Bûsirî'nin Kasîde-i Bürde'si etrâfında yazılmış Türkçe eserler

1 1 •

·

s.

ü.

Fen - Ede. Fak.,

Edebiya~ Dergisi 1991, 6. Sayı

A • .A • .... e lı11 • ...

. BUS.IRl'NIN KASIDE-1 ·BURDE;'SJ ETRAFINDA

· YA·ZILMIŞ. TÜRKÇE ESERLER.

I .

Bahattin KAHRAMAN (*)

·

İS

·

lôm

dQnyÔS!~da Hz. Muhomrne'd

medhıi:nde

·

v.azılaı

n

ve

,rKaside-i

Bürde" denıiılen jı~i ·eser şöhret buimuştur: ilk~ es:as Bürde Kosıde6·i. olup · Kasid'~-ıi Bônet Suôd d'iye de anıl,aıri Kn'b b. Züheyr

(Ö.

26 H:/645 M.?}'in eseridir. S01_{hôbkf en olan bu zôt, manzOrnesin·i H~. Peygamber'·e ·}

sunmuş

ve cok beğ~_n!jıl·miştir. ·Karşılığında, ise, Hz. Muharnm·ett ·kend'i hırkosını (1)

.. şfüre, bitzôt vererek mükôfôtl1andıimıştır. Hz. Zü'heyr'ıin ese·ri bütün müs-lüni-aın edebiyatia:rda olduğu gıföi Türk Edebi;ya1:rndo da büyüık bir alô'ka.' görmüş ve· zevkle okunrqra·k h0:kİkındo yüzlerce terçürne, · şerh, tai~m1_ie, tesb'i vs. eserler vücOda1 get1iriJ.miştir (2). İ·k1i'ncis1i. ise· İmam BQsıiri

(.O.

608

t-1.11211 M. -ö.·696 ıH./1296 - 1297 ·M.)'niıh Ka:s1ide~i Bürde'•sid'i1r. Bu eser· de en· az Hz .. Züheyr'1iın· Kıaısıdesi kadar me·şhur O'lmuş, ·ha,ttô ş•ifô nıiyetıine mus1ka ol1a-ra•k kullanılcicaık deırec·~e. bütün İ•s:ıôm föe:miınde mu1kadde.s 'lYir .

hüviyet koZ!aınmıştır.

Y!crzımızı.n ;a:sı,I mevzuun.u Bus'iri',n·in. Kas1ide-i Bürd'e<'sin1_in ede'b1y.atımız.: <;f aki

tezöhürl

•

eırt

qlan es1erler te$ki'I

ede

'

ce

1

kt

1

i.ı:.'

_{Bizde bu husu:sta,} b'ir _cok yazıor kal,em . OYl'1'artmıştıır. Bu •itH:>a-r:l'a-; ed'eıbiyaıtrmızda'ki, a1_kıi'Sle1_ri mesô'be-siınde _ola•ıi. tercüme, şerh

ve

tahmiısleri tesbtt ederek konu ile. i'lg!iıJoi eesr-· l'eır_in coki1_{uğuna i'şôret etmeğe oa,ııştık .• Şu. no·ktayı b'eHrtmeıİ< ger_eıkir _ki}

Türk rrHM·eti - ·islôm'·a g:j.rdiiği :iılrk -andıan b~~i .- pe,ygamber ·seııvg,ı:sjn:i

kalbin-de ve hayatinda dôirriô rrıuhôfaza etmes'inİi° bHmi,ştir. Böyıle olunca,.

da

Kıa- · siid·e-i :Bürde türü· eserı-eır çok ·okunmuş

ve

Hz. Muh1aımmed'!iın şefôatine

. , nfül olmo,k. düşünces'i-y.l1_{e_ beın~er· türde e's·er vücuda getirtrıe}1_{k ibôdet}

₀₁

1 0-(*) . S. Ü .. F'en -·Edebiy.at·

·

Fıaık.

Türk

D

.

Hıi

ve

Edebiyatı

Böl.

A

_

raş.

tırı:nıa

Gör.ev11s,1 . ·{l) · Bürdıe (ihırk·M, Arıaplıarın gündüz gıJ;yd1:klıer·i v,e gece üıstletin.i örttü·kıert

el-blsed'iT. Halen Topfkıa:pi Müz-est'ndıe Muk'Sıddes Emanet1::r ar,asınct:a. bulunan ·

. ·hırlvaının, Hz. ZiUhey,r'e verıllen· hır!ka olduğu söyl.eni,r, . .

