■ mm m.
m 'm
Bergama Müzesindeki ünlü Roma İmpara toru Hadriyan'ın heykeli (üstte) Efes Mü zesinin en kıymetli eserlerinden Yunus ve Eros (yanda).
Ankara Anadolu Medeniyetleri Mü zesindeki Kültepe kazılarından bu lunma, fildişinden yapılma, çıplak tanrıca figürini.
Yazan: Arkeolog Mehmet İ. TUIMAY
Türkiye'de müzecilik anlayışına göre yapılan ilk müze binası, İstanbul A r keoloji Müzeleridir.
İstanbul Arkeoloji Müzeleri uzun
yıllar Türkiye'de bütün müzelerin i- dare edildiği bir ana müze görevi yapmıştır. Aynı zamanda bütün mü zeler de İstanbul Arkeoloji Müzele rinden doğmuştur.
İstanbul Arkeoloji Müzeleri için dün yanın en eski ve en büyük müze lerinden biridir diyebiliriz. Bunun da en basit izahı; içindeki eserlerin çok luğu ve güzelliğidir.
İstanbul Arkeoloji Müzeleri:
Üç müzeden ibarettir:
1 — İstanbul Arkeoloji Müzesi. 2 — Eski Şark Eserleri Müzesi. 3 — Mozaik Müzesi.
1 — İstanbul Arkeoloji Müzesi:
Müze binası; müzelerin kurucusu
ve gelmiş geçmiş en büyük reform cusu Osman Hamdi Bey tarafından 1892 yılında yapılmaya başlanmış ve tamamlanan bütün bölümleri ile bir
likte 1906 yılında bugünkü şeklini
almıştır,
Bu müze denilince akla hemen İs kender Lahdi gelmektedir. Dünyanın en güzel ve önemli eserlerinden biri olan İskender lahdi, 1887 yılında Osman Hamdi Bey tarafından Say- da'da bulunarak İstanbul'a getiril miştir. Aynı mezarlıktan yine dün yaca ünlü çok sayıda eser bulun muştur. Örneğin; Ağlıyan Kadınlar lahdi, Satrap lahdi, Likya lahdi ve Tabnit lahdidir. Müzede bunlardan başka; Truva hâzinesinden arta ka
lanlar, Şart eserleri, Efes Artemis
tapınağına ait adak eşyaları ile çok sayıda mimarî, heykeltraşî parça ları ve sikke koleksiyonları vardır.
2 — Eski Şark Eserleri M üzesi:
Sümer, Akad, Asur, Babil, Hitit, A- rami, Himyeri ve Part medeniyetle rine ait Kargamış, Fara, Zincirli, Bo ğazköy, Niffer, Bismaya, Sayda'dan getirilme eserler vardır.
Restorasyon çalışmaları nedeniyle kapalı olan müze binası son şeklini aldıktan sonra, yurdumuz ve dünya üzerindeki en yeni ve modern mü zelerden biri olarak ziyarete açıla caktır. (1973)
3 — Mozaik M üzesi:
Sultanahmet camiinin yanındaki es ki Osmanlı Arasta'sının yanındadır. Aynı zamanda Bizans devrine ait Büyük Saray'ın kalıntıları üzerine kurulmuştur. İçinde de Büyük Sa ray'a ait taban mozaikleri teşhir e- dilmektedir. Bunların yanında, İs tanbul'un çeşitli yerlerinden getiril me mozaikler de Arasta’nın kemer le altında sergilenmektedir.
Topkapı Sarayı Müzesi :
Bu müze Türk - İslâm sanatlarına ayrılmıştır. Müzedeki koleksiyonla rın hepsi padişahların hazine ve dai relerinden gelmedir.
Koleksiyonlar arasında; Çin porse lenleri, Hazine, işleme salonu, Port reler salonu. Silâh, Saat ve Harem bölümleri bulunmaktadır.
Topkapı Sarayı Müzesi, içinde teş hir edilen eserleri ile olduğu kadar binaları ile de önemli bir eski eser dir.
