FARKLI ORANLARDA PROTEİN İÇEREN RASYONLARLA BESLENEN KAYA KEKLİKLERİNDE (Alectoris graeca) BÜYÜME ÖZELLİKLERİ

Vl!!. Bil. Derg. (2001),17. 2; 127-130

FARKLI ORANLARDA PROTEiN iC;;EREN RASVONLARLA BESLENEN KAVA

KEKLiKLERiNDE (Alectoris graeca) BOVOME 6ZELLiKLERi

Cavit Arslan 1 Mustafa Garip2 Alper Ytlmaz2

T

he G

rowth

Performance

of

Rock Partridge

(

Alectoris

graeca) Fed th

e

Diets with

Different Protein Level

Summary: This study was earned out to determine the effects of diflerent protein levels on growth characterislics in rock partridges. A total 01279 partridges were used in this study. Partridges were led the diets with 16.20.24.28 % CP In 0·5 weeks, (Group I. II, III. IV), and 14, 18.22.24 % CP in 6·9 weeks. At the end of the research, live weight In groups were lound to be 282.02, 333.38. 357.75 and 372.10 g respectively (P<O.OOI). As a result. depend on Ihe Increase 01 protein level in diets live weight and lead efficiency were increased.

Key words: Rock partridge, protein. growth

Ozel: Bu ara~tlrma, larkh diizeyde protein ~eren rasyontarla beslenen kaya kekliklenmn buyOme Ozatliklarini

be-lirlemek amaclyla yaplidL Ar~llrmada 279 adat kekhk kullanlldl. Keklikler 0-5. hallalarda % 16.20 . 24, 28 (Grup I, II. III, IV), 6·9. haflalarda % 14. 18, 22. 24 HP iyeren yemlerle beslendi. Dokuzuncu hafla canh aglrllklan; Grup I. II lit ve tV'le slrasly1a 282.02, 333.38, 357.75 ve 372.10 9 olarak bulundu (P<O.OOI). Bu ara~tlrma sonunda, kekJik ras· yonlanndaki protein oranmln artl~lna bagh olarak canh aglf1lgm 8rttlgl ve yemden yararlanmanln yukseldigi behrlendi.

Anahtar sozcukler: Kaya kekligi, protein. bGyOme

Giri~

Av hayvanlannln onemli lurlerinden biri olan kekliklenn ekonomik onemleri av turizmine ma-leryal olmalandlf. Bu ama9 ic;:in yeli~tirilen keklikler belir1i bir ya~ta avlaklara sallnlr ve avlandmltr1ar. Et Oretimi ama91! keklik yeti~liricili{ji Slntr11 duzeydedir. Oysa yapllan ara~llrmalar (Qetin ve ark. 1997. KI-nkC;:1 ve ark.1999, Qetin 2000) kekliklerin ve Ozel-likle Kaya kekOzel-liklerinin el Orelimi amaclyla da ye-ti~tirilebileceklerini ortaya koymakladlr.

KlrtkC;1 ve ark. (1999) % 27.36 ham protein (HP) ic;eren rasyonlar1a beslenen Kaya kek·

liklerinin 1., 5. ve 9. halla canlr a{jIr1lklanm 22.15, 126.06 ve 270.63 g. yemden yararlanma oranlOl 5.27. 4.24 ve 4.43. 10. ve 12. halla canl! a~jIr­ hklannl 307.29 ve 335.58 9 olarak belir1emi~ler, aynl haftalardaki birikmeli yem tOkelimini 1302.67 ve 1470.67 g, yemden yararlanma oranlm 4.44 ve 4.69 olarak hesaplaml~lardlr. Buna kar~lhk Qetin

(2000) aynl orijinli kekliklerin 1..4., 10. ve 12. hal-talardaki canll aglr1lklanm 24.96, 132.52,408.57 ve 425.50 g; birikmeli yem lukelimini 21.52, 314.83. 1249.45 ve 1582.27 g; yemden yararlanma oramm ise 1.82. 2.64, 3.16 ve 3.84 olarak bildirmi~tir. KI-nah keklikler Ozerinde yapllan bir 9<ih~mada (Qetin ve ark.1997) 10 ve 12. hafta canl! a{jlrllklannlO

223.01 ve 272.36

9

oldu{ju beljrlenmi~lir. Embury (1997) kekliklerin 18 haflallk yeli~lIrme sonucu 3600 g yem tOketerek 600 g canl! a{jIr1I{ja eri~liklerini; yemden yararlanma oranlOln 6.0 oldu{junu itade el-mj~tif.

