Büyük halk şairimiz YUNUS
İSMAİL SADIK
B
üyük T ürk şairi Y u n u s Em- reyi çağım ıza ta n ıtm a k a- m acıyla yurdum uzda esaslı şekilde çalışm alara geçilm iştir. B u çalışm aların en dikkate değer yö nü, b ir kaç yıldır, şim di kendi adı n ı alan San köyd e tertip len en tö renlerdir. B u tören lerin, onun öl mez adına yakışır ilm i çalışm alara başlangıç olm ası bakım ından bü yük b ir önem ta şıd ığ ın ı belirtm ek gerekiyor. B un d an böyle h e r yıl M ayısın ilk Pazar günü yapılacak törenlerle, büyük h alk dehası anı lacak, eserleri tekrarlan acak ve sa n a tı karşısın da saygı duruşunda b u lu n u lacaktı.Anadolunun pek sevdiği ve şiir lerini ilâh ileştird iği bu büyük şa irim izin m ezarı bilin d iğ i gibi, hâ lâ tartışm a konusu olm aktan çıka m am iştır. Yü zyıllard ır bu yana, süregelen özel hayatım ızın felsefe sini. en basit kelim elerle, en güzel şekilde ifade edebilen Y u n u su n fazla sevilm esi neticesinde, bugün Anadoluda bir çok vilâyetlerim iz onun m ezarına sahip oldukları id diasmdadıri Ö lm ezliğinin yanısıra, m ezarının dahi bölüşülem em esı Yu nus için ne büyük b ir m u tlu lu ktu r, H albuki uzun tetk ik ler neticesin de. Y u nu sun m ezarının Esklşehlr- de olduğu te sb it ve kabul olunm uş bulunm aktadır. Hayatı hakkında pek bilgim iz olm am akla beraber Yunsun H icri 638 yılın d a doğduğu nu ve 720 de öldüğünü ta rih î ba zı kaynaklarım ız belirtm ekted ir ler. Türkm en asıllı bir T ü rk olan Yunus Em re bugün  nkarşm n Nallıhan kazasına bağlı bulunan Emre köyünde o tu rm ak ta olan T ap tu k Em reden feyiz alm ıştır. Belki şiirlerin in , çok tu tu lm asın dan ve belki kendisine erişm ek is teyen n ice isim siz h alk şairlerin in çoğalm asından ve onun adım ta şıyanların m eydana getirdiği ben zeyişten, Y unusun adım adım Ana- doluyu gezdiği söylenir. B ir çok yerlerde m ezarlarının bulunm ası ve ona bazı yurt şeh irlerin in sahip çıkm ak istem elerin e belki biraz da bu sebep teşkil etm ektedir. Azer- baycana ve Şam d iyarlarına kadar gittiğ i, K onyada Mevlâna İle gö rüştüğünü de ta rih le r kaydediyor. H attâ. M evlânanın Y u nu s hakkın daki şu sözünü de, onun değerini , belirtm esi bakım ından sırası gel m işken h atırlatm ak yerinde olur
YUNUS EMRE ANILDI -
E S K İ Ş E H İ R . 3 d i z e l ) — A n ad o lu ' n u n a s ır la r d ır s ö n m eye n ışığı, h a lk ı n biiyitk şâiri Y u n u s Emre, lıugüıı dogııp b ü y üdü ğü ve öldü ğü ye r o la ra k te s b it edilen Y u n u s E m r e « S a r ık ö y » kö y ün de t e r t i p l e n e n b ir lii- reııle a n ılm ış t ır . S a b a h ı n er keıı s a a t le r i m le civar il ve kö ylerden a n ıt m a h a l l i n e b in le rc e iıısaıı gelmiş b u lu n u y o r d u . Y ed id en y e t m i ş e kad ar kad ınlı e r k e k li, ş e h ir li köylü lıu b ü y ü k h a lk d e h â s ın ın ve saıı a- tıııııı h u z u r u n d a saygı d u r u ş u n d a b u lu n d u la r . Çeş m esin d e n slfa n iy e t i n e s u la r İ ç t ile r ve kabri ö n ü n de dtıâ e t i ll e r . H a c ık ır la r İçin de y a p ıla n bu s a n 'a t z iy a fe ti gö rü lm esi değe r b ir öııem ta ş ıd ı. T ö re n d e B a y ı n d ır l ık B a k a n ı T e v f l k İleri. E s k iş e h ir M illetvekilleri, Vali ve Be led iye B a ş k a n ı İ b r a h i m T e v f lk K u t l a r ü a /.