Çinili Köşk :
Fatih Sultan Mehmet devrinde ya pılmıştır. 1875-1877 yılları arasında müze olarak kullanılmıştır, içinde: Selçuklular devrinden 19. yüzyılın sonuna kadar olan çini eserlerimiz teşhir edilmektedir.
Türk ve İslâm Eserleri Müzesi :
Ünlü Mimar Sinan'ın yaptırdığı I- marethane binası bugün müze ola rak kullanılmaktadır.
Türk ve İslâm eserleri müzesinin en zengin koleksiyonunu halılar teşkil etmektedir. Bunun yanında, yazma kitaplar da en az halılar kadar gö rülmeye değer tarih hâzineleridir.
Ayasofya Müzesi :
1933 yılında müze olarak ziyarete açılmıştır. Bizans'ın en önemli ki lisesi kendi kendini teşhir etmek su retiyle bugün müze olarak kullanıl maktadır.
Bina, içini süsleyen mozaikleri ve bunun yanında mimari parçaları ile dünyanın en büyük eserlerinden bi ridir.
Ankara Anadolu Medeniyetleri M üzesi:
Müze, Ankara Kalesindedir. Mah-
mutpaşa Bedesteni ve Kurşunlu
Han restore edilmek suretiyle müze olarak ziyarete açılmıştır.
Teşhirde; Neolitik devirden - Bi zans devrine kadar olan Alacahö- yük, Alişar, Boğazköy, Ahlatlı bel. Karalar, Göllüdağ, Pazarlı, Çankırıka- pı, Ankara Kalesi, Eti Yokuşu, Kar- gamış, Sakçegözü, Malatya, Cerab- lus, Karaoğlan, Hacılar ve Çatalhö- yük'den bulunan eserler vardır.
Bunların arasında; Çatalhöyüğün
topraktan ana tanrıçaları, Alacahö- yüğün Kral Mezarlarından olan al tın ve gümüş buluntuları ve Bo ğazköy'ün taş kabartmaları en ö-
nemlileridir. ^
Etnoğrafya Müzesi :
1925 yılında kurulmuştur. Teşhirde ki eserler arasında: Türk kiyafetleri, Türk dinî resmi ve silâhları, bakır koleksiyonlar, tekke eşyaları, tahta
■
Lumhurıyetımızın öO.yılında
Müzelerimiz
Kültür Müzesinde ise, Konya'nın Kültür ve Tarihi ile ilgili eserler var dır.
Dünyaca ünlü İskender Lahdi.
oymacılığının en güzel örnekleri ve lüle işleri vardır.
Büyük önder ATATÜRK'ün lahdi u- zun yıllar burada yatmıştır.
İzmir Arkeoloji Müzeleri: 1 — Basmane Arkeoloji Müzesi, 2 — Kültürpark Arkeoloji Müzesi. 1 — Basmane Arkeoloji Müzesi :
1927 yılında Ayavukla Kilisesinde
ziyarete açılmıştır. Teşhirde; Likya, Lidya, Karya, Yunan, Roma ve Bi zans devirlerine ait eserler vardır. Bunlar İzmir ve çevresinden getiril mişlerdir. Bunların arasında, en gü zel eserlerin getirildikleri yerler ola rak; Milet, Didima, Priene ve Af- rodisyas'ı söyliyebiliriz. Bahçedeki Afrodisyas kabartmaları nefistir.
2 — Kültürpark Arkeoloji M üzesi:
Basmanedeki ilk müzenin ihtiyaca kafi gelmemesi nedeni ile Fuar için de yeni bir Arkeoloji Müzesi hizme te açılmıştır.
Teşhirdeki eserlerin içinde; lassos'- dan getirilme prehistorik devre ait bir mezar, Bodrum'da su altından bulunma bronz Demeter heykeli ve bütün bunların yanında son yıllar daki Knidos, Bayraklı ve Klaros ka zılarından getirilme eserler de yer almaktadır.
