Bir büyük adam, Tonguç Baba

¿S ¿ W6°

U l

WKm

Bir büyük adam,

Tonguç Baba

---

o---Yılı ha ngi yıl, a k lı m d a değil, bir 17 Nisandı. H asan o ğ lan d ay d ık . Boz­ kıra dik ile n a ğ a ç l a r yeşerm eğe başlam ıştı İncecik, taze y a p r a k l a r . A ma cılız mı cılız. Esen y eld e eği­ lip b ü k ü lü y o r la r . H ani Veysel o bozkıra dik ile n ağa ç la ra en güzel t ü r k ü l e r i n d e n birisini söylemişti. «H ayra n o ldum o d allara,» d iy o r­ du.

17 N isandı. B ozkırda bir çimen yeşili vard ı. Ç im e n le r kısa, k üt. A m a sağlam . Köklü.

Bozkırda ş u r a d a bu ra d a , te k tü k , s u l a k la r d a söğüt ağaçları vard ı. B ir tepede, b ir y a m a ç ta da a h la t a ğ a ç l a n olu r. Yalnız, zaval lı, k im ­ sesiz k a îıv e rm iş ağaç lar. Bozk ırın asıl ağaçları b u n la r d ır,.

H a s a n o ğ la n ’a dik ile n ağaçlar, şu yeru açılan y a p r a k l a r başka yap­ r a k l a r d ı . Ne ah lat, ne de söğüttü . Cılız y a p r a k l a r b ü y ü m e k , açılm ak g ay re tindeydi.

17 Nisandı. H asanoğlan köyü bir karan lık tı. H a sa n o ğ la n kö y ü sefa­ let içindeydi. E v le r i v a rd ı ev e ben ­ zemez.

H asanoğlan k ö y ü n ü n bozkırın da, öte ki u c u n d a y e n i, güzelim ev ler, y a p ı l a r b itiy o r d u to p r a k ta n . Top­ rağ ı y ır ta n filizin gücünde. G üneş­ ten y anm ış ç o c u k la r ışıltı içindey­ diler. İş y a p m a n ı n güzelliğindeydi- ler. İn a n m a n ın güzelliğ indeydiler. Ç alışm anın ş a v k ıy d a y d ıla r.

Bu ço c u k la r k a r a k u r u , gıdasızlık­ tan, açlıktan, z u lü m d e n gelm iş ler­ di. Doğüşen, yenilgin in çares izli­ ğinden g elm iş le rdi. İm kânsız lığ ın

çare siz liğ in den gelm işlerd i. 17 Nisandı. B ozkır ay a ğ a k a lk ­ mıştı. B ozkır dünya, H asanoğlan d onanm ıştı. Y eşilin den alın d a n , in­ sanından.

N eredeyse bo z k ır b ir m ily on mis­ li d o nanacaktı. B ir ■ m ilyon misli çım enie necek, b i r m ilyon m isli çi- çekle necekti.

17 Nisandı. K öy E n s ti tü l e ri n in k u r u l u ş b a y ra m ıy d ı . E sa re tte n , y o k lu k t a n , te m b e ll ik t e n , birçok şeylerd en, bir çok ş e y l e rd e n k u r t u ­ lu ş b ay ram ıy d ı. B ozkır b o z k ır old u olalı sevincin, b a y r a m ın böyle sin i görm em işti. Koca bo z k ır n e re d e y ­ se se vincin den ç a t deyip ç a tl a y a ­ caktı. Bu sevincin en güzeli, en ye­ nisi, en taze siydi. H iç bir sevince benzem iy ordu.

G ün yüzü görm em iş tü r k ü l e r , h a la y l a r , g ün yüzü görm em iş bir ta ş k ın lık d o l d u r m u ş t u bo zkırın uç­ suz bucaksızlığım .

Ve şiirler s ö y l ü y o rla r d ı d elik an ­ lıla r . K ah ırlı, hın çl ı şiirler. K endi y a z d ık la rı ş iirle rd i b u n l a r . «Yeter Beyim, P a ş a m dediğ in yeter,» di­ yo rla rd ı. Y oklu ğa, in san o ğ lu n u n b a şın d a k i en b ü y ü k belâ ya, ceha­ le te y e te r gayri, d iy orla rdı.

