rtr^ liz
gfp
D ö rt b ü y ü k cild d en m ü r e k- 1 k e p o lan h a k ik a te n m ü h im b ir ese rin , b u y a la n g ü n le rd e , dör I d ü n cü ve so n u n c u cildi in tişa r e tti. E serin ism i (İzahlı O sm a n
l I T a rih i K ro nolojisi), m u h a r
r iri İsm ail H am i D anişm end, n a ş iri de T ü rk iy e Y ay ın e v i'd ir. E serin p e k o b je k tif ve titiz o- la n ed a sın ı ta k lid e d e re k i l â v e ; ed e lim ki, b irin c i c ild in n e ş ir 1 ta rih i 1947, ik in c in in k i 1348, ü ç ü n c ü n ü r.k ü 1950, d ö rd ü n cü - n ü n k ü de 1955 d ir. Y âni, neşir te m p o su b iraz ağ ırlaşm ış, b u n a m u k a b il b irin c i cild 530, ikinci cild 558, ■ ü cü n c ü cild 760 ve d ö rd ü n c ü cild 879 sah ife d en m ü re k k e p b u lu n m u ş tu r. D iğer b ir ta rif ile, b irin c i cild 1258 sen esin i O sm an G azinin doğum ta rih i o la ra k k a b u l ed e n r iv a y eti k a y d e ttik te n so n ra e m a re tin ilk ve ta rih le r i p e k itib a rî d e v re sin d e n b a ş lıy a ra k 1512 N isa n ın d a İk in ci B ay ezid in ç e k ile re k y e rin e Y avuz S u lta n S elim in geçişine k a d a r geliyor. İk in c i cild, 1512 N isa n ın d ak i bu c ü lu sta n 1574 y ılı so n la rın d a III. M u ra d ın c ü lu su n a ka- d a rk i z a m a n ı a n la tıy o r.
Ü çüncü cild 1574 ü n son gün le rin d e III. M u ra d ın cü lû siy le b a ş lıy a ra k 1703 A ğ u sto su n d a v u k u a gelen E d irn e v a k a sı n e tic esin d e ik in c i M u stafan m h a l’i ile ü çü n c ü A h m ed in ta h ta çık m ası a ra s ın d a geçen z a m anı, d ö rd ü n c ü cild ise 1703 A ğ u sto su n d a ü ç ü n c ü A h m ed in P a d işa h lığ ın d a n 31 M art 1924 de s a lta n a tı m ü te a k ip h ilâ fe tin de ilgası ü z e rin e H alife A bdül m ecid E fe n d in in m e m le k e t d ı şına ç ık a rılm a sın a k a d a r g e cen m ü d d e ti ih tiv a e tm e k te d ir. Şu k a d a r ki, bu son cilddc, 1920 y ılın d a n ve O sm anlı sa lta n a tın m h ü k ü m ve n ü fu zu â d e ta İsta n b u lla y a k ın la rın a in
hi-sa r ed e re k A nad o lu d a M illî H ü k ü m e lin is tik ra r b u lu şu n d a n itib a re n v ak a v i azam î b ir îcaz ile, an cak ta rih le r in zik riy le g ö rü lm e k te d ir.
H er cildin so n u n d a ve a y rı fa sılla r h a lin d e V ez iriaz am la rın , Ş ey h ü lislâ m la rın , K ap la n ı
Na h id Sı
D ery a la rın , Baş D e fte rd a rla rın ve R e is ü lk ü lla p 'la rın cedvelle- ri m e m u riy e l m ü d d e lle ri h esap ed ilip şa h siy e lle ri h a k k ın d a da b ir m ik ta r m a lû m a t v e rilm e k le d ir. F a k a t K a p ta n ı D e ry a la rın B a h riy e N azırı, Baş D efler d a rla rın M aliye N azırı ve Rei- s ü lk ü lla p la rın H ariciy e N azırı olan h a le fle ri ile S e ra sk e r ve H arb iy e N az ırla rı bu e h e m m i y e t ve itib a r a lâ y ık g ö rü lm e m işlerd ir.
E n d ek s le rle ta h lilî f ih ris tle rin m ü k e m m e lliğ in i ay rıc a zik re tm e k y e rin d e olur.
E serin k ro n o lo jik h ü v iy e ti I itib a riy le lisa n ın ın p ek k u r u o- lacağı h a tır a gelirse de m u h a r
ririn m e tin ve silis o lduğu k a d a r d a ca n lı ve h a re k e tli bir ü slû p sahibi b u lu n d u ğ u n u ve eserd e p ek beliğ ve coşkun sa- hifelerlo k a rşıla şıld ığ ın ı k a y d e tm e k icab ed er.
