Cumhuriyet Üniversitesi Öğrencilerinin Cinsel Yolla Bulaşan Hastalıklar Konusundaki
Bilgi Düzeyleri
The Level of Knowledge of Students in Cumhuriyet University about the Sexually Transmitted Diseases
Levent ÖZDEMİR *, Aşkın AYVAZ **, Ömer POYRAZ ***
* Öğr. Gör. Dr. C. Ü. Tıp Fakültesi Halk Sağlığı Anabilim Dalı, Sivas
** Dr. Yıldızeli Merkez Sağlık Ocağı, Sivas
*** Prof Dr. C. Ü. Tıp Fakültesi Mikrobiyoloji ve Klinik Mikrobiyoloji Anabilim Dalı, Sivas
ÖZET
Araştırmamızda Cumhuriyet Üniversitesi’nin sağlık bilimleri alanı dışındaki değişik fakültelerinde öğrenim gören öğrencilerin cinsel ilişki ile bulaşan hastalıklar hakkındaki bilgi düzeyini ve üniversite eğitim sürecinin bu bilgi düzeyine katkısını belirlemeyi amaçladık. Araştırmaya Fen Edebiyat, Mühendislik, İktisat, Eğitim ve İlahiyat Fakülteleri’nin birinci ve son sınıf öğrencileri alınmıştır. Bu sınıflarda okuyan toplam öğrenci sayısının %10’u olan 287 öğrenciye konu ile ilgili çeşitli sorulardan oluşan bir anket uygulanmıştır.
“Cinsel yolla bulaşan hastalıklar konusunda bilginiz var mı?” sorusuna cevap veren 286 kişinin % 40’ ı evet yanıtı vermiştir. “Cinsel ilişki ile bulaşan hastalıklarla ilgili bilgi edinme ihtiyacı duyuyor musunuz?” sorusuna 287 kişinin % 77’si evet cevabı vermiştir. Cinsel yolla bulaşan hastalıklarla ilgili bilgi en fazla televizyon aracılığı ile edinilmiştir. AİDS, araştırmaya katılanlar arasında en çok bilinen cinsel yolla bulaşan hastalık olmuştur.
Sonuç olarak yapılan çalışmaya göre üniversitemiz öğrencilerinin çoğunluğunun cinsel temas ile bulaşan hastalıklar hakkında bilgilerinin olduğu ortaya çıkmaktadır.
Üniversitemizle ilgili olarak cinsel yolla bulaşan hastalıklar ve korunma yolları ile ilgili seminerlerin düzenlenmesi konusunda önemli bir istek ve gereklilik olduğu da anlaşılmaktadır
Anahtar kelimeler: Cinsel yolla bulaşan hastalıklar,
üniversite öğrencileri, bilgi düzeyi.
SUMMARY
In the presented study we aimed to determine the level of knowledge about the sexually transmitted diseases and to bring up to what degree does the university education contribute to level of knowledge in the students of Cumhuriyet University attending to non-medical schools. In the study, the cases enrolled were the first and last year students of Faculties of Science and Literature, Engineering, Economics and Commercial Sciences, and Theology. A questionnaire about the subject was given to 287 cases that constituted 10% of the total population in these schools. Among 286 cases, 40% had said that they had knowledge about sexually transmitted diseases. Among 287 cases, 77% said that, they needed to get information about sexually transmitted diseases. The most common way of getting information about sexually transmitted diseases, was watching the television. AIDS have been identified as the most commonly known disease as far among the study group. As a result, we can conclude that the majority of the students in Cumhuriyet University have knowledge about sexually transmitted diseases. One can see that, there is a general understanding that the students are willing to participate and are in need of seminars that will be held about sexually transmitted diseases.
Key words: sexually transmitted diseases, university
students, level of knowledge.
C. Ü. Tıp Fakültesi Dergisi 25 (1): 10 – 14, 2003 GİRİŞ
Cinsel yolla bulaşan hastalıklar; genellikle cinsel ilişki sonrası akut semptom ve bulgularla başlayıp sıklıkla kronikleşen infeksiyon hastalıklarıdır. Cinsel yolla bulaşan hastalıklar önemli morbidite ve mortaliteye sebep olmaktadır (1).