· ('2') Edebiyıatımız{lıau-·şu iıki ıesıeri örnek ci'Lal'iak verm·elkle rkt'.:fa e:i•ec,eğiz·: Aıhıned Üsküdarıl, Şedı-i Kaside-i Ba:net :Suad; İsmM1 ·Kayıa~ I{,a'b b. Züheyı· (R.A,) · · ,Kaside-i ·nürdesi (Tercüme ve Şerh), Madıve Yay. İst., 1·9186. Ayrıca b'aık : ·

İslfum Aııs. Ka'b b.- Züheyr Mad. MEB Ya-y., c ..

VI,

:1st.; 197'7;

"

-

167

-• ,,

ra:k

t~la

l

k

•

k

ı

i edHmişf.ir

. .

Kütüphôneleı

rim'izde

·bulunan. es•~i· eserler

arosındo

her ,an· biır Kas·ide-i Bürd~ nüsh:a;~ıyl1_{0 kaırşırl'cış·ma}

_{'i'ht'irnôM,}

_{bun;ıcinn heps·ı­} nl,

kısa blır

·

zarna,ndcı,

teS1bit ·~tmen;in i·mkan dôh'Hinde

o

·

ırnodığırn

otta

·

ya

_

· · 'koyma1_{ktadır. Bu sebepl·e, · yazımızda i-s'i:mleriınır ver.ec-eğiımıiz e}1_{serleır, Türk}

Di-l'iyle 'bu konuda· vücuda geti,ri'l'en k'itaıpların birer nürnüınes·i oi-aıra,k gö-.

rülm~Ndi-r. ' ·

Peyg

1amber ıE1eınd'i;mize y.azdığ·ı meıcl't)İyelerle. şôhr,et 'bulan .-imam

Bü-si1ri'nıin a·sıl ·adı. Şerefed'd!n Ebü Abdul-lıah MuhnmtTI'ed·. b. Said b. Muhsin

. b. Abdul'l'Oıh b. Hayyôn_ı b. Sa,n1hôc b. Mellôıl es-Sanhôcı- ·ed-0a;lô$f el:-Bü~

si1ri'·dlir.

Mısır'-ci!aındır.

_Büyük

'

qciıbalarindon

biti

BCıs'iır'·H

.

olduğu:ndan

_el-'BO· si·rı, _dedeleriınden b'i-ris'i. Dail·as'·l·ı olduğu -için de ed-:Dalôsi (3) ı:aıkablarıy,la

ıarnlm•ştır.

K·abri

ls

1

k

i

e

ı

nder1ve·~

·

ed'i'r.

.

_ Hi_cri

7.

\ıüzyıı

:

İsfüm

fılemin:de,

1_{Himin revaçta}

olduğu

_ve

lsııam

·

·

düşün~

· cesin:iın te•kômül ettiğ'i !Yir zarnaın di:lıiımi · oloraık göze ça,rpniaiktadir (4)-.' Kdı- ·

. . . .

sıde-ıi Bürde böyl•e b'i·r zeminde

_

ortaya

çıkmıştır.

E1serin

ya.zılmasına

sebep

_

olıa

:

n

hôdii'Se oe

ya

,

ygı,n .

ola·ra.1k bil·inme1kte-: . dir. B.u · hususu Sül'eyman Nahifi (Ö. 1738 - 1739 M.), yoızdığı Türkçe T1a·

h-. mrs'·in mu'kaddıfmesi1nde, Kasideye bi,r şerh1i-. old~ğunu haber verdiği Şeyh

AJıi İbnıi Mecdüdd'in'den ına:kiJeın, kısaca şöyle i1ô'de ·etmekte'd'iır (5); İmorn

· Busiıri. felc olur ve· Hz. Peygamber için b'iır kaside yazarak Habıb'1_{i-nıin hatı­}

rı i·c'i'n A-111

0

,

h'tan

şifô diıler.

_

ô

gün uykuy.o, -varır ve kendi.nıi rüyöda,

Hz.

:

·Mu~

hnmmed'·in huzurüri•da bulur. Orada. ka,sides1_in1i _{o'kuyunc.a Hz. Peyga}1_mber

ço'k memnun, olur. Mübarek eMyl·e_ ·şfüri1h vücudunu r:nes'h eder, ·sonra. da

-.hrrko (bürde)-sı.nı onun üzeriın1_{e örter. şa:i·r uykudan uyandığında feılcteın}

kurtulduğun~.

ve -esk1i

·

sağlığına kovuş1:~gurru

.

görür.

