÄ± AraÅtÄ±rmalar Dergisi