ır b u lu n d u la r . Y u ı ı u s E m r e D ern eği B a ş kam İ l li m i Dogaıı E r l ü r k 'i iu a ç ış k o n u ş m a s ın d a n so n ra ün lü Y u ııu s E m r e A n ı t ı n ın b u lu n d u ğ u yeriıı m ill i bir p a rk lı ali ııe g e tir ile c e ğ in i söyledi. V a lin in k o n u ş m a s ı n d a n s o n r a Nih al S an ıl B a n a r l ı , B e k ir S i l k i Er do ğa n. H alim B a k i K i m l e r , K e m a l Edip lvıırkçüoglıı ve i l â b iy e t f a k ü l t e s in e ıııeıısııp b irç o k ö ğ r e n c ile r Y u n u s Kıııre'yl a n l a m l a r , o k u d u l a r ko n u ş l u l a r ve M elım ed eik orl.ı okııiıı ö ğ r e n c ile r in d e n m ü t e ş e k k il b ir k oro da Yuntın K m r r 'n in İ l â h i l e r in ! o k u d u . K e s ile n k u r b a n la r d a n ve y e n ile n p ilâ v la rd a n s o n r a b i r ıncvlld o k u t u l d u ve B o z k ı r l a r İçin d e k i b u s a n a t tören i son buldu.
M evlâna diyor ki: «Allaha yakınlık hususunda, şeyh in i geçm iştir. Öy le ki biz bile onun m ertebesine u- laşam adık. Mânevi m ertebelerin han gisine yardımsa, Türkm en ko cası Y u nu sun izini gördüm ...»
G erçekten de öyledir. Manevî â- lem im izin hangi cephesine bakar sanız, bakın ız, m uhakkak Yu nu su görürsünüz. Aşkı, hayatı, ahreti, dostluğu gurbeti, ve her şeyin Us tünde Allahı onun kadar, h alka i- nerek söyleyen, onun kadar bunla rı şiirleştiren , hangi deha vardır. B akın ız Y u nu s âşıklarınd an Abdül baki G ölpm arlı onun için ne diyor: «Özlü b ir bilgiyle genişleyen kuv
vetli bir dünya görüşü, ve anlayış kabiliyeti, bu kabiliyetin verdiği tedai kudreti, tasavvu fla gelişen m üsam ahalı, insani ve ileri bir dünya görüşü, nih ayet sa n atın ı h alkın hizm etin e ve faydasına ver diği için h alk ifad esini benim seyiş vç en güç şeyleri bile rah atça ve halk diliyle anlatış. İş te Y unusun san atın d aki s ır ve işte onu ebedi leştiren kudretin s ırr ı... Ölüm ve hayat düşüncesinde, dünya ıfe ah ret görüşünde zam anını yerişinde, aşk ve gurbet duyuşunda, şeriat ve hak ik ati anlatışınd a, kısaca görgü de, duyguda ve ifadede hangi di van şairi bu kadar, ölüm ün, haya
tın in an cın h a lk ın o lab ilm iştir? Y u nu s Em re, insana, ebedi ol m anın yolunu gösterm iştir. B u yol «H alktan ayrılm ayış» dı. «Haya tı yaşayış» dı. Şiirleri ca n lı birer h a k ik atti. «D ünyanın a k ıb etin i ha ıab eleraen okur. T an rıy a yönelir ken duygusunu duyduğu gibi nak lederdi. M eselâ Y u nu s yâdelleı-de sevgilisini h atırla rd ı «Y oluna top rak o lm u ştu r da o, yine aşırı gö zetm ededir, k arşısın a göğüs geren ta ş^b ağ ırlı dağlar gibi tıp kı.» Ba- zan «G u rb ette dağlar haram iler gi bi yolunu keserdi. Fak at, onlar, ne kadar yüksek olu rsa olsun, yine de yol. üstlerin den aşar» dı. Y
al-<ll!lllllllllllllllllll!llllllllllll!!llüllllllimmilllllll!lf!mi!ll!'ir ... M1111 m H111H1111 " 1-, 1; 1: m I î 111111' I ■ 1" ■ > >:: r < ı -; .' i ı ' m 11111 (: ¡ 11; ' 1111 m m r m 11 > m 1111111111111111 n 11 m «n 11 > r ı ■ 11 ■ 11111M ...I ... a
nız kuşlar değil. «K arlı dağların başın d aki bu lu t salk ım salk ım o- lu r da saçların ı çözüp Y u nu sa vaşın yaşın ağlar» dı. Y an a yana yürürdü. K âh eserdi yeller gibi k âh tozard ı yollar gibi. K âlı akar dı seller gibi K âh çağlardı su lar ] g ib i...