Sa

ı

ba

ihleyin

yolda .

gi-derken 1ka'rşısın1a ôrıiflerden

'bfr

zôt çı·kar ve geıc~ Hz. Peygamber',iın. huzu-runda okuduğu · 1kaskleyıi kendisin·e verımesinij_ söyler. İmam ısus'irı, şaşı~·

ra-ra·k hm:ıg·i ·ka•sı.d'e ol'duğunu sorunoa Ô'rıif ·kıişi "1MotJia.ı Emin tezekküri ci-rônin bi zi-Selemin

ol

1

a

ı

n

kas'tdedir" ·der.

imam

bunu_

kimsen

ı

in bllmediğij

•

n

_!

i

.

söyley,j:n.ce, yine o ôrif kiiş,i "Kasfdenıin H:O's01_{lul·lôh'm huzurunda}, oki.ınduğu­

.-nu duydum" der. ·sunun üze:riıne BOs·iıri Kasideyi bu zôta ve·r.i,r ve.'böyl·ece

eser orroya çı'kaır: . . . .

Ayrıca, dikkat çeıklioi· şöyle bir rivayet d'aha vardır. ·sa1sıiıri Kıa1sıdeyi·

·Hz. Peygam'be·r'iin huzurunda· ok_urken .51. _b.eyite g~ııcı:iğ·i zamon il1k mısitü

(3) Maıhmu.d Kaya, İmam Bftsiri ve Kaside~i B'ürde, _İslamfEdefbiy,at Derg.,

sıa-yı : 3, $. 3'7. . .

(4) SezaJi K.!ar,~k'oç, İslamın Şiir Awtlarınd:an; Dirildş Ya;y,, İst. 198'5, s. 14.

· (5 Y Süleyman Nahifi, Tahmis-i Kaside-i Bürde,· Y.usufağa Küttiıp'hanes,i,' nu.

·.3:716/1; 7b yık.; Mahmud Kayıa•,

i

a!gm.;

s,_ 318.

"-Fe meb·le·gu'J-ıHm1_{i fihi ·ennehO beşenm"}

diyE;3 okur ve geri·sin:i geNrernez. Bunun üze11ine Hz .. Muhammed de ''Ve enneıhu ·h:a,yru ha·l·kı'Hôhi' 'küllıi1himf'.

şe'k-lıinde beyti tamaım'lar .(6).

~aısiden1_{iın aısı·I ismi "El..ıKeve:ı'~iıbü'd-dürriyye · Fi Medhi' · Hoyri'}1

l~Beriy-ye"dıi1r. Anoa'k cök ce,şitH !is1i,ml'e,r cte· veırHmiştir. ısunla:rdan en ya,ygınıl·a,rı,

rüyôoa

şfüre RasQILİ

t

lôh ta

;

ra

.

fından

.

hırka

,

he'Cf:iye

ediilmes

·

iifıden dolayı

Ko-side-'i Bürde ve şfüırini felçten kurta;rdığı in'aıncı .s~bebiylH .. de Kaıside-·i

· 'Bür'·e'dıi,r. BOsi-ri'n1n eserine· a·ıeım oJmuş js'i'mleri, topluca· şôyıece sıra{a·-.

maık müm:kündür: K·as.fd:e.,i, ıBürde ' ' . Kıa,side·..ıj, Bür'e · Kasfde-ıi

Bürire

Ka·sıde-'i · Bürdiys KıaısideJi ıBüride. ı<ıa,srde-1_{i ıBere} ·Ka,side-·i Bür:e

ll1_{k i·ki. isim} dışında kal·anlaınn, _{yazma eserlerde her·.zarnan görü}1len

müs-tensıi.h hatô1_{laırından olıalJi'leceğı;. 'hatırıa gelmektec:Mr . .}

. ' '

BOsiıri'ry·i,n ~seri. on· bölümd.e mütô·ıa:a edilm·iştir. Bu bölümleri Divan · şôiırimıiz H:uılvi'nin tercümesinde:n aıktaırma'k, suretiyle şöyle srrail1a:y·abiH:riz.:

1. bölüm·: Der ... beyôn~r ~şk-ı RasOlul'l'ah

2. ·bölüm : ıDer-heyôn-ı meın'-:i' hevô-yı ·nefs

· 3. bö-İürn : Der-beyôn-ı med'ôyı:h-ı RasO,lul+ah

. 4 .. bolüm : Der-beyôn-,-ı mevliidVn-Nebi

· 5. · bölüm : =Der"'.beyôn-ı yüm:n..:i da.'vet-1i Nebı . 6. bölüm : Deır-beyôn-ı şerefü'I-Kur'ôn

- 7. bölurn : De,r-be-yôn-ı Mi'ırô~u'n-Nebi 8. bölüm : Der;.beyôn:-ı. oihô1_{dü'n..,Neıbi}

