TARIM BILIMLERI DERGISI 2001, 7 (3), 66-69
Ile de France (IF) x Akkaraman (AK) Birinci Geriye Melez (G 1 ) Erkek
Kuzularda Baz
ı
Yapağı
Özellikleri (
İ
ncelik ve Lif Tipleri) Üzerine
Genetik ve Çevre Faktörlerinin Etkileri
Gürsel DELLAL1
Geliş Tarihi: 21.02.2001
Özet: Bu araştırma, Ile de France (IF) x Akkaraman (AK) (Gİ) erkek kuzularda omuz, son kaburga ve but bölgesinden elde edilen yapağı örnekleri üzerinde yürütülmüştür. Araştırmada, bazı çevre faktörlerinin lif çapı, hakiki, medullalı ve kemp lif oranı üzerine etkileri incelenmiş ve bu özelliklerin kaldım dereceleri (h 2) tahmin edilmiştir. incelenen çevre faktörlerinden yalnızca doğum tipinin omuz bölgesinden elde edilen medullalı lif oranı üzerine etkisi önemli (p< 0.05) bulunmuştur. Omuz, son kaburga ve but bölgesinden elde edilen yapağı örneklerinde lif çapı, hakiki, medullalı ve kemp lif oranına ilişkin kalıtım dereceleri sırasıyla 0.05±0.425, 0.41±0.490, 0.54±0.513, 0.01±0.417; 0.26±0.467, 0.80±0.542, 0.83±0.545, 0.60±0.519; 0.38±0.488, 0.60±0.519, 0.51±0.508 , 0.68±0.529 olarak tahmin edilmiştir. Anahtar Kelimeler: Ile de France x Akkaraman (Gİ) erkek kuzu, yapağı özellikleri, çevre faktörleri, kalıtım derecesi
Effects of Genetic and Environmental Factors on Some Wool Characteristics
(Finesess and Fiber Types) in Ile de France (IF) x Akkaraman (AK) First Back
Cross (G1)Male Lambs
Abstract: This research was carried out on wool sampeis from shoulder, iast rib section and leg region in the Ile de France (IF)x Akkaraman (AK) (Gİ) male lambs. In the research, the effects of some environmental factors on the finesees, true, medullated and kempy fiber percentage were investigated and estimated of heritabilities of these characteristics. It was found that investigated environmental factors, onay birth type had a important (p< 0.05) effect on the medullated fiber percentage from the shoulder region. The heritabilities (h 2) of finesses, true, medullated and kempy fiber percentage of the wools sampeis from shoulder, last rib section and leg region were estimated as 0.05±0.425, 0.41±0.490, 0.54±0.513, 0.01±0.417, 0.26±0.467, 0.80±0.542, 0.83±0.545, 0.60±0.519; 0.38±0.488, 0.60±0.519, 0.51±0.508 , 0.68±0.529, respectively.
Key Words: Ile de France x Akkaraman (G i ) male lamb, wool characteristics, environmental factors, heritabilitiy
Giriş
Türkiye'de koyunlarda et veriminin genetik ıslahı
yönünde önceleri esas olarak Alman Yapağı-Et Merinosu uzun süre yetiştirici sürülerinde kullanılmış ve daha sonraları araştırma amacıyla daha çok devlet kurumlarında olmak üzere Border Leicester (BL), Lincoln (L), Dorset Down (DD), Hampshire Down (HD) ve Ile de France (IF) gibi etçi koyun ırkları ile Akkaraman (AK), lvesi (İ), Karayaka (K) ve Anadolu Merinosu (AM) gibi yerli koyun ırklarımız arasında melezlemeler yapılmıştır. Etçi koyun ırkları ile yapılan bu çalışmaların bir projeye dayalı
olarak titizlik ile yürütülememesi nedeniyle yetiştirici sürülerinde bu genotiplerden nasıl yararlanılacağına dair yeterli bir sonuç alınamamıştır. Buna karşın, Tarım Işletmeleri Genel Müdürlüğü (TİGEM)'ne bağlı bazı Tarım işletmelerinde ve araştırma kurumlarında BL, L, DD ve IF
ırkı koyunların yerli koyun ırklarımızla farklı genetik seviyede melezieri de elde edilmiştir. Özellikle Polatlı
Tarım Işletmesi Müdürlüğü (PTİM)'de IF X AK koyunları
arasında yaklaşık 13 yıldır sürdürülen çalışmalar sonucunda 2000 yılı kayıtlarına göre IF X AK (Gİ) düzeyinde yaklaşık 800 baş koyun varlığına ulaşılmıştır.
Söz konusu işletmenin damızlık koyun ihtiyacı halen bu genetik seviyedeki koyunlardan karşılanmaktadır. PTİM'de elde edilen IF X AK (Fİ) ve (Gı) generasyonlarında esas olarak erkek kuzularda gelişme, besi gücü, kesim ve karkas özelliklerini saptamaya yönelik araştırmalarda (Arık 1992, Cengiz 1994, Eliçin ve ark. 2000) oldukça tatminkar sonuçlar alınmasına karşın, söz konusu genotipin farklı
dönemlerdeki diğer verim özelliklerine ilişkin genetik parametrelerin tahminine yönelik herhangi bir araştırma gerçekleştirilememiştir. Bu nedenle bu araştırmada; PTİM'de yetiştirilmekte olan IF X AK (Gı) düzeyindeki erkek kuzularda bazı yapağı özelliklerine (incelik ve lif tipi oranları) etki eden bazı çevre faktörlerinin etkilerinin belirlenmesi ile birlikte, söz konusu özelliklere ait kalıtım derecelerinin tahmin edilmesi amaçlanmiştır. Bu şekilde PTİM'de yaklaşık 11 yıldır sürdürülen çalışmalar sonucunda söz konusu özellikler bakımından ulaşılan genetik seviyenin daha iyi değerlendirilmesi ile birlikte, özellikle yetiştirici sürülerinde bu genotipe dayalı olarak uygulanacak ıslah programlarına da katkı sağlanmış
olunacaktır.