Efes Arkeoloji Müzesi :
Efes’de ilk müze 1934 yılında ku rulmuştur. Bugün modern bir bina da teşhir yapılmaktadır.
Müzedeki eserler; Efes kazılarından çıkarılanlar ile çevreden toplanan lardır.
Bergama M üzesi:
Müzede, Bergama kazılarından çı karılan eserler teşhir edilmektedir. Ayrıca bir de Etnoğrafik seksiyonu bulunmaktadır.
Manisa M üzesi:
Müze binası olarak, Muradiye Med resesi kullanılmaktadır.
Müze; Lidya Krallığının merkezi Şart şehrine yakın kurulmuş olmasından dolayı gayet zengin bir Lidya Eser leri koleksiyonu vardır.
Bursa M üzesi:
Yeni ve modern müze binası 1972 yılında hizmete girmiştir.
Müzedeki eserler içinde; arkeolojik buluntular ve etnoğrafik toplamalar dan örnekler vardır.
Adana Müzesi :
Müzede: Kilikya bölgesinin çeşitli
yerlerinden toplanan eserler ile Nem rut Dağı, Konya çevresi, Kargamış, Zincirli, Sakçegözü eserlerinden kü çük bir bölüm Tell-el-Halef, Tarsus Gözlükule, Yümüktepe kazılarından bulunan eserler teşhir edilmektedir.
Kayseri M üzesi:
Müze, yeni ve modern bir binadır.
Müzedeki eserler içinde; Kültepe
buluntuları (Tablet ve keman bi çimli idoller), Göllüdağ ve AsJen- tepe kazılarından bulunan esçrlpr vardır.
Konya M üzeleri:
Konya'da çok sayıda müze bulun maktadır. Konya için büyük bir mü zecilik merkezidir, diyebiliriz. Konya Müzeleri içinde en önemlisi Mevlâna Müzesidir.
Mevlâna M üzesi:
Mevlâna'nın gömüldüğü yer müze olarak kullanılmaktadır. Müzede Sel çuklu ve OsmanlI devirlerine ait e- serler sergilenmektedir. Müze: Tür be, mescid ve Semahane bölümü, eski Konya Etnoğrafya bölümü, ki tabeler ve Mevlevi mezar taşları bö lümlerinden ibarettir.
Karatay - Çini Eserler M üzesi:
Selçuklu devri çini işçiliğinde önem li bir yeri bulunan Karatay Medre sesi 1955 yılında «Çini Eserleri Mü zesi» olarak ziyarete açılmıştır. Mü zedeki eserlerin içinde en önemli grubu; Kubad-abad Sarayı duvar çi nileri teşkil etmektedir.
Selçuklu Devri Taş ve Ahşap Eserleri M üzesi:
Anadolu Selçuklu devri Konya'sına ait zamanla toplanan taş ve ahşap eserlerin mimarî bütünlüğü ile baş- lıbaşına bir müze olan İnce Minare'- de teşhir edilmesi düşünülmüş ve 1956 yılında ziyarete açılmıştır.
Mezar Anıtları Müzesi :
Konya'daki Selçuklu devri eserlerin den Sırçalı Medrese'de 1960 yılında ziyarete açılmıştır. İçinde; Selçuklu, Beylikler ve Osmanlı devirlerine ait en güzel mezar taşları örnekleri var dır.
A. İzzet Koyunoğlu M üzesi:
Müze: A. izzet Koyunoğlu'nun Top-
raklık mahallesindeki evinde özel
koleksiyonun ziyarete açılması şek lindedir. Koleksiyonda en güzel ar keolojik ve etnoğrafik eserler teşhir edilmektedir.
(İst. Arkeoloji Müzesi) Atatürk Evi - Kültür M üzesi:
Bugün ATATÜRK ve Kültür Müze sinin bulunduğu Konya Atatürk Evi,
1912 yılında yapılmıştır. Atatürk
Konya'ya gelişlerinde bu evde mi safir edilirdi. 1964 yılında müze o- larak ziyarete açılmıştır.
