Tevfik Fikret düşmanlığı

T

_&

mJ*

Haldun

Taner

TEVFİK FİKRET DÜŞMANLIĞI

ÜRKİYE’de en çok hücum edilen şairlerin başın­ da muhakkak ki Tevfik Fikret gelir. Bu hücumlar, şairliğinden çok, onun şahsında ileri fikirlere, vicdan özgürlüğüne, geniş kapsamlı insaniyetçiliğe tep­ ki gösteren çevrelerden gelm iştir. Osm anlı şartlanmış- lığını aşan fikirleri, babaerkil bir padişah teslim iyetine başkaldıran uygar ve onurlu k iş iliğ i daha 1908’den ön ­ ce onu kamuoyunda hücum hedefi yapmaya yetm işti. Atatürk’ün de ezber bildiği ve her fırsatta inşat ettiği “ S is ” onun istibdada tek başına d ik ilişin i yansıtır. 1908 Devrim i’ ne herkes gibi umut bağlayan Fikret o grubun da bir süre sonra fire verm esi ve yozlaşm ası üzerine m eşhur “ Han ı Yağm a” şiirin i yazar:

Verir^ avaliı mem leket, verir ne varsa, malini./ Vü­ cudunu, hayatını, üm idini, hayalini/ Bütün ferag-ı (hu­ zur) halini, olanca şevk-ı batini (yürek)/ Hemen yutun, düşünm eyin haramını helalini/ Yiyin efendiler yiyin, bu han-ı iştaha sizin/ Doyunca, tıksırınca, patlayıncaya ka­ dar yiyin/.

“ Kanun diye diye kanunun tepelendiği” o dönem in yöneticileri, elbet Tevfik Fikret’e hayır dua etm eyecek­ lerdi. Alm an em peryalizm inin aleti olduğum uz 1. Dün­ ya Savaşı dönem inin Pan-Türkizm cereyanı da yine in- saniyetçi ve b arışçı Tevfik Fikret’i karşısında bulur. O n­ lardan vatansız, m illetsiz dam gası yer. “ Tarih i K adim ” ş iirin i yazdıktan sonra M ehm ed A k if’in ve dindar k e si­ min hücum una uğrar. Mehm ed Akif, onun kolejde ho­ calık etm esini Am erikan altınlarını alan ve Protestan- lar’a zangoçluk eden adam şeklin d e yorum layınca F ik ­ ret de m eşhur “ Bir Cevap” şiiriyle karşılık verir. Biri me­ tafizik, öbürü akılcı, iki dünya görüşü çarpışm ası, bu ş iir düellosuyla başlar ve bugüne kadar da sürer g elir. Akif-Fikret tartışm ası artık bir edebiyat davası olm ak­ tan çıkar, bir ideoloji davası haline dönüşür. Irkçılar, Türkçüler, İslamcılar, A k if’i göklere çıkarıp, Fikret’i ba­ tırmak için her fırsata başvururlar. Fikret’i tutan aydın­ lar ise a kılcılığ ın ilk şairi olarak onu savunmayı borç b i­ lirler.

R O FE SÖ R M ehm ed A li Ayni B ey’in “ Reybilik, Bedbinlik, Laiklik” adlı kitabı, Sebil-ür Reşad der­ g isin in neşriyatı, Eşref Edip Bey’in m akaleleri, ırkçı fanatik çevrelerin hücum ları ve tutucu gazetele­ rin k asıtlı anketleriyle hep tavında tutulm ak istenen bu Tevfik Fikret düşm anlığına son günlerde yenilik olarak, bir de tıbbi suçlam a eklendi. Bir psikiyatri profesörü “ İs­ lâmî İlimler Araştırma V akfı” nın düzenlediği bir toplan­ tıda aynen şöyle diyor: “ Tevfik Fikret dengesiz bir adam­ dı. Bugün bana gelseydi kendisine akıl hastası teşh isi koyardım .” Böylece büyük şairin tüm fikirleri bir ruh hastasının hezeyanları oluveriyor. Ne rahat değil m i?

Tevfik Fikret’in hayatı üzerine hayli kitap okudum. H epsi de son derece nazik, alçakgönüllü, m edeni bir insan portresi yansıtıyordu. Ona ille tıbbi bir kulp takı­ lacaksa bari onun herkesçe b ilinen şeker hastalığı zik ­ redilebilirdi. Ne var ki, bu da ondan bir şey eksiltm ez- di.

Y jI EğENMEDİĞİ, sevm ediği insanlan aşağılam ak K için onların hastalıklarını ve sakatlıklarını koz olarak kullanm ak, ya da bu son örnekte olduğu gibi onlara muhayyel teşhisler kondurmak bana, bir bi­ lim adamından çok bir politikacıya yakışacak ucuz bir dem agoji gibi geliyor. Sanatçıların büyük çoğunluğu­ nun tam teşekküllü bir sağlık heyetinden yüz akı ile ge­ çem eyeceğini bu sayın doktor en az benim kadar ben­ den çok daha iyi bilir. Ünlü sanatçıları şöyle rasgele bir gözden geçirelim . — M olière, Chopin, Çehov, Kafka, Thom as Mann, André Gide, verem li idiler.

TEVFİK FİKRET DÜŞMANLIĞI

Baştarafı 2. sayfada

ki saralı, N ietsche M aupassant frengili. Romaln Ronald M arcel Proust astım lı, Schum ann, M ayakovski, A ttila Jo s e f şizofren. Strindberg paranoyak. Bunlardan çok daha sık görülen şeker, damar sertliği, karaciğer yeter­ sizliği, dolaşım bozukluğu, tansiyon gibi hastalıkları hiç saym ıyorum . Bütün bu saydıklarım ız olm asa bile, her gerçek sanatçı İster İstemez, az ya da çok nevroze bir insandır. Kolay mı her anını d u ya rlılığ ın ı bileyerek ya­ şamak, her an antenleri kirişte gerilim içinde bulunmak, ayrıca çevrenin anlayışsızlığ ı İle türlü baskılarla p erçin­ le şip stresten strese düşm ek? Bu durum lar insanda dört dörtlük b ir sağ lık mı bırakır.

---A R C E L Proust bir yazısında şöyle der: “ Ş an lı hastalar ve zavallı s in irlile r soyu yeryü- _____zünün tuzu ve biberidirler. Büyük olarak b ild iğ i­ m iz ne varsa bize onlardan geliyor. Dinleri kuran, şa­ heserleri meydana getiren onlardan başka kim seler de­ ğ ildir.”

B a tı’da h iç kim se sanatçıların hastalığını kafaları­ na kakmaz, aşağılam a aracı olarak kullanm az. H asta­ lık insanı her zaman yozlaştırm az, bazen de tam tersi­ ne oldurur, erdirir, iradesine, yeteneğine bir kırbaç b i­ le olur.

Kaldı ki Tevfik Fikret h içb ir güce sırt dayam am ış. Doğru b ild iğ i yolda tek başına, akıntıya karşı aynı m e­ tanet, medeni cesaret ve tutarlılıkla gidebilm iş nadir in­ sanlarım ızdan biridir.

Ucuz karalamalar, aydın kişilere hiç mi hiç y akışm ı­ yor.

Kişisel Arşivlerde İstanbul Belleği Taha Toros Arşivi