Son yıllarda bir yandan eskiden beri bilinen gonokok, sifiliz gibi cinsel yolla bulaşan hastalıkların sıklığı artarken, HIV gibi yeni ajanlarla da infeksiyonlar görülmeye başlanmıştır (2,3).
Dünya Sağlık Örgütü (DSÖ) dünyada 250 milyon kişinin gonore, 50 milyon kişinin de sifiliz etkeni ile infekte olduğunu tahmin etmektedir (4). Yine Dünya Sağlık Örgütü dünya genelinde 2002 yılı sonu itibariyle toplam AİDS’ li hasta sayısını 42 milyon, 2002 yılı için yeni vaka sayısını 5 milyon, AİDS’ e bağlı ölüm sayısını 3.1 milyon olarak tahmin etmiştir (5).
Son yıllarda cinsel yolla bulaşan hastalıkların görülme sıklığı artmıştır. Bu artışa cinsel olgunluk yaşının küçülmesi, evlilik öncesi cinsel ilişkinin yaygınlaşması önemli katkıda bulunmaktadır. Ulaşım imkanlarının artmasına paralel olarak evlilik dışı cinsel ilişki ve partner sayısı da artmaktadır. Doğum kontrol yöntemlerinin gelişmesi, penisilin gibi antibiyotiklerle bu tür hastalıkların tedavilerinin mümkün olması ile gelişen yalancı güven hissi cinsel yolla bulaşan hastalıkların görülme sıklığını arttıran diğer faktörlerdir (6).
Cinsel yolla bulaşan hastalıklarda genellikle genç erişkinler risk altındadırlar. Hastaların yaklaşık 1/3 kadarı 25 yaşın altındadır. Özellikle düşük gelir düzeyi olan kesimlerde daha sık görülmektedir (7).
Sık görülmeleri, zor tanı konabilmesi ve tedavi edilmedikleri zaman ciddi komplikasyonlara yol açmaları nedeni ile insan sağlığı açısından çok önemli bir yere sahiptirler (8,9).
Her türlü cinsel temas en önemli bulaş yoludur. Ortak özellik olarak hemen bütün cinsel yolla bulaşan hastalık etkenleri kimyasal ve fiziksel faktörlere duyarlıdırlar. Pratik açıdan çevrede serbest olarak asla bulunamazlar. Bilinen bir hayvan rezervuar yoktur. Bu nedenle asemptomatik taşıyıcı kişiler en önemli rezervuardır. Etken ne olursa olsun, cinsel yolla bulaşan hastalıkların en sık rastlanan üç klinik bulgusu mukopürülan üretrit / servisit, genital ülser, genital siğillerdir. Bu bulgular üretrit, genital lezyonlar, farengeal infeksiyonlar, kadın alt genital sistem infeksiyonları (vajinit, servisit vb.), kadında üst genital sistem infeksiyonları (PID) gibi klinik tablolarla kendini gösterirler (2, 3, 10, 11). Neden oldukları bir çok lezyonun yanında düşük, erken doğum, düşük doğum ağırlıklı bebek gibi pek çok komplikasyonlara da yol açabilirler (11,12).
ilişki ile bulaşan hastalıklar hakkındaki bilgi düzeylerinin saptanması, bu bilgi düzeyine üniversite eğitim sürecinin ne ölçüde katkı sağladığının ve bu bilgilerin nasıl artırılabileceğinin ortaya konulmasını amaçladık.
GEREÇ VE YÖNTEM
Çalışma Cumhuriyet Üniversitesi bünyesinde yer alan sağlık alanı ile ilişkisi olmayan toplam 5 fakültede yapılmıştır. Her fakülteden 1. ve 4. sınıfta okuyan öğrencilerin %10’u basit rasgele örneklem yöntemi kullanılarak seçilmiş ve çeşitli sorulardan oluşan bir anket uygulanmıştır. Örnekleme dahil edilen öğrencilerin %98’sine ulaşılmıştır. Bu çerçevede Fen Edebiyat Fakültesi’nden 91, Mühendislik Fakültesi’nden 54, İktisat Fakültesi’nden 68, Eğitim Fakültesi’nden 57, İlahiyat Fakültesi’nden 17 olmak üzere toplam 287 öğrenci ankete alınmıştır. Anket uygulanması öğrencilerin birbirleriyle bilgi alışverişini engellemek amacıyla izin alınıp derslere girilerek yapılmıştır. Ders esnasında anket formları dağıtılıp, öğrenciler tarafından doldurulması sağlandıktan sonra hemen toplanmıştır.