Atatürk Evinde: Büyük A tanın re simleri ile şahsi eşyaları teşhir e- dilmektedir.
Sarayındaki mera simlerden bifini gösteren bir minyatür.
Sahip-Ata caddesi üzerindeki mo dern binada 1962 yılında ziyarete açılmıştır. Müzedeki eserler üç bö lümde toplanmıştur.
1 — Mezar taşları ve kitâbeler, 2 — Lahidler,
3 — Kazı buluntularıdır.
Ayrıca müzenin bahçesinde de taş eserler sergilenmektedir.
Müzenin en önemli eseri, Herakles' in 12 işini gösteren iahiddir.
Afyon M üzesi:
Yeni ve modern bir binada eserler sergilenmiştir. Müzenin içindeki en önemli eser grubunu Sandıklı yakı nındaki Kusura'da 1935-1937 yılla rında yapılan kazılardan bulunanlar teşkil etmektedir.
Hatay M üzesi:
Yurdumuzun en büyük ve en zengin müzelerinden biridir. Bir diğer ö- nemli yönü de hiç bir yerde eşi bu lunmayan mozaikleridir.
Müzedeki eserler: Eski Antakya için deki .kazılar, Asi'nin döküldüğü yer
deki Elmina kazıları, Çatalhöyük,
Tell-el-Cüdeyde'nin sondajlarından, İskenderun ve Karaağaç höyüğü ça lışmalarından örnekler vardır.
Kastamonu M üzesi:
1941 yılında kurulmuştur. Paflagon- ya bölgesinin dünyaca ünlü Kaya
Mezarları ve isfendiyaroğullarının
medeniyetinin el sürülmemiş etnoğ rafya ve folklor malzemesinin en gü zel örnekleri bulunmaktadır.
(Devamı 35. sayfada)
:<V ;• SSffMŞHçft*
Cumhuriyetimizin 50.yılında
M Ü Z E L E R İ M İ Z
(Baştarafı 9. sayfada) Edime M üzesi:
Yeni ve modern bir binada eserler teşhir edilmektedir. Müze: Etnoğra- fik eserler, arkeolojik eserler ve me zar taşları yönünden çok zengindir.
Antalya Müzesi :
Konyaaltı plajına yakın bir yerde ku
rulmuş modern bir müzedir. Müze deki eserler, Perge ve Side kazıla rından ele geçirilenler ile Antalya çevresinden toplananlardır.
Müzedeki en önemli eserler: Herak- les'in 12 işini gösteren lahid Afrodit heykelleri ve Noel Baba'nın rölikle- ridir.
Bodrum M üzesi:
Bodrum Kalesinde kurulmuştur.
Dünyanın ilk su altı arkeoloji mü zesi olması yönünden çok önemli dir. Pensilvanya Üniversitesinin su altı çalışmalarının neticeleri burada teşhir edilmektedir.
Ayrıca, Knidos, Kaunos ve Evromos kazılarından bulunan eserler de ser gilenmektedir.
Müzenin en önemli eseri: Dünyanın Yedi Harikasından biri Bodrum A- nıtının frizine ait bir parçadır.
Çanakkale M üzesi:
Eserler, eski bir Ermeni kilisesinde teşhir edilmektedir, Müzenin en ö
nemli eser grubu: Dardanos Tümü- lüsünde bulunan altın ve diğer kıy metli arkeolojik malzemedir.
İzmit M üzesi:
Sultan Abdülaziz'in Küçük Sarayı
bugün müze olarak kullanılmaktadır. En önemli grubu: Kanlıbağ Tümülü- sünden ve Konca Mezar anıtından çıkan eserler teşkil etmektedir.
İznik M üzesi:
Nilüfer Hatun imareti restore edil miş ve müze olarak ziyarete açıl mıştır. Teşhirdeki çini eserleri ile olduğu kadar şehrin arkeolojik bu
luntuları yönünden de çok önemli
bir müzedir.
Kişisel Arşivlerde İstanbul Belleği T a h a T o ro s Arşivi