B ü tü n bu m e ziy e tle ri ve ese rin p ek m ü k e m m e l b ir m eto d a
z a n :
m.
D
rağ m e n yine b ü tü n b ir öm ür istem iş ve d o ld u rm u ş b ir çalış m a m a h su lü o ld u ğ u n u sö y le d ik te n so n ra da sav ın m ü e lli fin h ü k ü m le rin d e b azan h a k i k a te n if ra ta g ittiğ in i, bu h ü k ü m le r için b azan zayıf d elille r i ia m a m e n k âfi b u lu p m edih- de de, hele zem ve ta h k ird e de bu d ereced e m ü h im b ir ta rih eserin e değil, gazete s ü tu n la rın d a geçm iş b ir m ü n a k aşa d a, hem de ilk m a k ale d e değil k av g anin k ızışm a sın d a n so n ra k a lem den d ö k ü le n sözleri k u lla n m ak tan zam an zam an çekinm e lig in i itira f e tm e k z a ru rîd ir. 3u zaaf d a en çok ırk a n T ü rk 'lm ıy an O sm an lı rica lin d e n ba
j his sırasın d a, b u n la rın hepsi S o kollu d ah il olm ak şa rliy le tü r lü k a b a h a t ve c in a y e tle i t h am e d ild ik le ri sıra d a v u k u a g e lm e k te d ir. A y n ı zam anda, İsm ail H âm i D an işm en d . T ü rk o lm ıy an ric a lin sa y ısın ı k a b a rt m a k ta d a â d e ta b ir haz d u y a ra k p ek ç o k la rın ın m illiy e ti ya n ın a b ir istifh a m işareti, k o y m a k ta n k e n d in i alam ıy o r ve b a ş k a ır k ta n g e ld ik le ri h a k k ın da b ir riv a y e t m e v cu tsa b u r i v a y e te in a n m a ğ a şita o ed iy o r. B u cü m led e n olm ak üzere, son O sm an lı P a d işa h ı V I, M ehm e- d in şüphesiz k i o e k k a b a h a tli olan, f a k a t su ç la rı h e r n asılsa çık m ış b ir riv a v e l veçh ile A r- n a v u d lu ğ u n d a n ile ri gelm eyen, ç ü n k ü h alis A n ad o lu lu , Y oz gatlI olup o ra d a n İsta n b u la h ic re t etm iş b ir Ö m er A ğanın to ru n u b u lu n a n D am ad F erid P a şa n ın b u A rn a v u d lu ğ u n u k a t'î b ir k e y fiy e t şe k lin d e te k r a r ed iy o r. H a ttâ işlediği k o r k u n ç h a ta la r d a (O sm anlı in h i tatınızı en m ü h im s e b e p le rin d en o lan m ü te re d d i ve m ü ie - fessih d e v ş irm e r ü h u n u h e r m â n asiy le id a m e ed e n bu v a ta n sız ve im ansız B a lk a n s e r serisi) h ü k m ü n e b a ğ la n ıp T ü rk \
aslın d a n o lm ıy an rica ld en Os- m a n iı D ev le tin in k ay ıd sız şa rt sız z a ra r g ö rm ü ş o ld u ğ u d â v a sın ın en k a t'î b ir d elili ş e k lin de Y ozgatlı F e rid P aşa ile ri sü rü lü y o r.
F a k a t böyle za afla r, acele hü k ü m le r, h id d e t m a h su lü ifa d e le r ve m eselâ 38 k a rd e şin so n u n c u su olan A ltın c ı M ehm ed- den (A bdülm ecidin 30 k a d a r e v lâ d ın ın 23 ün cü sü ) olduğu şe k lin d e k aç ın ılm ası p ek k o lay b azı z ü h u lle r y an ın d a, h a k ik a te n p e k v â k ıfa n e te şrih le r ve k a y a gibi h e y b e tli m u h a k e m e ler o k u y u c u y a ta k d ir ve h ü r m e t e m re d iy o r. | İlâv e e d e y im ki. m e tn in le z zeti ve k ıy m e ti de in sa n ın göz le rin i h a ra p ed iy o r: H a rfle r o k a d a r u fak .
Kişisel Arşivlerde İstanbul Belleği Taha Toros Arşivi