Anket ile elde edilen bilgiler bilgisayar ortamına aktarılarak SPSS programı ile veri tabanı oluşturulmuştur. Elde edilen sonuçlara göre 1. ve 4. sınıflar ile erkek ve kızlar birbirleri ile ayrı ayrı karşılaştırılmışlardır. Anketimizde yer alan çeşitli sorulara yönelik tablolar oluşturulmuştur.
Elde edilen sonuçların istatistiksel analizinde “ iki yüzde arasındaki farkın önemlilik testi” ve “ kikare” yöntemi kullanılmıştır.
BULGULAR
“Cinsel ilişki ile bulaşan hastalıklar hakkında bilginiz
var mı?” sorusuna 286 kişi cevap vermiştir. Evet cevabı veren 1.sınıf erkek öğrenciler % 13,6 iken kız öğrencilerin oranı %5.9 olmuştur. 4. sınıflarda evet diyen erkek ve kız öğrencilerin oranı %14.7 olarak gerçekleşmiştir. Yapılan istatistiksel analizde 1. ve 4.sınıf arasında istatistiksel olarak anlamlı bir fark bulunmamıştır (p>0.05).
“Cinsel yolla bulaşan hastalıklarla ilgili olarak bilgi edinme ihtiyacı duyuyor musunuz?” sorusunu yanıtlayan 287 kişinin %24.0’ ı evet cevabı veren 1.sınıf erkek öğrenciler, %14.3’ü 1. sınıf kız öğrenciler olmuştur. 4.sınıf evet diyen erkek öğrencilerde bu oran %22.3 iken kız öğrencilerde %16.7 olarak bulunmuştur
Tablo 1. Anket uygulanan üniversite öğrencilerinin verdiği cevapların sınıflara ve cinsiyete göre dağılımı.
1. sınıf 4. sınıf
Erkek Kız Erkek Kız Toplam
n %* n % n %* n % n %** Cinsel ilişki ile bulaşan hastalıklar hakkında bilginiz var mı? (n=286)
Evet 39 33.6 17 14.7 42 36.2 18 15.5 116 40.6
Hayır 45 27.6 39 23.9 42 25.8 37 22.7 163 56.9
Biraz 1 14.3 - - 4 57.1 2 28.6 7 2.5
Cinsel ilişki ile bulaşan hastalıklarla ilgili bilgi edinme ihtiyacı duyuyor musunuz? (n= 287)
Evet 69 31.0 41 18.5 64 28.8 48 21.6 222 77.4
Hayır 16 24.6 16 24.6 24 36.9 9 13.9 65 22.6
Bu konuda eğitici toplantılar yapılacak olursa katılarak bilginizi artırır mısınız? (n=287)
Evet 72 29.1 45 18.2 77 31.1 53 21.6 247 86.1
Hayır 13 32.5 12 30.0 11 27.5 4 10.0 40 13.9
Cinsel yolla bulaşan hastalıklar cinsel ilişki dışında da bulaşır mı? (n=287)
Evet 65 29.5 43 19.5 64 29.2 48 21.8 220 76.7
Hayır 20 29.9 14 20.9 24 34.8 9 13.4 67 23.3
Sağlıklı görünen kişilerden cinsel hastalık bulaştırabilir mi ? (n=284)
Evet 79 30.0 51 19.4 79 30.0 54 20.5 263 92.6
Hayır 6 28.6 6 28.6 9 42.9 - - 21 7.4
Cinsel ilişki ile bulaşan hastalıklar tedavi edilebilir mi? (n=287)
Evet 13 27.7 8 17.0 18 38.3 8 17.0 47 16.4
Hayır 8 53.3 1 6.7 4 26.7 2 13.3 15 5.2
Bazıları 64 28.4 48 21.3 66 29.3 47 21.0 225 78.4