. 9 .. ·bölüm·:. Der-toı!eb..,i Mağfir.~tün min

AHôh

ü şefô'atin ·miın. RasOlullah 10. bölüm: Der-beyôn-ı münôcôt u arzu'l-hôcôt

Türk ·

Edeb'iyatınd:a

Hz. Mu'ha;nme,d'le. Hgj:l'i dla.ro1k

odı-n:o

"Na't" deni,.

l

·

eın

bin1_{leroe manzü·me}

ya~ılmrş

ı

, ayrıca

_{Hadisl·er de}

"Kırk

_{.Hadt~" ve ."Yüz} Hadis" şeıkl1i·nde ŞİIİrleşNrilmfşt-iır. İşte, 'ı<asrde-i, Bürde efe Hz; Peygamber'e ·

(,6) İföıa.ri: Armutçuoğlu, Kaside-i ·Bürde· Maniuın Tercüme, Ak,yol Neşriy•at· v:e

Ma:tbaıa·cıl~·k, tz·mir, 1'97-9·, s. 8~ ~ 9. · ·

duyulan muhabbetiın tezôhürü qlaıraık, ede!Yiyôtımızdo' en çok dk[Jnan ve

· tercüme, tahmis, şe~h vs:..,. gjbi şek-i:lıl·e:rle f:azı:a;co ele O!lıncm eserler orası­

·na girm_işti,r: ·

Nahifi,

Tohmı,s'·inıin mu1_{k-0ddimesi:nde}

bu

_konuyu. şu _beyti•y·l1_e

ifôd'e ederek dHe getirme.kted-ir: · · · ·

RCımi _. kcrbôya g:i'rdi

o

meh-pôre-i Arab

\ . .

· . .GQyô ~i oldı terceme b'it nuzm-ı"müntaha'b (7)

Tüif1k9em1_{i·zle ·k,a:l'em-e} alınan _{__ sözkonusu eserler,} ·a,yriı mevzQloTı _{- ana-.·}

h'a,tl'arıyla - payfa·şrno1_{lanna rağmen, ya-zarlonnin; ·kültür seyiyele:r·i, bpıkış}

a·ç1

1

_f

_:a

_ı

_{r1, ş'i}

₁

_i

1

_r

_kudretleri ve

şi

ı

i•.

r.

.

ve

to

'

Miıl

·

tekniğine vuıkMiyetleri g

ı

ib

;

i

m~seile-

-ier

·

sebebiyle fa.rklı'fı·kl:aır gösterme1ktediırler. Ta'h$;il" derecereni · ve muh'!tleri

c·o1

k farklı o~aın tnS'anlaırın,· a·yrn konuya· başka başka, ,acilard!cm ba1

ka.ro·

k

1_{kend•iılıerine· göre yoruml:0-y:acaklori · düsünülürse Türkçe K<ı:ide~i}

Bürde'le-.r,in ne· denli zengi:n

hd

1~e

geld'iğ

'

i.

ortoya'

çıkaca,ktır:

Bu ·iti'ba,rl10~, 'bi.zde, Ka:si._

· d·e·-·; -Sürde etrafındaki ·eser!er; şför,j:nıjın. ha,yôl gücüne, -keli·n:ıeıer düny6sı­

no, düşünce ve N'l~ir yapı·sına göre şeık'i·!'lenmiş; böyle olunca da - tôrihi

gelıişimi icerjs'in'de günümüze kaddr - insaınırnızin Hz. Muhammed'e karşı

duyduğu sarnırnı

sevginin birer te~ô'hüry_

oıciıroık

edebiyöt'ımızda

ı

kf yerıini

a,lmıs-tı•r demek mümkündür.

'

Aşağıda, müel•l1_ifleri:miz taTa:fınd.an yazılmış. _tercüme,

tohmj·

s

_ve şerh­

-.

ı~r -bu1_lunma1_{kta'dı_r. Bura·da, es-e:rıi·n şekl:i esa:s ,a}1_{lın:aırd~ bi•r_ düzenııe_meye :}

gi-., dHmiştir. · H.er eserle iılgHi bazı nüsho,J,aırı, ba:sılıp 'bası1_{lm~dığı g-ibi· ·kısa}

bil-gHer ve:rilmi~, derinlemesine·

bİr tanıtma

·yoluna.

_

g

·

ictıi'lmemrştiT

.

· ·

·

TERCÜMELER

. 1. Kemôlpaşa .. zôde Ahmed Şemsedd1i,n Efendıi (Ö. 16 Nis-ar;ı 1534)

-Terceme-i; K1asrde-i Bürde {8).