PrOlein ihtiyaclmn tamamen bllkisel kOkenli yemler ve bilkisel kokenli proteinlerin % 5'im kar-~llayacak dOzeyde bahk unu katllarak keklikler uze-rinde yaptlan bir 9ah~mada (Hermes ve ark. I 983) ba~langlC;: rasyonu % 24.5 HP. bOyume rasyonu % 20 HP ic;:erecek ~ekilde hazlr1anml~tlf. Ara~lIrmanlO 4. haflaslnda canll aglr1lk lamamen bitkisel kOkenli rasyonla beslenenlerde 151.5 g, bahk unu ka-Illanlarda 150.0 9 olarak bulunmu~lur. Ara~ll(manlO 8. hallaslOda canll aglrhklar slrastyla 354.5 ve 340.0 9 olarak bulunmu~lUr. Ara~!lrma ba~tndan 8. hal-laya kadar alan dOnemde gOntOk yem tOkelimi ve yemden yarar1anma oram straslyla 17.2 va 16.8 g, 2.98 ve 2.94 olarak gergekJe~mi~tir. Ara~ltrmamn tamaml dikkate allOdlgtnda gruplar araslnda canh a{jlfhk. gOnlOk yem tOkelimi ve yemden yarar1anma baktmtndan larkhhk olu~madl{jl belir1enmi~tjr.

KekJik rasyonlannda % 15, 20 ve 28 dO-zeylennde HP bulundurularak yapllan bir 9<i11~mada

Woodard ve ark.(1979) 1. hafta canll agtrhgl St-raslyla 26.3, 30.0 ve 30. I g; 2. hafta canl! a~tr1I{j1

Geh~ Tarihi : 11.08.2000. @:carslan42@hOlmail.com

I. KA.O. VClcnncr FakUllcsi. Iinyvan BcsJcmc vc Beslenme Hnsmhklnn Anabihm Dull. KARS. 2. S.U.Vclcrmcr Fakultesi. ZOOlckm Annbllim Dah. KONY A.

ARSLAN. GARIP. VILMAZ. KIRIKCI

49.1, 62.2 ve 63.0 g, 3. hafta can!! aglrllgl 83.1,

106.0 ve 104.9

9

olarak bulunmu~lur. Aynl ara;;;-Ilrmada 3. hafta yemden yarananma oram siraslyla 2.30, 1.90 ve 1.94 olarak lespi! edilmi~tir.

Hermes ve arl<.(1984) rasyonlannda % 25 ve 20 HP bulunan kekliklerin 4. hafta canh aglrhkJanm siraslyia 157.0 ve 139.0 g, yemden yararlanma ora-nlnl 0-4. haflada 2.3 va 2.6 olarak tespit etmi~lerdir. Ara~tlrmanln 8. haftaSlnda canh aglrllklann siraslyia 356.0 ve 344.0

9 ve 4-8

haltallk donemde yemden

yararlanma oranlnm 3.1 ve 3.2 olarak gen;:ekle~tigi bildirilmi~tir.

Kaya kekliklerinin besin maddesi ihtiya91annm yetersiz bilinmeSinden dolaYI rasyon hazlrlanlrken ba~ta sOlOn ve diger evcil kanatillar 19in ongoralen normlardan yararlanllmaktadit (Woodard ve

ark.1979; Hermes ve ark. 1 983).

Su ara;;;llrma larkh duzeylerde protein igeren rasyonlarla beslemenin, Kaya kekliklerinde buyOme

performansl Ozerine elkisini belirlemek amaclyla

yapllml~tlr.

Materyal ve Metot

Ara~tlrmada Sel9uk Universitesi Veteriner Fa-kOltesi Hayvanclilk Ara~llrma ve Uygularna Oni· lelerinde yeti~lirilen Kaya kekliklarinden elde editen 279 adel civciv kullamkh.