Cinsel ilişki ile bulaşan hastalıklarla ilgili şüpheniz olursa doktora rahatlıkla başvurabilir misiniz? (n=287; p<0.05)
Evet 67 26.8 47 18.8 80 32.0 56 22.4 250 87.1
Hayır 18 48.6 10 27.0 8 31.6 1 2.7 37 12.9
Cinsel ilişki ile bulaşan hastalıklar ile ilgili bilginizi daha çok nereden öğrendiniz? (n=89)
Okul 1 11.2 2 22.2 3 33.3 3 33.3 9 10.2 Televizyon 11 45.8 4 16.7 7 29.2 2 8.3 24 27.0 Kitap 4 30.8 2 15.4 2 15.4 5 38.4 13 14.6 Arkadaş 3 20.0 4 26.7 5 33.3 3 20.0 15 16.9 Doktor 5 23.8 5 23.8 8 38.1 3 14.3 21 23.5 Aile 2 28.7 3 42.9 1 14.2 1 14.2 7 7.9
Bildiğiniz cinsel yollarla bulaşan hastalıkların adları nelerdir? (n=233)
AİDS 28 34.1 13 15.9 26 31.7 15 18.3 82 35.2 Hepatit 1 100.0 - - - 1 0.4 Frengi - - - - 3 75.0 1 25.0 4 1.7 AİDS+Frengi+ BS*** 12 41.4 3 10.4 7 24.1 7 24.1 29 12.4 AİDS+Frengi+Hepatit 9 22.5 10 25.0 9 22.5 12 30.0 40 17.2 AİDS+ Hepatit 7 17.5 9 22.5 11 27.5 13 32.5 40 17.2 AİDS+ BS 8 33.3 5 20.8 4 16.7 7 29.2 24 10.3 Hepsi 2 15.4 2 15.4 5 38.5 4 30.7 13 5.6
* Satır yüzdesi alınmıştır.
** Toplamda sütun yüzdesi alınmıştır.
“Bu konuyla ilgili olarak yapılacak eğitici toplantılara katılarak bilginizi arttırır mısınız?” sorusunu yanıtlayan 287 kişinin %25.1’ini evet cevabı veren 1. sınıf erkek öğrenciler oluştururken 1.sınıf kızlarda bu oran %15.7 olmuştur. 4. sınıflarda evet diyen erkek öğrenciler %26.8’i teşkil ederken iken kız öğrencilerin oranı % 18.5 olarak bulunmuştur (p>0.05).
“Cinsel yolla bulaşan hastalıklar cinsel ilişki dışında bir yolla bulaşabilir mi?” sorusuna cevap veren 287 kişinin %22.6 sını evet yanıtı veren 1.sınıf erkek öğrenciler oluştururken 1.sınıf kız öğrencilerde bu oran %15.0 olarak bulunmuştur. Evet cevabı veren 4.sınıf erkek öğrenciler %22.3 iken kız öğrencilerde bu oran %16.7 olarak gerçekleşmiştir (p>0.05).
“Sağlıklı görünen kişiler cinsel hastalık bulaştırabilir mi?” sorusuna yanıt veren 284 kişinin %27.8’i evet cevabı veren 1.sınıf erkek öğrencilerden oluşurken evet diyen 1.sınıf kız öğrencilerde bu oran %18.0 bulunmuştur. 4.sınıf erkek öğrencilerde bu oran %27.8 iken kızlarda %19.0 dır (p>0.05).
“Cinsel yolla bulaşan hastalıklar tedavi edilebilir mi?” sorusuna cevap veren 287 kişinin %22.3’ünü oluşturan 1.sınıf erkek öğrenciler bazı tipleri tedavi edilebilir demişlerdir. 1.sınıf kız öğrencilerde bu oran %16.7 iken 4.sınıf erkek öğrencilerde % 23.0, 4.sınıf kız öğrencilerde %16.4 olarak bulunmuştur (p>0.05).