A nadolunun bu büyük aydınlı ğın ın asırlard ır b u yana sönm em e sin in seb ebi, işte, bu b a sit fakat büyük gerçekleri ifad e edişindeki sam im ilik ve sad elikti. H alkın dili ne sa rılıştı.
M oğolların Anadoluyu is tilâ e t tik le ri sırad a Selçu k ü er dağılm a ğa yüz tu tm u şlard ı.. Istırap lar, fe lâ k etler Anadoluyu perişan elm iş ti. B u seb ep ten dolayı, h alkta be liren m istik havayı. Y u n u s dağıttı. Ö ztürkçe şiirleriy le İlâh î aşkı teren nü m etm esi m illi b ir birlik y arat tı. O nun açtığı çığ ır bugün kay nak diye eğildiğim iz, kendim izi, şi irim izi bulm ağa çalıştığ ım ız halk ş'llri ed ebiyatını y arattı. Ş iirlerin de. kendisini b ir şey bilm ez diye gösterm esi, yüksek, pek yüksek te- vazuundaııdı. G erçekten tah silli, ilim , irfan sahibiydi. Y u nan m ito lo jisin i. Şark efsan elerin i bilirdi. «K u ran d an Hadisten m anzum lar alır ve M evlânanın M esnevisini o- kurdu. Hazret! Âdemden Hazret! Mutiaııunede kadar geçen peygam berlerin. din ve tasavvuf u lu ların ı | halk efsan elerin e geçen adları m ti ııasebet geçtikçe anar» di. Cahil b ir halk şairi değildi. Resm i dili Farsça olan b ir devirde, o. öz T ürk çe hece vezniyle şiirler, yazarak, halkın. A nadolunun şairi olm uştu. B u to p ra k la n ıl sönm eyen b ir ışı ğı olm uştu. Hayat felsefem izi, her b ir insana nasip olm ayacak kudret te asırlardan bu yana alıp getirl- vem ıişti.
İşte, ed ebiyatım ızın b ir eşi bu lunm ayan bu u lu dehasını, gele cek nesillere daha iyi- tan ıtm ak i- çin girişilen teşeb bü slerin sonunda E sk işeh irliler kend ilerine düşen va zifeyi kavram ışlar ve «Y unus Em reyi Sevenler» adiyle bir dernek kurm uşlardır. D ernek sonradan İs m ini bugünkü adiyle «Y unus Em re» olarak değiştirm iştir. Derneğin kuruluşunda, büyük payı olan ve hâlen İstaııb u ld a öğretm enlik ya pan R ıza Ü m it’in adından da bah setm ek, / b u vesileyle yerinde ola caktır. Derneğin y u rt çapında yan kı yapan kuruluşund a ilk aıım a töreni tertip len m iştir. Fakat, Der nek bu nu nla yetinm em ektedir. Y unusun büyüklüğüne yakışır şe kilde burada, b ir m illî hava yarat m a yolundadır. Y u nu su n adına ya pil an m ütevazı anıt, d aha esaslı şekilde bü yütülm ek ve e tra fı tu ris tik b ir yer h a lin e getirilm ek su retiyle, d eğerlendirilecektir. Yunus Em re adını alan Sarıköyün de m o dern ve örnek b ir köy haline ge tirilm esi için girişilen teşebbüsler yakın zam anda gerçekleşebilirse. Yu nu s, adına yakışır şekilde çağı m ızın kend isine verdiği önemi bu lab ilecek tir. Y u nu s Em rcyi anmak için yapılan tören lerin , onun adı na yakışır şekilde. Sarıköyü bir m illî park h alin e getirm e teşebbüs lerln ardındaki en önem li şey. bir Y unus Em re E n stitü sü n e doğru a- tılan adım lardır. Halk ed ebiyatına doğru yıllard ır yapılan çab aların , yeni b ir m erhaleye erm esini göster mesi bakım ından, üzerinde en çok durulm ası gereken no kta bence bu olm alıdır. Böylelikle, belki bir «Halk Akadem isi» n in de tem eli a- tılm ış olur. Y u nu sa giden gerçek yolu ancak o zam an bu labiliriz.
... ¡■HHBBHÜ
Taha Toros Arşivi