Kulu9kadan yeni 9lkml~ civcivler lartllarak

(Scaltec SSA 61

±

0.1 g) rasgele 4 gruba aynllp, altllk olarak odun lala;;;1 serilmi~ ve 32°C slcakllk

saglanml~ dort e~it oolmeye aynlml~ 4.5x3.5 m

eballndaki odaya rasgele yerle~tirildi. 151 kaynagl

olarak luplu radyanlar kullanlldl. Sirinci haftamn

50-Table 1. Ara!$lIrmada kullamlan karma yemJerin bile~imi. %

Vern Maddesi 8a;;;langl~ yemi

Ham Prolein %16 %20 %24 Grup No

,

II

"'

MISlr 56.50 50.20 53.70 "po 14.50 15.00 SFK 10.00 22.35 35.15 Balik unu 6.00 6.00 6.00 Kepek 10.00 3.40 2.20 Bitkisel yag Kire~ la~1 1.60 1.60 1.60

DCP

0.80 0.85 0.75 Tu, _{0.25 0.25 0.25} Vil.Min. Premiksi" 0.35 0.35 0.35

nunda 151 2°C du~urUldu ve 15. gunGn sonunda 1511-ma i;;;lemi uygulanrnadl. Sa~langl9ta civcivlere %

5'lik ;;;ekerli su verildL ~kerli su verildikten 4 saat sonra ba;;;langl9 yemi verildi. Kekliklere ilk 5 halta ba;;;langI9, son 4 hafta bOyulme yemi verilerek IOp-lam 9 haftallk besi uygulandl. Sa~langl9 doneminde

gruplara % 16 (Grup I), 20 (Grup II). 24 (Grup III) ve 28 (Grup IV), bOyOtme doneminde waslyla % 14,

18,22,24 HP igeren ve bile;;;imi Tabla 1'de verilen

rasyonlar ad libitum olarak verildi. Su ara~tlrma boo

yunca olomatik suluklardan sa\)landl. OIOmier gun·

luk olarak kaydedildi.

Kekliklerin canll aglrllklan ba;;;langl9 doneminde

haftada bir, bOyulme doneminda iki haltada bir ve

her defasmda gruptaki kekliklerin farnaml tanllarak

(Scaltec SSA 53 ± 0.01 g) belirlendi. Her lartlmda artan yemler de tartllarak yem IOkelimi ve yemden

yararlanma oranl hesaplandl.

Ara;;;tlrmada kullanllan yemlerin besin madde

analizleri A.OAC (1984)'de bildirilen metotlara

gore, ham seluloz Crampton ve Maynard laraflndan bildirilen meloda gore (Akk.1I9 ve SOrmen 1979) ya-plldl.

Ara;;;hrmada elde edilen verilerin degerlendinl· mesi SPSS (SPSS Inc. 1995) programmda varyans

analiziyle yaplldl. Farkhhk 9.kan degenere Duncan lesli uygulandl (Kulsal ve ark.1990).

Bulgular

Ara;;;llrmada kuliaOilan rasyonlarlO besin

madde miktanan Tablo 2'de, kekllklerin 9.k.m a\)lr· IIklan ve haflallk canll a\)lnlkJan Tablo 3'de. yem

to·

kelimleri ve yernden yarananma oranlafl Tabla 4'le verilmj~tir. 8uyulme yemi %28 % 14 %18 %22 %24

'V

,

II

"'

'V

43.00 50.20 44.00 39.00 39.55 22.20 22.45 21.00 15.00 46.70 3.50 16.00 28.00 35.00 6.00 5.00 5.00 5.00 5.00 16.51 10.00 4.50 3.00 1.40 1.60 1.85 1.70 1.65 1.65 0.70 0.14 0.25 0.25 0.20 0.25 0.25 0.25 0.25 0.25 0.35 0.35 0.35 0.35 0.35

• Hel 2 kg'da Vi! A: 12000 000 IU. Vi! 03: 2 400 000 IU. ViI E: 30 000 mg. ViI K3: 2 500 mg. Vii 81: 3 000 mg. ViI 82: 7 000 mg. Vi, 86: 4 000 mg. ViI 812: 15 mg. Folik asit: 1 000 mg. D-Biotin: 45 mg. ViI C: 50 000 mg. Nlasln: 40 000 mg. Gal·O-PanlOtenal: 8 000 mg. Kantaksamin: 1 500 mg. Kolin klont: 125000 mg. Fe: 80 000 mg. Zn: 60 000 mg. Cu: 8 000 mg. Co: 200 mg. I: 1000 mg. Sa: 150

mg. Mn: 80000. Eodox-O-Ory: 125000 mg blJlurvnaktadlr.