“Cinsel ilişki ile bulaşan hastalıklarla ilgili olarak şüphe duyarsanız rahatlıkla doktora başvurabilir misiniz?” sorusuna cevap veren 287 kişinin %23.3’ü 1.sınıf erkek öğrencilerden oluşurken 1.sınıf kız öğrencilerin oranı %16.4 olarak bulunmuştur. 4.sınıf erkek öğrencilerde bu oran % 27.9 iken 4.sınıf kız öğrencilerde % 19.5 olarak gerçekleşmiştir. Yapılan analizde 1. ve 4. sınıflar arasında istatistiksel olarak anlamlı fark bulunmuştur (p<0,05).
“Cinsel ilişki ile bulaşan hastalıklar ile ilgili mevcut bilginizi daha çok nereden öğrendiniz?” sorusuna 89 kişi cevap vermiştir. Sırasıyla televizyon diyenlerin oranı %27, doktordan öğrendim diyenler %23.5, arkadaştan öğrendim diyenler %16.9, kitaplardan öğrendim diyenler %14.6 olarak bulunmuştur (p>0.05).
“Bildiğiniz cinsel yolla bulaşan hastalıkların isimleri nelerdir?” diye sorulduğunda cevap veren 233 kişiden %35,2’i AİDS, %12,5’i AİDS, Frengi ve Belsoğukluğu, %17.2’i AİDS, Frengi ve Hepatit, %17.2’i AİDS ve Hepatit cevabını vermişlerdir (p>0.05).
TARTIŞMA
Çalışma beş fakülte ve 287 kişi üzerinde uygulanmıştır. Çalışmaya sonuçları itibariyle bakıldığında cinsel yolla bulaşan hastalıklar hakkındaki bilgi düzeyi bakımından 1. ve 4. sınıf öğrencileri ile kız ve erkekleri arasında anlamlı bir farklılık bulunmamıştır. Cinsel yolla bulaşan hastalıklar hakkındaki mevcut bilgilerin büyük çoğunluğunun televizyon, doktor, gazete ve arkadaşlardan öğrenildiği belirlenmiştir.
Davranış yönünden de 1. ve 4.sınıflar, kız ve erkekler arasında istatistiksel açıdan önemli bir farklılığını bulunmadığı görülmüştür. En çok bilinen hastalıklar AIDS, frengi, hepatit, bel soğukluğu şeklinde ortaya çıkmıştır. Yapılan kaynak taramalarında cinsel ilişki ile bulaşan hastalılar ile ilgili bilgi düzeyini ölçmeye yönelik araştırmaya rastlanmamıştır. Ancak AIDS konusuna yönelik çeşitli meslek gruplarında ve öğrencilerde bilgi düzeyini ölçen araştırma anketleri uygulanmıştır.
Bu çalışmalardan biri Hacettepe Üniversitesinde Kasım 1996 ve Mart 1997 tarihleri arasında görev yapan 156 intern doktor üzerinde HIV konusundadır. Çalışma sonuçlarına göre internlerin %67,3’ünün HIV bulaşmasından korunacak yeterli bilgiye sahip olduğu ortaya çıkmıştır (14).
Trabzon ilinde yapılan HIV / AIDS bilgi düzeyi araştırma sonuçlarına göre halkın %96,8’inin, öğrencilerin %99,3’ünün AIDS’i duyduğu, halkın %84,3’ünün, öğrencilerin %96,8’inin bu hastalığın bulaşıcı olduğunu bildiği anlaşılmıştır. Bizim çalışmamızda da buna paralel olarak AİDS en çok bilinen cinsel yolla bulaşan hastalık olarak karşımıza çıkmıştır (15).