2. 'Erzurumlu Ha,saın Fehmi - K:a:sıde-.i Bürde Mecmau''l.~Fezôiıl. Eser

1912· yılında :basıtmış-tır (9).

· 3.

Kudsı-zôde Kıadrı

·_

Kıo'dıde-i

I

BQırde'n

1

in

Meôlen. Tercü.mesi. 1~85

yı-

-:,

.. lindo, basvlmıştı-r (10) . .

(7) -Süleyman NlaıhHi, aıge., 2:a:yk.

('8)° Ahmed Uğur, .İibn-i Kema.ı, Küıtür ve Turiz·m Baı~anlığı Y:aıy., İzmtr, 1,987,

s. i<6, . . . .. . . . .

·(9) Tiirk

·

nm

-ye Edebiyatı Ansiklopedisi ('De'Vılrler - 'İsimıter· - Eserler - Terlmle,r), ·

Dergah Yay.; c. 5, 1st. 198~; s. 2•1'3.- . · · · · · · ·

(10) Türk Dili ve Edebiyatı Aıis. a:ge., s. 213-."

-4. ·.Abdurrahman Üskübi - Dürr-1i M~rg9b · (Türkçe

ve

·Fa,rsca'ya

naz-men tercüme). 1862 yı-lı'nda, bastırılmıştır (11).

5. Hulvi AhdU'llaih Efendi· (Ö. 1746) - Terceme·-1i Kaside-'i, Bürde. · Ese--rin bir ınüshası elimizde mevcuttur. 1315 yılında· 'basrlrnış~ır (12).

6.

Le'a

_

ır

Seyyid Ahme·d . b.

Musto

'

ıf

{] Soıruhônı

(Ö .. 971

H.) -

.

re:rceme-i

Kaside-1i Bürde-1t Tôiyye.

Abdülbôkıi Gölpına:rlı

·

güze'I ve

aslına

,

:uygun bir

tercüme olduğunu beliırti'r.

Yonm

bir nüshası, M·evlônô Müzesıi'n'de. bulu- ·

·,nan 1663 numaroılı Mecmuo'daıdır. Gene yarım bir nqsha1_{sı yazımızın _so~}

nunda baıhsedeceğ1iımiz ,mecmuadıtıdı·r (13). - ·

' .

· · · 7. Müterc1_{irrri mec·hul Kaside-i Bürde Tercümesi. B·i,r nüsha'st ~ayseri}

. Reı·şid Efendi Ktp. nu .. 21532/2'de mevcuttu,r (14). ·

. 8.

~üdôyı

Te'kk·esi

Şeyh

·

i

Abdülhay Efendi

(Ö.

1705) -

Ter:ceme-ıi

Kö-sitj·e~i Bürde (15)_.

. 9.

Abdurro

:

hma

·

iı

- Terceme-'i. Kas·ide+ Bürde. Bir·

nüsh~sı RôŞ'id

Efen-dıi-

Ktp.

196/10 nu.da kayıt{ıdır (16).- · · ·

.. 10. İsmôil

Nazm -

Terceme-f KoS'ide-i !Bürde .. Heır beyit üç beyi,t olıa:.

ro·k tercüme· ediİmisUr. _{... . , .} · Bi.r nüsha.sı _. Mev,lônô · Muzes-i'ndeki _. 4017 _. nu.lı Mec-muad:a 62b - 84a· yk:J:a,r nrosındodır. Bi:r diğer nüsha. _ise Konyalı K'itapcı

. Hıa,san Hüseyin Yı·lrnöz'da bulunan_ Mecmuadadır. Gene bir nüshası Rô'ş-id

:Bfendi Ktp. 1422/4

nu

.

.

dd

kayıtlıdır (17). .

11. }lhaın Ar.mutçuoğlü - Kaside-'i Bürde Mıcmzum: Tercüme. 1979'da

yayınltanmış

en

yeni tercürnelerdemHr ,(18)'.

< ·12. Abdurrahiım · KaralhisôrT - Tercüme-ı KasldeH · Bürde.· -

lsmôi:J

H.

Erta,yl,an 1960

yı'hnda eskıi

harflerle.

y.a

,

yı-nılamıştır

(19) .. · .

/ . .

13. Sizôi Ka•ra,koc -·

İmam İ30sirı

Bürüyen Ka-s1ide. En son yaprlan ter- .

cümelerdendlir (20). · -

-. f • • •

(H) Türk Dili ve Edebiyatı Ans .. aJgıe., ·s. -2-13 .