Far"-h onmlarda llrott'in illt'rt'n rasyonlarla heslenen kaya kekliklerinde ...

Tablo 2. Ara~tlffnada kullamlan karma yemlerin besin madde miklarian, %.

Yem Maddesi ~langt(;: yami BOyulme yemi

Ham Protein % 16 %20 %24 %28 % 14 % 18 %22 %24 Grup No I II

'"

IV I II III IV ME, kcaVkg' 2801 2801 2801 2802 2700 2702 2701 2702 Kuru madda 94.18 94.56 94,13 94.14 94.72 94.92 94.94 95.23 Ham Protein 16.16 20.24 23.65 27.30 15.91 16.30 20.04 23.54 Ham KCtI 5.77 5.82 6.32 6.86 5.36 5.09 5.80 6.11 Ham Vag 3.98 3.35 5.55 7.05 3.78 3.51 3.76 3.46 Ham SelOloz 3.10 3.51 3.54 2.97 4.90 4.46 4.21 3.99 Kalslyum' 1.00 1.00 1.00 1.00 0.90 0.90 0.90 0.90 Foslor 0.68 0.67 0.73 0.70 0.65 0.59 0.59 0.63

';Hesap yoluyla bulunmu~lur.

Tablo 3. Gruplarm Clklm ve Haftallk Canh Aglrhklan. 9

Ham Prolein % % 16·14 % 20·18 % 24·22 % 28-24

Grup No I II III IV

ClklmAg. 12.20t0.12 12.35tO.14 12.64±O.14 12.29±O.14

1 23.48±O.35c 25.87tO.45b 27.24±O.39a 26.80±O.41 b

2 37.9BtO.97c 42.34±O.86b 47.03±O.94a 45.74±O.80a

3 6O.93±1.26c 73.B2±1.48b 76.93±1.75b 80.30±1.45a

4 9O.99±1.75c 103.96±2.14b 106.90±2.25b 120.68±2.06a

5 126.98±2.47c 157.54±3.64b 166.36±6.76b 175.93±2.77a

7 202.67±3.96d 248.57±3.95c 267.71±4.69b 279.31±3.67a

9 282.02±6.39c 333.38±6.45b 357.75±9.61a 372.01±5.98a

a,b.C,d: Aym sallrdaki larkll harlla~lyan degerler araSI farklthk Onemlidir (P<O.OOI)

Tablo 4. Gruplarda Haltahk Birikmeli Yem TCtketimleri (BYT) ve Yemden Yararlanma Oranlafl (YYO).

Ham Protein % % 16·14 % 20-18

Grup No I

8YT

YYO

BYT

1 34.61 3.07 35.43 2 86.68 3.36 85.84 3 160.93 4.30 148.10 4 252.44 4.76 221.63 5 369.94 5.60 340.78 7 527.14 4.72 506.57 9 700.29 4.52 694.24

Tablo 3 incelendiginde I. gruplaki kekliklerin diger gruplardan lum besi suresince daha az canh agl(lIk artl~1 kazandlgl gorulmektedir (P<O.OOI). Ara~tlrma genelinde OlUm oranl gruplarda siraslyia % 10.0, 5.71, 10.0 ve 6.94 olarak belirlenmi~lir.

Tablo 4'len de gorulecegi uzere rasyondaki HP oranmm artmastna bagll olarak yem tukelimi azalml~ ve yemden yararlanma artml~tlr.

Tartl,ma ve Sonucr

Ara~tlrmada kullanllan kekliklerin canl! aglr-Itklanntn verildi!}i Tablo 3 incelendi{linde birinci haf-ladan ilibaren yOksek duzeyde proteinle beslenen