Hacettepe Üniversitesi Sağlık Hizmetleri Meslek Yüksek Okulu’nda yapılan HIV / AIDS’ e ilişkin bilgi düzeyi saptama anketinde AIDS’i ilk kez duydukları kaynak radyo-televizyon, gazete-mecmua, arkadaş olduğu ortaya çıkmıştır. Hastalığın cinsel yolla bulaşabileceğini belirtenlerin oranı %97.2’ dir (16). Bizim çalışmada bu bulgulara benzer olarak cinsel yolla bulaşan hastalıklar konusunda bilgi büyük ölçüde televizyondan (%26.7), doktor, arkadaş, kitap ve dergi vasıtasıyla öğrenilmiştir.
Cinsel yolla bulaşan hastalıklar ülkemizde olduğu gibi tüm dünyada da artmaktadır (5). Gerekli önlemler alınmadıkça artmaya devam edecektir devam edecektir.
çalışmalarının planlanması aşamasında ilk önce başlangıç noktası ve alınan yolun bilinmesi gerekmektedir. Bu konuda hepimize görevler düşmektedir.
Sonuç olarak çalışmamıza göre üniversitemiz öğrencilerinin büyük bir kısmının cinsel yolla bulaşan hastalıklar hakkında bilgi sahibi oldukları görülmektedir. Fakat bilgi düzeylerinin artırılması gerekmektedir. Bizim çalışmamız ile yapılan diğer çalışmalardaki benzer sorulara verilen cevaplar ve oranları birbirleriyle uyumludur. Üniversitemizle ilgili olarak cinsel yolla bulaşan hastalıklar ve korunma yolları ile ilgili seminerlerin düzenlenmesi konusunda önemli bir istek ve gereklilik olduğu anlaşılmaktadır. Yine çalışmaya bakıldığında gerek 1. ve 4. sınıflar arasında, gerekse kız ve erkekler arasında cevaplar açısından anlamlı farklılığın olmadığı görülmüş, söz konusu fakültelerdeki eğitimin bu konuda bilgi düzeyini artırıcı fazla bir katkısının bulunmadığı kanaatine varılmıştır.
KAYNAKLAR
1. Brandt AM. Sexually transmitted disease: shadow on the
land, revisited. Annals of Inter Med 1990; 112 : 481-3.
2. Handsfield HH. Recent developments in STDs: I.Bacterial
diseases. Hospital Practice (Office Edition). 1991; 26 :47.
3. Handsfield HH.Recent developments in STDs: II. Viral
and other syndromes. Hospital Practice(Office edition). 1992;27 :175,187, 191
4. World Health Organization. Global program on AIDS. The
HIV/AIDS pandemic: 1994 overview. WHO/GPA/ TCO/SEF/94.4.
5. AIDS epidemic update. UNAIDS/WHO December 2002.
UNAIDS/02.46E.32
6. Seidman SN, rieder RO. A review of sexual behavior in
the United states. Am Jjj Psychiatry. 1994; 151: 330-41. 7. Kassler WJ. Cates W Jr. The epidemiology and
prevention of sexually trensmitted diseases. Urol Clin North Am.1992 (1):1.
8. Hook EW III, Holmes KK. Gonococcal infections. Ann Intern Med 1985; 102:229.
9. Peaceman AM. Gonik B. Sexually transmitted viral disease in women. Postgrad Med 1991;89:133.
10. Schmid GP. Appoach to the patient with genital ulcer disease. Med Clin North Am.1990; 74 :1559
11. Ünal S. Cinsel yolla bulaşan hastalıklarda emprik antibiyotik tedavisi. Akalın HE, Kanra G (eds). Empirik antibiyotik tedavisi:Ankara Güneş Kitap evi, 1. Baskı, 1994
12. Ünal S, Hayran M. Cinsel yolla bulaşan infeksiyonlara genel bakış. Ed Topçu AW, Söyletir G, Doğanay M; İnfeksiyon hastalıkları, Nobel Tıp Kitap Evleri, 1996, p:961-3.
13. HIV/AIDS Dergisi, Cilt I, Sayı 1, 1998, s:30-34
14. HIV/AIDS Dergisi, Cilt II, Sayı 2, Nisan-Mayıs-Haziran 1999, s:78-82
15. HIV/AIDS Dergisi, Cilt I, Sayı 2, Nisan-Mayıs-Haziran 1998, s:74-80
Yazışma adresi :
Dr. Levent Özdemir