.. (112) .Burş:a.lı Mehme(l Tah'ir, Osmanlı ,Müellifleri, Merıa-1 Yıay., c. 2, İıS·t. 19'72, s .. 1'48 ..

(1:3)° Abdülbaılm Gö}pınarlı, Mevlana Müzesi Ya_zıiıalar Kataloğu,-'DI'K. Yiay., c. I,

Anıkara.19·67, s. ·2·5'3:- 21_{5!4. ·}

(14) ,Al,~ ı:trna Kıaı1a1bulut,. Kayseıi Raşid Efendi Kütüphanesi Türkçe Farsç~

-. Arapça Yazmalar -Kataloğu, Emek ·Matbaaısı, Kıayserl - 1982, s. 92 ..

·

'eııs) Burealı Mehmed.Tılıh!ir,·

a;ge.

,

c. I, s. füL · ·

('lı6) Alıi Rıza Karabulut, a,ge., s. 9·3., ·

(17) .A!bdülba'kli Götpınarlı, 1aıge., c.

nr, s.

17,6 .

. (lı8) İlhıa.n Armutçuoğlu, a;ge. · . . .

(19) tsmıaii.ı H. Ertaylan, Abdurrahi.tn K~rahisiri Terceme:..l Kaside-i -Bürde, İst.

Ünıv. Yay., İst. -1960. · ·

(20) Seııaıi Kıarıakoç, .ruge.

-' . . 14.-·Şeyh Esô-s1 - Terceme-ıL Ka.sıid·e-·i Bürde-i Nlimiyye:. V-a,zımızırı-so­ nunda söz edeceğ1_{i·miz meomuoda mevcuttur. · .}

ŞERHLER . ·

1. Kayıkçı· Süleyman - 'l<ns1ide-i Bürde Şerıhi. Eser 1859, 1860, ·1882,

18.97 '{9 1904 yı·Hannda basılmıştır (21}; .

. . .

2. Osman Tevfiık - Şerh-;i Kasid~-'i Bürde Müometi. 1882 y11_{lında ba•}

sr.ı·-mıştır. ·, . . . . . . . . . . ' . '

3. ŞeyhüHslôm Mehmed M.eıkkı (Ö. 1213 H./1798 - 1799 M.) - T·

eves-sül. Osmıanlı M·üeHi•f.l'erim:ie "Ka,side..,i Bürde'ye Tevessül ·ismiyle şerh ·kt Türkçe yaiıılon şerhlerin mufa,ssal ve mükernhıelıi'dı_i.r" d'fye :kaydedHmlşti-r. ·

B+r -nüsha-sı Yusufağa Ktp. '4762 n-u.dct ·Jçayıtlıdır. E•ser 1835

ve

1882 yına­

rındo ba·sıılmıştır (22}.

. '

4. Necib - Muhtasar Tev·essü'I. 1896 yıhndo Me'kke'de basrlmıştrr. 5. Me'hrh'ed

b:

Ha11'i·l -

Kaside

..ı

i

Bürde

Şe

,

rh'i.

1911'de

bası

·

lmİştı-r

(23).

'

:

6:

M:~hrn~d Ziyôeddin Türk-zôde -

Gurretü,'•l-ıMüı:,ke

_

Şerhü

Kevkeb.ü'0

I-Muzi·e Y1a'hut Kosi'de-ıi Bürde Şerhi. 1893'de basıılmıştı.r (24).

7. Ruscu·klu ·Mehmed

Ha

,

yrı

- Türkçe K~side-i 8:ürde

Şerhi;

1906

yı­

lında ba,sı·lmrştır.

·

a.

Hüseyi·n. - K:a-side-i Bürde Şerh'i. Harezm _. Türk

_.

-çeslyledıiır (25) _. ... .

. /

9. Şfülfhi meçhul Ka1side--'i ıBüra·e Şerhi. Konya- Yusufağo l<tp ..

1.0588-ve 8472 nuJa:rda -iki nüshası mevcuttur. · ·

·. · · 10. Harputi - şe·rıhu Kasideti"l~ıBürde AsidetVş-Şe'hde·. 1266'da bası·

l-·mıştır. ,

-11. \Jıisôli Mehmed (Ö. ·1_030- ~./1621) ~ Koside-i :Bürde Şerh-i (26).

_12. Abidi:n.

Paşa (Ö.

190~) - ·Tercüme ve.

Şeth-ıt

K:aside-'i Bürde .. 1890

_yılında 'ba:sı·lmıştır (27).

·.·· .

(i21) Türk D~İi ve-Ede:biYiatı Ans. a;ge.; c. -5, s . .21'3. . .