II

129

% 24-22 % 28·24

III IV

YYO

BYT

YYO

BYT

YYO

2.62 37.50 2.57 34.86 2.40 2.86 92.73 2.70 87.00 2.60 3.09 159.85 3.22 145.70 2.72 3.60 236.78 4.05 210.37 2.81 4.07 356.24 3.98 295.07 3.09 3.50 514.51 3.17 433.86 2.73 3.95 710.23 3.71 596.68 3.04 gruplann daha iyi performans gosterdikleri g6· rOlmektedir. Gruplarda birinci haha canl! aglrhklan slraslyla 23.48, 25.87, 27.24 ve 26.80 g olarak ger-yekle~mi~tir (P< 0.001). Elde edilen bu de!}erter KI-nkyl ve arie:.(1999)'ntn aynl o~inli kekliklerde % 27.36 HP icreren rasyonla yaptlklart ~h~ma so-nucundan ve Grup IV hariy <;etin (2000)'in bildirdi{li degerlerden yOksek, Woodard ve arie:. (1979),ntn %

15, 20 ve 28 dOzeyinde HP iyeren rasyonlarla kek· liklerde yapllklan ara~llrmada bildirdikleri de-gerterden daha du~OktOr. DOrduncu hafta canll aQI(· ilklart slraslyla 90.99, 103.96, 106.90 ve 120.68 9 olarak tespit edilmi~tir (P< 0.001). Kmkyl ve arie:. (1999) % 27.36 HP icreren rasyonla yaptlklan bes·

ARSLAN. GARII>. YILMAZ. KIRIKC;1

lemede 4. hafta canll aglrllglnl 93.08 g. Celin (2000) 132.52 g olarak bildirmi~lerdir. 0-5 haftallk ba:;;lang"'Y d6nemi genelinde 10m gruplarda haftahk canll a~Jlfhk artl~larmln haftalar iler1edikee artllgl go-rOlmektedir. Bu artl:;;;m rasyondaki prolein dOzeyine paralellik goslerdlgi dikkati eekicidir. Bu veriler dik-kale allndlgmda keklik rasyonlannda prolein dO-zeyine bagh olarak canll aglrllk kazanelnda 6nemli farkhllklann olabilecegi ve ba:;;;langle d6neminde yOksek proteine ihtiyae duyuldugu s6ylenebilir.

Ba~langle done minden sonra 4 hafta sOren ve

% 14, 18, 22 ve 24 dOzeyinde HP ieeren ras-yonlann verildigi bOyOme doneminde de canh aglr-Ilk artl:;;lan ba:;;langle d6nemiyle benzerHk gos-lermektedir. Ara:;;llrma bilimi olan 9. hafta canh aglrllgl en yOksek 372.01 g'la Grup IV'de ger-eekle:;;;irken. bunu 357.75 g'la Grup Ill, 333.38 g'la Grup II ve 282.02 g'la Grup I takip elmi:;; ve gruplar arasmda islatisliksel olarak farkllilk lespi! edilmi:;;;tir (P< 0.001). Kinkel ve ark. (1999) ayn. o~lnli kek-liklerde 9. hafta canh aglrllgml 270.63 g, Hermes ve ark.(1983) % 20 HP ieeren rasyonlarla

bes-lenen kekliklerin 8. hafla cantl aglrllgml 340.0 g,

Cetin (2000) 8. hafta canh aglrllglnl 329.49 g. Her-mes ve ark. (1984) % 25 ve 20 HP iceren

ras-yonlarla beslenen kekliklerde 8. hafta canll

agl(-IlglOl 356.0 ve 344.0 g olarak bildirmi§lerdir.

Ara§tltmada tOm gruplardan elde editen canh

aglt-IIklar Celin ve ark. (1997)'mn Kmah kekJikler lein bildirdiklerl canll aglrllklardan yOksek bulunmu§lur. Bu ara:;;;llrmada materyal kekliklerin aynl orijinli 01-malanna ragmen Klrlklfl ve ark. (1999) ve grup I hatilf Celin (2ooo)'in bifdirdigi canh aglrllklardan daha yOksek degerler bulunmasl, gruplardaki hay-van saYllarlOm farkllhglna, rasyonlann larkll dO-zeylerde ene~1 iCermesine ve olcOlemeyen diger cevre laktOrlerine baglanabilir.

