T T -5 0 Í
(oV
15 NİSAN 1999 PERŞEMBE
I
s t a n
b u l
Y A Z L A R I
# RobERT M
aimtranKasımpaşa
Kasım paşa kasabası güzel evlerinin sayısı, küçük am a güzel çeşitli camileri ve diğerlerinin yanı sıra Tür kiye'deki en güzel hamamlardan birine sahip olması nedeniyle kent Unvanını çok iyi haketmektedir. Bu ka saba tersane v e kadırga forsalanyla kölelerin kapatil- dıklan zindanın üzerindeki iki tep ed e kat kat halinde dir.
Evliya Ç eleb id en öğrendiğim ize g öre, Kasımpaşa kasabası M uhteşem Süleym an’ın em riyle iskân edil miştir. “ D iğer vezirlerin yanı sıra Anadolu fatihi Kasım Paşaya, Sakız fatihi Piyale Paşaya, Ahiska fatihi Fer hat Paşa vb. Padişah ferm anı çıkarak Kasım paşa bel desini imar etm eye memur oldular. Binlerce devlet ile ri gelen leri d e yardım ed erek K asım p aşa beldesini hakkıyla mamur eylediler.” Gerçekten de, tersane Fa tih Sultan M eh m et devrinden beri vardı v e 15. yüzyı lın ikinci yansından itibaren yakmlannda bir köy kurul muş olmalıdır. Muhteşem Süleyman'ın emirnameleri, Osmanlı donanmasının gelişmesine ve tersane faaliye tinin yoğunlaşmasına paralel olarak, tersanenin yakı nında nitelikli bir işgücü toplam ayı amaçlamışlardır.
17. yüzyılda I. İbrahim 'in saltanatı d ö n em in d e (1 6 4 0 -1 6 4 3 ) 1 0 .0 8 5 e v sayılmaktadır ki, IV. Murad dönem inde (1 6 2 3 -1 6 4 0 ) 1 1 .0 6 0 tane vardı. 10 Rum v e 1 Ermeni mahallesine karşılık hiçbir Yahudi mahal lesi bulunmamaktadır. Eğer burada kurulu olan cami, mescid, m edrese ve tekke sayısına bakılırsa, Türk nü fusu ezici çoğunluktadır. Bunun dışında, Kasımpaşa'da 3 6 0 dükkân v e 7 çarşı bulunmaktadır. Burada 3 0 0 ta ne atelyeleri olan deri tabakçılanna özel bir yer ver m ek gerekmektedir. Bu deri tabakçılan Yedikule kasa- basındakinden daha matah bir şöhrete sahip değiller dir. Ulusal sp or olan v e bununla uğraşanların kahra- & man saydığı güreş uzmanlan buradan çıkmaktadır.
D iğer yandan, Evliya Çelebi Kasım paşa sakinlerini mesleki faaliyetlerine g ö re üç kategori halinde sınıf landırmıştır. Ö n c e askerler; kapudan (kaptan)lar, azepler, gardiyanlar ve gem ici dayılan. Bunlann hepsi Cezayirli elbisesi giyerler, kırmızı fes üzerine kafesi ka vuk sararlar. Daha sonra, tersaneye bağımlı olarak ça lışan esnaf mensuplan: marangozlar, denizciler, tüc carlar, bahçıvanlar. Nihayet, cam i v e tekkelerin çoklu ğunun da tanık olduğu üzere, dervişler v e öğrenciler. Dinsel kuruluşlann çoğu kıyıdan oldukça uzakta, tep e lerde ve Halice doğru inen iki vadide yerleşmişlerdir.
Kasım paşa'nın tasvirini bitirm ek ü zere ürünlerini sayalım: Y e re l spesiyalite olan “ beyaz simit” , yağlı çö rek, sulu lâal renkli papa şeftalisi, şirihameri kayısı, çe şitli kalitelerde üzümler, kaymaklı yoğurt, boşnak dere gülü...” Binlerce forsa ve esirin çoğu zam an ürperti verici koşullarda çalıştıklan v e çürüdükleri zindanın ya nında kırsal bir tasvir. (...)
(17. Yüzyılın İkinci Y ansında İstanbul. 1. Cilt. Türk Tarih Kurumu Yayınlan. 1990)
Kişisel Arşivlerde İstanbul Belleği Taha Toros Arşivi