Ve b ir c o şk u n lu k fırtı n a s ı n d a y d ı d ünya. Köy ço cu k la rın ın kork u n ç yapıcı e ll e ri a r t ı k b aşarıdaydı. K endi k ü l t ü r y u v a l a r ı m bozkırın orta sın a o öpüle si elce ğizleriy le k e n d ile ri dikm işlerdi. i

Ç o cu k lar, ta ş ıy la to p r a ğ ıy la t ü m H asan o ğ lan b i r sevinç kasırgasında dönüp- d u r u r k e n o r t a y erd e bir ad a m v ard ı. B ir ko cam a n adam . G özleri ışıltı içinde, b a h ti y a r adam ­ la r ın en güzel b a h ti y a rl ığ i y le gü­ lü m seyip d u r u y o r d u . Bu b ü y ü k sevince o k a y n a k l ı k etm iş ti. O ön­ a y a k olm uştu. B aşın da k a s k e t i v a r­ dı. Bu sonuca v a r m a k için çok çır­ pınmış, çok çekmişti. İş te gereke­ ni eld e etm iş ti. Ve y u r d u n en gü­ zel şa fağın daydı. Başarısın ın u çu n ­ daydı am a, b aşarısının durm ıy aca- ğ m a in an ıy o rd u . Yüzü, m a n m ış a d a m l a rı n sa ğ h ğ m d a y d ı. Sev ilm e­ nin sarh o şlu ğ u n d ay d ı. Belli etm i­ yord u. O kocam a n ad a m a şöyle ba k a rs a n , h içb ir şey ya p m a m ış adam ın a lça kgönüU ülüğündeydi. Bu, b a b a la r ın en güzeli, en yiğidi BABA TONGUÇ’tu.

Baba Tonguç birşe y biliyordu. Yalnız be yaln ız birşe y b iliy o r d u : «in sanla rın en b ü y ü k h a k la r ın d a n biri, birincisi, o k u m a k h a k l a r ı ’dır. K a r a l ı k l a r d a n k u r t u l m a k h a k l a r ı ’ dır.» diy ordu. S o n u n a k a d a r b u n u bildi. B u n u n için çarp ıştı. Ve bu­ n u n için öldü. H em de ne b a h ti y a r öldü.

Bir k a r a n l ık d ev ir geldi. Baba T o nguç’u ve onun çocukla rın ı, he­ pimizi yendiler. B ab a T ö n g u ç ü Köy E n s ti tü l e r i n d e n atıp, on u n ço­ cuk ların ın elc eğiz le riy le y a p tı k la r ı eseri y ık tılar.

Bir a r k a d a ş an lattı, ih tilâ ld e n birkaç gün so nra Baba Tonguç kendisin i tu ta m a m ış , tam on d ö rt yıl y a n m a y a k la ş a m a d ığ ı Köy Ens­ t i tü s ü n ü görm ek, onun k o k u su n u a lm a k için soluğu H asan o ğ lan Köy E n s titü s ü n d e almış. A rk a d a ş diy or ki, gene on d ö rt yıl önceki gibi se­ vinç içindeydi. U m ud iç indeydi. Köy E n s ti tü l e ri n in gene açılacağını biliyordu. Gene o zam anki gibi g ü d ü , yapıcıydı. Gerıe kocamandı. H eybetliydi.

Sonuna k a d a r iyi şe ylere inan­ mış, insan k a d a r hiç kimse güçlü değildir. Tonguç Baba kadar, da hiç kimse giiclü değildi.

Bana, fırs at b u lu r bu lm az, ölü­ m ünden az önce! Baba Tonguç un H a sa n o ğ la n ’ı ziyar et edişi ço k do­ k undu. Diy oru m ki, Köy E n s ti tü ­ lerinin açılışını görse de öyle öl­ seydi. A ma açılacağına, am a Köy E n s titü le rin in bugün değil se de yarın açılacağına in anıyordu. İnan­ cıyla gitti.

Târihimizin b üyük a d a m la rın d a n biriydi A ydın lıkla rım ı? onlard an gelir. Öyle ada m la rd a n .

İn anm ış adam . Tonguç Baba bi­ ze aydın lık , bize sevir.ç, bize güc, bize inanç sağlam lığı gö n d e rm e k te devam edecek.

Kov Enstitülerini tarih in hiçbir dev rin d e kim secikle r kapatamıya- cak.

E K : Tonguç Bahayla ih tilâld en sonra H a s a n o ğ la n ’a giden a rk a d a ş an la ttı, o cılız, kü çü cü k, oldu öle­ cek a ğ açlar bozkırda boy atmış, kocaman kocaman olm u şlar. Köy E n stitü le ri fikri de öyle değil mi?

YAŞAR KEMAL

fev İL D A N FRYENTIR'

île

.

%

%

EMİN DÜZELTEN

&

Nişanlandılar

|§ BURSA

25/6/1960 | |

İstanbul Şehir Üniversitesi Kütüphanesi Ta h a To ro s Arşivi