2
3
L y I û 11848
Hürr'
^ A A A A A A A / W W W V S A A ^ _G Ü N Ü N DÜŞÜNCESİ
Üstad Cenab'm
lügati
Rahmetli Cenah Şahabet-
tin‘in fransızcadan türkçeye büyük ve mühim bir lügat meydana getirmiş olduğunu bi lenlerimiz hayli azdır. Çünkü onu kaybedeli 14 yıl olduğu halde ne yazık ki bu eser hâlâ neşredilmemiş bulunuyor.
Ben kitabın bir kısmını tet kik etmiş, hattâ ailesinden sa tın alınarak neşredilmesi için müsveddenin bir kaç defterini Maarif Vekilliğine vermiştim. Ancak bu tavassut, dil mesele lerindeki anlayışların koyu ve mânâsız bir taassup bulutu al. tında karardığı zamanlara te sadüf etti.
Gûya Cenab’ııı bir pırlanta dizisi halindeki uslûbıı ile ya - zilmiş olan bu kitap neşredilir- se (özcü) arkadaşlar tarafın dan yeni bulunmuş mücevher lerin revacına kesat gelecekti. Maarif Vekilliği türkçesi yeni değildir diye eserin neşrine ce- saret edemedi ve müsveddeleri üstadın ailesine iade etti. Hal buki fransızca memleketimizde en çok yayılmış bir yabancı dil olduğu halde elimizde henüz etraflı bir kamus bulunmadığı gibi bilhassa Cenab’ınki mahi yet ve kıymetinde bir eser yok tur. Üstadın eseri mevcut lû - gatler gibi bir kelime fihristi değil, mükemmel bir dil rehbe-
» İİ İİ C rM lM f,ı.ın n W t İm alnakm »
1 şeklinde meydana getirilmiş, ' alfabetik tertibe yalnız ana ke- < limeler alınarak fikir ve mana 1 münasebetleriyle her birinin ! ı telkin ettiği biitiin başka keli- i melerle, cümleler, tabirler, ıs -1 tılahlar, meseller ve “ golü- ( ; cisme,, denen hususiyetler kay- i ' dedilmiştir. Her tabir ve cümle * 1 için türkçemizde bulunması , mümkün karşılıklar ve ifade ( 1 şekilleri uzun emeklerle arana. [ , rak tespit olunmuştur.
Eser (S ) harfine kadar g e -1 1 tirilmiş olduğuna göre onda ' , dokuz itibariyle yazılmış de - i 1 mektir. Geri kalan onda birin * | aynı nıetodla tamamlanması ı ı güç olmaz.
1 Rahmetlinin her iki dile ne ! ı kadar esaslı şekilde vâ- 1
ı k ıf olduğu, hele son yıllarında 1 türkçenin grameri ve “ Syn-, ı taxe,, ı üzerinde nasıl çalıştığı , malûmdur. Son zamanlarında
> bir çok ediplerimizin kalemle-1
j rine girmiş olan yeni cümle < ı tertiplerine onun buluşları esas ı 1 olmuştu. Bu kitap Şemseddin ' , Sami merhumun lügatinin bel. , ı ki bir misli büyüklüğünde bir ' | eser olacaktır. Ve lisana yeni ' ı başlıyanlardan ziyade az çok ı • ilerlemiş olanları faydalandı- 1 ! racak, hattâ ifade üslûplarımı-, ı za bir hayli yeni çeşniler k a-1 1 tacaktır. Onun hâlâ açılama - ' ı mış bir hazine halinde kalması ı i çok yazık oluyor. Biz ihmalde ' devam edersek günün birinde \ » onu yabancılar ele geçirerek ( * basacaklardır sanırım. Fakat ' , bir kazaya uğrayarak heba ol- 1
i ması da mümkündür. Cenab ' [ o mümtaz ve dolgun zekâsını ( son yıllarında hep bu eser uğ- 1
> runda yıpratmıştı. M eseleyi1 [ değerli dilci arkadaşımız sayın | I Maarif Bakanı Tahsin B ağb -1 ' oğlunun dikkat ve himmetine ; ı emanet ediyorum.
İbrahim Alâettin Gövsa !
Kişisel Arşivlerde İstanbul Belleği Taha Toros Arşivi