(2·2) Bursalı Meıhmed Tahiır, aıge., c. 2, s._ ·2·3·2; Haluk :tpekıten, Mus.taJfa !sen,

Re-cep Toparlı: 'Na:cd: Okçu,-Turgut Kıal'aıbey -. Tezldrelere göre Divan Edebiya-.

tı İsimler ·Sözlüğii, Kültür v.e Tlir.i>zm· !B&kıanlığı Yay., Anı~raı -'ı:9881_{, s. 218~.}

(23) Türk Dili ve Eciıeb,i:-yıatı Ans. c. 05, s. 2m. ·

(24) TU-rk Dili ve ·Edebiyıaıtı Ans., c. 5, s. 214.

(2·5) I-Daluk İpekten, ıaıge:, s. ·200. ·

. (26) Mehmed Tah-ir, 1aıg,e,, C. 1, s. 4160:• I-Daluık İıpeıkten, aıg,e,, s. 5'3-0.

·(2,7) Mıeıl)med ·Ta:Mr, ıa;g,e .. , c. 2ı, s.

4

·

2.

'

·

.l

13. Le'~li Seyyi·d 'Ahmed b; Mustafo Saruhônl {Ö. · 971 H.)

~

· Kas·ide-i

Hürde Şerhi. Bir· nQsha1_{sı Rôşi'd Efendi Ktp. 570/~ nu.du, bi,r nüsha,s.ı.}

_dq

Y·01_{zımızd,a bahsettiğıi:miz. Mecmuada mevcuıttur (28).}

TAHMİSLER

1. Nahıfi Sü·leyman b. A:bdur:rahman - Tahmis-_. ·t Kaside..ıi

.

_. Bürct,e; Biır

nüsh1_{Ösı Y.usufağa Ktp. 376/J nu.da~i bi,r mecmuodadır. Bu kitapta· şfürin, ·}

aynı şekrlde Arapça ve Fmı:sca tohmiısleır,i de vaırdır. Bfr nüshası da

Mev-·ldnô Müzesi Ktp. 2662 · ınu.doki · M·ecmuainın 1b - 22a y-k.ilan aıra·sında'dır.

Ay.rıca bi·r nüshaısı. İbnülemin M.ahmud Kemô:I Ktp. ;nu .. 2793 · (62b - 81'b) '-de

.

Nahifi.

hoıt:tıyl1_{0 mevcuttur. 1'842, 1879 yıl'larında "Tohmis-·i Bürde· ve Mu.ctô·}

-riye~· ,adıyla basıldı (29). ·

2.- Rô•if Meıhmed (Mollocık-zôde) · (Ö. 1'823) - Kas·ide~·i Sürıde Ta·

h-. m.isi (30).

. .

·3. Resa ·Mustafa .. Maıksud Efendi (Ö. 1843). - Kaside-'i ıBürde Tahmi,

-s~

(31) .

.' . 4. Abbas Fevz-i Dağ11stônı - Eınisü'il-Vıahde Ta:hr:nısü'1F-Bürd'e. Eser 1893

·_ .. yılında· baısı1lımıştır (32).. ·

· 5. KemôH Kemaleddin Mehmed Efend'İ- (Taşköprı-zôde,

ö.

1621) -· Ka~

s'ide+ Bü rd~ T!ahmi,si ·{33}.

' \ . .

Yazımıza sôdeoe. Türkçe eseır.J.er afrnmrştır. Hıaföuki· · edebiya,tırnızdo

Arıapça ve Fa·rsca ola,raık da ,kcil·eme . a;lınmış muhteıl·if eserler mevcuttµ,r.

Yuıkondo. sözünü ,etNğ:imiz' Ndhrfı',n,in hem Arapça, hem de Farsça o·lrnaık

üzere' ·İ'ki

tô·

ne

Kıas·iıde-1 Bürde Tahmisi VOirdır. · V:İne ŞeyhüM1slôm Yahyô

(Ö. 1644}'·nın Arapça bir Tahmisi (34) v,e Şeyhülislôm· Es1_{ad Efend'i"in Arcip ..}

. . . . . . .

ca bir Ta:hmisi o·ltfuğunu burada· be·MrteHm.

Ayrıca, s~dece K-0,side-·i Bürde ·iıle ıilgil-i .eserte·ri i,~tiıvô eden

mecmua-ların

da

düzenlenmiş olduğunu görmeıkteyİz.