DELLAL, G., "İle de France (IF) x Akkaraman (AK) birinci geriye melez (G.1) erkek kuzularda bazı yapağı özellikleri
(incelik ve lif tipleri) üzerine genetik ve çevre faktörlerinin etkileri" 69
Kaynaklar
Ank,I. Z. 1992. Akkaraman ve Ile de France x Akkaraman, Border Leicesterx Akkaraman, Dorset Down x Akkaraman Melezi (Fı ve Gl) kuzularda gelişme gücü ve karkas özellikleri üzerinde araştırmalar. Ankara Oniv.Fen.Bil.Enst.Doktora Tezi.
Cengiz, F. 1994. Akkaraman, Ile de FrancexAkkaraman(G 1 ) melezi ve Anadolu merinosu kuzularda besi gücü ve karkas özellikleri. Ankara Üniv. Zir. Fak. Yay. No:1355.Bil. Arave Inc:749
Diez, J., B. Quijandria and R. Calle, 1974. Genetics and environmental effects on body weight and wool in corriedales. Ass. Lat. De. Pro. Animal. 9: 56-57.
Düzgüneş, O. ve N. Akman, 1995. Varyasyon Kaynakları. Ankara Üni. Zir. Fak. Yay. No:1480, Ders Kitabı, 406.
Eliçin, A., G. Dellal, A. M. Tatar ve M. C. Cellali, 2000. Ile de FrancexAkkaraman (G1) melezi erkek kuzularda besi özelliklerine ilişkin fenotipik ve genetik parametreier. Tr.J.of Veterinary and Animal Sciences (Basımda).
Fahmy, M. H. 1987. The accumulative effect of fınnsheep breeding in crossbreeding schemes: wool production and fleece characteristics. Canadian Journal of Anim. Sci., 67: 1-11.
Gajbhiye, P. U. and K. S. Johar, 1987. Genetic variability in wool quality traits of magra sheep. Indian Journal of Animal Sciences, 57: 336-338.
Harvey, W. R. 1987. User's Guide for LSMLMWPC-1 Version Mixed Model Least-Squares and Maximum Likelhood Coputer Program. Ohi State Üniv. Columbus, Mimeo. Hydenrych, H. J. and D. J. B. Meissenheimer, 1979. Sex
differences in the heritabilities of ecomomic traits in South African merino sheep. Sout. African Journal of Animal Science, 9; 2: 69-72.
Kaschanian, N., M. R. Assadi and A. Hassaneyn, 1975.
Heritability of three important wool characteristics (fineneness, density and length) in Baluchi sheep. A.B.A: 31: 314; 1-15.
Maier, R. and M. Pop, 1971. Results of early progeny testing of rams for wool production. Luc. Sti. Inst. Agr. "Dr. Petru. Grozo" Cluj, Zooteknie, 21: 317-327.
Örkiz, M. 1977 Tek ve ikiz doğmuş türk merinosu koyunlarında verim performansları. Lalahan Zootek. Araş. Enst. Derg., XVII (1-2): 3-15.
Özcan, L. 1990. Koyunculuk.Tarım Orman ve Köy işleri Bakanlığı. Ankara.
Öznacar, K. 1973. Karacabey merinoslarında yapağı yönünden seleksiyon imkanları. Lalahan Zootekni Araştırma Enstitüsü Dergisi., 13; (1-2): 3-33.
Sarkova, L., M. Satava, F. Vohradsky, O. Slana and R. Lindovsky, 1987. The Effect of Sobe Environmental Factors on the Ten-Month Efficiency of the Lamb the Improved Valachian Breed. A.B.A.; 055:06201.
Satava, M., I. Sada, M. A. Asad, O. Slana, R. Lindovsky and J. Pealek, 1985. Effect of Sobe factors on the wool vield in Merino Sheep. Agric. Tropica et. Subtropica Üniversitas Agric. 18: 47-57.
Slana, O., I. Sada and F. Vohradsky, 1992. Determining the genetic parameters of Merino sheep and possible applications in the tropics and subtropies. Agricultura-Tropica et Subrtarica. No. 25, 149-158.
Tufan, A. 1992. Akkaraman kuzularının yapağı özelliklerini
etkileyen bazı çevre faktörleri ve bu özellikler bakımından fenotipik parametreleri. Yüz.Yıl. Oniv., Fen. Bil. Ens., Zootekni Anabilim Dalı Doktora Tezi.
Walkey, J. R. W., R. W. Ponzoni and C. H. S. Doling, 1987. Phenotypic and genetic parameters for ;amb and hoggat traits in a flock of South Australian merino sheep. A.B. A; 055: 06933.
Yalçın, B. C., S. Müftüoğlu ve B. Yurtçu, 1979. Orta Anadolu merinoslarının verim özelliklerinin seleksiyonla geliştirilmesi üzerinde araştırmalar. Lalahan Zoot.Areş.Enst. Yayın No: 61, Ankara.