Ara§hrmadaki gruplann birikmeli yem

to-kelimleri ve yemden yararlanma oranlannm ve-rildigi Tablo 4 incelendiginde rasyonlarda HP oranl

yOkseldikee yem IOketiminin azaldlgl ve yemden

yararlanma oranlOln arttlgl gorOlmektedir. Dokuz

halta sonunda gruplarda birikmeli yem tOketimi Sl'

raslyla: 700.29, 694.24, 710.23 ve 596.68

9

olarak belirlenirken: yemden yararlanma oranlan 0-9. hafta iein sltayla: 4.52, 3.95, 3.71 ve 3.04 olarak hesaplanml:;;llr. Grup IV'On diger gruplarmdan daha Iyi yem IOketimi ve yemden yararlanma ora· nma sahip olmasl rasyonda kanatlilar taraflOdan kotay sindirilebilen ve kalileli bir bllkisel protein kaynagl olan soya kOspesinin daha yOksek dO· zeyde bulunmasma yorumJanabllir. Rasyonda SFK'nin azatmasl kanathtarda esansiyel kOkOrtlO

130

amino asiUerden melionin ve sistin yetersizligine sebep olmaktadlf. Selirlenen yem IOkellmleri ve yemden yararlanma oranlan Hermes ve ark. (1983)'nlO 8. hafta iein bildirdi{linden yOksek, CelIO (2oo0),in 9. hafta i<;:ln bildirdigi degere benzer, KI' flklfl ve ark. (1999)'nlO 9. hafta i<;:in bildirdiginden dO:;;;Ok dOzeydedir. Ara:;;;tlrmalar araSlOdaki lark-IllIklar. kekliklerin yem tOkelirken fazla yem israf et· mesinin yemliklere bOyOk eaklnar konularak mOm-kOn oldu{Junca aza indirilmesi ve bu ara:;;;tlrmadaki rasyonlafln ene~ilerinin yOksek olu:;;u olabilir.

Bu ara:;;;tlfma sonucunda, kaVa kekligi ras-yonlarmda ba§langlC doneminde % 28, bUyOme do· neminde % 24 ve/veya 22 HP ieeren rasyonlana

beslemenin daha az dOzeylerde HP ~eren ras·

yonlarla beslemeye gore daha iyi bOyOme per·

formansl gosterdi{li. protein dOzeyindeki dO:;;;O:;;;e pa·

ralel olarak yem IOketiminin artlp, yemden

yararlanmanln dO~tO{lO tespit edilmi~lir.

Kaynaklar

Akkilly M .• Surmen S. (1979). Yem Maddeleri ve Hayvan Besleme laboratuvar Kitabl, Ankara UniverSItas! Ba· SUM";, Ankara.

AOAC (1984). Official Methods of Analysis. 14th Edition. Ed by Sidney Williams. Arlington, Virgmia 22009, USA. yetin 0., Kmkyl K., Gu~en N. (1997). Farkh Baktm !?art·

larmda Kmall Kekliklerin (A chukar) Bazi Venm Ozel

-likleri. Vet. BiL Oerg .• 13. 5·10.

yetin, 0.(2000). Farkh Kesim Y8~larinda Kaya Kek· liklerinin (A. Graeca) Buylirne. Besi PerlormanSI. Keslm ve Karkas Ozellikleri. Tav. Ara~. Oerg., 2, 41-44.

Embury, I. (1997). Raising Chukar Pardridges.

Eri~im : htlp:JIwww.agric.nsw.gov.aulmdiVpoullry·pubi 061999.00015.hlml.

Hermfls J.C .. Woodard A.E .. Vohra P., Snyder A.l. (1983). The Effect 01 light Intensty, Temperature, and Diet on Growth in Red·legged Partridge. Poult. Sci.. 63, 871·874. Hermes. J.C .. Woodard, A.E .. Vohra. P., Snyder. R.l.

(1984). Different FeElding Regimens lor Growing Red·

legged Partridges. Feedstuff, April, 16,27·28.

Kmkyl K., Tepeli C., yetin 0., GOniu A., Yllmaz, A.

(1999). Farkh Barlndlrma ve Aydmlalma !?artJaflnda Kaya

Kekliklerinin (A. graeca) Bazl Verim Ozelliklefl. Vet. Bil.

Derg. 15, 15-22.

Kulsal. A .. Alpan, 0., Arpaclk, A. (1990). iSlalislik Uy· 9ulamalar. Bizim Buro Baslmevi. Ankara.

SPSS for Windows, Release 6.0, 1995.

Woodard, A.E., Vohra, p .. Snyder, l., Kelleher. J.R.

(1979). Growth Rale in Three Species Fed Diets 1m·

balanced in Calcium, Phosphors, and Protein. Poult. Sci..