·

zaten

şMr

,

tnecmua,ıanna

baktığımız

zamon, ,ek'Seriye~le

oollıi konulıarda

·

ki şHrleri muhtevı old'ukloırı~

(2'8) Alli: Rıza K,ar.albulut, ıaıge., s·. ·91, ,

(-29)

.Am,n

Çelıeıbioğlu; Mesiıevi-1 Şerif Aslı

ve

Sadeleştirilınisiyle Manzum Nahifi

Tercümesi, Sönmez Neşrd:yat A. Ş. Yıay., ·c. ı·,

Tut.

1007, s. D; Aıhclülbakd.

Göl-pıınar}J, ·ag.e:., c. I]I; s. 53·. .

(30) Ha·lu:k İpekten, a,ge., s. 364.

(3ıl)' Mehmed Tah1r, ,aıg.e., c .. 2, s. 319.; Hıaluık İpekten, aıge., s. '3,79.

· C-3Q) Tf,lrk. Dili ve F.deıb. Ans., ,aıg·e., c. 5, s. 2,rn.

(:3:3> 'I'Ur1k D111 ve Edeb. Ans . ., •aıge., c. 5., s. 214.

nı görmşk

mümkündür. Kosid~-:i

Bürıde

mectnuolanndan. bir tanesi, Selçuk

Ün

1_iver-sitesi öğretıim üyele.rinderı _{Doc. Dr. Mikfül Ba,y.ram Bey'}1_in özeıı _{·kü- ·}

. tüph'aınes·i:nıde mevcuttur. Görme' ·imkônı bulduğumuz bu -me'C~ua,,. tertibi

'lt

1_i·banyl·a orj·inaıldi,r:.' _{$ondan yirmi,} yap-rdğı _··eksilk olduğu _{·icin ·~imin. tertip-.·} ·.ı~ctıiği . ve ·ne :zamaın düzenlendiği beN1i değiıkHr. Sayfa- düzeni· özel olaırak

tcls·a·rlçıınmrş ve bugün icin btrer ·so-n'·at es·eri sa,yHan Hiılye :ıevha,lanna ben-zetHmiştiır. Mecmua,yı tertip'leyeri,: baş kısimda,, say,faılann neresinde han-·

ği şfüre nit ş'i'irJn olduğunu, sekizgen b'.icirninde·k1i· özel bir şeık11He

göster-·

mişNr.

Bu meomua'da,·

sayfanın

.

·en:· ü~tünde yon

y.aına

_olma'k. üzere

Şey-,, hUllslôm Es'·cid Efe.ndıi ve· Muhammed el·-Harnıdı"ye

ôit

i:ki tohmis var-dır:

BOsiri'nfr1 ası1I ·metnıL· bu ta·hmıi1slerin so.n ~eyti,nıi oluştu,r:duğu

;ç

·

;

,

n

-i'k·isiınfn alt ~ısmına ortolanora1_k yazı+mıştır _.

.Her

_{,i,ki tnhmis}

de

Ar:opcodır. ·Bun,ıoriri. oıltı,nda., Farsc·a oı,ara,k Abdurrahman . Cômı'nin Kasıde"i·-Bürde· tercümesi,

beyit mısra!ları yo.rj yaıno ge:lece'k sekHde yazıl1mrstır. Sayfanın ·sağ

yanın-.. . I I • • .

dıa .dikine yazı·lı vaz,iyette Şeyh Esôsi'niın; sol yanda yine di1_k1_ine ya,zı·lı oı,a-.

. ral< Kemfüpaşa-zôde:nin J<ıaside..Ji Bürde tercümeleıri ·bulun.maıktıadır ..

Gö-bek diyebi'leceğimiz sa,yf.a ortcisı,ndo ·ise Le'ôıiı Seyyid .Ahrl!ed''in şer'hi .ve

·

byrn.:ın aıltındo, )nıs·ra:lan yon yana yazı:lmış vaziyette Hulvi'nıın terçümesi yer _. a1lmo1ktadır. En <l'ltta, ·i,se .'sayfaya,,· Le'ôH'ınin . manzum tercümesli · e·kıen-.

miş, fa:ka,t yarım bıra1_{kılmrştır.}

. . \

: Netice olam\k, .vad'i'garl,an bi.z'e· ·kadar gele. biılmiş bu edipjerimiz, gü-nümüze ışık tuta-ca1_{k · niteMkte eserler vücuda,} getinn'i'şlerdıir _{den-ebi;Hr. ·}

Kül-.. türümüzün mônevI temeıflerini teşkM _eden Kas·ide-i Bürde benzeri e~eiıle,r,·

. · dün Ql!~uğu gibi bugün .de insanımız içıi,n esin kayna,ğı otmağo oevarP. et;.

. ·meıktediır·l er.

*

. -~ :. . • ..

. ...